ZMIANA MIEJSCA NIEMIEC I ROSJI W GOSPODARCE ŚWIATOWEJ W PIERWSZEJ DEKADZIE XXI WIEKU Implikacje dla Polski

W ramach kontynuacji zainteresowań naukowych pracowników Zakładu Badań nad Gospodarką Niemiecką oraz Zakładu Globalnych Współzależności Gospodar­czych, funkcjonujących w ramach Instytutu Gospodarki Światowej w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, zrealizowano w 2011 roku projekt badawczy zatytułowany Zmiana miejsca Niemiec i Rosji w gospodarce światowej w pierwszej dekadzie XXI wieku. Implikacje dla Polski. Opracowania przygotowane w ramach tego projektu, a także te nadesłane przez naszych współpracowników z różnych ośrodków akademickich w Pol­sce, po wnikliwym zrecenzowaniu oraz poddaniu szerokiej dyskusji podczas semina­rium naukowego, zostaną zaprezentowane w niniejszej monografii.

Tę niezwykle istotną problematykę podjęto nie tylko z uwagi na fakt sąsiedztwa i olbrzymie znaczenie Niemiec i Rosji jako partnerów gospodarczych Polski, lecz tak­że ze względu na dynamiczne zmiany w gospodarce światowej w pierwszej dekadzie XXI wieku.

Do głównych zjawisk i procesów zachodzących w gospodarce światowej we wspo­mnianym okresie należy bez wątpienia zaliczyć: postępujący proces globalizacji oraz in­ternacjonalizacji, wzmocnienie procesów regionalizacji, jak również stopniowe wyczer­pywanie się surowców, zwłaszcza energetycznych, czego bezpośrednim następstwem jest drastyczny, niejednokrotnie trwały wzrost ich cen na rynku światowym. Pierwsza dekada XXI wieku charakteryzowała się także większą niepewnością oraz szeregiem ryzyk polityczno-katastroficznych. Wszystkie te zmiany nie pozostawały bez wpływu na funkcjonowanie i rozwój gospodarki niemieckiej oraz rosyjskiej, a także na ich pozycje na arenie międzynarodowej.

Niniejsza monografia jest zbiorem opracowań poświęconych omówieniu wybra­nych aspektów zmiany miejsca Niemiec i Rosji w gospodarce światowej w pierwszej dekadzie XXI wieku, z uwzględnieniem implikacji tychże zmian dla Polski. Monografia została podzielona na trzy części.

W części pierwszej, zatytułowanej Zmiany w gospodarce niemieckiej i jej pozycji w go­spodarce światowej w pierwszej dekadzie XXI wieku, w ramach siedmiu osobnych opra­cowań podjęto próbę omówienia wybranych aspektów funkcjonowania gospodarki Niemiec i jej pozycji w gospodarce światowej. Na merytoryczną zawartość tej części publikacji złożyło się omówienie: paradygmatu społecznej gospodarki rynkowej w polityce gospodarczej Niemiec na początku XXI wieku (J. Osoba), efektów systemowych reform ubezpieczenia od bezrobocia w Niemczech (S. Płóciennik), a także polityki gospodarczej Niemiec w pierwszej dekadzie XXI wieku (B. Brocka-Palacz). Ponadto, w części tej omówiono ewolucję roli Niemiec w handlu światowym (W. Małachow­ski), rolę przemysłu zbrojeniowego w gospodarce na przykładzie Republiki Federalnej Niemiec (D.P. Jankowski), zmianę pozycji Niemiec w międzynarodowym przepływie kapitału w formie BIZ (I. Bil). Pierwszą część kończy opracowanie poświęcone migracji ludności do i z Niemiec w pierwszej dekadzie XXI wieku (F. Kamiński).

Część druga, zatytułowana Zmiany w gospodarce rosyjskiej i jej pozycji w gospodarce światowej w pierwszej dekadzie XXI wieku, zawiera również siedem opracowań. Omó­wiono w nich zmiany w polityce gospodarczej w Rosji w pierwszej dekadzie XXI wieku (K. Falkowski), wpływ kryzysu z 2008 roku na miejsce Rosji w gospodarce światowej (J. Rutkowski), rosyjską wizję międzynarodowego ładu energetycznego na przykładzie rosyjskiego projektu konwencji w sprawie zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego (S. Cios). W części tej dokonano także analizy zmiany w zakresie: miejsca i roli Rosji w handlu światowym (Ł. Ambroziak), międzynarodowych przepływów kapitałowych w formie BIZ (M. Błaszczuk-Zawiła) oraz migracji ludności do i z Rosji w pierwszej de­kadzie XXI wieku (K. Falkowski, J. Kopiński). Drugą część monografii zamyka opraco­wanie poświęcone omówieniu przemian w sektorze przedsiębiorstw w Rosji w zakresie nadzoru korporacyjnego (M. Fiedorczuk).

Ostatnia - trzecia - część, zatytułowana Ewolucja uwarunkowań stosunków go­spodarczych Niemiec i Rosji z Polską w pierwszej dekadzie XXI wieku, zawiera siedem opracowań, w których omówiono: zmiany w uwarunkowaniach zewnętrznych gospo­darek Niemiec i Rosji (A. Bielig), rolę Niemiec i Rosji na scenie gospodarczej współ­czesnej Europy (T. Sporek), zmiany w relacjach handlowych między Rosją a Niemca­mi w pierwszej dekadzie XXI wieku i ich konsekwencje dla stosunków politycznych (K. Popławski), zmiany poziomu wzrostu gospodarczego i ich przewidywanych efektów na obszarze pogranicza polsko-niemieckiego (Z. Świątkowski). Kolejnym analizowa­nym problemem są polsko-rosyjskie stosunki gospodarcze na początku tego stulecia (J. Rutkowski) oraz znaczenie surowców energetycznych w rosyjskim eksporcie do Pol­ski (J. Grabowiecki, U. Zakladnaya). Trzecią część niniejszej monografii kończy omó­wienie stosunków gospodarczych Polski z Niemcami w pierwszej dekadzie XXI wieku (J. Olszyński). Całość zamykają uwagi końcowe autorstwa J. Olszyńskiego.

Wprowadzenie (Krzysztof Falkowski)

CZĘŚĆ I. ZMIANY W GOSPODARCE NIEMIECKIEJ I JEJ POZYCJI W GOSPODARCE ŚWIATOWEJ

W PIERWSZEJ DEKADZIE XXI WIEKU

Paradygmat społecznej gospodarki rynkowej w polityce gospodarczej Niemiec na początku XXI wieku (Józef Osoba)

Koniec koordynowanego kapitalizmu? Efekty systemowe reform ubezpieczenia od bezrobocia w gospodarce niemieckie (Sebastian Płóciennik)

Polityka gospodarcza Niemiec w pierwszej dekadzie XXI wieku (Bogumiła Brocka-Palacz)

Ewolucja roli Niemiec w handlu światowym (Witold Małachowski)

Rola przemysłu zbrojeniowego w gospodarce państwa na przykładzie Republiki Federalnej Niemiec w pierwszej dekadzie XXI (Dominik P. Jankowski)

Zmiana pozycji Niemiec w międzynarodowym transferze kapitału (bezpośrednie inwestycje zagraniczne) (Ireneusz Bil)

Zjawisko migracji do i z Niemiec w pierwszej dekadzie XXI wieku (Filip Kamiński)

CZĘŚĆ II. ZMIANY W GOSPODARCE ROSYJSKIEJ I JEJ POZYCJI

W GOSPODARCE ŚWIATOWEJ W PIERWSZEJ DEKADZIE XXI WIEKU

Zmiany w polityce gospodarczej Rosji w pierwszej dekadzie XXI wieku (Krzysztof Falkowski)

Kryzys gospodarczy a miejsce Rosji w świecie. Produkt krajowy brutto Rosji na tle porównań międzynarodowych (Jerzy Rutkowski)

Rosyjska wizja międzynarodowego ładu energetycznego na przykładzie projektu konwencji w sprawie zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego (Stanisław Cios)

Zmiana pozycji Rosji w handlu światowym w pierwszej dekadzie XXI wieku (Łukasz Ambroziak)

Zmiana pozycji Rosji w przepływach kapitałowych w formie bezpośrednich inwestycji zagranicznych w pierwszej dekadzie XXI wieku (Marzenna Błaszczuk-Zawiła)

Zmiany w migracji do i z Federacji Rosyjskiej w pierwszej dekadzie XXI wieku (Krzysztof Falkowski, Jakub Kopiński)

Przemiany w sektorze przedsiębiorstw w Rosji w aspekcie nadzoru korporacyjnego (Monika Fiedorczuk)

CZĘŚĆ III. EWOLUCJA UWARUNKOWAŃ STOSUNKÓW GOSPODARCZYCH

NIEMIEC I ROSJI Z POLSKĄ W PIERWSZEJ DEKADZIE XXI WIEKU

Die Veränderung der äußeren Rahmenbedingungen für die Volkswirtschaften Deutschlands und Russlands und Implikationen für die zukünftige Entwicklung (Andreas Bielig)

Rosja i Niemcy jako główni aktorzy na scenie gospodarczej współczesnej Europy (Tadeusz Sporek)

Zmiany w relacjach handlowych między Rosją a Niemcami w pierwszej dekadzie XXI wieku i ich konsekwencje dla stosunków politycznych (Konrad Popławski)

Zmiany poziomu wzrostu gospodarczego na obszarze pogranicza polsko-niemieckiego i ich przewidywane efekty (Zbigniew Świątkowski)

Ewolucja stosunków gospodarczych Polski z Rosją w pierwszej dekadzie XXI wieku (Jerzy Rutkowski)

Znaczenie surowców energetycznych w eksporcie Rosji do Polski (Jerzy Grabowiecki, Uliana Zakladnaya)

Ewolucja stosunków gospodarczych Polski z Niemcami w pierwszej dekadzie XXI wieku (Józef Olszyński)

Uwagi końcowe (Józef Olszyński)