Przekazujemy w ręce czytelników monografię obejmującą aktualne, wybrane problemy ubezpieczeń gospodarczych dla przedsiębiorstwa w intencji lepszego przedstawienia wieloaspektowego znaczenia ubezpieczeń w zarządzaniu firmą.
W ostatnich kilkunastu latach, zarówno w praktyce gospodarczej OECD, jak i towarzyszącej rozwojowi gospodarek refleksji teoretycznej, następuje istotny przełom, tak od strony praktycznej, jak i teoretycznej, w podejściu do ubezpieczeń podmiotów gospodarczych. Ubezpieczenia w zarządzaniu przedsiębiorstwem przestają być traktowane jedynie jako kategoria finansów i rachunkowości przedsiębiorstwa, co jest tradycyjnym, klasycznym ujęciem tej problematyki. Współcześnie tego typu podejście jest dalece niewystarczające do określenia roli ubezpieczeń w przedsiębiorstwie. W tradycyjnym podejściu do ubezpieczeń z punktu widzenia finansów i ekonomiki przedsiębiorstwa analiza ich roli jest w znacznej mierze skupiona na ewidencji i analizie kosztów transferu ryzyka. W konsekwencji tradycyjnie w praktyce wielu przedsiębiorstw i instytucji najważniejsze jest ujęcie krótkookresowe w zarządzaniu kosztem ubezpieczeń i analizie stopnia pokrycia ryzyka, przede wszystkim majątkowego, odpowiednimi ubezpieczeniami, w relacji do kosztu ochrony ubezpieczeniowej.
Podstawowym celem autorów poszczególnych części monografii jest wyjaśnienie znaczenia poszczególnych rodzajów ubezpieczeń w zarządzaniu przedsiębiorstwem, a zwłaszcza, jak asekuracja przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa ich funkcjonowania i obrotu gospodarczego. Współcześnie ubezpieczenia są bowiem nie tylko tradycyjnie ważnym komponentem analizy funkcjonowania przedsiębiorstwa i kosztów transferu ryzyka. W coraz większym zakresie są one wykorzystywane jako portfel niezbędnych instrumentów zarządzania ryzykiem przedsiębiorstwa w aspekcie mikroekonomicznym. Natomiast równolegle, z punktu widzenia makroekonomicznego, szersze korzystanie przez przedsiębiorstwa z ubezpieczeń w zarządzaniu różnego rodzaju ryzykiem poprawia bezpieczeństwo sfery realnej, a także bezpieczeństwo sektora finansowego. Wpływa więc na zwiększanie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, a zarazem jest czynnikiem sprzyjającym podnoszeniu nie tylko bezpieczeństwa, ale i efektywności działalności gospodarczej, a w konsekwencji sprzyja wzrostowi gospodarczemu.
Kolejnym komponentem współczesnego podejścia do roli ubezpieczeń w zarządzaniu przedsiębiorstwem jest ich stopniowo rosnące znaczenie nie tylko w zarządzaniu przedsiębiorstwem w zakresie ograniczania skutków materializacji ryzyka i podejmowania działań prewencyjnych, ale także w zarządzaniu wartością przedsiębiorstwa. Ubezpieczenia pomagają wieloaspektowo w tworzeniu i ochronie wartości, a także
- efektywnie użyte - sprzyjają kształtowaniu jego przyszłej wartości w obliczu wyzwań wynikających z turbulencji otoczenia rynkowego i systemowego w kraju i zagranicą, a także asekurują od strony finansowej skutki różnego rodzaju ryzyka w horyzoncie realizowanych kontraktów i podejmowanych działań rozwojowych. Stąd też tak ważne jest wielopłaszczyznowe postrzeganie roli ubezpieczeń w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Ryzyko dotyczy bowiem różnych sfer przedsiębiorstwa, w tym: mienia, finansów, zasobów ludzkich, a także wartości niematerialnych i prawnych. Ryzyko przedsiębiorstwa związane jest zarówno z otoczeniem rynkowym (krajowym i zagranicznym) przedsiębiorstwa, z jego relacjami z innymi podmiotami gospodarczymi, konkurentami, dostawcami i odbiorcami oraz klientami, jak i z otoczeniem instytucjonalnym, które tworzy warunki systemowe dla funkcjonowania przedsiębiorstw. Ryzyko wynika też z bieżących i przyszłych decyzji właścicieli i zarządzających przedsiębiorstwem, a także z błędów lub sprzeniewierzenia pracowników itp.
Umiejętność zarządzania ryzykiem wpływa na pozycję konkurencyjną przedsiębiorstwa. Ubezpieczenie jako forma transferu ryzyka na wyspecjalizowaną instytucję finansową, jaką jest ubezpieczyciel, powinna być trwałym elementem procesu zarządzania ryzykiem. Wybór ochrony ubezpieczeniowej danego podmiotu gospodarczego powinien być adekwatny do zagrożeń charakterystycznych dla branży w której działa oraz ze względu na formę organizacyjną i wielkość przedsiębiorstwa.
Autorami poszczególnych rozdziałów monografii są specjaliści z zakresu ubezpieczeń, wykładowcy oraz absolwenci studiów podyplomowych Akademia ubezpieczeń
- ubezpieczenia gospodarcze dla przedsiębiorstw realizowanych w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie od siedmiu lat. Dotychczas wydane zostały dwie książki pod redakcją naukową kierownika studiów, Ewy Wierzbickiej: Ubezpieczenia non-life (2010) oraz Ubezpieczenia dla przedsiębiorstw (2014), w których podkreślono praktyczne aspekty rozszerzania roli ubezpieczeń w zarządzaniu przedsiębiorstwem oraz zawarto niezbędną refleksję teoretyczną.
W niniejszej monografii wiodącym tematem są zagadnienia ubezpieczeń gospodarczych dla przedsiębiorstw, w tym w szczególności odpowiedzialności cywilnej ogólnej, odpowiedzialności cywilnej zawodowej oraz odpowiedzialności cywilnej przewoźnika drogowego. Kolejnym ważnym tematem podjętym w monografii jest ubezpieczenie utraty zysku Business Interrupion, a także gwarancje ubezpieczeniowe. Intencją autorów było pokazanie rozwoju tych rodzajów ubezpieczeń i ich rosnącej roli w zakresie asekuracji i prewencji w systemach zarządzania przedsiębiorstwami.
Zagadnienie czynników ryzyka przedsiębiorstwa i sposobów zarządzania ryzykiem ze szczególnym uwzględnieniem ubezpieczenia zostało wyjaśnione w rozdziale autorstwa Ewy Wierzbickiej, kierownika studiów podyplomowych Akademia ubezpieczeń - ubezpieczenia gospodarcze dla przedsiębiorstw. Autorka oceniła przyczyny relatywnie niedostatecznego wykorzystywania ubezpieczeń do zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwach w Polsce. Zdefiniowała rodzaje ryzyka, przedstawiła jego klasyfikację oraz etapy zarządzania ryzykiem, za szczególnym uwzględnieniem znaczenia ubezpieczenia jako podstawowej metody transferu ryzyka.
Agata Boczar i Agnieszka Jarzyna wyjaśniły istotę i specyfikę ubezpieczenia utraty zysku. Ubezpieczenie to jest związane z utratą korzyści, jakie poszkodowane przedsiębiorstwo mogło uzyskać, gdyby szkoda nie wystąpiła, a jego działalność nie zostałaby zakłócona. Ubezpieczenie od utraty zysku nie występuje jako odrębne ubezpieczenie, ale jest komplementarne wobec ubezpieczenia mienia.
Ewa Myśliwiec przedstawiła istotę oraz rodzaje i funkcje ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej deliktowej i kontraktowej. Wyjaśniła zasady konstrukcji ubezpieczeń OC oraz zakres czasowy ochrony ubezpieczeniowej.
Anna Zgorzelska zanalizowała najważniejsze klauzule dodatkowe rozszerzające zakres ochrony ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej oraz ich dostosowania do potrzeb poszczególnych przedsiębiorstw, a także dokonała porównania warunków ubezpieczenia oferowanych przez wybranych ubezpieczycieli.
Aleksandra Kazanowska podjęła zagadnienie ubezpieczenia odpowiedzialności zawodowej, którego istotę pokazała na przykładzie firmy z branży IT. Przedmiotem ubezpieczenia OC z tytułu działalności zawodowej lub konkretnego wykonywanego zawodu jest odpowiedzialność cywilna za szkody w związku z wykonywaniem czynności zawodowych przez ubezpieczającego lub ubezpieczonego określonych w umowie ubezpieczenia.
Specyfikę ryzyka przewoźnika drogowego i możliwości jego ubezpieczenia wyjaśniła w kolejnym rozdziale Natalia Seweryn. Ryzyko związane z uszkodzeniem lub utratą przewożonego towaru jest tak wielkie, iż większość firm nadawczych wymaga posiadania przez przewoźnika ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Na rynku polskim funkcjonuje bardzo duża grupa przedsiębiorstw prowadzących działalność w zakresie przewozu towarów, które objęte są ubezpieczeniem OC przewoźnika drogowego, zarówno w ramach przewozów międzynarodowych, jak i krajowych.
Agnieszka Kwolek w kolejnym rozdziale monografii zanalizowała ważny problem konsekwencji regresu ubezpieczeniowego dla przedsiębiorstwa. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera odpowiednia prewencja w zarządzaniu ryzykiem przedsiębiorstwa.
Justyna Jakubczyk scharakteryzowała różne rodzaje gwarancji oraz wyjaśniła znaczenie gwarancji ubezpieczeniowej jako zabezpieczenia należytego wykonania umowy. Gwarancje ubezpieczeniowe stają się coraz bardziej popularną formą zabezpieczenia zobowiązań przedsiębiorstw, dając pewność wierzycielowi, że jego roszczenia zostaną zaspokojone. Wystawienie gwarancji stanowi potwierdzenie wiarygodności przedsię- biorstwa-dłużnika i jest instrumentem ochrony przed nieuzasadnionymi roszczeniami, a także wpływa na zwiększenie szybkości obrotu kapitału.
Zawarte w monografii rozważania i wnioski mają istotne znaczenie dla teorii i praktyki ubezpieczeń. Ubezpieczenia gospodarcze stanowią ważną kategorię ekonomiczną. Objęcie ochroną ubezpieczeniową przedsiębiorstw: zarówno ich majątku oraz działalności gospodarczej, jak i odpowiedzialności cywilnej, umożliwia bezpieczne ich funkcjonowanie i rozwój. W ten sposób ubezpieczenia chronią bieżącą wartość przedsiębiorstwa i umożliwiają zabezpieczanie tworzenia przyszłej wartości. W ramach funkcji kompensacyjnej ubezpieczyciel dostarcza bowiem środki finansowe umożliwiające wyrównanie, czyli kompensowanie, negatywnych konsekwencji materializacji ryzyka, przez np. możliwość odtworzenia zniszczonych składników majątku.
We współczesnej gospodarce zmienia się rola ubezpieczeń, które przestają być postrzegane wyłącznie jako koszt dla przedsiębiorstwa, ale stają się istotnym, niezbędnym instrumentem w zarządzaniu ryzykiem przedsiębiorstwa. Ubezpieczenie umożliwia transfer finansowych skutków materializacji ryzyka na ubezpieczyciela. Ubezpieczenia dają poczucie bezpieczeństwa w wymiarze jednostkowej działalności gospodarczej zarówno małej i średniej firmy, jak i dużego przedsiębiorstwa. Ubezpieczenia sprzyjają także rozwojowi działań prewencyjnych służących ochronie majątku i pracowników, zapobiegających realizacji ryzyka i minimalizujących straty.
Monografia jest adresowana do szerokiego kręgu czytelników, pracowników przedsiębiorstw zajmujących się ubezpieczeniami, pośredników ubezpieczeniowych, pracowników zakładów ubezpieczeń i brokerów oraz studentów, zwłaszcza kierunków Finanse i Zarządzanie. Przedstawiona książka jest także zaproszeniem do refleksji teoretycznej środowiska naukowego w zakresie zmieniającej się roli ubezpieczeń we współczesnym turbulentnym otoczeniu rynkowym i systemowym, nie tylko w zakresie zarządzania ryzykiem, ale w ślad za nim w zarządzaniu wartością przedsiębiorstwa. Mamy nadzieję, że książka spotka się z życzliwym przyjęciem czytelników.
[[[separator]]]Wstęp
Ewa Wierzbicka
1. Ubezpieczenia w zarządzaniu ryzykiem przedsiębiorstwa
1.1. Ryzyko przedsiębiorstwa
1.2. Podstawowe rodzaje ryzyka, na jakie narażone są przedsiębiorstwa w Polsce
1.3. Reakcje przedsiębiorstwa na ryzyko
1.4. Zarządzanie ryzykiem
1.5. Skala ubezpieczenia przedsiębiorstw w Polsce
1.6. Rozwój ubezpieczeń przedsiębiorstw
Podsumowanie
Agata Boczar, Agnieszka Jarzyna
2. Ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej a ubezpieczenie utraty zysku
Wprowadzenie
2.1. Ryzyko w działalności gospodarczej
2.1.1. Identyfikacja ryzyka
2.1.2. Ryzyko w działalności przedsiębiorstwa
2.1.3. Sposoby minimalizacji ryzyka
2.2. Ryzyko ubezpieczeniowe
2.2.1. Organizacja ochrony ubezpieczeniowej
2.2.2. Wartość ubezpieczonego majątku
2.2.3. Zarządzanie ryzykiem ubezpieczeniowym
2.2.4. Ryzyko przerwy w działalności gospodarczej i metody jego ograniczania
2.3. Charakterystyka ubezpieczenia utraty zysku
2.3.1. Rozwój ubezpieczenia utraty zysku
2.3.2. Klasyfikacja ubezpieczeń utraty
2.3.3. Przedmiot ubezpieczenia utraty zysku
2.3.4. Wyłączenia z odpowiedzialności w ubezpieczeniu utraty zysku
2.3.5. Konsekwencje przestoju w działalności przedsiębiorstwa
2.3.6. Korzyści dla przedsiębiorstwa z posiadania ubezpieczenia utraty zysku
2.4. Przedmiot ubezpieczenia w ubezpieczeniu utraty zysku - suma ubezpieczenia zysk brutto, odszkodowanie
2.4.1. Suma ubezpieczenia w ubezpieczeniu utraty zysku
2.4.2. Znaczenie zysku brutto w ubezpieczeniu utraty zysku
2.4.3. Wysokość odszkodowania w ubezpieczeniu utraty zysku
Podsumowanie
Ewa Myśliwiec
3. Dobrowolne ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) dla przedsiębiorstw
Wprowadzenie
3.1. Ubezpieczenie OC z tytułu prowadzonej działalności
3.2. Ubezpieczenia OC z tytułu działalności zawodowej lub wykonywania zawodu
3.3. Ubezpieczenie OC członków organów spółki kapitałowej - tzw. D&O
3.4. Dostosowanie zawieranej umowy ubezpieczenia OC do rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej
Anna Zgorzelska
4. Najistotniejsze klauzule dodatkowe w dobrowolnym ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzonej działalności
Wprowadzenie
4.1. Istota ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
4.1.1. Przedmiot ubezpieczenia
4.1.2. Odpowiedzialność a ochrona
4.1.3. Poszkodowany
4.1.4. Ochrona przed roszczeniem
4.1.5. Czasowy zakres ochrony ubezpieczeniowej
4.1.6. Przedawnienie roszczeń
4.1.7. Zakres przedmiotowy ubezpieczenia OC
4.2. Porównanie zapisów w OWU dotyczących klauzul dodatkowych
4.2.1. Odpowiedzialność cywilna kontraktowa
4.2.2. Odpowiedzialność cywilna najemcy nieruchomości
4.2.3. Odpowiedzialność cywilna za produkt
4.2.4. Odpowiedzialność cywilna pracodawcy
4.2.5. Odpowiedzialność cywilna za szkody będące następstwem zanieczyszczenia środowiska
4.2.6. Odpowiedzialność cywilna za podwykonawców
4.2.7. Odpowiedzialność cywilna za pojazdy niepodlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu OC
4.2.8. Odpowiedzialność cywilna wzajemna
4.2.9. Odpowiedzialność cywilna za szkody pod postacią czystych strat finansowych
4.3. Klauzule dodatkowe a dostosowanie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej do rodzaju prowadzonej działalności
4.3.1. Rodzaje potencjalnych szkód
4.3.2. Czasowy zakres ochrony ubezpieczeniowej - trigger
4.3.3. Klauzule dodatkowe a rodzaj działalności
Podsumowanie
Aleksandra Kaznowska
5. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zawodowej na przykładzie OC dla firm z branży IT
Wprowadzenie
5.1. Charakterystyka ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej
5.1.1. Istota funkcjonowania ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej
5.1.2. Rodzaje odpowiedzialności cywilnej
5.1.3. Przedmiot ubezpieczenia OC
5.1.4. Ubezpieczenie OC z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej
5.1.5. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu działalności zawodowej lub wykonywania zawodu
5.2. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zawodowej dla firm branży IT
5.2.1. Rozwój i znaczenie branży informatycznej
5.2.2. Ryzyko w firmie IT
5.2.3. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej ogólnej a zawodowej
5.2.4. Pojęcie czystej straty finansowej
5.2.5. Szkody związane z ryzykiem zawodowym w branży IT jako przykład konieczności ubezpieczania OC zawodowej
5.2.6. Ocena ryzyka w ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej zawodowej firm branży IT
5.2.7. Triggery w ubezpieczeniu OC zawodowej
5.3. Oferta ubezpieczenia OC zawodowej dla firm z branży IT na polskim rynku
5.3.1. Produkty ubezpieczeniowe w zakresie OC zawodowej dla firm informatycznych
5.3.2. Warunki ubezpieczeń OC zawodowej dla firm IT oferowanych na polskim rynku ubezpieczeniowym
5.3.3. Bariery rozwoju ubezpieczenia OC zawodowej dla firm sektora IT
Podsumowanie
Natalia Seweryn
6. Ubezpieczenie odpowiedzialności przewoźnika drogowego
Wprowadzenie
6.1. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej
6.1.1. Odpowiedzialność cywilna
6.2. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej przewoźnika drogowego
6.2.1. Podstawy prawne odpowiedzialności przewoźnika drogowego
6.2.2. Podmioty uczestniczące w przewozie
6.2.3. Przedmiot ubezpieczenia - odpowiedzialność przewoźnika
6.2.4. Ustalenie wysokości odszkodowania
6.3. Granice odpowiedzialności przewoźnika
6.3.1. Zasady odpowiedzialności przewoźnika
6.3.2. Okoliczności wyłączające odpowiedzialność przewoźnika w świetle obowiązujących przepisów prawa
6.3.3. Wyłączenia odpowiedzialności stosowane w umowach ubezpieczenia
6.4. Dodatkowy zakres ubezpieczenia
6.4.1. Deklaracja wartości przesyłki
6.4.2. Deklaracja kwoty specjalnego interesu
Podsumowanie
Agnieszka Kwolek
7. Konsekwencje regresu ubezpieczeniowego w działalności przedsiębiorstwa
Wprowadzenie
7.1. Roszczenie regresowe ubezpieczyciela - ogólne zasady
7.2. Roszczenie regresowe ubezpieczyciela - praktyczne aspekty
7.3. Roszczenie regresowe w warunkach umowy ubezpieczenia
7.4. Roszczenia regresowe w kontekście norm prawnych
7.5. Regres a umowa leasingu
7.6. Udziały własne i franszyzy
7.7. Przedsiębiorca w roli sprawcy i przedsiębiorca w roli poszkodowanego
7.8. Przedawnienie roszczeń
7.9. Procedura TU w dochodzeniu roszczeń regresowych
Podsumowanie
Justyna Jakubczyk
8. Rola gwarancji ubezpieczeniowej jako zabezpieczenia należytego wykonania umowy
Wprowadzenie
8.1. Istota gwarancji ubezpieczeniowej
8.1.1. Pojęcie i znaczenie gwarancji ubezpieczeniowej
8.1.2. Akty prawne tworzące gwarancję ubezpieczeniową
8.1.3. Mechanizm działania gwarancji ubezpieczeniowej
8.1.4. Klasyfikacja i rodzaje gwarancji
8.2. Wady i zalety gwarancji ubezpieczeniowych jako zabezpieczenia należytego wykonania umowy
8.2.1. Zalety
8.2.2. Wady
8.3. Analiza portfela gwarancji bankowych i ubezpieczeniowych na przykładzie firmy EPK
8.3.1. Ogólna charakterystyka firmy EPK
8.3.2. Posiadane linie gwarancyjne
8.3.3. Analiza przedsiębiorstwa pod kątem wykorzystania gwarancji
Podsumowanie
Spis rysunków, schematów, tabel, wykresów
Opis
Wstęp
Przekazujemy w ręce czytelników monografię obejmującą aktualne, wybrane problemy ubezpieczeń gospodarczych dla przedsiębiorstwa w intencji lepszego przedstawienia wieloaspektowego znaczenia ubezpieczeń w zarządzaniu firmą.
W ostatnich kilkunastu latach, zarówno w praktyce gospodarczej OECD, jak i towarzyszącej rozwojowi gospodarek refleksji teoretycznej, następuje istotny przełom, tak od strony praktycznej, jak i teoretycznej, w podejściu do ubezpieczeń podmiotów gospodarczych. Ubezpieczenia w zarządzaniu przedsiębiorstwem przestają być traktowane jedynie jako kategoria finansów i rachunkowości przedsiębiorstwa, co jest tradycyjnym, klasycznym ujęciem tej problematyki. Współcześnie tego typu podejście jest dalece niewystarczające do określenia roli ubezpieczeń w przedsiębiorstwie. W tradycyjnym podejściu do ubezpieczeń z punktu widzenia finansów i ekonomiki przedsiębiorstwa analiza ich roli jest w znacznej mierze skupiona na ewidencji i analizie kosztów transferu ryzyka. W konsekwencji tradycyjnie w praktyce wielu przedsiębiorstw i instytucji najważniejsze jest ujęcie krótkookresowe w zarządzaniu kosztem ubezpieczeń i analizie stopnia pokrycia ryzyka, przede wszystkim majątkowego, odpowiednimi ubezpieczeniami, w relacji do kosztu ochrony ubezpieczeniowej.
Podstawowym celem autorów poszczególnych części monografii jest wyjaśnienie znaczenia poszczególnych rodzajów ubezpieczeń w zarządzaniu przedsiębiorstwem, a zwłaszcza, jak asekuracja przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa ich funkcjonowania i obrotu gospodarczego. Współcześnie ubezpieczenia są bowiem nie tylko tradycyjnie ważnym komponentem analizy funkcjonowania przedsiębiorstwa i kosztów transferu ryzyka. W coraz większym zakresie są one wykorzystywane jako portfel niezbędnych instrumentów zarządzania ryzykiem przedsiębiorstwa w aspekcie mikroekonomicznym. Natomiast równolegle, z punktu widzenia makroekonomicznego, szersze korzystanie przez przedsiębiorstwa z ubezpieczeń w zarządzaniu różnego rodzaju ryzykiem poprawia bezpieczeństwo sfery realnej, a także bezpieczeństwo sektora finansowego. Wpływa więc na zwiększanie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, a zarazem jest czynnikiem sprzyjającym podnoszeniu nie tylko bezpieczeństwa, ale i efektywności działalności gospodarczej, a w konsekwencji sprzyja wzrostowi gospodarczemu.
Kolejnym komponentem współczesnego podejścia do roli ubezpieczeń w zarządzaniu przedsiębiorstwem jest ich stopniowo rosnące znaczenie nie tylko w zarządzaniu przedsiębiorstwem w zakresie ograniczania skutków materializacji ryzyka i podejmowania działań prewencyjnych, ale także w zarządzaniu wartością przedsiębiorstwa. Ubezpieczenia pomagają wieloaspektowo w tworzeniu i ochronie wartości, a także
- efektywnie użyte - sprzyjają kształtowaniu jego przyszłej wartości w obliczu wyzwań wynikających z turbulencji otoczenia rynkowego i systemowego w kraju i zagranicą, a także asekurują od strony finansowej skutki różnego rodzaju ryzyka w horyzoncie realizowanych kontraktów i podejmowanych działań rozwojowych. Stąd też tak ważne jest wielopłaszczyznowe postrzeganie roli ubezpieczeń w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Ryzyko dotyczy bowiem różnych sfer przedsiębiorstwa, w tym: mienia, finansów, zasobów ludzkich, a także wartości niematerialnych i prawnych. Ryzyko przedsiębiorstwa związane jest zarówno z otoczeniem rynkowym (krajowym i zagranicznym) przedsiębiorstwa, z jego relacjami z innymi podmiotami gospodarczymi, konkurentami, dostawcami i odbiorcami oraz klientami, jak i z otoczeniem instytucjonalnym, które tworzy warunki systemowe dla funkcjonowania przedsiębiorstw. Ryzyko wynika też z bieżących i przyszłych decyzji właścicieli i zarządzających przedsiębiorstwem, a także z błędów lub sprzeniewierzenia pracowników itp.
Umiejętność zarządzania ryzykiem wpływa na pozycję konkurencyjną przedsiębiorstwa. Ubezpieczenie jako forma transferu ryzyka na wyspecjalizowaną instytucję finansową, jaką jest ubezpieczyciel, powinna być trwałym elementem procesu zarządzania ryzykiem. Wybór ochrony ubezpieczeniowej danego podmiotu gospodarczego powinien być adekwatny do zagrożeń charakterystycznych dla branży w której działa oraz ze względu na formę organizacyjną i wielkość przedsiębiorstwa.
Autorami poszczególnych rozdziałów monografii są specjaliści z zakresu ubezpieczeń, wykładowcy oraz absolwenci studiów podyplomowych Akademia ubezpieczeń
- ubezpieczenia gospodarcze dla przedsiębiorstw realizowanych w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie od siedmiu lat. Dotychczas wydane zostały dwie książki pod redakcją naukową kierownika studiów, Ewy Wierzbickiej: Ubezpieczenia non-life (2010) oraz Ubezpieczenia dla przedsiębiorstw (2014), w których podkreślono praktyczne aspekty rozszerzania roli ubezpieczeń w zarządzaniu przedsiębiorstwem oraz zawarto niezbędną refleksję teoretyczną.
W niniejszej monografii wiodącym tematem są zagadnienia ubezpieczeń gospodarczych dla przedsiębiorstw, w tym w szczególności odpowiedzialności cywilnej ogólnej, odpowiedzialności cywilnej zawodowej oraz odpowiedzialności cywilnej przewoźnika drogowego. Kolejnym ważnym tematem podjętym w monografii jest ubezpieczenie utraty zysku Business Interrupion, a także gwarancje ubezpieczeniowe. Intencją autorów było pokazanie rozwoju tych rodzajów ubezpieczeń i ich rosnącej roli w zakresie asekuracji i prewencji w systemach zarządzania przedsiębiorstwami.
Zagadnienie czynników ryzyka przedsiębiorstwa i sposobów zarządzania ryzykiem ze szczególnym uwzględnieniem ubezpieczenia zostało wyjaśnione w rozdziale autorstwa Ewy Wierzbickiej, kierownika studiów podyplomowych Akademia ubezpieczeń - ubezpieczenia gospodarcze dla przedsiębiorstw. Autorka oceniła przyczyny relatywnie niedostatecznego wykorzystywania ubezpieczeń do zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwach w Polsce. Zdefiniowała rodzaje ryzyka, przedstawiła jego klasyfikację oraz etapy zarządzania ryzykiem, za szczególnym uwzględnieniem znaczenia ubezpieczenia jako podstawowej metody transferu ryzyka.
Agata Boczar i Agnieszka Jarzyna wyjaśniły istotę i specyfikę ubezpieczenia utraty zysku. Ubezpieczenie to jest związane z utratą korzyści, jakie poszkodowane przedsiębiorstwo mogło uzyskać, gdyby szkoda nie wystąpiła, a jego działalność nie zostałaby zakłócona. Ubezpieczenie od utraty zysku nie występuje jako odrębne ubezpieczenie, ale jest komplementarne wobec ubezpieczenia mienia.
Ewa Myśliwiec przedstawiła istotę oraz rodzaje i funkcje ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej deliktowej i kontraktowej. Wyjaśniła zasady konstrukcji ubezpieczeń OC oraz zakres czasowy ochrony ubezpieczeniowej.
Anna Zgorzelska zanalizowała najważniejsze klauzule dodatkowe rozszerzające zakres ochrony ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej oraz ich dostosowania do potrzeb poszczególnych przedsiębiorstw, a także dokonała porównania warunków ubezpieczenia oferowanych przez wybranych ubezpieczycieli.
Aleksandra Kazanowska podjęła zagadnienie ubezpieczenia odpowiedzialności zawodowej, którego istotę pokazała na przykładzie firmy z branży IT. Przedmiotem ubezpieczenia OC z tytułu działalności zawodowej lub konkretnego wykonywanego zawodu jest odpowiedzialność cywilna za szkody w związku z wykonywaniem czynności zawodowych przez ubezpieczającego lub ubezpieczonego określonych w umowie ubezpieczenia.
Specyfikę ryzyka przewoźnika drogowego i możliwości jego ubezpieczenia wyjaśniła w kolejnym rozdziale Natalia Seweryn. Ryzyko związane z uszkodzeniem lub utratą przewożonego towaru jest tak wielkie, iż większość firm nadawczych wymaga posiadania przez przewoźnika ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Na rynku polskim funkcjonuje bardzo duża grupa przedsiębiorstw prowadzących działalność w zakresie przewozu towarów, które objęte są ubezpieczeniem OC przewoźnika drogowego, zarówno w ramach przewozów międzynarodowych, jak i krajowych.
Agnieszka Kwolek w kolejnym rozdziale monografii zanalizowała ważny problem konsekwencji regresu ubezpieczeniowego dla przedsiębiorstwa. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera odpowiednia prewencja w zarządzaniu ryzykiem przedsiębiorstwa.
Justyna Jakubczyk scharakteryzowała różne rodzaje gwarancji oraz wyjaśniła znaczenie gwarancji ubezpieczeniowej jako zabezpieczenia należytego wykonania umowy. Gwarancje ubezpieczeniowe stają się coraz bardziej popularną formą zabezpieczenia zobowiązań przedsiębiorstw, dając pewność wierzycielowi, że jego roszczenia zostaną zaspokojone. Wystawienie gwarancji stanowi potwierdzenie wiarygodności przedsię- biorstwa-dłużnika i jest instrumentem ochrony przed nieuzasadnionymi roszczeniami, a także wpływa na zwiększenie szybkości obrotu kapitału.
Zawarte w monografii rozważania i wnioski mają istotne znaczenie dla teorii i praktyki ubezpieczeń. Ubezpieczenia gospodarcze stanowią ważną kategorię ekonomiczną. Objęcie ochroną ubezpieczeniową przedsiębiorstw: zarówno ich majątku oraz działalności gospodarczej, jak i odpowiedzialności cywilnej, umożliwia bezpieczne ich funkcjonowanie i rozwój. W ten sposób ubezpieczenia chronią bieżącą wartość przedsiębiorstwa i umożliwiają zabezpieczanie tworzenia przyszłej wartości. W ramach funkcji kompensacyjnej ubezpieczyciel dostarcza bowiem środki finansowe umożliwiające wyrównanie, czyli kompensowanie, negatywnych konsekwencji materializacji ryzyka, przez np. możliwość odtworzenia zniszczonych składników majątku.
We współczesnej gospodarce zmienia się rola ubezpieczeń, które przestają być postrzegane wyłącznie jako koszt dla przedsiębiorstwa, ale stają się istotnym, niezbędnym instrumentem w zarządzaniu ryzykiem przedsiębiorstwa. Ubezpieczenie umożliwia transfer finansowych skutków materializacji ryzyka na ubezpieczyciela. Ubezpieczenia dają poczucie bezpieczeństwa w wymiarze jednostkowej działalności gospodarczej zarówno małej i średniej firmy, jak i dużego przedsiębiorstwa. Ubezpieczenia sprzyjają także rozwojowi działań prewencyjnych służących ochronie majątku i pracowników, zapobiegających realizacji ryzyka i minimalizujących straty.
Monografia jest adresowana do szerokiego kręgu czytelników, pracowników przedsiębiorstw zajmujących się ubezpieczeniami, pośredników ubezpieczeniowych, pracowników zakładów ubezpieczeń i brokerów oraz studentów, zwłaszcza kierunków Finanse i Zarządzanie. Przedstawiona książka jest także zaproszeniem do refleksji teoretycznej środowiska naukowego w zakresie zmieniającej się roli ubezpieczeń we współczesnym turbulentnym otoczeniu rynkowym i systemowym, nie tylko w zakresie zarządzania ryzykiem, ale w ślad za nim w zarządzaniu wartością przedsiębiorstwa. Mamy nadzieję, że książka spotka się z życzliwym przyjęciem czytelników.
Spis treści
Wstęp
Ewa Wierzbicka
1. Ubezpieczenia w zarządzaniu ryzykiem przedsiębiorstwa
1.1. Ryzyko przedsiębiorstwa
1.2. Podstawowe rodzaje ryzyka, na jakie narażone są przedsiębiorstwa w Polsce
1.3. Reakcje przedsiębiorstwa na ryzyko
1.4. Zarządzanie ryzykiem
1.5. Skala ubezpieczenia przedsiębiorstw w Polsce
1.6. Rozwój ubezpieczeń przedsiębiorstw
Podsumowanie
Agata Boczar, Agnieszka Jarzyna
2. Ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej a ubezpieczenie utraty zysku
Wprowadzenie
2.1. Ryzyko w działalności gospodarczej
2.1.1. Identyfikacja ryzyka
2.1.2. Ryzyko w działalności przedsiębiorstwa
2.1.3. Sposoby minimalizacji ryzyka
2.2. Ryzyko ubezpieczeniowe
2.2.1. Organizacja ochrony ubezpieczeniowej
2.2.2. Wartość ubezpieczonego majątku
2.2.3. Zarządzanie ryzykiem ubezpieczeniowym
2.2.4. Ryzyko przerwy w działalności gospodarczej i metody jego ograniczania
2.3. Charakterystyka ubezpieczenia utraty zysku
2.3.1. Rozwój ubezpieczenia utraty zysku
2.3.2. Klasyfikacja ubezpieczeń utraty
2.3.3. Przedmiot ubezpieczenia utraty zysku
2.3.4. Wyłączenia z odpowiedzialności w ubezpieczeniu utraty zysku
2.3.5. Konsekwencje przestoju w działalności przedsiębiorstwa
2.3.6. Korzyści dla przedsiębiorstwa z posiadania ubezpieczenia utraty zysku
2.4. Przedmiot ubezpieczenia w ubezpieczeniu utraty zysku - suma ubezpieczenia zysk brutto, odszkodowanie
2.4.1. Suma ubezpieczenia w ubezpieczeniu utraty zysku
2.4.2. Znaczenie zysku brutto w ubezpieczeniu utraty zysku
2.4.3. Wysokość odszkodowania w ubezpieczeniu utraty zysku
Podsumowanie
Ewa Myśliwiec
3. Dobrowolne ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) dla przedsiębiorstw
Wprowadzenie
3.1. Ubezpieczenie OC z tytułu prowadzonej działalności
3.2. Ubezpieczenia OC z tytułu działalności zawodowej lub wykonywania zawodu
3.3. Ubezpieczenie OC członków organów spółki kapitałowej - tzw. D&O
3.4. Dostosowanie zawieranej umowy ubezpieczenia OC do rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej
Anna Zgorzelska
4. Najistotniejsze klauzule dodatkowe w dobrowolnym ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzonej działalności
Wprowadzenie
4.1. Istota ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
4.1.1. Przedmiot ubezpieczenia
4.1.2. Odpowiedzialność a ochrona
4.1.3. Poszkodowany
4.1.4. Ochrona przed roszczeniem
4.1.5. Czasowy zakres ochrony ubezpieczeniowej
4.1.6. Przedawnienie roszczeń
4.1.7. Zakres przedmiotowy ubezpieczenia OC
4.2. Porównanie zapisów w OWU dotyczących klauzul dodatkowych
4.2.1. Odpowiedzialność cywilna kontraktowa
4.2.2. Odpowiedzialność cywilna najemcy nieruchomości
4.2.3. Odpowiedzialność cywilna za produkt
4.2.4. Odpowiedzialność cywilna pracodawcy
4.2.5. Odpowiedzialność cywilna za szkody będące następstwem zanieczyszczenia środowiska
4.2.6. Odpowiedzialność cywilna za podwykonawców
4.2.7. Odpowiedzialność cywilna za pojazdy niepodlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu OC
4.2.8. Odpowiedzialność cywilna wzajemna
4.2.9. Odpowiedzialność cywilna za szkody pod postacią czystych strat finansowych
4.3. Klauzule dodatkowe a dostosowanie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej do rodzaju prowadzonej działalności
4.3.1. Rodzaje potencjalnych szkód
4.3.2. Czasowy zakres ochrony ubezpieczeniowej - trigger
4.3.3. Klauzule dodatkowe a rodzaj działalności
Podsumowanie
Aleksandra Kaznowska
5. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zawodowej na przykładzie OC dla firm z branży IT
Wprowadzenie
5.1. Charakterystyka ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej
5.1.1. Istota funkcjonowania ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej
5.1.2. Rodzaje odpowiedzialności cywilnej
5.1.3. Przedmiot ubezpieczenia OC
5.1.4. Ubezpieczenie OC z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej
5.1.5. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu działalności zawodowej lub wykonywania zawodu
5.2. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zawodowej dla firm branży IT
5.2.1. Rozwój i znaczenie branży informatycznej
5.2.2. Ryzyko w firmie IT
5.2.3. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej ogólnej a zawodowej
5.2.4. Pojęcie czystej straty finansowej
5.2.5. Szkody związane z ryzykiem zawodowym w branży IT jako przykład konieczności ubezpieczania OC zawodowej
5.2.6. Ocena ryzyka w ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej zawodowej firm branży IT
5.2.7. Triggery w ubezpieczeniu OC zawodowej
5.3. Oferta ubezpieczenia OC zawodowej dla firm z branży IT na polskim rynku
5.3.1. Produkty ubezpieczeniowe w zakresie OC zawodowej dla firm informatycznych
5.3.2. Warunki ubezpieczeń OC zawodowej dla firm IT oferowanych na polskim rynku ubezpieczeniowym
5.3.3. Bariery rozwoju ubezpieczenia OC zawodowej dla firm sektora IT
Podsumowanie
Natalia Seweryn
6. Ubezpieczenie odpowiedzialności przewoźnika drogowego
Wprowadzenie
6.1. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej
6.1.1. Odpowiedzialność cywilna
6.2. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej przewoźnika drogowego
6.2.1. Podstawy prawne odpowiedzialności przewoźnika drogowego
6.2.2. Podmioty uczestniczące w przewozie
6.2.3. Przedmiot ubezpieczenia - odpowiedzialność przewoźnika
6.2.4. Ustalenie wysokości odszkodowania
6.3. Granice odpowiedzialności przewoźnika
6.3.1. Zasady odpowiedzialności przewoźnika
6.3.2. Okoliczności wyłączające odpowiedzialność przewoźnika w świetle obowiązujących przepisów prawa
6.3.3. Wyłączenia odpowiedzialności stosowane w umowach ubezpieczenia
6.4. Dodatkowy zakres ubezpieczenia
6.4.1. Deklaracja wartości przesyłki
6.4.2. Deklaracja kwoty specjalnego interesu
Podsumowanie
Agnieszka Kwolek
7. Konsekwencje regresu ubezpieczeniowego w działalności przedsiębiorstwa
Wprowadzenie
7.1. Roszczenie regresowe ubezpieczyciela - ogólne zasady
7.2. Roszczenie regresowe ubezpieczyciela - praktyczne aspekty
7.3. Roszczenie regresowe w warunkach umowy ubezpieczenia
7.4. Roszczenia regresowe w kontekście norm prawnych
7.5. Regres a umowa leasingu
7.6. Udziały własne i franszyzy
7.7. Przedsiębiorca w roli sprawcy i przedsiębiorca w roli poszkodowanego
7.8. Przedawnienie roszczeń
7.9. Procedura TU w dochodzeniu roszczeń regresowych
Podsumowanie
Justyna Jakubczyk
8. Rola gwarancji ubezpieczeniowej jako zabezpieczenia należytego wykonania umowy
Wprowadzenie
8.1. Istota gwarancji ubezpieczeniowej
8.1.1. Pojęcie i znaczenie gwarancji ubezpieczeniowej
8.1.2. Akty prawne tworzące gwarancję ubezpieczeniową
8.1.3. Mechanizm działania gwarancji ubezpieczeniowej
8.1.4. Klasyfikacja i rodzaje gwarancji
8.2. Wady i zalety gwarancji ubezpieczeniowych jako zabezpieczenia należytego wykonania umowy
8.2.1. Zalety
8.2.2. Wady
8.3. Analiza portfela gwarancji bankowych i ubezpieczeniowych na przykładzie firmy EPK
8.3.1. Ogólna charakterystyka firmy EPK
8.3.2. Posiadane linie gwarancyjne
8.3.3. Analiza przedsiębiorstwa pod kątem wykorzystania gwarancji
Podsumowanie
Spis rysunków, schematów, tabel, wykresów
Opinie
Przekazujemy w ręce czytelników monografię obejmującą aktualne, wybrane problemy ubezpieczeń gospodarczych dla przedsiębiorstwa w intencji lepszego przedstawienia wieloaspektowego znaczenia ubezpieczeń w zarządzaniu firmą.
W ostatnich kilkunastu latach, zarówno w praktyce gospodarczej OECD, jak i towarzyszącej rozwojowi gospodarek refleksji teoretycznej, następuje istotny przełom, tak od strony praktycznej, jak i teoretycznej, w podejściu do ubezpieczeń podmiotów gospodarczych. Ubezpieczenia w zarządzaniu przedsiębiorstwem przestają być traktowane jedynie jako kategoria finansów i rachunkowości przedsiębiorstwa, co jest tradycyjnym, klasycznym ujęciem tej problematyki. Współcześnie tego typu podejście jest dalece niewystarczające do określenia roli ubezpieczeń w przedsiębiorstwie. W tradycyjnym podejściu do ubezpieczeń z punktu widzenia finansów i ekonomiki przedsiębiorstwa analiza ich roli jest w znacznej mierze skupiona na ewidencji i analizie kosztów transferu ryzyka. W konsekwencji tradycyjnie w praktyce wielu przedsiębiorstw i instytucji najważniejsze jest ujęcie krótkookresowe w zarządzaniu kosztem ubezpieczeń i analizie stopnia pokrycia ryzyka, przede wszystkim majątkowego, odpowiednimi ubezpieczeniami, w relacji do kosztu ochrony ubezpieczeniowej.
Podstawowym celem autorów poszczególnych części monografii jest wyjaśnienie znaczenia poszczególnych rodzajów ubezpieczeń w zarządzaniu przedsiębiorstwem, a zwłaszcza, jak asekuracja przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa ich funkcjonowania i obrotu gospodarczego. Współcześnie ubezpieczenia są bowiem nie tylko tradycyjnie ważnym komponentem analizy funkcjonowania przedsiębiorstwa i kosztów transferu ryzyka. W coraz większym zakresie są one wykorzystywane jako portfel niezbędnych instrumentów zarządzania ryzykiem przedsiębiorstwa w aspekcie mikroekonomicznym. Natomiast równolegle, z punktu widzenia makroekonomicznego, szersze korzystanie przez przedsiębiorstwa z ubezpieczeń w zarządzaniu różnego rodzaju ryzykiem poprawia bezpieczeństwo sfery realnej, a także bezpieczeństwo sektora finansowego. Wpływa więc na zwiększanie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, a zarazem jest czynnikiem sprzyjającym podnoszeniu nie tylko bezpieczeństwa, ale i efektywności działalności gospodarczej, a w konsekwencji sprzyja wzrostowi gospodarczemu.
Kolejnym komponentem współczesnego podejścia do roli ubezpieczeń w zarządzaniu przedsiębiorstwem jest ich stopniowo rosnące znaczenie nie tylko w zarządzaniu przedsiębiorstwem w zakresie ograniczania skutków materializacji ryzyka i podejmowania działań prewencyjnych, ale także w zarządzaniu wartością przedsiębiorstwa. Ubezpieczenia pomagają wieloaspektowo w tworzeniu i ochronie wartości, a także
- efektywnie użyte - sprzyjają kształtowaniu jego przyszłej wartości w obliczu wyzwań wynikających z turbulencji otoczenia rynkowego i systemowego w kraju i zagranicą, a także asekurują od strony finansowej skutki różnego rodzaju ryzyka w horyzoncie realizowanych kontraktów i podejmowanych działań rozwojowych. Stąd też tak ważne jest wielopłaszczyznowe postrzeganie roli ubezpieczeń w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Ryzyko dotyczy bowiem różnych sfer przedsiębiorstwa, w tym: mienia, finansów, zasobów ludzkich, a także wartości niematerialnych i prawnych. Ryzyko przedsiębiorstwa związane jest zarówno z otoczeniem rynkowym (krajowym i zagranicznym) przedsiębiorstwa, z jego relacjami z innymi podmiotami gospodarczymi, konkurentami, dostawcami i odbiorcami oraz klientami, jak i z otoczeniem instytucjonalnym, które tworzy warunki systemowe dla funkcjonowania przedsiębiorstw. Ryzyko wynika też z bieżących i przyszłych decyzji właścicieli i zarządzających przedsiębiorstwem, a także z błędów lub sprzeniewierzenia pracowników itp.
Umiejętność zarządzania ryzykiem wpływa na pozycję konkurencyjną przedsiębiorstwa. Ubezpieczenie jako forma transferu ryzyka na wyspecjalizowaną instytucję finansową, jaką jest ubezpieczyciel, powinna być trwałym elementem procesu zarządzania ryzykiem. Wybór ochrony ubezpieczeniowej danego podmiotu gospodarczego powinien być adekwatny do zagrożeń charakterystycznych dla branży w której działa oraz ze względu na formę organizacyjną i wielkość przedsiębiorstwa.
Autorami poszczególnych rozdziałów monografii są specjaliści z zakresu ubezpieczeń, wykładowcy oraz absolwenci studiów podyplomowych Akademia ubezpieczeń
- ubezpieczenia gospodarcze dla przedsiębiorstw realizowanych w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie od siedmiu lat. Dotychczas wydane zostały dwie książki pod redakcją naukową kierownika studiów, Ewy Wierzbickiej: Ubezpieczenia non-life (2010) oraz Ubezpieczenia dla przedsiębiorstw (2014), w których podkreślono praktyczne aspekty rozszerzania roli ubezpieczeń w zarządzaniu przedsiębiorstwem oraz zawarto niezbędną refleksję teoretyczną.
W niniejszej monografii wiodącym tematem są zagadnienia ubezpieczeń gospodarczych dla przedsiębiorstw, w tym w szczególności odpowiedzialności cywilnej ogólnej, odpowiedzialności cywilnej zawodowej oraz odpowiedzialności cywilnej przewoźnika drogowego. Kolejnym ważnym tematem podjętym w monografii jest ubezpieczenie utraty zysku Business Interrupion, a także gwarancje ubezpieczeniowe. Intencją autorów było pokazanie rozwoju tych rodzajów ubezpieczeń i ich rosnącej roli w zakresie asekuracji i prewencji w systemach zarządzania przedsiębiorstwami.
Zagadnienie czynników ryzyka przedsiębiorstwa i sposobów zarządzania ryzykiem ze szczególnym uwzględnieniem ubezpieczenia zostało wyjaśnione w rozdziale autorstwa Ewy Wierzbickiej, kierownika studiów podyplomowych Akademia ubezpieczeń - ubezpieczenia gospodarcze dla przedsiębiorstw. Autorka oceniła przyczyny relatywnie niedostatecznego wykorzystywania ubezpieczeń do zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwach w Polsce. Zdefiniowała rodzaje ryzyka, przedstawiła jego klasyfikację oraz etapy zarządzania ryzykiem, za szczególnym uwzględnieniem znaczenia ubezpieczenia jako podstawowej metody transferu ryzyka.
Agata Boczar i Agnieszka Jarzyna wyjaśniły istotę i specyfikę ubezpieczenia utraty zysku. Ubezpieczenie to jest związane z utratą korzyści, jakie poszkodowane przedsiębiorstwo mogło uzyskać, gdyby szkoda nie wystąpiła, a jego działalność nie zostałaby zakłócona. Ubezpieczenie od utraty zysku nie występuje jako odrębne ubezpieczenie, ale jest komplementarne wobec ubezpieczenia mienia.
Ewa Myśliwiec przedstawiła istotę oraz rodzaje i funkcje ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej deliktowej i kontraktowej. Wyjaśniła zasady konstrukcji ubezpieczeń OC oraz zakres czasowy ochrony ubezpieczeniowej.
Anna Zgorzelska zanalizowała najważniejsze klauzule dodatkowe rozszerzające zakres ochrony ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej oraz ich dostosowania do potrzeb poszczególnych przedsiębiorstw, a także dokonała porównania warunków ubezpieczenia oferowanych przez wybranych ubezpieczycieli.
Aleksandra Kazanowska podjęła zagadnienie ubezpieczenia odpowiedzialności zawodowej, którego istotę pokazała na przykładzie firmy z branży IT. Przedmiotem ubezpieczenia OC z tytułu działalności zawodowej lub konkretnego wykonywanego zawodu jest odpowiedzialność cywilna za szkody w związku z wykonywaniem czynności zawodowych przez ubezpieczającego lub ubezpieczonego określonych w umowie ubezpieczenia.
Specyfikę ryzyka przewoźnika drogowego i możliwości jego ubezpieczenia wyjaśniła w kolejnym rozdziale Natalia Seweryn. Ryzyko związane z uszkodzeniem lub utratą przewożonego towaru jest tak wielkie, iż większość firm nadawczych wymaga posiadania przez przewoźnika ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Na rynku polskim funkcjonuje bardzo duża grupa przedsiębiorstw prowadzących działalność w zakresie przewozu towarów, które objęte są ubezpieczeniem OC przewoźnika drogowego, zarówno w ramach przewozów międzynarodowych, jak i krajowych.
Agnieszka Kwolek w kolejnym rozdziale monografii zanalizowała ważny problem konsekwencji regresu ubezpieczeniowego dla przedsiębiorstwa. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera odpowiednia prewencja w zarządzaniu ryzykiem przedsiębiorstwa.
Justyna Jakubczyk scharakteryzowała różne rodzaje gwarancji oraz wyjaśniła znaczenie gwarancji ubezpieczeniowej jako zabezpieczenia należytego wykonania umowy. Gwarancje ubezpieczeniowe stają się coraz bardziej popularną formą zabezpieczenia zobowiązań przedsiębiorstw, dając pewność wierzycielowi, że jego roszczenia zostaną zaspokojone. Wystawienie gwarancji stanowi potwierdzenie wiarygodności przedsię- biorstwa-dłużnika i jest instrumentem ochrony przed nieuzasadnionymi roszczeniami, a także wpływa na zwiększenie szybkości obrotu kapitału.
Zawarte w monografii rozważania i wnioski mają istotne znaczenie dla teorii i praktyki ubezpieczeń. Ubezpieczenia gospodarcze stanowią ważną kategorię ekonomiczną. Objęcie ochroną ubezpieczeniową przedsiębiorstw: zarówno ich majątku oraz działalności gospodarczej, jak i odpowiedzialności cywilnej, umożliwia bezpieczne ich funkcjonowanie i rozwój. W ten sposób ubezpieczenia chronią bieżącą wartość przedsiębiorstwa i umożliwiają zabezpieczanie tworzenia przyszłej wartości. W ramach funkcji kompensacyjnej ubezpieczyciel dostarcza bowiem środki finansowe umożliwiające wyrównanie, czyli kompensowanie, negatywnych konsekwencji materializacji ryzyka, przez np. możliwość odtworzenia zniszczonych składników majątku.
We współczesnej gospodarce zmienia się rola ubezpieczeń, które przestają być postrzegane wyłącznie jako koszt dla przedsiębiorstwa, ale stają się istotnym, niezbędnym instrumentem w zarządzaniu ryzykiem przedsiębiorstwa. Ubezpieczenie umożliwia transfer finansowych skutków materializacji ryzyka na ubezpieczyciela. Ubezpieczenia dają poczucie bezpieczeństwa w wymiarze jednostkowej działalności gospodarczej zarówno małej i średniej firmy, jak i dużego przedsiębiorstwa. Ubezpieczenia sprzyjają także rozwojowi działań prewencyjnych służących ochronie majątku i pracowników, zapobiegających realizacji ryzyka i minimalizujących straty.
Monografia jest adresowana do szerokiego kręgu czytelników, pracowników przedsiębiorstw zajmujących się ubezpieczeniami, pośredników ubezpieczeniowych, pracowników zakładów ubezpieczeń i brokerów oraz studentów, zwłaszcza kierunków Finanse i Zarządzanie. Przedstawiona książka jest także zaproszeniem do refleksji teoretycznej środowiska naukowego w zakresie zmieniającej się roli ubezpieczeń we współczesnym turbulentnym otoczeniu rynkowym i systemowym, nie tylko w zakresie zarządzania ryzykiem, ale w ślad za nim w zarządzaniu wartością przedsiębiorstwa. Mamy nadzieję, że książka spotka się z życzliwym przyjęciem czytelników.
Wstęp
Ewa Wierzbicka
1. Ubezpieczenia w zarządzaniu ryzykiem przedsiębiorstwa
1.1. Ryzyko przedsiębiorstwa
1.2. Podstawowe rodzaje ryzyka, na jakie narażone są przedsiębiorstwa w Polsce
1.3. Reakcje przedsiębiorstwa na ryzyko
1.4. Zarządzanie ryzykiem
1.5. Skala ubezpieczenia przedsiębiorstw w Polsce
1.6. Rozwój ubezpieczeń przedsiębiorstw
Podsumowanie
Agata Boczar, Agnieszka Jarzyna
2. Ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej a ubezpieczenie utraty zysku
Wprowadzenie
2.1. Ryzyko w działalności gospodarczej
2.1.1. Identyfikacja ryzyka
2.1.2. Ryzyko w działalności przedsiębiorstwa
2.1.3. Sposoby minimalizacji ryzyka
2.2. Ryzyko ubezpieczeniowe
2.2.1. Organizacja ochrony ubezpieczeniowej
2.2.2. Wartość ubezpieczonego majątku
2.2.3. Zarządzanie ryzykiem ubezpieczeniowym
2.2.4. Ryzyko przerwy w działalności gospodarczej i metody jego ograniczania
2.3. Charakterystyka ubezpieczenia utraty zysku
2.3.1. Rozwój ubezpieczenia utraty zysku
2.3.2. Klasyfikacja ubezpieczeń utraty
2.3.3. Przedmiot ubezpieczenia utraty zysku
2.3.4. Wyłączenia z odpowiedzialności w ubezpieczeniu utraty zysku
2.3.5. Konsekwencje przestoju w działalności przedsiębiorstwa
2.3.6. Korzyści dla przedsiębiorstwa z posiadania ubezpieczenia utraty zysku
2.4. Przedmiot ubezpieczenia w ubezpieczeniu utraty zysku - suma ubezpieczenia zysk brutto, odszkodowanie
2.4.1. Suma ubezpieczenia w ubezpieczeniu utraty zysku
2.4.2. Znaczenie zysku brutto w ubezpieczeniu utraty zysku
2.4.3. Wysokość odszkodowania w ubezpieczeniu utraty zysku
Podsumowanie
Ewa Myśliwiec
3. Dobrowolne ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) dla przedsiębiorstw
Wprowadzenie
3.1. Ubezpieczenie OC z tytułu prowadzonej działalności
3.2. Ubezpieczenia OC z tytułu działalności zawodowej lub wykonywania zawodu
3.3. Ubezpieczenie OC członków organów spółki kapitałowej - tzw. D&O
3.4. Dostosowanie zawieranej umowy ubezpieczenia OC do rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej
Anna Zgorzelska
4. Najistotniejsze klauzule dodatkowe w dobrowolnym ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzonej działalności
Wprowadzenie
4.1. Istota ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
4.1.1. Przedmiot ubezpieczenia
4.1.2. Odpowiedzialność a ochrona
4.1.3. Poszkodowany
4.1.4. Ochrona przed roszczeniem
4.1.5. Czasowy zakres ochrony ubezpieczeniowej
4.1.6. Przedawnienie roszczeń
4.1.7. Zakres przedmiotowy ubezpieczenia OC
4.2. Porównanie zapisów w OWU dotyczących klauzul dodatkowych
4.2.1. Odpowiedzialność cywilna kontraktowa
4.2.2. Odpowiedzialność cywilna najemcy nieruchomości
4.2.3. Odpowiedzialność cywilna za produkt
4.2.4. Odpowiedzialność cywilna pracodawcy
4.2.5. Odpowiedzialność cywilna za szkody będące następstwem zanieczyszczenia środowiska
4.2.6. Odpowiedzialność cywilna za podwykonawców
4.2.7. Odpowiedzialność cywilna za pojazdy niepodlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu OC
4.2.8. Odpowiedzialność cywilna wzajemna
4.2.9. Odpowiedzialność cywilna za szkody pod postacią czystych strat finansowych
4.3. Klauzule dodatkowe a dostosowanie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej do rodzaju prowadzonej działalności
4.3.1. Rodzaje potencjalnych szkód
4.3.2. Czasowy zakres ochrony ubezpieczeniowej - trigger
4.3.3. Klauzule dodatkowe a rodzaj działalności
Podsumowanie
Aleksandra Kaznowska
5. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zawodowej na przykładzie OC dla firm z branży IT
Wprowadzenie
5.1. Charakterystyka ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej
5.1.1. Istota funkcjonowania ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej
5.1.2. Rodzaje odpowiedzialności cywilnej
5.1.3. Przedmiot ubezpieczenia OC
5.1.4. Ubezpieczenie OC z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej
5.1.5. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu działalności zawodowej lub wykonywania zawodu
5.2. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zawodowej dla firm branży IT
5.2.1. Rozwój i znaczenie branży informatycznej
5.2.2. Ryzyko w firmie IT
5.2.3. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej ogólnej a zawodowej
5.2.4. Pojęcie czystej straty finansowej
5.2.5. Szkody związane z ryzykiem zawodowym w branży IT jako przykład konieczności ubezpieczania OC zawodowej
5.2.6. Ocena ryzyka w ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej zawodowej firm branży IT
5.2.7. Triggery w ubezpieczeniu OC zawodowej
5.3. Oferta ubezpieczenia OC zawodowej dla firm z branży IT na polskim rynku
5.3.1. Produkty ubezpieczeniowe w zakresie OC zawodowej dla firm informatycznych
5.3.2. Warunki ubezpieczeń OC zawodowej dla firm IT oferowanych na polskim rynku ubezpieczeniowym
5.3.3. Bariery rozwoju ubezpieczenia OC zawodowej dla firm sektora IT
Podsumowanie
Natalia Seweryn
6. Ubezpieczenie odpowiedzialności przewoźnika drogowego
Wprowadzenie
6.1. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej
6.1.1. Odpowiedzialność cywilna
6.2. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej przewoźnika drogowego
6.2.1. Podstawy prawne odpowiedzialności przewoźnika drogowego
6.2.2. Podmioty uczestniczące w przewozie
6.2.3. Przedmiot ubezpieczenia - odpowiedzialność przewoźnika
6.2.4. Ustalenie wysokości odszkodowania
6.3. Granice odpowiedzialności przewoźnika
6.3.1. Zasady odpowiedzialności przewoźnika
6.3.2. Okoliczności wyłączające odpowiedzialność przewoźnika w świetle obowiązujących przepisów prawa
6.3.3. Wyłączenia odpowiedzialności stosowane w umowach ubezpieczenia
6.4. Dodatkowy zakres ubezpieczenia
6.4.1. Deklaracja wartości przesyłki
6.4.2. Deklaracja kwoty specjalnego interesu
Podsumowanie
Agnieszka Kwolek
7. Konsekwencje regresu ubezpieczeniowego w działalności przedsiębiorstwa
Wprowadzenie
7.1. Roszczenie regresowe ubezpieczyciela - ogólne zasady
7.2. Roszczenie regresowe ubezpieczyciela - praktyczne aspekty
7.3. Roszczenie regresowe w warunkach umowy ubezpieczenia
7.4. Roszczenia regresowe w kontekście norm prawnych
7.5. Regres a umowa leasingu
7.6. Udziały własne i franszyzy
7.7. Przedsiębiorca w roli sprawcy i przedsiębiorca w roli poszkodowanego
7.8. Przedawnienie roszczeń
7.9. Procedura TU w dochodzeniu roszczeń regresowych
Podsumowanie
Justyna Jakubczyk
8. Rola gwarancji ubezpieczeniowej jako zabezpieczenia należytego wykonania umowy
Wprowadzenie
8.1. Istota gwarancji ubezpieczeniowej
8.1.1. Pojęcie i znaczenie gwarancji ubezpieczeniowej
8.1.2. Akty prawne tworzące gwarancję ubezpieczeniową
8.1.3. Mechanizm działania gwarancji ubezpieczeniowej
8.1.4. Klasyfikacja i rodzaje gwarancji
8.2. Wady i zalety gwarancji ubezpieczeniowych jako zabezpieczenia należytego wykonania umowy
8.2.1. Zalety
8.2.2. Wady
8.3. Analiza portfela gwarancji bankowych i ubezpieczeniowych na przykładzie firmy EPK
8.3.1. Ogólna charakterystyka firmy EPK
8.3.2. Posiadane linie gwarancyjne
8.3.3. Analiza przedsiębiorstwa pod kątem wykorzystania gwarancji
Podsumowanie
Spis rysunków, schematów, tabel, wykresów
