WSPÓŁCZESNA GOSPODARKA W SIECI MIĘDZYNARODOWYCH POWIĄZAŃ Aktorzy, rynki, współzależności, zagrożenia

W książce pt. „Współczesna gospodarka w sieci międzynarodowych powiązań - aktorzy, rynki, współzależności i zagrożenia" poruszono ważne i aktualne problemy rozwoju gospodarczego w świetle powiązań międzynarodowych. Wyraźnie podkreśla się w niej, że poszerzające i pogłębiające się formy kontaktów powodują, że coraz trudniej jest ocenić trafnie zarówno stan zagrożenia, jak i stan zabezpieczeń gwarantujących bezpieczeństwo - w różnych jego aspektach, czego najbardziej wyraźnym przykładem jest pandemia koronawirusa (COVID-19).

Publikacja pod red. Małgorzaty Zajaczkowski i Joanny Stryjek bez wątpienia stanowi cenne źródło wiedzy dla wszystkich zainteresowanych współczesnymi gospodarczo-politycznymi stosunkami międzynarodowymi; dla ekonomistów, decydentów politycznych, politologów i ale także studentów ostatnich lat kierunków ekonomicznych, politologicznych, studentów studiów doktoranckich, słuchaczy studiów podyplomowych i ekonomii menadżerskiej. To cenny wkład do dyskusji nad wyzwaniami, przed jakimi stoi współczesna gospodarka światowa. Na uwagę zasługuje nie tylko bogactwo podejmowanych zagadnień, wielość perspektyw i podejść metodologicznych, ale również fakt, że Autorami kolejnych części są wybitni eksperci i znawcy współczesnych stosunków międzynarodowych.

MAŁGORZATA GRĄCIK-ZAJACZKOWSKI, KRZYSZTOF MISZCZAK

Gospodarka światowa to sieć naczyń połączonych, gdzie powiązaniom o charakterze produkcyjnym, technologicznym, handlowym i finansowym towarzyszą więzi instytucjonalno-prawne i regulacyjne. Wzajemne zależności gospodarcze i polityczne powodują, że konkurujące lub otwarcie ze sobą rywalizujące podmioty są skazane na pewne formy współpracy bądź koordynację polityki, co z perspektywy teorii racjonalnego wyboru wyklucza otwarty konflikt.

Współzależności, z jednej strony, czynią wzajemne kontakty bardziej przewidywalnymi, a współpracę stabilną, z drugiej zaś wystawiają współdziałające podmioty na kryzysy, napięcia czy nieznane dotychczas zagrożenia. Rozprzestrzenianie się negatywnych zjawisk ponad granicami państw czy kontynentów jest coraz bardziej widoczne we wszystkich niemal sferach życia gospodarczego, politycznego i społecznego. Poszerzające i pogłębiające się formy kontaktów powodują, że coraz trudniej jest ocenić trafnie zarówno stan zagrożenia, jak i stan zabezpieczeń gwarantujących bezpieczeństwo, czego najbardziej wyraźnym przykładem jest pandemia koronawirusa.

Konsekwencje gospodarcze, polityczne oraz społeczne COVID-19 nie są dzisiaj jeszcze w pełni do przewidzenia. Można spodziewać się, że procesy globalizacji w pewnym stopniu wyhamują, ale nie ulegną pełnemu cofnięciu. Powiązania między państwami zostaną czasowo ograniczone. Przy tak silnie występujących obecnie zjawiskach dewastacji narodowych gospodarek pojawia się coraz więcej głosów wzywających do odejścia od procesów globalizacji, tzn. za ich ponownym zdefiniowaniem lub nawet regionalizacją. Kryzys spowodowany COVID-19 unaocznił zarówno w Europie, jak i pozostałych częściach świata, jak bardzo jesteśmy uzależnieni od globalnych łańcuchów dostaw. Za kulisami rozpoczyna się walka nie tylko o nie, tzn. osiąganie geostrategicznych zysków, ale również o geoekonomiczne formowanie nowych stref wpływów. Procesy restrukturyzacji i rekonstrukcji łańcuchów dostaw będą służyć uzyskaniu strategicznie politycznych i długofalowych gospodarczych korzyści. Pandemia COVID-19 wywołała głębszy kryzys gospodarczo-finansowy niż poprzedni globalny kryzys o charakterze finansowym (z 2008 r.). Zasadnicza różnica polega na tym, że tradycyjne instytucje finansowe nie są dzisiaj odpowiedzialne za obecny krach gospodarczy. Epidemia wybuchła w okresie trwającej od dłuższego czasu fundamentalnej transformacji i strukturalnych zmian porządku międzynarodowego. Pandemia COVID-19 jest globalnym kryzysem, który wymusił ściśle narodowe reakcje, jednocześnie obnażył kruchość struktur międzynarodowych oraz podważył międzynarodową współpracę i solidarność w jego zwalczaniu. Pytanie dotyczy dalszej pozycji globalnego demokratycznego lidera systemu międzynarodowego - Stanów Zjednoczonych, a także roli innych mocarstw, takich jak Chiny i Rosja, które system ten „podminowują". Sytuują się one jako potęgi rewizjonistyczne, ustanawiające alternatywne instytucje regionalne oraz tworzące własne normy postępowania i zarządzania w gospodarczo-politycznym porządku międzynarodowym. Narastanie konfrontacji między USA i Chinami bezpośrednio będzie wpływać na współpracę w ramach tego globalnego systemu powiązań gospodarczych, handlowych i politycznych. W świecie zwiększającej się rywalizacji wielkich mocarstw kontynent europejski staje się częścią ich międzynarodowego współzawodnictwa. W takiej sytuacji Unia Europejska jest zdolna na tyle samodzielnie funkcjonować i reagować na te zmiany, na ile pozwalają jej instytucje i państwa członkowskie.

(fragment wstępu)

Listy gratulacyjne

Joanna Stryjek

Prof. dr hab. Katarzyna Żukrowska - biogram

Życie zawodowe uchwycone w obiektywie aparatu fotograficznego

Małgorzata Grącik-Zajaczkowski, Krzysztof Miszczak

Wstęp

WSPÓŁCZESNA SIEĆ POWIĄZAŃ MIĘDZYNARODOWYCH - RYS HISTORYCZNY

Adam Daniel Rotfeld

Wizja i rzeczywistość. Rok 1989: planowanie i realizacja koncepcji Europe Whole and Free

Rok 1989 - przykład wcielania w życie koncepcji politycznej

Program

Świadek wydarzeń

Strategia Rosji wobec Zachodu

Co dalej?

Podsumowanie

Bibliografia

CZĘŚĆ I

UNIA EUROPEJSKA

Jan Barcz

1. Stan obecny reformy ustrojowej strefy euro: na ścieżkach „pragmatycznej"

i „wspólnej"

Wprowadzenie

1.1. Program ścieżki „wspólnej"

1.2. Bilans lat 2018-2019

Podsumowanie

Bibliografia

Małgorzata Zaleska

2. Stabilność sektora bankowego strefy euro - wyzwania i aktorzy zmian

Wprowadzenie

2.1. Aktorzy zmian

2.2. Wyzwania - nierozwiązane problemy

2.3. Ryzyko rządowych papierów wartościowych

Podsumowanie

Bibliografia

Katarzyna Kołodziejczyk

3. Kluczowe wyzwania dla przyszłości strefy euro

Wprowadzenie

3.1. Przyszłość strefy euro w dokumentach unijnych

3.2. Przyszłość strefy euro w obliczu kluczowych wyzwań

Podsumowanie

Bibliografia

Krzysztof Miszczak

4. Wielka Brytania, brexit i przyszłość Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony UE

Wprowadzenie

4.1. Polityka europejskiego bezpieczeństwa i obrony Zjednoczonego Królestwa w okresie przed brexitem

4.2. Stosunki bezpieczeństwa Wielkiej Brytanii z UE w okresie po brexicie

Podsumowanie

Bibliografia

Aleksandra Kisielewska

5. Fundusz Sprawiedliwej Transformacji a negocjacje wieloletnich ram finansowych UE 2021-2027 - nowi aktorzy, współzależności i instytucje

Wprowadzenie

5.1. Okoliczności powstania Funduszu Sprawiedliwej Transformacji

5.2. Główni aktorzy w dyskusji o regionach węglowych w procesie transformacji energetycznej

5.3. WRF 2021-2027 i Fundusz Sprawiedliwej Transformacji - nowe vs. stare współzależności

Podsumowanie

Bibliografia

CZĘŚĆ II

GOSPODARKA ŚWIATOWA W UJĘCIU REGIONALNYM

Edward Haliżak

6. Wojna hegemoniczna USA- Chiny: implikacje dla gospodarki światowej . 155

Wprowadzenie

6.1. Empiryczne podstawy dwubiegunowości USA-Chiny

6.2. Geoekonomia w stosunkach USA-Chiny

Podsumowanie

Bibliografia

Krystyna Żołądkiewicz, Renata Orłowska

7. Wszechstronne Regionalne Partnerstwo Ekonomiczne (RCEP) jako kolejne porozumienie handlowe Azji-Pacyfiku

Wprowadzenie

7.1. Współczesne tendencje do regionalizmu i proliferacji regionalnych porozumień integracyjnych - przegląd literatury

7.2. Megaregionalne RTAs w regionie Azji-Pacyfiku

7.3. Geneza i główne postanowienia RCEP

7.4. Analiza efektów RCEP

7.5. Indie w RCEP

Podsumowanie

Bibliografia

Krzysztof Kozłowski

8. Z rezerwą i entuzjazmem: paradoksy integracji międzynarodowej państw Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej

Wprowadzenie

8.1. Azjatycka rezerwa wobec integracji międzynarodowej . 206

8.2. Rola integracji regionalnej w polityce państw Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej

Podsumowanie

Bibliografia

Anna Wróbel

9. Interregionalizm w polityce handlowej Unii Europejskiej

Wprowadzenie

9.1. Pojęcie i formy interregionalizmu

9.2. Znaczenie interregionalizmu w polityce handlowej UE

Podsumowanie

Bibliografia

Maria Dunin-Wąsowicz

10. Anglo-amerykańska umowa handlowa: w poszukiwaniu nowego paradygmatu współpracy

Wprowadzenie

10.1. Jak funkcjonują współczesne umowy o wolnym handlu?

10.2. UK i USA jako aktorzy i rynki

10.3. W poszukiwaniu nowego paradygmatu współpracy handlowej UK - USA

Podsumowanie

Bibliografia

Krzysztof Falkowski

11. Transformacja instytucjonalna w krajach poradzieckich - sukces czy porażka w kontekście ich międzynarodowej konkurencyjności?

Wprowadzenie

11.1. Transformacja instytucjonalna w ujęciu teoretycznym

11.2. Transformacja instytucjonalna a międzynarodowa konkurencyjność kraju - wybrane aspekty teoretyczne

11.3. Stopień zaawansowania transformacji instytucjonalnej w krajach poradzieckich a ich międzynarodowa konkurencyjność

11.4. Przyszłość transformacji instytucjonalnej w krajach poradzieckich

Podsumowanie

Bibliografia

Katarzyna Górak-Sosnowska

12. Takaful - muzułmańska alternatywa dla ubezpieczeń konwencjonalnych

Wprowadzenie

12.1. Dawne i bliskie początki takaful

12.2. Takaful jako tradycja wynaleziona

Podsumowanie

Bibliografia

Kazimierz Starzyk

13. Historia wafelka Prince Polo na tle punktów zwrotnych rozwoju gospodarki światowej i Polski

Wprowadzenie

13.1. Śląsk Cieszyński a sprawa polska - od zarania do współczesności

13.2. Wafelek w okresie międzywojennym

13.3. Lata wojenne i powojenne. Wafelek w okresie gospodarki planowej

13.4. Islandzki boom i kult wafelka

Podsumowanie

Bibliografia

CZĘŚĆ III

GLOBALNE SIECI WSPÓŁZALEŻNOŚCI

Anna Zorska, Iwona Pollmann

14. Międzynarodowy transfer technologii. Ewolucja i wpływ na globalne powiązania gospodarcze

Wprowadzenie

14.1. Międzynarodowy transfer technologii i jego charakterystyka

14.2. Przemiany we współczesnym międzynarodowym transferze technologii

14.3. MTT a polityka państw importujących technologie i jej efekty- przykład Chin

14.4. Implikacje zmian w MTT dla międzynarodowych powiązań gospodarczych

Podsumowanie

Bibliografia

Wanda Dugiel

15. Nowe technologie a kierunki przepływu handlu międzynarodowego: dylematy polityki przemysłowej Unii Europejskiej

Wprowadzenie

15.1. Rola nowych technologii w handlu międzynarodowym - podłoże teoretyczne

15.2. Współczesne działania państwa w zakresie rozwoju nowych technologii

15.3. Polityka przemysłowa Unii Europejskiej a priorytetowe znaczenie nowych technologii

Podsumowanie

Bibliografia

Wawrzyniec Michalczyk

16. Szanse i zagrożenia dla pozycji kryptowalut we współczesnej gospodarce światowej

Wprowadzenie

16.1. Pojęcie kryptowalut

16.2. Charakterystyka najważniejszych kryptowalut

16.3. Możliwości i bariery rozwoju kryptowalut

Podsumowanie

Bibliografia

Magdalena Proczek, Aleksandra Balkiewicz-Żerek

17. Aktorzy instytucjonalni w procesach internacjonalizacji przedsiębiorstw

Wprowadzenie

17.1. Otoczenie instytucjonalne przedsiębiorstw

17.2. Relacje przedsiębiorstw z aktorami otoczenia instytucjonalnego w świetle dotychczasowych badań

Podsumowanie

Bibliografia

Małgorzata Grącik-Zajaczkowski

18. Perspektywa liberalizacji handlu dobrami środowiskowymi

Wprowadzenie

18.1. Handel a zmiany klimatu

18.2. Problemy z definicją dóbr środowiskowych

18.3. Bariery handlowe

18.4. Wymiana handlowa

Podsumowanie

Bibliografia

Radosław Malik, Katarzyna Rybkowska

19. Czy kupowaliście już na AliExpress? Instytucjonalna przewaga konkurencyjna przedsiębiorstwa na rynkach zagranicznych

Wprowadzenie

19.1. Instytucjonalna przewaga konkurencyjna przedsiębiorstwa

19.2. Działalność platformy handlu internetowego AliExpress

19.3. Wybrane instytucje międzynarodowego rynku pocztowego

19.4. Instytucjonalna przewaga konkurencyjna AliExpress na polskim rynku

Podsumowanie

Bibliografia

Maciej Cesarski

20. Infrastruktura osadnicza jako infrastruktura stosunków międzynarodowych

Bibliografia

Joanna Kwiecień

21. Przestrzeń kosmiczna w świetle teorii stosunków międzynarodowych

Wprowadzenie

21.1. Era kosmiczna

21.2. Realizm - rywalizacja w przestrzeni kosmicznej

21.3. Liberalizm - współpraca w przestrzeni kosmicznej

21.4. Neorealizm i neoliberalizm

21.5. Technonacjonalizm - przestrzeń kosmiczna w nowym stuleciu

Podsumowanie

Bibliografia

CZĘŚĆ IV

INNOWACYJNE ROZWIĄZANIA DLA BIZNESU

Jan Rymarczyk

22. Model biznesu w warunkach rewolucji przemysłowej 4.0

Wprowadzenie

22.1. Pojęcie modelu biznesu i jego elementy

22.2. Stadia rozwoju modelu biznesu

22.3. Współczesne innowacyjne modele biznesu

22.4. Model biznesu 4.0

Podsumowanie

Bibliografia

Marzenna Anna Weresa

23. Internacjonalizacja działalności innowacyjnej - rola zagranicznych funduszy

w finansowaniu działalności B+R w Polsce

Wprowadzenie

23.1. Narodowa zdolność innowacyjna i jej determinanty a procesy umiędzynarodowienia

23.2. Internacjonalizacja sfery badawczo-rozwojowej: Polska na tle Unii Europejskiej

Podsumowanie

Bibliografia

Bogusława Drelich-Skulska, Anna H. Jankowiak

24. Sieci przedsiębiorstw i klastry w gospodarce globalnej. Przyczynek do rozważań teoretycznych

Wprowadzenie

24.1. Sieci i klastry przedsiębiorstw jako element procesów integracyjnych

Podsumowanie

Bibliografia

Agnieszka Domańska, Rafał Widerski

25. Efektywność nakładów na B+R a międzynarodowe rankingi innowacyjności - wyzwania w analizie empirycznej

Wprowadzenie

25.1. Międzynarodowe rankingi innowacyjności

25.2. Przegląd literatury

25.3. Międzynarodowe bazy danych statystycznych - ocena przydatności wskaźników dla studiów empirycznych

Podsumowanie

Bibliografia

Joanna Stryjek

26. Wpływ integracji regionalnej na politykę innowacyjną i systemowe uwarunkowania innowacyjnego rozwoju podmiotów gospodarczych

Wprowadzenie

26.1. Dostosowanie polityki krajowej do polityki prowadzonej przez Unię Europejską na szczeblu ponadnarodowym - nowe instrumenty i źródła ich finansowania

26.2. Zmiany w zakresie systemowych uwarunkowań innowacyjnego rozwoju podmiotów gospodarczych

Podsumowanie

Bibliografia

Bohdan Jung

27. W kierunku nowego ładu czasowego gospodarki cyfrowej

Wprowadzenie

27.1. Debata o ładzie czasowym w kontekście gospodarki 24/7

27.2. Czas a aktywność ekonomiczna w erze cyfrowej

Podsumowanie

Bibliografia

Anna Anetta Janowska

28. Global Production Networks w branży fonograficznej: charakterystyka podmiotów i makrostruktur

Wprowadzenie

28.1. Global Production Networks - definicje i charakterystyka koncepcji

28.2. Podmioty w branży fonograficznej i makrostruktury oraz relacje między nimi

Podsumowanie

Bibliografia