WPROWADZENIE
Jerzy W. Pietrewicz, Roman Sobiecki
Konkurencja stanowi immanentną część gospodarki rynkowej. Poprzez ciągłą konfrontację sił popytu i podaży nie tylko prowadzi do optymalnych w danych warunkach wyborów, ale też skłania konkurentów do poszukiwania jeszcze lepszych rozwiązań, ciągłego badania potrzeb, inwestowania we własny rozwój, będąc jednocześnie źródłem korzyści także dla innych uczestników tego procesu - kooperantów, pracowników, beneficjentów publicznych danin. Siłą konkurencji jest jej różnorodność. Składa się na nią mozaika producentów, sprzedawców, nabywców, ich zachowań i metod rynkowej rywalizacji, bogactwo produktów i usług oraz form sprzedaży. Efektem jej oddziaływania są jednak nie tylko same korzyści. Zwycięzcy kreują przegranych. Konkurencja uruchamia mechanizmy selekcji, które przyczyniają się do wypierania przedsiębiorstw najmniej efektywnych, co może w dłuższej perspektywie czasowej prowadzić do krańcowej selekcji i zaprzeczenia swobodnej konkurencji, czyli monopolu i związanego z tym uprzywilejowania kosztem otoczenia. Procesom konkurencji towarzyszą często koszty zewnętrzne, obciążające naturalne środowisko bądź też ludzkie zdrowie. Znajomość tych procesów prowadzi do poszukiwania kolejnych optymalizacji w postaci ochraniających i rozwijających konkurencję rozwiązań instytucjonalnych, z kluczową rolą państwa jako inicjatora i egzekutora przyjmowanych rozwiązań regulacyjnych. Jednakże i w tym przypadku nadmierna, eliminująca inną konkurencję, rola państwa prowadzi do zakłócenia racjonalnej alokacji i nieefektywności.
Konkurencja kreuje postęp ekonomiczny. Z jednej strony nagradza nad-zwyczajnymi zyskami najlepszych, z drugiej zaś eliminuje najsłabszych. Szansa osiągnięcia sukcesu i ryzyko porażki skłaniają przedsiębiorców do poszukiwania jeszcze lepszych rozwiązań służących poprawie zajmowanej pozycji konkurencyjnej. Wiąże się to również z podejmowaniem ryzyka inwestycyjnego i innowacyjnych przedsięwzięć. Na nowo kształtowane jest też środowisko biznesowe, co wymaga stworzenia adekwatnych, nowych form i mechanizmów konkurencji. Pod wpływem dokonujących się przeobrażeń zmieniają się też zachowania i oczekiwania konsumentów. Z perspektywy rynku rodzi to zarówno potrzebę, jak i konieczność podjęcia działań dostosowawczych.
Autorzy prezentowanej monografii stawiają sobie za cel identyfikację zmian mechanizmów i form konkurencji w szerokim kontekście przeobrażeń rynkowych obejmujących zachowania kluczowych uczestników rynku - przedsiębiorstw, konsumentów oraz państwa. Wyznaczają one trend konkurencyjnej różnorodności (rozdział 1). Szczególną uwagę poświęcono zmianom związanym z postępem technicznym, a zwłaszcza ze zjawiskami cyfryzacji i dalszymi implikacjami tych procesów. Zmieniające się warunki prowadzenia działalności potęgują rynkową niepewność, kreując tym samym nowe wyzwania i zagrożenia. Uwypukla to dodatkowo znaczenie adekwatnych strategii rozwoju przedsiębiorstw. Zachowanie i wzmocnienie zajmowanych pozycji rynkowych wymaga nieustannego poszukiwania nowych źródeł przewagi konkurencyjnej. Ich identyfikacja i analiza napotyka szereg ograniczeń (rozdział 2).
Mechanizmy konkurencji zorientowane są na sprzedaż. Fakt sprzedaży po określonej cenie jest pośrednim potwierdzeniem wartości produktu i jego atrakcyjności względem innych dóbr i usług. W warunkach gospodarki cyfrowej przedsiębiorstwa zyskują nowe możliwości wspierania sprzedaży, co pobudza jednocześnie nowe potrzeby i związany z nimi popyt. Bardzo perspektywicznym obszarem konkurencyjności wydaje się rozwój aplikacji mobilnych, związanych zwłaszcza z zagospodarowywaniem czasu wolnego (rozdział 3).
Istotny wpływ na mechanizmy konkurencji wywierają zamówienia publiczne. Regulacje określające ich zakres oraz tryb składnia i rozpatrywania ofert nie tylko warunkują proces powstawania konkretnych inicjatyw, lecz także precyzują oczekiwania państwa związane z innowacyjnością, podejściem do środowiska oraz warunkami konkurencji. Nagroda w postaci wygranego kontraktu oraz perspektywa realizacji kolejnych zamówień skłaniają zainteresowanych do podjęcia wymaganych działań dostosowawczych (rozdział 4).
Wciąż dużymi rezerwami konkurencyjności odznacza się sektor firm rodzinnych, który jest mocno zróżnicowany wewnętrznie zarówno pod względem skali działalności, rynkowego doświadczenia, jak i orientacji biznesowej. Jego wyróżnikiem jest specyficzna kultura biznesowa, oparta na bliskich, lojalnościowych relacjach z pracownikami i klientami (rozdział 5). Zabezpiecza ona także niezbędną elastyczność dostosowawczą i zdolność tych firm do przetrwania w warunkach zmieniającej się koniunktury gospodarczej. Nową wartość dodaną wnoszą praktyki związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu. Kształtuje ona pozytywną odpowiedź na oczekiwania płynące ze strony zróżnicowanego otoczenia oraz instytucji i osób, które je tworzą (rozdział 6). Obok powszechnych, uniwersalnych czynników konkurencyjności występują też elementy specyficzne. Do ich rozpoznania prowadzi analiza wpływu czynników właściwych dla gospodarki żywnościowej na konkurencyjność firm tego sektora (rozdział 7). Czynniki te pozostają w ścisłym związku z funkcjonowaniem w tej sferze wielu instytucji o charakterze zarówno formalnym, jak i nieformalnym.
Mechanizmy konkurencji stanowią siłę napędową gospodarki rynkowej. Bazują na mikroekonomicznych odmiennych interesach jej uczestników, motywowanych zyskiem i wolą przetrwania. Stąd też są one zarazem bardzo podatne na wynaturzenia, a także skłaniają do zachowań oportunistycznych i pokusy nadużycia. Zabezpieczeniem mogą być w tym przypadku dobrze skonstruowane kontrakty chroniące interesy stron. Poznaniu tych możliwości i ograniczeń służy analiza prac O. Harta i B. Holmstroma (rozdział 8), laureatów Nagrody Nobla z 2016 roku.
Poddane analizie kwestie obejmują jedynie część zagadnień dotyczących mechanizmów, form i obszarów konkurencji. Poszukiwanie i budowanie przewag konkurencyjnych jest istotą konkurencji, ściśle koresponduje też z przedsiębiorczością. Jednocześnie stanowi ono pośrednią gwarancję tego, że poszukiwanie nowych czynników konkurencyjności przedsiębiorstw będzie zawsze aktualne.
[[[separator]]]
Jerzy W. Pietrewicz, Roman Sobiecki
Wprowadzenie
Jerzy W. Pietrewicz, Roman Sobiecki
1. W kierunku konkurencyjnej różnorodności
1.1. Nasilenie zmienności i niepewności gospodarczego rozwoju
1.2. Poszerzanie obszarów konkurencyjnej przewagi
1.3. Ewolucja mechanizmów konkurencji
1.4. Wnioski
Bibliografia
Marek Błaszczyk
2. Mechanizmy tworzenia przewagi konkurencyjnej w procesie formułowania strategii przedsiębiorstwa
2.1. Konkurencyjność przedsiębiorstw, koncepcje konkurencyjności i mechanizmy konkurencyjności
2.2. Nowe wyzwania dotyczące metod analizy i oceny konkurencyjności przedsiębiorstw
2.3. Strategie konkurencji, koncepcje konkurencyjności oraz mechanizmy konkurencyjności
2.4. Mechanizmy konkurencyjności a proces formułowania strategii
2.5. Wnioski
Bibliografia
Małgorzata Bombol
3. Gospodarka cyfrowa na rynku dóbr i usług konsumpcyjnych - aplikacje mobilne a turystyka
3.1. Era cyfrowa a konkurencyjność
3.2. Decyzje związane z czasem wolnym a nowa gospodarka cyfrowa
3.3. Digitalizacja turystyki jako forma budowania przewagi konkurencyjnej
3.4. Przykłady wykorzystania transformacji cyfrowej w turystyce
3.5. Wnioski
Bibliografia
Jan Klimek, Beata Żelazko
4. Konkurencyjność firm rodzinnych w warunkach gospodarki otwartej
4.1. Konkurencyjność firm rodzinnych - ujęcie metodyczno-analityczne
4.2. Konkurencyjność firm rodzinnych - ujęcie diagnostyczne
4.3. Wnioski
Bibliografia
Małgorzata Godlewska
5. Mechanizm konkurencji na rynku zamówień publicznych
5.1. Istota mechanizmu konkurencji na rynku zamówień publicznych
5.2. Funkcjonowanie mechanizmu konkurencji na rynku zamówień publicznych
5.3. Wnioski
Bibliografia
Jadwiga Kaczmarska-Krawczak
6. Społeczna odpowiedzialność biznesu jako źródło przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw
6.1. Konkurencyjność i źródła przewagi konkurencyjnej współczesnych przedsiębiorstw
6.2. Istota koncepcji społecznej odpowiedzialności (CSR)
6.3. Zastosowanie koncepcji CSR w działalności przedsiębiorstw
6.4. Wnioski
Bibliografia
Daria Kowalczyk, Stanisław Kowalczyk
7. Wpływ instytucji formalnych i nieformalnych na kształtowanie mechanizmów konkurencji w gospodarce żywnościowej
7.1. Instytucje formalne w gospodarce żywnościowej
7.2. Instytucje nieformalne w gospodarce żywnościowej
7.3. Wnioski
Bibliografia
Małgorzata Skrzek-Lubasińska
8. Możliwości wykorzystania koncepcji O. Harta i B. Holmströma w analizie konkurencyjności firm
8.1. Teoretyczne koncepcje O. Harta i B. Holmströma dotyczące wielkości firmy
8.2. Granice firmy - rozwinięcie teorii R. Coase'a
8.3. Granice firmy a teoria agencji
8.4. Granice firmy a teoria efektów zewnętrznych
8.5. Granice firmy a hold-up problem
8.6. Granice firmy a transfer wiedzy i wspólne aktywa
8.7. Narzędzia teoretyczne wykorzystywane w analizie rzeczywistości gospodarczej firm
8.8. Poszukiwanie nowych możliwości analizy konkurencyjności przedsiębiorstw na podstawie koncepcji O. Harta i B. Holmströma
8.9. Wnioski
Bibliografia
Jerzy W. Pietrewicz, Roman Sobiecki
Zakończenie
Opis
Wstęp
WPROWADZENIE
Jerzy W. Pietrewicz, Roman Sobiecki
Konkurencja stanowi immanentną część gospodarki rynkowej. Poprzez ciągłą konfrontację sił popytu i podaży nie tylko prowadzi do optymalnych w danych warunkach wyborów, ale też skłania konkurentów do poszukiwania jeszcze lepszych rozwiązań, ciągłego badania potrzeb, inwestowania we własny rozwój, będąc jednocześnie źródłem korzyści także dla innych uczestników tego procesu - kooperantów, pracowników, beneficjentów publicznych danin. Siłą konkurencji jest jej różnorodność. Składa się na nią mozaika producentów, sprzedawców, nabywców, ich zachowań i metod rynkowej rywalizacji, bogactwo produktów i usług oraz form sprzedaży. Efektem jej oddziaływania są jednak nie tylko same korzyści. Zwycięzcy kreują przegranych. Konkurencja uruchamia mechanizmy selekcji, które przyczyniają się do wypierania przedsiębiorstw najmniej efektywnych, co może w dłuższej perspektywie czasowej prowadzić do krańcowej selekcji i zaprzeczenia swobodnej konkurencji, czyli monopolu i związanego z tym uprzywilejowania kosztem otoczenia. Procesom konkurencji towarzyszą często koszty zewnętrzne, obciążające naturalne środowisko bądź też ludzkie zdrowie. Znajomość tych procesów prowadzi do poszukiwania kolejnych optymalizacji w postaci ochraniających i rozwijających konkurencję rozwiązań instytucjonalnych, z kluczową rolą państwa jako inicjatora i egzekutora przyjmowanych rozwiązań regulacyjnych. Jednakże i w tym przypadku nadmierna, eliminująca inną konkurencję, rola państwa prowadzi do zakłócenia racjonalnej alokacji i nieefektywności.
Konkurencja kreuje postęp ekonomiczny. Z jednej strony nagradza nad-zwyczajnymi zyskami najlepszych, z drugiej zaś eliminuje najsłabszych. Szansa osiągnięcia sukcesu i ryzyko porażki skłaniają przedsiębiorców do poszukiwania jeszcze lepszych rozwiązań służących poprawie zajmowanej pozycji konkurencyjnej. Wiąże się to również z podejmowaniem ryzyka inwestycyjnego i innowacyjnych przedsięwzięć. Na nowo kształtowane jest też środowisko biznesowe, co wymaga stworzenia adekwatnych, nowych form i mechanizmów konkurencji. Pod wpływem dokonujących się przeobrażeń zmieniają się też zachowania i oczekiwania konsumentów. Z perspektywy rynku rodzi to zarówno potrzebę, jak i konieczność podjęcia działań dostosowawczych.
Autorzy prezentowanej monografii stawiają sobie za cel identyfikację zmian mechanizmów i form konkurencji w szerokim kontekście przeobrażeń rynkowych obejmujących zachowania kluczowych uczestników rynku - przedsiębiorstw, konsumentów oraz państwa. Wyznaczają one trend konkurencyjnej różnorodności (rozdział 1). Szczególną uwagę poświęcono zmianom związanym z postępem technicznym, a zwłaszcza ze zjawiskami cyfryzacji i dalszymi implikacjami tych procesów. Zmieniające się warunki prowadzenia działalności potęgują rynkową niepewność, kreując tym samym nowe wyzwania i zagrożenia. Uwypukla to dodatkowo znaczenie adekwatnych strategii rozwoju przedsiębiorstw. Zachowanie i wzmocnienie zajmowanych pozycji rynkowych wymaga nieustannego poszukiwania nowych źródeł przewagi konkurencyjnej. Ich identyfikacja i analiza napotyka szereg ograniczeń (rozdział 2).
Mechanizmy konkurencji zorientowane są na sprzedaż. Fakt sprzedaży po określonej cenie jest pośrednim potwierdzeniem wartości produktu i jego atrakcyjności względem innych dóbr i usług. W warunkach gospodarki cyfrowej przedsiębiorstwa zyskują nowe możliwości wspierania sprzedaży, co pobudza jednocześnie nowe potrzeby i związany z nimi popyt. Bardzo perspektywicznym obszarem konkurencyjności wydaje się rozwój aplikacji mobilnych, związanych zwłaszcza z zagospodarowywaniem czasu wolnego (rozdział 3).
Istotny wpływ na mechanizmy konkurencji wywierają zamówienia publiczne. Regulacje określające ich zakres oraz tryb składnia i rozpatrywania ofert nie tylko warunkują proces powstawania konkretnych inicjatyw, lecz także precyzują oczekiwania państwa związane z innowacyjnością, podejściem do środowiska oraz warunkami konkurencji. Nagroda w postaci wygranego kontraktu oraz perspektywa realizacji kolejnych zamówień skłaniają zainteresowanych do podjęcia wymaganych działań dostosowawczych (rozdział 4).
Wciąż dużymi rezerwami konkurencyjności odznacza się sektor firm rodzinnych, który jest mocno zróżnicowany wewnętrznie zarówno pod względem skali działalności, rynkowego doświadczenia, jak i orientacji biznesowej. Jego wyróżnikiem jest specyficzna kultura biznesowa, oparta na bliskich, lojalnościowych relacjach z pracownikami i klientami (rozdział 5). Zabezpiecza ona także niezbędną elastyczność dostosowawczą i zdolność tych firm do przetrwania w warunkach zmieniającej się koniunktury gospodarczej. Nową wartość dodaną wnoszą praktyki związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu. Kształtuje ona pozytywną odpowiedź na oczekiwania płynące ze strony zróżnicowanego otoczenia oraz instytucji i osób, które je tworzą (rozdział 6). Obok powszechnych, uniwersalnych czynników konkurencyjności występują też elementy specyficzne. Do ich rozpoznania prowadzi analiza wpływu czynników właściwych dla gospodarki żywnościowej na konkurencyjność firm tego sektora (rozdział 7). Czynniki te pozostają w ścisłym związku z funkcjonowaniem w tej sferze wielu instytucji o charakterze zarówno formalnym, jak i nieformalnym.
Mechanizmy konkurencji stanowią siłę napędową gospodarki rynkowej. Bazują na mikroekonomicznych odmiennych interesach jej uczestników, motywowanych zyskiem i wolą przetrwania. Stąd też są one zarazem bardzo podatne na wynaturzenia, a także skłaniają do zachowań oportunistycznych i pokusy nadużycia. Zabezpieczeniem mogą być w tym przypadku dobrze skonstruowane kontrakty chroniące interesy stron. Poznaniu tych możliwości i ograniczeń służy analiza prac O. Harta i B. Holmstroma (rozdział 8), laureatów Nagrody Nobla z 2016 roku.
Poddane analizie kwestie obejmują jedynie część zagadnień dotyczących mechanizmów, form i obszarów konkurencji. Poszukiwanie i budowanie przewag konkurencyjnych jest istotą konkurencji, ściśle koresponduje też z przedsiębiorczością. Jednocześnie stanowi ono pośrednią gwarancję tego, że poszukiwanie nowych czynników konkurencyjności przedsiębiorstw będzie zawsze aktualne.
Spis treści
Jerzy W. Pietrewicz, Roman Sobiecki
Wprowadzenie
Jerzy W. Pietrewicz, Roman Sobiecki
1. W kierunku konkurencyjnej różnorodności
1.1. Nasilenie zmienności i niepewności gospodarczego rozwoju
1.2. Poszerzanie obszarów konkurencyjnej przewagi
1.3. Ewolucja mechanizmów konkurencji
1.4. Wnioski
Bibliografia
Marek Błaszczyk
2. Mechanizmy tworzenia przewagi konkurencyjnej w procesie formułowania strategii przedsiębiorstwa
2.1. Konkurencyjność przedsiębiorstw, koncepcje konkurencyjności i mechanizmy konkurencyjności
2.2. Nowe wyzwania dotyczące metod analizy i oceny konkurencyjności przedsiębiorstw
2.3. Strategie konkurencji, koncepcje konkurencyjności oraz mechanizmy konkurencyjności
2.4. Mechanizmy konkurencyjności a proces formułowania strategii
2.5. Wnioski
Bibliografia
Małgorzata Bombol
3. Gospodarka cyfrowa na rynku dóbr i usług konsumpcyjnych - aplikacje mobilne a turystyka
3.1. Era cyfrowa a konkurencyjność
3.2. Decyzje związane z czasem wolnym a nowa gospodarka cyfrowa
3.3. Digitalizacja turystyki jako forma budowania przewagi konkurencyjnej
3.4. Przykłady wykorzystania transformacji cyfrowej w turystyce
3.5. Wnioski
Bibliografia
Jan Klimek, Beata Żelazko
4. Konkurencyjność firm rodzinnych w warunkach gospodarki otwartej
4.1. Konkurencyjność firm rodzinnych - ujęcie metodyczno-analityczne
4.2. Konkurencyjność firm rodzinnych - ujęcie diagnostyczne
4.3. Wnioski
Bibliografia
Małgorzata Godlewska
5. Mechanizm konkurencji na rynku zamówień publicznych
5.1. Istota mechanizmu konkurencji na rynku zamówień publicznych
5.2. Funkcjonowanie mechanizmu konkurencji na rynku zamówień publicznych
5.3. Wnioski
Bibliografia
Jadwiga Kaczmarska-Krawczak
6. Społeczna odpowiedzialność biznesu jako źródło przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw
6.1. Konkurencyjność i źródła przewagi konkurencyjnej współczesnych przedsiębiorstw
6.2. Istota koncepcji społecznej odpowiedzialności (CSR)
6.3. Zastosowanie koncepcji CSR w działalności przedsiębiorstw
6.4. Wnioski
Bibliografia
Daria Kowalczyk, Stanisław Kowalczyk
7. Wpływ instytucji formalnych i nieformalnych na kształtowanie mechanizmów konkurencji w gospodarce żywnościowej
7.1. Instytucje formalne w gospodarce żywnościowej
7.2. Instytucje nieformalne w gospodarce żywnościowej
7.3. Wnioski
Bibliografia
Małgorzata Skrzek-Lubasińska
8. Możliwości wykorzystania koncepcji O. Harta i B. Holmströma w analizie konkurencyjności firm
8.1. Teoretyczne koncepcje O. Harta i B. Holmströma dotyczące wielkości firmy
8.2. Granice firmy - rozwinięcie teorii R. Coase'a
8.3. Granice firmy a teoria agencji
8.4. Granice firmy a teoria efektów zewnętrznych
8.5. Granice firmy a hold-up problem
8.6. Granice firmy a transfer wiedzy i wspólne aktywa
8.7. Narzędzia teoretyczne wykorzystywane w analizie rzeczywistości gospodarczej firm
8.8. Poszukiwanie nowych możliwości analizy konkurencyjności przedsiębiorstw na podstawie koncepcji O. Harta i B. Holmströma
8.9. Wnioski
Bibliografia
Jerzy W. Pietrewicz, Roman Sobiecki
Zakończenie
Opinie
WPROWADZENIE
Jerzy W. Pietrewicz, Roman Sobiecki
Konkurencja stanowi immanentną część gospodarki rynkowej. Poprzez ciągłą konfrontację sił popytu i podaży nie tylko prowadzi do optymalnych w danych warunkach wyborów, ale też skłania konkurentów do poszukiwania jeszcze lepszych rozwiązań, ciągłego badania potrzeb, inwestowania we własny rozwój, będąc jednocześnie źródłem korzyści także dla innych uczestników tego procesu - kooperantów, pracowników, beneficjentów publicznych danin. Siłą konkurencji jest jej różnorodność. Składa się na nią mozaika producentów, sprzedawców, nabywców, ich zachowań i metod rynkowej rywalizacji, bogactwo produktów i usług oraz form sprzedaży. Efektem jej oddziaływania są jednak nie tylko same korzyści. Zwycięzcy kreują przegranych. Konkurencja uruchamia mechanizmy selekcji, które przyczyniają się do wypierania przedsiębiorstw najmniej efektywnych, co może w dłuższej perspektywie czasowej prowadzić do krańcowej selekcji i zaprzeczenia swobodnej konkurencji, czyli monopolu i związanego z tym uprzywilejowania kosztem otoczenia. Procesom konkurencji towarzyszą często koszty zewnętrzne, obciążające naturalne środowisko bądź też ludzkie zdrowie. Znajomość tych procesów prowadzi do poszukiwania kolejnych optymalizacji w postaci ochraniających i rozwijających konkurencję rozwiązań instytucjonalnych, z kluczową rolą państwa jako inicjatora i egzekutora przyjmowanych rozwiązań regulacyjnych. Jednakże i w tym przypadku nadmierna, eliminująca inną konkurencję, rola państwa prowadzi do zakłócenia racjonalnej alokacji i nieefektywności.
Konkurencja kreuje postęp ekonomiczny. Z jednej strony nagradza nad-zwyczajnymi zyskami najlepszych, z drugiej zaś eliminuje najsłabszych. Szansa osiągnięcia sukcesu i ryzyko porażki skłaniają przedsiębiorców do poszukiwania jeszcze lepszych rozwiązań służących poprawie zajmowanej pozycji konkurencyjnej. Wiąże się to również z podejmowaniem ryzyka inwestycyjnego i innowacyjnych przedsięwzięć. Na nowo kształtowane jest też środowisko biznesowe, co wymaga stworzenia adekwatnych, nowych form i mechanizmów konkurencji. Pod wpływem dokonujących się przeobrażeń zmieniają się też zachowania i oczekiwania konsumentów. Z perspektywy rynku rodzi to zarówno potrzebę, jak i konieczność podjęcia działań dostosowawczych.
Autorzy prezentowanej monografii stawiają sobie za cel identyfikację zmian mechanizmów i form konkurencji w szerokim kontekście przeobrażeń rynkowych obejmujących zachowania kluczowych uczestników rynku - przedsiębiorstw, konsumentów oraz państwa. Wyznaczają one trend konkurencyjnej różnorodności (rozdział 1). Szczególną uwagę poświęcono zmianom związanym z postępem technicznym, a zwłaszcza ze zjawiskami cyfryzacji i dalszymi implikacjami tych procesów. Zmieniające się warunki prowadzenia działalności potęgują rynkową niepewność, kreując tym samym nowe wyzwania i zagrożenia. Uwypukla to dodatkowo znaczenie adekwatnych strategii rozwoju przedsiębiorstw. Zachowanie i wzmocnienie zajmowanych pozycji rynkowych wymaga nieustannego poszukiwania nowych źródeł przewagi konkurencyjnej. Ich identyfikacja i analiza napotyka szereg ograniczeń (rozdział 2).
Mechanizmy konkurencji zorientowane są na sprzedaż. Fakt sprzedaży po określonej cenie jest pośrednim potwierdzeniem wartości produktu i jego atrakcyjności względem innych dóbr i usług. W warunkach gospodarki cyfrowej przedsiębiorstwa zyskują nowe możliwości wspierania sprzedaży, co pobudza jednocześnie nowe potrzeby i związany z nimi popyt. Bardzo perspektywicznym obszarem konkurencyjności wydaje się rozwój aplikacji mobilnych, związanych zwłaszcza z zagospodarowywaniem czasu wolnego (rozdział 3).
Istotny wpływ na mechanizmy konkurencji wywierają zamówienia publiczne. Regulacje określające ich zakres oraz tryb składnia i rozpatrywania ofert nie tylko warunkują proces powstawania konkretnych inicjatyw, lecz także precyzują oczekiwania państwa związane z innowacyjnością, podejściem do środowiska oraz warunkami konkurencji. Nagroda w postaci wygranego kontraktu oraz perspektywa realizacji kolejnych zamówień skłaniają zainteresowanych do podjęcia wymaganych działań dostosowawczych (rozdział 4).
Wciąż dużymi rezerwami konkurencyjności odznacza się sektor firm rodzinnych, który jest mocno zróżnicowany wewnętrznie zarówno pod względem skali działalności, rynkowego doświadczenia, jak i orientacji biznesowej. Jego wyróżnikiem jest specyficzna kultura biznesowa, oparta na bliskich, lojalnościowych relacjach z pracownikami i klientami (rozdział 5). Zabezpiecza ona także niezbędną elastyczność dostosowawczą i zdolność tych firm do przetrwania w warunkach zmieniającej się koniunktury gospodarczej. Nową wartość dodaną wnoszą praktyki związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu. Kształtuje ona pozytywną odpowiedź na oczekiwania płynące ze strony zróżnicowanego otoczenia oraz instytucji i osób, które je tworzą (rozdział 6). Obok powszechnych, uniwersalnych czynników konkurencyjności występują też elementy specyficzne. Do ich rozpoznania prowadzi analiza wpływu czynników właściwych dla gospodarki żywnościowej na konkurencyjność firm tego sektora (rozdział 7). Czynniki te pozostają w ścisłym związku z funkcjonowaniem w tej sferze wielu instytucji o charakterze zarówno formalnym, jak i nieformalnym.
Mechanizmy konkurencji stanowią siłę napędową gospodarki rynkowej. Bazują na mikroekonomicznych odmiennych interesach jej uczestników, motywowanych zyskiem i wolą przetrwania. Stąd też są one zarazem bardzo podatne na wynaturzenia, a także skłaniają do zachowań oportunistycznych i pokusy nadużycia. Zabezpieczeniem mogą być w tym przypadku dobrze skonstruowane kontrakty chroniące interesy stron. Poznaniu tych możliwości i ograniczeń służy analiza prac O. Harta i B. Holmstroma (rozdział 8), laureatów Nagrody Nobla z 2016 roku.
Poddane analizie kwestie obejmują jedynie część zagadnień dotyczących mechanizmów, form i obszarów konkurencji. Poszukiwanie i budowanie przewag konkurencyjnych jest istotą konkurencji, ściśle koresponduje też z przedsiębiorczością. Jednocześnie stanowi ono pośrednią gwarancję tego, że poszukiwanie nowych czynników konkurencyjności przedsiębiorstw będzie zawsze aktualne.
Jerzy W. Pietrewicz, Roman Sobiecki
Wprowadzenie
Jerzy W. Pietrewicz, Roman Sobiecki
1. W kierunku konkurencyjnej różnorodności
1.1. Nasilenie zmienności i niepewności gospodarczego rozwoju
1.2. Poszerzanie obszarów konkurencyjnej przewagi
1.3. Ewolucja mechanizmów konkurencji
1.4. Wnioski
Bibliografia
Marek Błaszczyk
2. Mechanizmy tworzenia przewagi konkurencyjnej w procesie formułowania strategii przedsiębiorstwa
2.1. Konkurencyjność przedsiębiorstw, koncepcje konkurencyjności i mechanizmy konkurencyjności
2.2. Nowe wyzwania dotyczące metod analizy i oceny konkurencyjności przedsiębiorstw
2.3. Strategie konkurencji, koncepcje konkurencyjności oraz mechanizmy konkurencyjności
2.4. Mechanizmy konkurencyjności a proces formułowania strategii
2.5. Wnioski
Bibliografia
Małgorzata Bombol
3. Gospodarka cyfrowa na rynku dóbr i usług konsumpcyjnych - aplikacje mobilne a turystyka
3.1. Era cyfrowa a konkurencyjność
3.2. Decyzje związane z czasem wolnym a nowa gospodarka cyfrowa
3.3. Digitalizacja turystyki jako forma budowania przewagi konkurencyjnej
3.4. Przykłady wykorzystania transformacji cyfrowej w turystyce
3.5. Wnioski
Bibliografia
Jan Klimek, Beata Żelazko
4. Konkurencyjność firm rodzinnych w warunkach gospodarki otwartej
4.1. Konkurencyjność firm rodzinnych - ujęcie metodyczno-analityczne
4.2. Konkurencyjność firm rodzinnych - ujęcie diagnostyczne
4.3. Wnioski
Bibliografia
Małgorzata Godlewska
5. Mechanizm konkurencji na rynku zamówień publicznych
5.1. Istota mechanizmu konkurencji na rynku zamówień publicznych
5.2. Funkcjonowanie mechanizmu konkurencji na rynku zamówień publicznych
5.3. Wnioski
Bibliografia
Jadwiga Kaczmarska-Krawczak
6. Społeczna odpowiedzialność biznesu jako źródło przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw
6.1. Konkurencyjność i źródła przewagi konkurencyjnej współczesnych przedsiębiorstw
6.2. Istota koncepcji społecznej odpowiedzialności (CSR)
6.3. Zastosowanie koncepcji CSR w działalności przedsiębiorstw
6.4. Wnioski
Bibliografia
Daria Kowalczyk, Stanisław Kowalczyk
7. Wpływ instytucji formalnych i nieformalnych na kształtowanie mechanizmów konkurencji w gospodarce żywnościowej
7.1. Instytucje formalne w gospodarce żywnościowej
7.2. Instytucje nieformalne w gospodarce żywnościowej
7.3. Wnioski
Bibliografia
Małgorzata Skrzek-Lubasińska
8. Możliwości wykorzystania koncepcji O. Harta i B. Holmströma w analizie konkurencyjności firm
8.1. Teoretyczne koncepcje O. Harta i B. Holmströma dotyczące wielkości firmy
8.2. Granice firmy - rozwinięcie teorii R. Coase'a
8.3. Granice firmy a teoria agencji
8.4. Granice firmy a teoria efektów zewnętrznych
8.5. Granice firmy a hold-up problem
8.6. Granice firmy a transfer wiedzy i wspólne aktywa
8.7. Narzędzia teoretyczne wykorzystywane w analizie rzeczywistości gospodarczej firm
8.8. Poszukiwanie nowych możliwości analizy konkurencyjności przedsiębiorstw na podstawie koncepcji O. Harta i B. Holmströma
8.9. Wnioski
Bibliografia
Jerzy W. Pietrewicz, Roman Sobiecki
Zakończenie
