TRANSFORMACJA GOSPODARKI I SPOŁECZEŃSTWA NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

[[[separator]]]

Dlaczego transformacja gospodarki i społeczeństwa jest konieczna dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju? Odpowiedź na tak postawione pytanie jest stosunkowo prosta, wynika bowiem z konieczności zapewnienia zgodności (spójności) pomiędzy celami, przejawami ich realizacji oraz mechanizmami rozwoju społeczno- gospodarczego. Trudniej odpowiedzieć na pytania: Jak to zrobić? Którą z dróg prowadzących do osiągania celów zrównoważonego rozwoju wybrać? Celem działalności człowieka jest jego dobro, a ściślej – dobrobyt społeczny. Chodzi jednak o to, aby działalność obecnego pokolenia, wykorzystującego zasoby materialne i niematerialne w celu poprawy swojego dobrobytu, nie pozbawiała możliwości zapewniania dobrobytu przyszłym pokoleniom. Godzeniu interesów obecnego i przyszłych pokoleń służy rozwój społeczno-gospodarczy o charakterze zrównoważonym. Rozwój jako taki nie jest celem samym w sobie, lecz drogą prowadzącą do celu. Samo określenie celu też jest problematyczne i związane z koniecznością wyboru. Powodem jest wręcz nieskończona ilość szczegółowych przejawów dobrobytu społecznego, zarówno w wymiarze globalnym, regionalnym, jak i indywidualnym.
Sformułowanie celów jest tylko punktem wyjścia procesu, musimy bowiem wiedzieć, w którą stronę podążać, co chcemy osiągnąć. Starszy Seneka powiedział: „Temu, kto nie wie, do jakiego portu zmierza, nie sprzyja żaden wiatr”. Ustalenie celów, choć niełatwe, wydaje się relatywnie najłatwiejsze. Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w dniu 25 września 2015 r. przyjęło rezolucję „Przekształcamy nasz świat. Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030”. Sformułowano w niej 17 celów zrównoważonego rozwoju i powiązanych z nimi 169 zadań. Jak już zaznaczono, sformułowanie celów i bardziej szczegółowych zadań jest punktem wyjścia procesu. Do celów trzeba dostosować sposoby, formy i mechanizmy, czyli zaprogramować drogę dochodzenia do celów. Droga, którą obecnie świat podąża – mówiąc delikatnie – nie sprzyja osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju, dlatego trzeba ją zmienić, trzeba wybrać inną drogę. Agenda 2030 taką drogę wskazuje. Pytanie jednak, czy adekwatną wobec globalnych wyzwań? Doświadczenie dotychczasowych działań pozwala stwierdzić, że nie wystarczy do tego „zwykła” zmiana, drobna korekta. Konieczna jest transformacja rozumiana jako gruntowna zmiana, polegająca na przekształcaniu wymaganych obszarów gospodarki i społeczeństwa w kierunku nowych form życia społecznego, a ściślej – sposobów, form i mechanizmów sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi. Przeobrażenia te powinny dotyczyć zarówno spraw społecznych, ekonomicznych, ekologicznych, politycznych, technologicznych, jak i informacyjnych oraz mentalnych. Należy pamiętać, że każda transformacja jest zmianą, ale nie każda zmiana jest transformacją.

Co istotne, transformacja w dominującym zakresie nie jest procesem spontanicznym, automatycznym, zwłaszcza że jest wyzwaniem wymagającym wielu wyrzeczeń. Dlatego, aby ją dobrze poprowadzić, konieczne jest mądre zaprogramowanie, co wymaga współpracy wielu instytucji krajowych i globalnych, wspieranej przez organizacje społeczne – formalne i nieformalne oraz indywidualne postawy ludzi. Mówiąc o postawach ludzi w wymiarze indywidualnym i społecznym, dotykamy czynników mentalno-kulturowych, które stanowią niezwykle ważne uwarunkowanie rozwoju i również podlegają transformacji. Dotyczą one przede wszystkim cech światopoglądu społeczeństwa jako takiego, a także poszczególnych
wyodrębnionych grup społecznych, charakterystyki ich sposobów rozumienia i przekształcania rzeczywistości, wartości, zainteresowań, przyjętych i uznanych za dominujące reakcji na określone bodźce i wzorce zachowań oraz poziomu wiedzy i umiejętności, czyli kwalifikacji i kompetencji. Transformacja mentalna polega na przełamywaniu postaw konserwatywnych, konformistycznych, ograniczających postęp w kierunku zrównoważonego rozwoju. Mając na uwadze wysoką rangę problematyki transformacji na rzecz zrównoważonego rozwoju, Instytut Rynków i Konkurencji Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (SGH) w dniu 10 marca 2022 r. zorganizował konferencję naukową pt. „Inwestycyjne wybory przedsiębiorstw w warunkach nowej transformacji gospodarczej”. Była to już XII konferencja z cyklu „Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce”.
Niniejsza monografia jest kolejną publikacją z serii „Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce”. W tej serii nakładem Oficyny Wydawniczej SGH ukazały się dotąd następujące pozycje:

1) R. Sobiecki, J. W. Pietrewicz (red.), Przedsiębiorstwo a kryzys globalny, 2010.
2) R. Sobiecki, J. W. Pietrewicz (red.), Koszty transakcyjne, 2011.
3) R. Sobiecki, J. W. Pietrewicz (red.), Uwarunkowania zmian kosztów transakcyjnych,
2011.
4) R. Sobiecki, J. W. Pietrewicz (red.), Przedsiębiorstwo a narastająca niestabilność
otoczenia, 2011.
5) R. Sobiecki, J. W. Pietrewicz (red.), Ograniczanie niestabilności otoczenia
przedsiębiorstw, 2013.
6) R. Sobiecki, J. W. Pietrewicz (red.), Wymogi globalnej konkurencyjności przedsiębiorstw,
2014.
7) R. Sobiecki, J. W. Pietrewicz (red.), Ekspansja polskich firm na rynki międzynarodowe,
2014.
8) M. Poniatowska-Jaksch, R. Sobiecki (red.), Przedsiębiorstwo przemysłowe
w Polsce, 2015.
9) M. Poniatowska-Jaksch, R. Sobiecki (red.), Konkurencyjność przedsiębiorstw –
aspekty międzynarodowe i sektorowe, 2016.
10) M. Poniatowska-Jaksch, R. Sobiecki (red.), Sharing economy (gospodarka
współdzielenia), 2016 (w wersji polskiej i angielskiej).
11) J. W. Pietrewicz, R. Sobiecki (red.), Innowacyjna fala w społeczeństwie i gospodarce,
2018.
12) M. Poniatowska-Jaksch, R. Sobiecki (red.), Cyfryzacja a przedsiębiorstwo, 2019.
13) M. Johann (red.), Gospodarka cyfrowa i postcyfrowa a przedsiębiorstwo, 2021.

Wprawdzie niniejsza monografia nie stanowi materiału pokonferencyjnego, ale w znacznym stopniu wykorzystuje efekty dyskusji panelowych i uczestników
konferencji. Autorzy poszczególnych rozdziałów podjęli tylko wybrane zagadnienia z zakresu obszarów transformacji gospodarki i społeczeństwa. Dotyczą one całościowego ujęcia transformacji gospodarczej, energetycznej, cyfrowej i pieniężnej, a także w przekroju międzynarodowym. W ten sposób publikacja wpisuje się w dyskusję naukową dotyczącą wskazywania koniecznych obszarów podlegających transformacji na rzecz zrównoważonego rozwoju.

[[[separator]]]

WSTĘP

Jerzy W. Pietrewicz, Roman Sobiecki
TRANSFORMACJA GOSPODARCZA JAKO WARUNEK
ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

Wprowadzenie 
1. Gospodarcze cele zrównoważonego rozwoju 

2. Transformacja gospodarcza i rozwojowa 

3. Transformacja przedsiębiorstwa 

4. Instytucjonalne wspieranie transformacji 

5. Przebieg procesu transformacji gospodarczej – realizacja celów zrównoważonego rozwoju 

6. Kontrtendencje procesu transformacji 

    Podsumowanie 

Marian Gorynia, Magdalena Śliwińska
UMIĘDZYNARODOWIENIE BIZNESU A WYMOGI
ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

Wprowadzenie 

1. Podstawowe wyróżniki rzeczywistości pocovidowej 

2. Rekomendacja pierwsza – możliwie ścisłe podporządkowanie strategii ekspansji
    zagranicznej firm celom zrównoważonego rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych
 
3. Rekomendacja druga – wykorzystanie idei i dobrych praktyk przedsiębiorstw Fair Trade 

    Podsumowanie 

Stanisław Łobejko
ROZWOJOWE SZANSE I ASYMETRIE NOWEJ CYFROWEJ
GOSPODARKI

Wprowadzenie

1. Zmiana dotychczasowych paradygmatów

2. Bezrobocie technologiczne

3. Wpływ platform cyfrowych na rynek pracy

4. Asymetria informacji w cyfrowej gospodarce

5. Absorpcyjna asymetria technologii

6. Asymetria w łańcuchu dostaw

   Podsumowanie 

Dorota Niedziółka
TRANSFORMACJA ENERGETYCZNA – PRZESŁANKI JEJ REALIZACJI

Wprowadzenie

1. Istota transformacji energetycznej

2. Przyczyny transformacji energetycznej

3. Koszty transformacji energetycznej

4. Transformacja polskiego rynku energii

    Podsumowanie

Lech Kurkliński, Agnieszka Butor-Keler
PIENIĄDZ CYFROWY BANKÓW CENTRALNYCH JAKO PREKURSOR
NOWEGO ETAPU TRANSFORMACJI GOSPODARCZEJ

Wprowadzenie

1. Znaczenie rozwoju technologii blockchain dla nowych projektów na rynku finansowym

2. Definicja i rozumienie CBDC

3. Zaangażowanie w projekt CBDC

4. Szanse i zagrożenia związane z CBDC

   Podsumowanie

Cezary Rzemek
TRANSFORMACYJNE INSPIRACJE PANDEMII COVID-19

Wprowadzenie

1. Telemedycyna

2. Kadra medyczn

3. Kontakty społeczne

    Podsumowanie

ZAKOŃCZENIE. GLOBALNE ZAGROŻENIA,
MIKROEKONOMICZNE SZANSE