Fundamentalne zasady tworzące zręby systemowe rachunkowości, które podporządkowane są kanonowi wiernego i rzetelnego obrazu przedsiębiorstwa (m.in. zasada memoriałowa, zasada współmierności merytorycznej i czasowej kosztów i przychodów, zasada kontynuacji działania, zasada ostrożnej wyceny), zostały wypracowane w ciągu wieków rozwijania się systemu rachunkowości oraz jego dostosowywania do zmieniających się warunków gospodarczych i wymagań użytkowników informacji generowanych na podstawie rachunkowości.
Jednak, poza tymi względnie trwałymi cechami, system rachunkowości kształtują również takie elementy, które - wobec ich elastyczności i niestałości - warunkują funkcjonowanie systemu jako całości w zmiennych warunkach ekonomicznych, politycznych, społecznych czy ustrojowych.
W praktyce gospodarczej występują zatem czynniki, które oddziałując na funkcje i zadania stawiane przed systemem rachunkowości, zmieniają go i dostosowują do aktualnych wymagań odbiorców. Należy mieć przy tym na względzie fakt, że na sposób realizacji funkcji rachunkowości w ich szerokim rozumieniu wywiera wpływ szereg czynników o zróżnicowanym charakterze i niejednakowej sile oddziaływania. Czynniki te mogą sprzyjać prawidłowej realizacji tych funkcji, wyrażającej się w odpowiedniej wartości tworzonych informacji, bądź też - przez negatywne oddziaływanie na system rachunkowości - mogą stanowić bariery ograniczające jego funkcjonowanie.
Decydujący wpływ na system rachunkowości wywiera jej otoczenie zewnętrzne, gdyż wyznacza ono zadania rachunkowości, a tym samym determinuje jej rozwój, kształt i funkcje. Jednak rachunkowość nie jest biernym systemem dostosowującym się do potrzeb i wymagań otoczenia. Może ona oddziaływać na sposób funkcjonowania systemu gospodarczego i systemów funkcjonalnych wyższego rzędu, stanowiących jej otoczenie zewnętrzne, a zarazem przedmiot odniesienia identyfikacji jej zadań.
Wśród elementów oddziałujących (w odmienny sposób i z różnym natężeniem w poszczególnych okresach) na sposób, formę i kształt prowadzonej ewidencji gospodarczej na uwagę zasługuje, często pomijany w takich analizach, system podatkowy.
System rachunkowości jest źródłem tworzenia, ujawniania i prezentowania informacji podmiotom, które w sposób bezpośredni lub pośredni są zainteresowane działalnością jednostki. Jednym z tych podmiotów są organy skarbowe. Oznacza to, że przedsiębiorstwo, obok obowiązku zaspokajania potrzeb zgłaszanych przez właścicieli kapitału i innych użytkowników sprawozdań finansowych, musi liczyć się również z potrzebami informacyjnymi specjalnego użytkownika, jakim jest fiskus.
W związku ze specyfiką i skomplikowaniem zagadnień podatkowych organy skarbowe uzyskały szczególny przywilej, polegający na precyzowaniu własnych potrzeb informacyjnych kierowanych pod adresem jednostek prowadzących działalność gospodarczą, mających na celu zapewnienie budżetowi odpowiednich wpływów z tytułu podatków. Tym samym system rachunkowości, będąc przede wszystkim podstawowym źródłem informacji niezbędnych w procesie zarządzania operacyjnego i zarządzania strategicznego jednostką gospodarczą, służy równocześnie za podstawę przeprowadzanych przez jednostkę rozliczeń podatkowych. Oznacza to, że prawo bilansowe i prawo podatkowe są w praktyce ze sobą ściśle powiązane.
Współczesne relacje występujące pomiędzy prawem bilansowym i regulacjami podatkowymi zostały ukształtowane w wyniku zachodzących przemian społeczno-gospodarczych. Z tego względu do zrozumienia współczesnej relacji pomiędzy prawem bilansowym i prawem podatkowym konieczne wydaje się być zbadanie systemów podatkowych z punktu widzenia ich znaczenia i roli, jaką odegrały w rozwoju cywilizacji, a przede wszystkim w ewolucji samej rachunkowości.
Celem niniejszego opracowania jest zbadanie historycznych uwarunkowań rozwoju rachunkowości oraz przedstawienie systemu podatkowego jako jednej z determinant tego rozwoju. Dla osiągnięcia tego celu istotne jest nakreślenie relacji występujących między systemem rachunkowości a systemem podatkowym w ujęciu historycznym. Związane jest to z próbą wskazania czynników determinujących odmienność podstawowych cech kształtujących oba systemy oraz nakreślenia wpływu uregulowań podatkowych na przepisy bilansowe na tle zachodzących przemian społeczno-gospodarczych.
Realizacja powyższych celów wymaga sformułowania głównej hipotezy badawczej, opierającej się na stwierdzeniu, iż na przestrzeni dziejów systemy podatkowe
- w mniejszym bądź większym zakresie w poszczególnych okresach historycznych
- determinowały rozwój rachunkowości, a tym samym były jednym z czynników wywierających wpływ na jej ewolucję.
Układ opracowania obejmuje cztery rozdziały, w których ujęto omawianą problematykę oraz przeprowadzono weryfikację hipotezy badawczej.
Pierwszy rozdział obejmuje ogólne zagadnienia dotyczące wczesnego rozwoju rachunkowości - od pierwszych prymitywnych form ewidencji gospodarczej, poprzez wprowadzenie księgowości pojedynczej, aż po pojawienie się księgowości podwójnej. Za punkt wyjścia przyjęto omówienie ogólnego zarysu kształtowania się rachunkowości na tle obciążeń podatkowych od czasów starożytnych do początku XX wieku.
Kolejny rozdział koncentruje się na rozwoju systemu rachunkowości w okresie międzywojennym w Polsce. Rozdział ten jest próbą nakreślenia wpływu systemu podatkowego na rozwiązania stosowane w rachunkowości w tym okresie. Przedmiotem trzeciego rozdziału jest przedstawienie wpływu uregulowań podatkowych na prawo bilansowe w Polsce po II wojnie światowej (do początku lat 90.). Wskazanie czynników determinujących w tym okresie odmienność podstawowych cech kształtujących oba systemy pozwoliło na nakreślenie wpływu uregulowań podatkowych na przepisy bilansowe na tle zachodzących przemian społeczno-gospodarczych. Rozważania ostatniego rozdziału są skoncentrowane na współczesnych polskich rozwiązaniach prawnych z zakresu rachunkowości oraz opodatkowania dochodu osób prawnych. Główny nacisk w tym rozdziale został położony na przedstawienie znaczenia ksiąg rachunkowych jako źródła informacji podatkowej, wskazanie podstawowych obszarów różnic w ustalaniu wyniku finansowego i wyniku podatkowego oraz omówienie nadrzędnych zasad rachunkowości na tle zasad obowiązujących w prawie podatkowym.
Całość opracowania zamyka zakończenie, w którym zawarte są krótkie podsumowanie oraz wnioski płynące z przeprowadzonych w opracowaniu rozważań. Należy podkreślić, że za główną płaszczyznę rozważań (szczególnie w najnowszej historii) posłużyły polskie unormowania z zakresu rachunkowości oraz opodatkowania dochodu przedsiębiorstw. Z punktu widzenia praktyki gospodarczej warto zauważyć, że to właśnie podatek dochodowy był i nadal jest jednym z najbardziej powszechnych i zarazem skomplikowanych podatków, gdyż przy jego ustalaniu występuje najwięcej rozbieżności między prawem bilansowym a prawem podatkowym. Rozbieżności te wynikają przede wszystkim z różnic w uznawaniu operacji kształtujących wynik finansowy i dochód podatkowy, co z kolei jest konsekwencją autonomii obu dziedzin prawa.
[[[separator]]]Wstęp
Rozdział 1. Kształtowanie się rachunkowości na tle wczesnych obciążeń podatkowych
Rozdział 2. System rachunkowości a prawo podatkowe w okresie międzywojennym
Rozdział 3. Wpływ regulacji podatkowych na prawo bilansowe po II wojnie światowej
Rozdział 4. Rachunkowość w systemie współczesnej gospodarki
Zakończenie
Literatura
Opis
Wstęp
Fundamentalne zasady tworzące zręby systemowe rachunkowości, które podporządkowane są kanonowi wiernego i rzetelnego obrazu przedsiębiorstwa (m.in. zasada memoriałowa, zasada współmierności merytorycznej i czasowej kosztów i przychodów, zasada kontynuacji działania, zasada ostrożnej wyceny), zostały wypracowane w ciągu wieków rozwijania się systemu rachunkowości oraz jego dostosowywania do zmieniających się warunków gospodarczych i wymagań użytkowników informacji generowanych na podstawie rachunkowości.
Jednak, poza tymi względnie trwałymi cechami, system rachunkowości kształtują również takie elementy, które - wobec ich elastyczności i niestałości - warunkują funkcjonowanie systemu jako całości w zmiennych warunkach ekonomicznych, politycznych, społecznych czy ustrojowych.
W praktyce gospodarczej występują zatem czynniki, które oddziałując na funkcje i zadania stawiane przed systemem rachunkowości, zmieniają go i dostosowują do aktualnych wymagań odbiorców. Należy mieć przy tym na względzie fakt, że na sposób realizacji funkcji rachunkowości w ich szerokim rozumieniu wywiera wpływ szereg czynników o zróżnicowanym charakterze i niejednakowej sile oddziaływania. Czynniki te mogą sprzyjać prawidłowej realizacji tych funkcji, wyrażającej się w odpowiedniej wartości tworzonych informacji, bądź też - przez negatywne oddziaływanie na system rachunkowości - mogą stanowić bariery ograniczające jego funkcjonowanie.
Decydujący wpływ na system rachunkowości wywiera jej otoczenie zewnętrzne, gdyż wyznacza ono zadania rachunkowości, a tym samym determinuje jej rozwój, kształt i funkcje. Jednak rachunkowość nie jest biernym systemem dostosowującym się do potrzeb i wymagań otoczenia. Może ona oddziaływać na sposób funkcjonowania systemu gospodarczego i systemów funkcjonalnych wyższego rzędu, stanowiących jej otoczenie zewnętrzne, a zarazem przedmiot odniesienia identyfikacji jej zadań.
Wśród elementów oddziałujących (w odmienny sposób i z różnym natężeniem w poszczególnych okresach) na sposób, formę i kształt prowadzonej ewidencji gospodarczej na uwagę zasługuje, często pomijany w takich analizach, system podatkowy.
System rachunkowości jest źródłem tworzenia, ujawniania i prezentowania informacji podmiotom, które w sposób bezpośredni lub pośredni są zainteresowane działalnością jednostki. Jednym z tych podmiotów są organy skarbowe. Oznacza to, że przedsiębiorstwo, obok obowiązku zaspokajania potrzeb zgłaszanych przez właścicieli kapitału i innych użytkowników sprawozdań finansowych, musi liczyć się również z potrzebami informacyjnymi specjalnego użytkownika, jakim jest fiskus.
W związku ze specyfiką i skomplikowaniem zagadnień podatkowych organy skarbowe uzyskały szczególny przywilej, polegający na precyzowaniu własnych potrzeb informacyjnych kierowanych pod adresem jednostek prowadzących działalność gospodarczą, mających na celu zapewnienie budżetowi odpowiednich wpływów z tytułu podatków. Tym samym system rachunkowości, będąc przede wszystkim podstawowym źródłem informacji niezbędnych w procesie zarządzania operacyjnego i zarządzania strategicznego jednostką gospodarczą, służy równocześnie za podstawę przeprowadzanych przez jednostkę rozliczeń podatkowych. Oznacza to, że prawo bilansowe i prawo podatkowe są w praktyce ze sobą ściśle powiązane.
Współczesne relacje występujące pomiędzy prawem bilansowym i regulacjami podatkowymi zostały ukształtowane w wyniku zachodzących przemian społeczno-gospodarczych. Z tego względu do zrozumienia współczesnej relacji pomiędzy prawem bilansowym i prawem podatkowym konieczne wydaje się być zbadanie systemów podatkowych z punktu widzenia ich znaczenia i roli, jaką odegrały w rozwoju cywilizacji, a przede wszystkim w ewolucji samej rachunkowości.
Celem niniejszego opracowania jest zbadanie historycznych uwarunkowań rozwoju rachunkowości oraz przedstawienie systemu podatkowego jako jednej z determinant tego rozwoju. Dla osiągnięcia tego celu istotne jest nakreślenie relacji występujących między systemem rachunkowości a systemem podatkowym w ujęciu historycznym. Związane jest to z próbą wskazania czynników determinujących odmienność podstawowych cech kształtujących oba systemy oraz nakreślenia wpływu uregulowań podatkowych na przepisy bilansowe na tle zachodzących przemian społeczno-gospodarczych.
Realizacja powyższych celów wymaga sformułowania głównej hipotezy badawczej, opierającej się na stwierdzeniu, iż na przestrzeni dziejów systemy podatkowe
- w mniejszym bądź większym zakresie w poszczególnych okresach historycznych
- determinowały rozwój rachunkowości, a tym samym były jednym z czynników wywierających wpływ na jej ewolucję.
Układ opracowania obejmuje cztery rozdziały, w których ujęto omawianą problematykę oraz przeprowadzono weryfikację hipotezy badawczej.
Pierwszy rozdział obejmuje ogólne zagadnienia dotyczące wczesnego rozwoju rachunkowości - od pierwszych prymitywnych form ewidencji gospodarczej, poprzez wprowadzenie księgowości pojedynczej, aż po pojawienie się księgowości podwójnej. Za punkt wyjścia przyjęto omówienie ogólnego zarysu kształtowania się rachunkowości na tle obciążeń podatkowych od czasów starożytnych do początku XX wieku.
Kolejny rozdział koncentruje się na rozwoju systemu rachunkowości w okresie międzywojennym w Polsce. Rozdział ten jest próbą nakreślenia wpływu systemu podatkowego na rozwiązania stosowane w rachunkowości w tym okresie. Przedmiotem trzeciego rozdziału jest przedstawienie wpływu uregulowań podatkowych na prawo bilansowe w Polsce po II wojnie światowej (do początku lat 90.). Wskazanie czynników determinujących w tym okresie odmienność podstawowych cech kształtujących oba systemy pozwoliło na nakreślenie wpływu uregulowań podatkowych na przepisy bilansowe na tle zachodzących przemian społeczno-gospodarczych. Rozważania ostatniego rozdziału są skoncentrowane na współczesnych polskich rozwiązaniach prawnych z zakresu rachunkowości oraz opodatkowania dochodu osób prawnych. Główny nacisk w tym rozdziale został położony na przedstawienie znaczenia ksiąg rachunkowych jako źródła informacji podatkowej, wskazanie podstawowych obszarów różnic w ustalaniu wyniku finansowego i wyniku podatkowego oraz omówienie nadrzędnych zasad rachunkowości na tle zasad obowiązujących w prawie podatkowym.
Całość opracowania zamyka zakończenie, w którym zawarte są krótkie podsumowanie oraz wnioski płynące z przeprowadzonych w opracowaniu rozważań. Należy podkreślić, że za główną płaszczyznę rozważań (szczególnie w najnowszej historii) posłużyły polskie unormowania z zakresu rachunkowości oraz opodatkowania dochodu przedsiębiorstw. Z punktu widzenia praktyki gospodarczej warto zauważyć, że to właśnie podatek dochodowy był i nadal jest jednym z najbardziej powszechnych i zarazem skomplikowanych podatków, gdyż przy jego ustalaniu występuje najwięcej rozbieżności między prawem bilansowym a prawem podatkowym. Rozbieżności te wynikają przede wszystkim z różnic w uznawaniu operacji kształtujących wynik finansowy i dochód podatkowy, co z kolei jest konsekwencją autonomii obu dziedzin prawa.
Spis treści
Wstęp
Rozdział 1. Kształtowanie się rachunkowości na tle wczesnych obciążeń podatkowych
Rozdział 2. System rachunkowości a prawo podatkowe w okresie międzywojennym
Rozdział 3. Wpływ regulacji podatkowych na prawo bilansowe po II wojnie światowej
Rozdział 4. Rachunkowość w systemie współczesnej gospodarki
Zakończenie
Literatura
Opinie
Fundamentalne zasady tworzące zręby systemowe rachunkowości, które podporządkowane są kanonowi wiernego i rzetelnego obrazu przedsiębiorstwa (m.in. zasada memoriałowa, zasada współmierności merytorycznej i czasowej kosztów i przychodów, zasada kontynuacji działania, zasada ostrożnej wyceny), zostały wypracowane w ciągu wieków rozwijania się systemu rachunkowości oraz jego dostosowywania do zmieniających się warunków gospodarczych i wymagań użytkowników informacji generowanych na podstawie rachunkowości.
Jednak, poza tymi względnie trwałymi cechami, system rachunkowości kształtują również takie elementy, które - wobec ich elastyczności i niestałości - warunkują funkcjonowanie systemu jako całości w zmiennych warunkach ekonomicznych, politycznych, społecznych czy ustrojowych.
W praktyce gospodarczej występują zatem czynniki, które oddziałując na funkcje i zadania stawiane przed systemem rachunkowości, zmieniają go i dostosowują do aktualnych wymagań odbiorców. Należy mieć przy tym na względzie fakt, że na sposób realizacji funkcji rachunkowości w ich szerokim rozumieniu wywiera wpływ szereg czynników o zróżnicowanym charakterze i niejednakowej sile oddziaływania. Czynniki te mogą sprzyjać prawidłowej realizacji tych funkcji, wyrażającej się w odpowiedniej wartości tworzonych informacji, bądź też - przez negatywne oddziaływanie na system rachunkowości - mogą stanowić bariery ograniczające jego funkcjonowanie.
Decydujący wpływ na system rachunkowości wywiera jej otoczenie zewnętrzne, gdyż wyznacza ono zadania rachunkowości, a tym samym determinuje jej rozwój, kształt i funkcje. Jednak rachunkowość nie jest biernym systemem dostosowującym się do potrzeb i wymagań otoczenia. Może ona oddziaływać na sposób funkcjonowania systemu gospodarczego i systemów funkcjonalnych wyższego rzędu, stanowiących jej otoczenie zewnętrzne, a zarazem przedmiot odniesienia identyfikacji jej zadań.
Wśród elementów oddziałujących (w odmienny sposób i z różnym natężeniem w poszczególnych okresach) na sposób, formę i kształt prowadzonej ewidencji gospodarczej na uwagę zasługuje, często pomijany w takich analizach, system podatkowy.
System rachunkowości jest źródłem tworzenia, ujawniania i prezentowania informacji podmiotom, które w sposób bezpośredni lub pośredni są zainteresowane działalnością jednostki. Jednym z tych podmiotów są organy skarbowe. Oznacza to, że przedsiębiorstwo, obok obowiązku zaspokajania potrzeb zgłaszanych przez właścicieli kapitału i innych użytkowników sprawozdań finansowych, musi liczyć się również z potrzebami informacyjnymi specjalnego użytkownika, jakim jest fiskus.
W związku ze specyfiką i skomplikowaniem zagadnień podatkowych organy skarbowe uzyskały szczególny przywilej, polegający na precyzowaniu własnych potrzeb informacyjnych kierowanych pod adresem jednostek prowadzących działalność gospodarczą, mających na celu zapewnienie budżetowi odpowiednich wpływów z tytułu podatków. Tym samym system rachunkowości, będąc przede wszystkim podstawowym źródłem informacji niezbędnych w procesie zarządzania operacyjnego i zarządzania strategicznego jednostką gospodarczą, służy równocześnie za podstawę przeprowadzanych przez jednostkę rozliczeń podatkowych. Oznacza to, że prawo bilansowe i prawo podatkowe są w praktyce ze sobą ściśle powiązane.
Współczesne relacje występujące pomiędzy prawem bilansowym i regulacjami podatkowymi zostały ukształtowane w wyniku zachodzących przemian społeczno-gospodarczych. Z tego względu do zrozumienia współczesnej relacji pomiędzy prawem bilansowym i prawem podatkowym konieczne wydaje się być zbadanie systemów podatkowych z punktu widzenia ich znaczenia i roli, jaką odegrały w rozwoju cywilizacji, a przede wszystkim w ewolucji samej rachunkowości.
Celem niniejszego opracowania jest zbadanie historycznych uwarunkowań rozwoju rachunkowości oraz przedstawienie systemu podatkowego jako jednej z determinant tego rozwoju. Dla osiągnięcia tego celu istotne jest nakreślenie relacji występujących między systemem rachunkowości a systemem podatkowym w ujęciu historycznym. Związane jest to z próbą wskazania czynników determinujących odmienność podstawowych cech kształtujących oba systemy oraz nakreślenia wpływu uregulowań podatkowych na przepisy bilansowe na tle zachodzących przemian społeczno-gospodarczych.
Realizacja powyższych celów wymaga sformułowania głównej hipotezy badawczej, opierającej się na stwierdzeniu, iż na przestrzeni dziejów systemy podatkowe
- w mniejszym bądź większym zakresie w poszczególnych okresach historycznych
- determinowały rozwój rachunkowości, a tym samym były jednym z czynników wywierających wpływ na jej ewolucję.
Układ opracowania obejmuje cztery rozdziały, w których ujęto omawianą problematykę oraz przeprowadzono weryfikację hipotezy badawczej.
Pierwszy rozdział obejmuje ogólne zagadnienia dotyczące wczesnego rozwoju rachunkowości - od pierwszych prymitywnych form ewidencji gospodarczej, poprzez wprowadzenie księgowości pojedynczej, aż po pojawienie się księgowości podwójnej. Za punkt wyjścia przyjęto omówienie ogólnego zarysu kształtowania się rachunkowości na tle obciążeń podatkowych od czasów starożytnych do początku XX wieku.
Kolejny rozdział koncentruje się na rozwoju systemu rachunkowości w okresie międzywojennym w Polsce. Rozdział ten jest próbą nakreślenia wpływu systemu podatkowego na rozwiązania stosowane w rachunkowości w tym okresie. Przedmiotem trzeciego rozdziału jest przedstawienie wpływu uregulowań podatkowych na prawo bilansowe w Polsce po II wojnie światowej (do początku lat 90.). Wskazanie czynników determinujących w tym okresie odmienność podstawowych cech kształtujących oba systemy pozwoliło na nakreślenie wpływu uregulowań podatkowych na przepisy bilansowe na tle zachodzących przemian społeczno-gospodarczych. Rozważania ostatniego rozdziału są skoncentrowane na współczesnych polskich rozwiązaniach prawnych z zakresu rachunkowości oraz opodatkowania dochodu osób prawnych. Główny nacisk w tym rozdziale został położony na przedstawienie znaczenia ksiąg rachunkowych jako źródła informacji podatkowej, wskazanie podstawowych obszarów różnic w ustalaniu wyniku finansowego i wyniku podatkowego oraz omówienie nadrzędnych zasad rachunkowości na tle zasad obowiązujących w prawie podatkowym.
Całość opracowania zamyka zakończenie, w którym zawarte są krótkie podsumowanie oraz wnioski płynące z przeprowadzonych w opracowaniu rozważań. Należy podkreślić, że za główną płaszczyznę rozważań (szczególnie w najnowszej historii) posłużyły polskie unormowania z zakresu rachunkowości oraz opodatkowania dochodu przedsiębiorstw. Z punktu widzenia praktyki gospodarczej warto zauważyć, że to właśnie podatek dochodowy był i nadal jest jednym z najbardziej powszechnych i zarazem skomplikowanych podatków, gdyż przy jego ustalaniu występuje najwięcej rozbieżności między prawem bilansowym a prawem podatkowym. Rozbieżności te wynikają przede wszystkim z różnic w uznawaniu operacji kształtujących wynik finansowy i dochód podatkowy, co z kolei jest konsekwencją autonomii obu dziedzin prawa.
Wstęp
Rozdział 1. Kształtowanie się rachunkowości na tle wczesnych obciążeń podatkowych
Rozdział 2. System rachunkowości a prawo podatkowe w okresie międzywojennym
Rozdział 3. Wpływ regulacji podatkowych na prawo bilansowe po II wojnie światowej
Rozdział 4. Rachunkowość w systemie współczesnej gospodarki
Zakończenie
Literatura
