SYSTEM INFORMACYJNY RACHUNKOWOŚCI ZARZĄDCZEJ W SAMODZIELNYM PUBLICZNYM ZAKŁADZIE OPIEKI ZDROWOTNEJ

[[[separator]]]

(...)

Konstrukcja pracy wynika z postawionego celu pracy, w tym celów szczegóło­wych. Poza wstępem i zakończeniem składa się ona z czterech rozdziałów. Każdy rozdział jest zorientowany na osiągnięcie jednego z celów cząstkowych. Treści kolejnych rozdziałów stanowią logiczne następstwo omawianych w poprzednich rozdziałach problemów badawczych.

W rozdziale pierwszym zaprezentowano system rachunkowości zarządczej jako źródło informacji zarządczej. Przez pryzmat istoty, funkcji i znaczenia informacji zarządczej wskazano jej determinanty. W teoretycznych rozważaniach nad syste­mem rachunkowości zarządczej uwypuklono znaczenie czynnika ludzkiego w jego projektowaniu.

W rozdziale drugim wskazano na zarządczą rolę informacji kosztowej gene­rowanej z wykorzystaniem różnych modeli rachunku kosztów. Rozważania teore­tyczne na temat samego rachunku kosztów w aspekcie możliwości integracji jego modeli miały na celu wskazanie, że sprzyja to generowaniu informacji zarządczej, a tym samym zapewnia rozwój systemu rachunkowości zarządczej.

W rozdziale trzecim wskazano na podstawie badań empirycznych czynniki determinujące obecność i funkcjonowanie systemu rachunkowości zarządczej. Zaprezentowano tutaj wyniki badań dotyczące identyfikacji potrzeb informacyjnych zarządzających w podmiotach leczniczych, które przesądzają o obecności systemu. Następnie omówiono badania dotyczące wykorzystania rachunku kosztów oraz wybranych metod i narzędzi determinujących funkcjonowanie systemu informacyj­nego rachunkowości zarządczej. Ostatecznie empirycznej ocenie poddano warunki funkcjonowania systemu rachunkowości zarządczej w podmiotach leczniczych.

Rozdział czwarty omawia czynniki determinujące system informacyjny rachun­kowości zarządczej w samodzielnym publicznym zakładzie opieki zdrowotnej. Wskazano tu aspekty przesądzające o potrzebie jego wykorzystania w realizacji procesu zarządzania, w tym podejmowania decyzji i sprawowania sformalizowa­nej kontroli zarządczej. Do projektowania systemu informacyjnego rachunko­wości zarządczej zaproponowano mechanizm wykorzystujący standardy kontroli zarządczej właściwe jednostkom sektora finansów publicznych. W zakończeniu rozdziału dokonano syntezy warunków funkcjonowania systemu informacyjnego rachunkowości zarządczej.

Każdy rozdział zwiera podsumowanie, stanowiące syntezę prowadzonych roz­ważań. Pozwoliło to na sformułowanie wniosków, które zaprezentowano w zakoń­czeniu pracy.

Niniejsza praca stanowi rezultat kilkuletnich badań teoretyczno-empirycznych; jest także wyrazem wynikającego z obserwacji i doświadczenia przekonania autorki o konieczności wykorzystania systemów zasilania informacyjnego - w tym przy­padku systemu rachunkowości zarządczej - w podejmowaniu decyzji przez pod­mioty lecznicze, szczególnie należące do sektora finansów publicznych. Takiego podejścia należałoby oczekiwać od zarządzających tymi podmiotami, w ramach ustawowego obowiązku podejmowania w nich działań efektywnych. System taki powinni wprowadzić i wykorzystywać do tworzenia podstaw decyzyjnych także pozostali uczestnicy systemu, w którym funkcjonują podmioty lecznicze, szczegól­nie o charakterze publicznym. Przygotowanie bowiem stosownych informacji dla organów tworzących, ale także finansujących ich działalność oraz projektujących formalno-prawne założenia funkcjonowania systemu, w którym podmioty te funk­cjonują, mogłoby przyczynić się do wprowadzenia zmian jakościowych w całym systemie. W efekcie przez wzrost wiedzy o realnych kosztach realizacji działal­ności medycznej i stworzenie możliwości oszacowania realnych źródeł finanso­wania możliwa byłaby realizacja zapisów ustawowych dotyczących efektywności działania. Posiadanie takich informacji, osiągniętych z wykorzystaniem systemu informacyjnego rachunkowości zarządczej, dawałoby szansę na przedstawienie informacji stanowiących podstawę dialogu ze wskazanymi instytucjami i umożli­wiło lepsze wykorzystanie potencjału publicznych podmiotów leczniczych, który aktualnie nie jest efektywnie wykorzystywany.

Być może te oczekiwane efekty nie będą możliwe na większą skalę bez wpro­wadzenia odrębnych ustawowych regulacji dotyczących na przykład raportowania przez publiczne podmioty lecznicze określonych informacji zarządczych. Przeszkodę stanowić może najistotniejszy czynnik ograniczający potrzeby informacyjne, czyli brak kadry zarządzającej, świadomej potęgi i znaczenia informacji w dobie kon­kurencji. Być może zmian w tym obszarze - rozbudzenia potrzeb informacyjnych zarządzających podmiotami leczniczymi - należałoby spodziewać się z chwilą pojawienia się innych aniżeli publiczne źródeł finansowania działalności medycz­nej. I nie chodzi tu np. o aktualnie dostępne finansowanie z programów zdrowot­nych, ale o to, z którego społeczeństwo zdecydowałoby się korzystać w ramach prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego, odprowadzając składki do innych aniżeli publiczne instytucji finansujących opiekę zdrowotną nad pacjentem.

[[[separator]]]

Wstęp

1. System rachunkowości jako źródło zaspokojenia potrzeb informacyjnych Zarządzających

1.1. Istota, funkcje i znaczenie informacji zarządczej

1.1.1. Istota i pojęcie informacji

1.1.2. Informacja ekonomiczna i jej funkcje

1.1.3. Klasyfikacja informacji ekonomicznej

1.1.4. Informacja zarządcza i jej użyteczność

1.1.5. Informacja według globalnych zasad rachunkowości zarządczej (GMAP)

1.2. Determinanty potrzeb informacyjnych zarządzających podmiotami leczniczymi

1.2.1. Czynniki organizacyjne i kierownicze determinujące potrzeby informacyjne

1.2.2. Potrzeby informacyjne jako pochodna procesów decyzyjnych oraz czynniki je ograniczające

1.2.3. Potrzeby informacyjne pochodną technicznych aspektów funkcjonowania obszarów aktywności jednostki

1.2.4. Badanie potrzeb informacyjnych zarządzających w celu ich zaspokojenia

1.3. Aspekty funkcjonowania rachunkowości jako systemu informacyjnego

1.3.1. Informacyjne aspekty systemu rachunkowości

1.3.2. Organizacyjne aspekty systemu informacyjnego

1.3.3. Techniczne aspekty systemu informacyjnego

1.3.4. System informacyjny a system informatyczny

1.4. Personalizacja systemu informacyjnego rachunkowości zarządczej

1.4.1. Rachunkowość zarządcza w procesie tworzenia i wykorzystania informacji w zarządzaniu

1.4.3. Specjaliści w systemie informacyjnym rachunkowości zarządczej

1.4.4. Ramy konceptualne rachunkowości zarządczej i zasady rachunkowości zarządczej wynikające z najlepszych praktyk

2. Rachunek kosztów jako źródło generowania informacji zarządczej

2.1. Rola informacji o kosztach działalności

2.1.1. Istota zarządzania kosztami

2.1.2. Systematyzacja kosztów w procesie generowania informacji zarządczej w podmiocie leczniczym

2.1.2.1. Koszty w podmiocie leczniczym według procesów łańcucha wartości

2.1.2.2. Koszty w podmiocie leczniczym według zasobów

2.1.2.3. Koszty w podmiocie leczniczym według produktów finalnych

2.1.2.4. Koszty w podmiocie leczniczym według miejsc powstawania

2.1.2.5. Koszty w podmiocie leczniczym według reagowania kosztów na zmiany w rozmiarach działalności

2.1.2.6. Koszty w podmiotach leczniczych według stopnia wykorzystania zdolności wytwórczych

2.1.2.7. Koszty w podmiocie leczniczym według faz cyklu życia produktu

2.1.2.8. Koszty w podmiocie leczniczym według koncepcji jakości

2.1.2.9. Koszty w podmiotach leczniczych według koncepcji procesu decyzyjnego

2.2. Integracja modeli rachunku kosztów w generowaniu informacji zarządczej

2.2.1. Istota i pojęcie rachunku kosztów

2.2.2. Etapy ewolucji rachunku kosztów

2.2.3. Pojemność informacyjna rachunku kosztów

2.2.4. Funkcjonalne aspekty rachunku kosztów

2.2.5. Instrumentalne aspekty rachunku kosztów

2.3. Ewolucja rachunku kosztów w podmiotach leczniczych w latach 1992-2016

2.3.1. Istota regulacji rachunku kosztów w podmiotach leczniczych

2.3.2. Zasady ewidencji dochodów i kosztów w publicznych zakładach opieki zdrowotnej (1992 r.)

2.3.3. Zasady rachunku kosztów w publicznych zakładach opieki zdrowotnej (1998 r.)

2.3.4. Zalecenia dotyczące standardu rachunku kosztów u świadczeniodawców (2015 r.)

2.3.5. Ocena regulacji rachunku kosztów w podmiotach leczniczych w aspekcie możliwości generowania informacji zarządczej

3. System informacyjny rachunkowości zarządczej w podmiotach leczniczych w Polsce w świetle wyników badań empirycznych

3.1. Potrzeby informacyjne zarządzających w podmiotach leczniczych

3.1.1. Identyfikacja potrzeb informacyjnych w podmiotach leczniczych

3.1.2. Procedury tworzenia informacji zarządczej w podmiotach leczniczych

3.1.3. Planowanie i kontrola jako wyraz potrzeb informacyjnych zarządzających

3.2. Rachunek kosztów i jego wykorzystanie w podmiotach leczniczych

3.3. System rachunkowości zarządczej w podmiotach leczniczych

3.3.1. Ocena przydatności systemu informacyjnego rachunkowości funkcjonującego w zakładach opieki zdrowotnej

3.3.2. Systemy rachunku kosztów w zakładach opieki zdrowotnej

3.3.3. Wybrane narzędzia rachunkowości zarządczej w zakładach opieki zdrowotnej

3.4. Warunki funkcjonowania systemu rachunkowości zarządczej w podmiotach leczniczych

4. Projektowanie systemu informacyjnego rachunkowości zarządczej w samodzielnym publicznym zakładzie opieki zdrowotnej

4.1. Determinanty systemu informacyjnego rachunkowości zarządczej

4.1.1. Informacyjne wsparcie procesu zarządzania z wykorzystaniem rachunkowości zarządczej

4.1.2. Funkcjonowanie podmiotów leczniczych w nowej koncepcji zarządzania - nowe zarządzanie publiczne (New Public Management - NPM)

4.1.3. Informacyjne wsparcie kontrolnej funkcji zarządzania w podmiotach leczniczych

4.2. Środowisko systemu informacyjnego rachunkowości zarządczej

4.2.1. Kontrola zarządcza w projektowaniu systemu informacyjnego rachunkowości zarządczej w podmiocie leczniczym

4.2.2. Kontrola zarządcza w procesie zarządzania w podmiocie leczniczym

4.2.3. Miejsce kontroli zarządczej w samodzielnym publicznym zakładzie opieki zdrowotnej

4.2.4. Środowisko wewnętrzne kontroli zarządczej determinantą środowiska systemu rachunkowości zarządczej w samodzielnym publicznym zakładzie opieki zdrowotnej

4.3. Mechanizm tworzenia systemu informacyjnego rachunkowości zarządczej

4.3.1. Ustalanie celów i zarządzanie ryzykiem w systemie kontroli zarządczej

4.3.2. Dobór mechanizmów kontroli w systemie kontroli zarządczej

4.3.3. Formowanie mechanizmu przekazywania informacji i systemu komunikacji w systemie kontroli zarządczej

4.3.4. Monitorowanie i ocena w systemie kontroli zarządczej

4.3.5. Bariery w funkcjonowaniu systemu informacyjnego rachunkowości zarządczej

Zakończenie

Bibliografia

Spis tabel

Spis rysunków