Formułowane są opinie, że przy silnym przywódcy pracownicy stają się mniej kreatywni, licząc na nieomylność liderów. Co więcej, ci ostatni monopolizują obieg informacji oraz kontrolują wszelkie poczynania swoich podwładnych, hamując ich rozwój. Podkreśla się fakt, że przedsiębiorstwa nie mogą opierać swoich działań wyłącznie na ludziach, ponieważ kierują się oni partykularnymi interesami, nie zawsze spójnymi z wizją firmy. Proces stawania się przywódcą jest rozłożony w czasie, co wiąże się z określonymi kosztami. Odejście lidera oznacza także stratę finansową. Zniwelowanie przedstawionych zagrożeń może nastąpić przez przejęcie funkcji przywódczych przez inne elementy systemu, redukujące wpływ ludzi na zachowania innych - substytuty przywództwa.
Podstawową tezą rozwijaną w niniejszej monografii jest stwierdzenie głoszące, iż substytuty przywództwa wpływają na: typ przystosowania ludzi do organizacji gospodarczych, style działania ludzi stojących na czele zespołów oraz odporność przedsiębiorstwa na kryzys gospodarczy.
Główny problem sformułowano w formie pytania o to, jakie funkcje przywódców w przedsiębiorstwie są przejmowane przez ich substytuty i w jakim stopniu wpływają one na wybrane sfery funkcjonowania przedsiębiorstwa, tj. zachowania (style) liderów zespołów, przystosowanie się ludzi do organizacji oraz odporność przedsiębiorstwa na kryzys gospodarczy. Wyróżnione sfery charakteryzują trzy różne obszary zjawisk występujące w organizacjach gospodarczych. Zachowania (style) liderów zespołów opisują relacje międzyludzkie w kontekście zróżnicowania pozycji w hierarchii organizacyjnej. Przystosowanie ludzi koncentruje się na ich postawach wobec realizowanych celów i strategii przedsiębiorstwa. Ostatni z przedstawionych obszarów odnosi się do relacji przedsiębiorstwa z otoczeniem w kontekście kryzysu gospodarczego.
[[[separator]]]W celu udzielenia odpowiedzi na tak sformułowany problem monografię podzielono na cztery rozdziały. Przedmiotem rozważań zawartych w pierwszym z nich - Przywództwo w zarządzaniu - istota, treść i paradygmaty badawcze - są definicje przywództwa występujące w literaturze przedmiotu, wskazano w nim również na podobieństwa i różnice pomiędzy tą rolą a rolą kierownika. Analizie poddano także problematykę władzy oraz jej źródeł w odniesieniu do przywódców. W dalszej części omówiono trzy perspektywy podejścia do tej problematyki - w kontekście paradygmatów pragmatyzmu społecznego, funkcjonalizmu oraz postmodernizmu. Dokonana została ich synteza oraz krytyka. W rozważaniach na temat przywództwa ważne jest wskazanie paradygmatu obowiązującego w wykorzystywanym podejściu, ponieważ w ten sposób wyznacza się granice refleksji naukowej oraz określa metodologię badań. Przy pisaniu niniejszej monografii została wykorzystana analiza funkcjonalna. Odwołuje się ona do tradycyjnej koncepcji zarządzania, w której przedmiot zainteresowania stanowi: planowanie, organizowanie, motywowanie i kontrola, a przywództwo rozpatruje się w kontekście wywieranego wpływu na innych w ramach wyróżnionych funkcji. W rozdziale drugim - Krytyczna analiza wybranych ujęć przywództwa w literaturze przedmiotu - skupiono się na behawioralnych teoriach przywództwa. Główna teza monografii zakłada związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy substytutami przywództwa a postawami oraz stylem kierowania, które są analizowane przez, pryzmat zachowań. Dokonano także krytyki koncepcji przywództwa obowiązujących w naukach o zarządzaniu. Najwięcej uwagi poświęcono teoriom przywództwa transformacyjnego, sytuacyjnego oraz elastycznego. Występujące w analizowanych koncepcjach związki pomiędzy przywództwem a innymi elementami funkcjonowania przedsiębiorstwa zostały zilustrowane wybranymi wynikami badań empirycznych opisanymi w literaturze przedmiotu.
Trzeci rozdział - Substytuty przywództwa a funkcjonowanie przedsiębiorstwa - koncentruje się na kwestii przedstawienia dorobku dotyczącego koncepcji substytutów przywództwa oraz związanych z nią badań empirycznych. Dokonano w nim analizy trzech rodzajów substytutów odnoszących się do: sfery emocjonalnej relacji międzyludzkich (kultury organizacyjnej), cech organizacji (charakteru zadań i obowiązujących procedur) oraz działań operacyjnych (zarządzania wiedzą). Zaprezentowano teoretyczne podstawy wybranych obszarów funkcjonowania przedsiębiorstwa, na które wpływają substytuty przywództwa.
W czwartym rozdziale - Analiza wpływu substytutów przywództwa na wybrane aspekty funkcjonowania przedsiębiorstwa w świetle badań empirycznych - przedstawiono model badawczy oraz zaprezentowano wyniki dwóch badań empirycznych. Pierwsze z nich, zrealizowane na próbie celowej, dotyczyło odpowiedzi na pytanie badawcze: jaki jest związek pomiędzy substytutami przywództwa w przedsiębiorstwie a zachowaniami ludzi stojącymi na czele zespołów oraz typami przystosowań pracowników do przedsiębiorstwa? Drugie badanie wykonano w ramach grantu badawczego NCN (2011/03/13/H34/04922), realizowanego pod kierownictwem prof. dr hab. Marii Romanowskiej. Zostało ono przeprowadzone na statystycznie reprezentatywnej próbie badawczej przedsiębiorstw z "Listy 2000" - listy największych polskich przedsiębiorstw publikowanej przez dziennik "Rzeczpospolita". W tym przypadku problem badawczy brzmiał: czy istnieje związek pomiędzy substytutami przywództwa a odpornością przedsiębiorstwa na kryzys gospodarczy? W związanej z nim hipotezie głównej stwierdzono, że takie substytuty przywództwa jak kultura organizacyjna oraz cechy organizacji wpływają na odporność przedsiębiorstwa na kryzys.
W zakończeniu pracy przedstawiono substytuty przywództwa wpływające na wybrane obszary funkcjonowania przedsiębiorstwa, sformułowano wnioski aplikacyjne oraz zaproponowano kierunki dalszych badań.
[[[separator]]]Wstęp
Rozdział 1. Przywództwo w zarządzaniu - istota, treść i paradygmaty badawcze
1.1. Przywództwo - definicja pojęcia
1.2. Przywództwo a kierowanie
1.3. Źródła władzy, przywództwa i kierowania
1.4. Przywództwo w kontekście paradygmatu pragmatyzmu społecznego
1.5. Przywództwo w kontekście paradygmatu funkcjonalizmu
1.6. Przywództwo w kontekście paradygmatu postmodernizmu
1.7. Konsekwencje metodologiczne
1.8. Podsumowanie
Rozdział 2. Krytyczna analiza wybranych ujęć przywództwa w literaturze przedmiotu
2.1. Przywództwo jako atrybut jednostki
2.2. Przywództwo jako atrybut relacji
2.2.1. Behawioryzm - relacja jednostronna
2.2.2. Behawioryzm - relacje dwustronne
2.3. Przywództwo sytuacyjne
2.4. Przywództwo transformacyjne
2.5. Przywództwo elastyczne
2.6. Przywództwo jako przedmiot współczesnych badań
2.7. Podsumowanie
Rozdział 3. Substytuty przywództwa a funkcjonowanie przedsiębiorstwa
3.1. Zmierzch przywództwa w przedsiębiorstwie
3.2. Substytuty przywództwa - założenia koncepcji
3.3. Substytuty funkcji przywództwa
3.4. Cechy organizacji jako substytut przywództwa
3.5. Kultura organizacyjna jako substytut przywództwa
3.6. Zarządzanie wiedzą jako substytut przywództwa
3.7. Model substytutów przywództwa
3.8. Obszary wpływu substytutów - teoretyczne podstawy konstrukcji zmiennych zależnych
3.8.1. Odporność przedsiębiorstw na kryzys gospodarczy - założenia koncepcji
3.8.2. Typy przystosowań pracowników do przedsiębiorstwa - założenia koncepcji
3.8.3. Style działania osób stojących na czele zespołów - założenia koncepcji
3.9. Podsumowanie
Rozdział 4. Analiza wpływu substytutów przywództwa na wybrane aspekty funkcjonowania przedsiębiorstwa w świetle badań empirycznych
4.1. Ogólny model i przebieg badań
4.2. Metodologia i wyniki pierwszego badania
4.2.1. Model i pytania badawcze
4.2.2. Operacjonalizacja pojęć
4.2.3. Metoda badań, charakterystyka próby
4.3. Źródła wpływu - człowiek i system
4.4. Cechy organizacji a styl kierowania i typy przystosowań
4.4.1. Rutynowy charakter pracy a styl działania i typy przystosowań
4.4.2. Procedury a styl działania i typy przystosowań
4.5. Zarządzanie wiedzą a styl działania i typy przystosowań
4.6. Kultura organizacyjna a styl działania i typy przystosowań
4.6.1. Dystans władzy a styl działania i typy przystosowań
4.6.2. Zaufanie a styl działania i typy przystosowania
4.6.3. Przejrzystość zasad a styl działania i typy przystosowania
4.6.4. Orientacja czasowa a styl działania i typy przystosowania
4.6.5. Indywidualizm/kolektywizm a styl działania i typy przystosowania
4.7. Siła wymiarów kultury
4.8. Podsumowanie pierwszego etapu badań
4.9. Substytuty przywództwa a odporność przedsiębiorstwa na kryzys gospodarczy
4.9.1. Cele badań - model badawczy, hipotezy
4.9.2. Metoda badań, charakterystyka próby
4.9.3. Opis instrumentów statystycznych wykorzystanych w badaniu
4.9.4. Weryfikacja hipotez - wyniki badań
4.9.5. Kultura organizacyjna a odporność na kryzys - analiza głównych składowych
4.9.6. Podsumowanie drugiego etapu badań
4.10. Wnioski z badań
Zakończenie
Bibliografia
Spis tabel
Spis rysunków
Załącznik 1. Kwestionariusz ankiety dotyczący badania substytutów przywództwa
Załącznik 2. Fragment kwestionariusza ankiety dotyczącego związku przywództwa z odpornością przedsiębiorstwa na kryzys makroekonomiczny
Opis
Formułowane są opinie, że przy silnym przywódcy pracownicy stają się mniej kreatywni, licząc na nieomylność liderów. Co więcej, ci ostatni monopolizują obieg informacji oraz kontrolują wszelkie poczynania swoich podwładnych, hamując ich rozwój. Podkreśla się fakt, że przedsiębiorstwa nie mogą opierać swoich działań wyłącznie na ludziach, ponieważ kierują się oni partykularnymi interesami, nie zawsze spójnymi z wizją firmy. Proces stawania się przywódcą jest rozłożony w czasie, co wiąże się z określonymi kosztami. Odejście lidera oznacza także stratę finansową. Zniwelowanie przedstawionych zagrożeń może nastąpić przez przejęcie funkcji przywódczych przez inne elementy systemu, redukujące wpływ ludzi na zachowania innych - substytuty przywództwa.
Podstawową tezą rozwijaną w niniejszej monografii jest stwierdzenie głoszące, iż substytuty przywództwa wpływają na: typ przystosowania ludzi do organizacji gospodarczych, style działania ludzi stojących na czele zespołów oraz odporność przedsiębiorstwa na kryzys gospodarczy.
Główny problem sformułowano w formie pytania o to, jakie funkcje przywódców w przedsiębiorstwie są przejmowane przez ich substytuty i w jakim stopniu wpływają one na wybrane sfery funkcjonowania przedsiębiorstwa, tj. zachowania (style) liderów zespołów, przystosowanie się ludzi do organizacji oraz odporność przedsiębiorstwa na kryzys gospodarczy. Wyróżnione sfery charakteryzują trzy różne obszary zjawisk występujące w organizacjach gospodarczych. Zachowania (style) liderów zespołów opisują relacje międzyludzkie w kontekście zróżnicowania pozycji w hierarchii organizacyjnej. Przystosowanie ludzi koncentruje się na ich postawach wobec realizowanych celów i strategii przedsiębiorstwa. Ostatni z przedstawionych obszarów odnosi się do relacji przedsiębiorstwa z otoczeniem w kontekście kryzysu gospodarczego.
Wstęp
W celu udzielenia odpowiedzi na tak sformułowany problem monografię podzielono na cztery rozdziały. Przedmiotem rozważań zawartych w pierwszym z nich - Przywództwo w zarządzaniu - istota, treść i paradygmaty badawcze - są definicje przywództwa występujące w literaturze przedmiotu, wskazano w nim również na podobieństwa i różnice pomiędzy tą rolą a rolą kierownika. Analizie poddano także problematykę władzy oraz jej źródeł w odniesieniu do przywódców. W dalszej części omówiono trzy perspektywy podejścia do tej problematyki - w kontekście paradygmatów pragmatyzmu społecznego, funkcjonalizmu oraz postmodernizmu. Dokonana została ich synteza oraz krytyka. W rozważaniach na temat przywództwa ważne jest wskazanie paradygmatu obowiązującego w wykorzystywanym podejściu, ponieważ w ten sposób wyznacza się granice refleksji naukowej oraz określa metodologię badań. Przy pisaniu niniejszej monografii została wykorzystana analiza funkcjonalna. Odwołuje się ona do tradycyjnej koncepcji zarządzania, w której przedmiot zainteresowania stanowi: planowanie, organizowanie, motywowanie i kontrola, a przywództwo rozpatruje się w kontekście wywieranego wpływu na innych w ramach wyróżnionych funkcji. W rozdziale drugim - Krytyczna analiza wybranych ujęć przywództwa w literaturze przedmiotu - skupiono się na behawioralnych teoriach przywództwa. Główna teza monografii zakłada związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy substytutami przywództwa a postawami oraz stylem kierowania, które są analizowane przez, pryzmat zachowań. Dokonano także krytyki koncepcji przywództwa obowiązujących w naukach o zarządzaniu. Najwięcej uwagi poświęcono teoriom przywództwa transformacyjnego, sytuacyjnego oraz elastycznego. Występujące w analizowanych koncepcjach związki pomiędzy przywództwem a innymi elementami funkcjonowania przedsiębiorstwa zostały zilustrowane wybranymi wynikami badań empirycznych opisanymi w literaturze przedmiotu.
Trzeci rozdział - Substytuty przywództwa a funkcjonowanie przedsiębiorstwa - koncentruje się na kwestii przedstawienia dorobku dotyczącego koncepcji substytutów przywództwa oraz związanych z nią badań empirycznych. Dokonano w nim analizy trzech rodzajów substytutów odnoszących się do: sfery emocjonalnej relacji międzyludzkich (kultury organizacyjnej), cech organizacji (charakteru zadań i obowiązujących procedur) oraz działań operacyjnych (zarządzania wiedzą). Zaprezentowano teoretyczne podstawy wybranych obszarów funkcjonowania przedsiębiorstwa, na które wpływają substytuty przywództwa.
W czwartym rozdziale - Analiza wpływu substytutów przywództwa na wybrane aspekty funkcjonowania przedsiębiorstwa w świetle badań empirycznych - przedstawiono model badawczy oraz zaprezentowano wyniki dwóch badań empirycznych. Pierwsze z nich, zrealizowane na próbie celowej, dotyczyło odpowiedzi na pytanie badawcze: jaki jest związek pomiędzy substytutami przywództwa w przedsiębiorstwie a zachowaniami ludzi stojącymi na czele zespołów oraz typami przystosowań pracowników do przedsiębiorstwa? Drugie badanie wykonano w ramach grantu badawczego NCN (2011/03/13/H34/04922), realizowanego pod kierownictwem prof. dr hab. Marii Romanowskiej. Zostało ono przeprowadzone na statystycznie reprezentatywnej próbie badawczej przedsiębiorstw z "Listy 2000" - listy największych polskich przedsiębiorstw publikowanej przez dziennik "Rzeczpospolita". W tym przypadku problem badawczy brzmiał: czy istnieje związek pomiędzy substytutami przywództwa a odpornością przedsiębiorstwa na kryzys gospodarczy? W związanej z nim hipotezie głównej stwierdzono, że takie substytuty przywództwa jak kultura organizacyjna oraz cechy organizacji wpływają na odporność przedsiębiorstwa na kryzys.
W zakończeniu pracy przedstawiono substytuty przywództwa wpływające na wybrane obszary funkcjonowania przedsiębiorstwa, sformułowano wnioski aplikacyjne oraz zaproponowano kierunki dalszych badań.
Spis treści
Wstęp
Rozdział 1. Przywództwo w zarządzaniu - istota, treść i paradygmaty badawcze
1.1. Przywództwo - definicja pojęcia
1.2. Przywództwo a kierowanie
1.3. Źródła władzy, przywództwa i kierowania
1.4. Przywództwo w kontekście paradygmatu pragmatyzmu społecznego
1.5. Przywództwo w kontekście paradygmatu funkcjonalizmu
1.6. Przywództwo w kontekście paradygmatu postmodernizmu
1.7. Konsekwencje metodologiczne
1.8. Podsumowanie
Rozdział 2. Krytyczna analiza wybranych ujęć przywództwa w literaturze przedmiotu
2.1. Przywództwo jako atrybut jednostki
2.2. Przywództwo jako atrybut relacji
2.2.1. Behawioryzm - relacja jednostronna
2.2.2. Behawioryzm - relacje dwustronne
2.3. Przywództwo sytuacyjne
2.4. Przywództwo transformacyjne
2.5. Przywództwo elastyczne
2.6. Przywództwo jako przedmiot współczesnych badań
2.7. Podsumowanie
Rozdział 3. Substytuty przywództwa a funkcjonowanie przedsiębiorstwa
3.1. Zmierzch przywództwa w przedsiębiorstwie
3.2. Substytuty przywództwa - założenia koncepcji
3.3. Substytuty funkcji przywództwa
3.4. Cechy organizacji jako substytut przywództwa
3.5. Kultura organizacyjna jako substytut przywództwa
3.6. Zarządzanie wiedzą jako substytut przywództwa
3.7. Model substytutów przywództwa
3.8. Obszary wpływu substytutów - teoretyczne podstawy konstrukcji zmiennych zależnych
3.8.1. Odporność przedsiębiorstw na kryzys gospodarczy - założenia koncepcji
3.8.2. Typy przystosowań pracowników do przedsiębiorstwa - założenia koncepcji
3.8.3. Style działania osób stojących na czele zespołów - założenia koncepcji
3.9. Podsumowanie
Rozdział 4. Analiza wpływu substytutów przywództwa na wybrane aspekty funkcjonowania przedsiębiorstwa w świetle badań empirycznych
4.1. Ogólny model i przebieg badań
4.2. Metodologia i wyniki pierwszego badania
4.2.1. Model i pytania badawcze
4.2.2. Operacjonalizacja pojęć
4.2.3. Metoda badań, charakterystyka próby
4.3. Źródła wpływu - człowiek i system
4.4. Cechy organizacji a styl kierowania i typy przystosowań
4.4.1. Rutynowy charakter pracy a styl działania i typy przystosowań
4.4.2. Procedury a styl działania i typy przystosowań
4.5. Zarządzanie wiedzą a styl działania i typy przystosowań
4.6. Kultura organizacyjna a styl działania i typy przystosowań
4.6.1. Dystans władzy a styl działania i typy przystosowań
4.6.2. Zaufanie a styl działania i typy przystosowania
4.6.3. Przejrzystość zasad a styl działania i typy przystosowania
4.6.4. Orientacja czasowa a styl działania i typy przystosowania
4.6.5. Indywidualizm/kolektywizm a styl działania i typy przystosowania
4.7. Siła wymiarów kultury
4.8. Podsumowanie pierwszego etapu badań
4.9. Substytuty przywództwa a odporność przedsiębiorstwa na kryzys gospodarczy
4.9.1. Cele badań - model badawczy, hipotezy
4.9.2. Metoda badań, charakterystyka próby
4.9.3. Opis instrumentów statystycznych wykorzystanych w badaniu
4.9.4. Weryfikacja hipotez - wyniki badań
4.9.5. Kultura organizacyjna a odporność na kryzys - analiza głównych składowych
4.9.6. Podsumowanie drugiego etapu badań
4.10. Wnioski z badań
Zakończenie
Bibliografia
Spis tabel
Spis rysunków
Załącznik 1. Kwestionariusz ankiety dotyczący badania substytutów przywództwa
Załącznik 2. Fragment kwestionariusza ankiety dotyczącego związku przywództwa z odpornością przedsiębiorstwa na kryzys makroekonomiczny
Opinie
Formułowane są opinie, że przy silnym przywódcy pracownicy stają się mniej kreatywni, licząc na nieomylność liderów. Co więcej, ci ostatni monopolizują obieg informacji oraz kontrolują wszelkie poczynania swoich podwładnych, hamując ich rozwój. Podkreśla się fakt, że przedsiębiorstwa nie mogą opierać swoich działań wyłącznie na ludziach, ponieważ kierują się oni partykularnymi interesami, nie zawsze spójnymi z wizją firmy. Proces stawania się przywódcą jest rozłożony w czasie, co wiąże się z określonymi kosztami. Odejście lidera oznacza także stratę finansową. Zniwelowanie przedstawionych zagrożeń może nastąpić przez przejęcie funkcji przywódczych przez inne elementy systemu, redukujące wpływ ludzi na zachowania innych - substytuty przywództwa.
Podstawową tezą rozwijaną w niniejszej monografii jest stwierdzenie głoszące, iż substytuty przywództwa wpływają na: typ przystosowania ludzi do organizacji gospodarczych, style działania ludzi stojących na czele zespołów oraz odporność przedsiębiorstwa na kryzys gospodarczy.
Główny problem sformułowano w formie pytania o to, jakie funkcje przywódców w przedsiębiorstwie są przejmowane przez ich substytuty i w jakim stopniu wpływają one na wybrane sfery funkcjonowania przedsiębiorstwa, tj. zachowania (style) liderów zespołów, przystosowanie się ludzi do organizacji oraz odporność przedsiębiorstwa na kryzys gospodarczy. Wyróżnione sfery charakteryzują trzy różne obszary zjawisk występujące w organizacjach gospodarczych. Zachowania (style) liderów zespołów opisują relacje międzyludzkie w kontekście zróżnicowania pozycji w hierarchii organizacyjnej. Przystosowanie ludzi koncentruje się na ich postawach wobec realizowanych celów i strategii przedsiębiorstwa. Ostatni z przedstawionych obszarów odnosi się do relacji przedsiębiorstwa z otoczeniem w kontekście kryzysu gospodarczego.
W celu udzielenia odpowiedzi na tak sformułowany problem monografię podzielono na cztery rozdziały. Przedmiotem rozważań zawartych w pierwszym z nich - Przywództwo w zarządzaniu - istota, treść i paradygmaty badawcze - są definicje przywództwa występujące w literaturze przedmiotu, wskazano w nim również na podobieństwa i różnice pomiędzy tą rolą a rolą kierownika. Analizie poddano także problematykę władzy oraz jej źródeł w odniesieniu do przywódców. W dalszej części omówiono trzy perspektywy podejścia do tej problematyki - w kontekście paradygmatów pragmatyzmu społecznego, funkcjonalizmu oraz postmodernizmu. Dokonana została ich synteza oraz krytyka. W rozważaniach na temat przywództwa ważne jest wskazanie paradygmatu obowiązującego w wykorzystywanym podejściu, ponieważ w ten sposób wyznacza się granice refleksji naukowej oraz określa metodologię badań. Przy pisaniu niniejszej monografii została wykorzystana analiza funkcjonalna. Odwołuje się ona do tradycyjnej koncepcji zarządzania, w której przedmiot zainteresowania stanowi: planowanie, organizowanie, motywowanie i kontrola, a przywództwo rozpatruje się w kontekście wywieranego wpływu na innych w ramach wyróżnionych funkcji. W rozdziale drugim - Krytyczna analiza wybranych ujęć przywództwa w literaturze przedmiotu - skupiono się na behawioralnych teoriach przywództwa. Główna teza monografii zakłada związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy substytutami przywództwa a postawami oraz stylem kierowania, które są analizowane przez, pryzmat zachowań. Dokonano także krytyki koncepcji przywództwa obowiązujących w naukach o zarządzaniu. Najwięcej uwagi poświęcono teoriom przywództwa transformacyjnego, sytuacyjnego oraz elastycznego. Występujące w analizowanych koncepcjach związki pomiędzy przywództwem a innymi elementami funkcjonowania przedsiębiorstwa zostały zilustrowane wybranymi wynikami badań empirycznych opisanymi w literaturze przedmiotu.
Trzeci rozdział - Substytuty przywództwa a funkcjonowanie przedsiębiorstwa - koncentruje się na kwestii przedstawienia dorobku dotyczącego koncepcji substytutów przywództwa oraz związanych z nią badań empirycznych. Dokonano w nim analizy trzech rodzajów substytutów odnoszących się do: sfery emocjonalnej relacji międzyludzkich (kultury organizacyjnej), cech organizacji (charakteru zadań i obowiązujących procedur) oraz działań operacyjnych (zarządzania wiedzą). Zaprezentowano teoretyczne podstawy wybranych obszarów funkcjonowania przedsiębiorstwa, na które wpływają substytuty przywództwa.
W czwartym rozdziale - Analiza wpływu substytutów przywództwa na wybrane aspekty funkcjonowania przedsiębiorstwa w świetle badań empirycznych - przedstawiono model badawczy oraz zaprezentowano wyniki dwóch badań empirycznych. Pierwsze z nich, zrealizowane na próbie celowej, dotyczyło odpowiedzi na pytanie badawcze: jaki jest związek pomiędzy substytutami przywództwa w przedsiębiorstwie a zachowaniami ludzi stojącymi na czele zespołów oraz typami przystosowań pracowników do przedsiębiorstwa? Drugie badanie wykonano w ramach grantu badawczego NCN (2011/03/13/H34/04922), realizowanego pod kierownictwem prof. dr hab. Marii Romanowskiej. Zostało ono przeprowadzone na statystycznie reprezentatywnej próbie badawczej przedsiębiorstw z "Listy 2000" - listy największych polskich przedsiębiorstw publikowanej przez dziennik "Rzeczpospolita". W tym przypadku problem badawczy brzmiał: czy istnieje związek pomiędzy substytutami przywództwa a odpornością przedsiębiorstwa na kryzys gospodarczy? W związanej z nim hipotezie głównej stwierdzono, że takie substytuty przywództwa jak kultura organizacyjna oraz cechy organizacji wpływają na odporność przedsiębiorstwa na kryzys.
W zakończeniu pracy przedstawiono substytuty przywództwa wpływające na wybrane obszary funkcjonowania przedsiębiorstwa, sformułowano wnioski aplikacyjne oraz zaproponowano kierunki dalszych badań.
Wstęp
Rozdział 1. Przywództwo w zarządzaniu - istota, treść i paradygmaty badawcze
1.1. Przywództwo - definicja pojęcia
1.2. Przywództwo a kierowanie
1.3. Źródła władzy, przywództwa i kierowania
1.4. Przywództwo w kontekście paradygmatu pragmatyzmu społecznego
1.5. Przywództwo w kontekście paradygmatu funkcjonalizmu
1.6. Przywództwo w kontekście paradygmatu postmodernizmu
1.7. Konsekwencje metodologiczne
1.8. Podsumowanie
Rozdział 2. Krytyczna analiza wybranych ujęć przywództwa w literaturze przedmiotu
2.1. Przywództwo jako atrybut jednostki
2.2. Przywództwo jako atrybut relacji
2.2.1. Behawioryzm - relacja jednostronna
2.2.2. Behawioryzm - relacje dwustronne
2.3. Przywództwo sytuacyjne
2.4. Przywództwo transformacyjne
2.5. Przywództwo elastyczne
2.6. Przywództwo jako przedmiot współczesnych badań
2.7. Podsumowanie
Rozdział 3. Substytuty przywództwa a funkcjonowanie przedsiębiorstwa
3.1. Zmierzch przywództwa w przedsiębiorstwie
3.2. Substytuty przywództwa - założenia koncepcji
3.3. Substytuty funkcji przywództwa
3.4. Cechy organizacji jako substytut przywództwa
3.5. Kultura organizacyjna jako substytut przywództwa
3.6. Zarządzanie wiedzą jako substytut przywództwa
3.7. Model substytutów przywództwa
3.8. Obszary wpływu substytutów - teoretyczne podstawy konstrukcji zmiennych zależnych
3.8.1. Odporność przedsiębiorstw na kryzys gospodarczy - założenia koncepcji
3.8.2. Typy przystosowań pracowników do przedsiębiorstwa - założenia koncepcji
3.8.3. Style działania osób stojących na czele zespołów - założenia koncepcji
3.9. Podsumowanie
Rozdział 4. Analiza wpływu substytutów przywództwa na wybrane aspekty funkcjonowania przedsiębiorstwa w świetle badań empirycznych
4.1. Ogólny model i przebieg badań
4.2. Metodologia i wyniki pierwszego badania
4.2.1. Model i pytania badawcze
4.2.2. Operacjonalizacja pojęć
4.2.3. Metoda badań, charakterystyka próby
4.3. Źródła wpływu - człowiek i system
4.4. Cechy organizacji a styl kierowania i typy przystosowań
4.4.1. Rutynowy charakter pracy a styl działania i typy przystosowań
4.4.2. Procedury a styl działania i typy przystosowań
4.5. Zarządzanie wiedzą a styl działania i typy przystosowań
4.6. Kultura organizacyjna a styl działania i typy przystosowań
4.6.1. Dystans władzy a styl działania i typy przystosowań
4.6.2. Zaufanie a styl działania i typy przystosowania
4.6.3. Przejrzystość zasad a styl działania i typy przystosowania
4.6.4. Orientacja czasowa a styl działania i typy przystosowania
4.6.5. Indywidualizm/kolektywizm a styl działania i typy przystosowania
4.7. Siła wymiarów kultury
4.8. Podsumowanie pierwszego etapu badań
4.9. Substytuty przywództwa a odporność przedsiębiorstwa na kryzys gospodarczy
4.9.1. Cele badań - model badawczy, hipotezy
4.9.2. Metoda badań, charakterystyka próby
4.9.3. Opis instrumentów statystycznych wykorzystanych w badaniu
4.9.4. Weryfikacja hipotez - wyniki badań
4.9.5. Kultura organizacyjna a odporność na kryzys - analiza głównych składowych
4.9.6. Podsumowanie drugiego etapu badań
4.10. Wnioski z badań
Zakończenie
Bibliografia
Spis tabel
Spis rysunków
Załącznik 1. Kwestionariusz ankiety dotyczący badania substytutów przywództwa
Załącznik 2. Fragment kwestionariusza ankiety dotyczącego związku przywództwa z odpornością przedsiębiorstwa na kryzys makroekonomiczny
