Od wielu lat rośnie zainteresowanie problematyką społecznej odpowiedzialności biznesu (Corporate Social Responsibility - CSR) zarówno wśród teoretyków, jak i praktyków biznesu. Według Druckera (1999, s. 87) "...każda organizacja gospodarcza ponosi pełną odpowiedzialność za swój wpływ na społeczność lokalną i społeczeństwa, w których działa". W XXI wieku CSR nie jest już pojęciem abstrakcyjnym, a stylem zarządzania przedsiębiorstwem, które jest przyszłością biznesu. Debaty na temat CSR przesuwają się z obszaru - czy korporacje mają inne obowiązki niż maksymalizacja zysku, do obszaru - jak korporacje poradzą sobie z większą liczbą obowiązków, w tym z obowiązkami wynikającymi z ich społecznej odpowiedzialności (Adeyeye, 2011, s. 107).
Handel detaliczny jest znaczącą branżą gospodarki, której funkcje wykraczają poza uczestnictwo w dystrybucji towarów. Zwłaszcza międzynarodowi detaliści pełnią często rolę koordynatorów łańcucha dostaw i mają bezpośredni wpływ na wszystkich partnerów, zarówno nabywców dóbr i usług, jak i dostawców. Pozyskiwanie produktów na globalnym rynku umożliwia zwiększenie różnorodności dostawców i obniżenie cen, ale także prowadzi do obaw społecznych dotyczących warunków pracy, stawek wynagrodzenia, pracy dzieci oraz zdrowia i bezpieczeństwa. Zarządzanie łańcuchem dostaw i jego kontrola są w tym wypadku utrudnione głównie ze względu na znaczne odległości geograficzne.
W Polsce dynamiczny rozwój sieci detalicznych nastąpił od połowy lat 90. XX wieku, kiedy to na polskim rynku zaczęły się pojawiać wielkopowierzchniowe sieci handlowe, w tym hipermarkety, supermarkety, a także sklepy dyskontowe (Witek-Hajduk, Grudecka, 2018). Jak wskazuje Witek-Hajduk i Grudecka (2018, s. 927), wiązało się to z ekspansją międzynarodowych sieci handlowych (np. Tesco, Carrefour, Makro Cash & Carry), inwestycjami kapitału zagranicznego (np. Biedronka), a także rozwojem sieci detalicznych zarządzanych przez przedsiębiorstwa z kapitałem polskim (np. Smyk, Piotr i Paweł, Euro RTV AGD). Wraz z rozwojem polskiej gospodarki strategie sieci detalicznych ewoluowały.
W związku z poszukiwaniem przewag konkurencyjnych, wielu detalistów rozpoczęło wdrażanie działań z zakresu CSR (Bilińska-Reformat, 2013, s. 74), a w pozycjonowaniu marek własnych detaliści zaczęli odchodzić od pozycjonowania tradycyjnego (np. najniższej ceny czy value for money - stosunek jakości do ceny) na rzecz pozycjonowania ich w odniesieniu do unikalnych lub emocjonalnych korzyści dla konsumenta (np. produkty bio, organiczne i ekologiczne) (Witek-Hajduk, Grudecka, 2018, s. 936).
Dynamiczne procesy zachodzące we współczesnej gospodarce powodują istotne zmiany również w funkcjonowaniu przedsiębiorstw handlu detalicznego (Bilińska-Reformat, Kucharska, Twardzik, Dolega, 2019, s. 2). Badacze zauważają, że CSR ma coraz większe znaczenie we wszystkich gałęziach gospodarki, w tym także wśród detalistów (np. Jones, Comfort, Hillier, 2005). Najważniejszymi problemami i wyzwaniami stojącymi przed branżą detaliczną, wskazywanymi przez menedżerów przedsiębiorstw handlowych, są konkurencja, nowe trendy wśród konsumentów, relacje z otoczeniem, wizerunek przedsiębiorstwa oraz odpowiedzialność społeczna (Sławińska, 2006, s. 27). Przedsiębiorstwa handlowe dostrzegają, że aktywność w tym zakresie staje się wymogiem ze strony społeczeństwa i chcą sprostać etycznym i ekologicznym wymaganiom konsumentów oraz zintensyfikować swoje działania z zakresu CSR. Jak zaznaczają Bilińska-Reformat i in. (2019, s. 13), implementacja koncepcji zrównoważonego rozwoju (idei związanej z CSR) w innowacyjnych modelach biznesowych globalnych sieci detalicznych wskazuje na jej rosnące znaczenie. Społeczna odpowiedzialność biznesu jest obecnie elementem strategii działania przedsiębiorstw handlowych, jednak nie do końca jest znana jej rola w kreowaniu lub wzmacnianiu przewagi konkurencyjnej (Stefańska, 2014a, s. 189).
Mimo że wielu badaczy coraz częściej podkreśla związek CSR z sukcesami przedsiębiorstw, w literaturze naukowej wciąż nie ma kompromisu co do relacji między CSR a wynikami przedsiębiorstw. Badania empiryczne na ten temat dotyczą głównie producentów (np. Torugsa, O'Donohue, Hecker, 2012), niewiele jest natomiast badań odnoszących się do przedsiębiorstw handlu detalicznego (np. Schramm-Klein, Morschett, Swoboda, 2015). Większość analiz dotyczy też wpływu społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw na wyniki finansowe detalistów, pomijając długoterminowe wyniki niefinansowe. Przeprowadzono zaś na konsumentach wiele badań dotyczących relacji między CSR a wynikami niefinansowymi detalistów (np. lojalność klientów, wizerunek sklepu, reputacja) (np. Ailawadi, Neslin, Luan, Taylor, 2014). Niejednoznaczność wyników, które są przedstawiane w literaturze, świadczy o potrzebie dalszych badań nad związkami CSR z wynikami przedsiębiorstw, a w szczególności z wynikami niefinansowymi. Ponadto wspomniane badania były prowadzone przede wszystkim w krajach rozwiniętych, natomiast specyficzne cechy każdego kraju mogą mieć znaczenie dla intensywności i rodzaju podejmowanych działań z zakresu CSR. W literaturze brakuje też kompleksowych badań dotyczących determinant działań z zakresu CSR i wpływu tych działań na wyniki detalistów. Niewiele badań na ten temat przeprowadzono na populacji przedsiębiorców działających na polskim rynku. Wśród badań nad społeczną odpowiedzialnością detalistów w Polsce można wyróżnić głównie badania jakościowe, które dotyczą wpływu działań z zakresu CSR na relacje w łańcuchu dostaw (np. Bilińska-Reformat, Stefańska, 2013) czy identyfikacji determinant działań z zakresu CSR detalistów skierowane do konsumentów (np. Śmigielska, Oczkowska, 2017). Badania ilościowe były przeprowadzane na konsumentach i dotyczyły m.in. postrzegania CSR przez klientów sieci detalicznych (np. Stefańska, Wanat, 2014). Ponadto, modelowanie równań strukturalnych metodą cząstkowych najmniejszych kwadratów (PLS-SEM) jest wciąż rzadko wykorzystywane przez polskich badaczy. Autorka nie natrafiła także na badania przeprowadzone tą metodą na sieciach detalicznych prowadzących działalność w Polsce. W związku ze zidentyfikowaną w wyniku przeglądu literatury luką badawczą zostały określone cele poznawcze, metodyczne i pragmatyczne.
Celem poznawczym jest identyfikacja na podstawie przeglądu literatury oraz zrealizowanego przez autorkę badania empirycznego: 1) determinant zaangażowania sieci detalicznych w działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR), 2) rodzajów podejmowanych przez detalistów aktywności z zakresu CSR oraz 3) związków między: (a) determinantami zaangażowania sieci detalicznych w działania z zakresu CSR a wymiarami podejmowanych przez detalistów działań z zakresu CSR i (b) podejmowanymi przez detalistów działaniami z zakresu CSR a finansowymi i niefinansowymi wynikami tych przedsiębiorstw, a także 4) moderującego wpływu komunikacji CSR, wielkości sieci detalicznej (średnie vs duże) oraz struktury kapitału ze względu na jego pochodzenie (wyłącznie polski kapitał vs udział kapitału zagranicznego) na ten związek. Na podstawie przeglądu literatury sformułowano następujące hipotezy badawcze, które poddano weryfikacji:
H1: Im bardziej menedżerowie sieci detalicznych postrzegają CSR jako korzyść, tym
intensywniejsze są działania z zakresu CSR tych przedsiębiorstw.
H2: Im większa jest postrzegana przez menedżerów intensywność konkurencji
w branży detalicznej, tym intensywniejsze są działania z zakresu CSR sieci detalicznych.
H3: Im bardziej pozytywna jest postrzegana przez menedżerów konsumencka percepcja
CSR, tym intensywniejsze są działania z zakresu CSR tych przedsiębiorstw.
H4: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty, tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H4a: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty w zakresie ?relacje z pracownikami", tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H4b: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty w zakresie ?środowisko naturalne", tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H4c: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty w zakresie ?kodyfikacja i upowszechnianie działań z zakresu CSR", tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H4d: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty w zakresie ?relacje ze społeczeństwem", tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H4e: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty w zakresie ?relacje w łańcuchu dostaw", tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H5: Komunikacja CSR ma moderujący wpływ na relację między podejmowanymi działaniami z zakresu CSR detalistów a ich wynikami finansowymi i niefinansowymi.
H6: Relacje zaprezentowane w hipotezach H1-H5 mają różną siłę w przedsiębiorstwach dużych i średnich.
H7: Relacje zaprezentowane w hipotezach H1-H5 mają różną siłę w przedsiębiorstwach z wyłącznie polskim kapitałem i w przedsiębiorstwach z udziałem kapitału zagranicznego.
Celem metodycznym jest opracowanie na podstawie przeglądu literatury modelu zależności między czynnikami determinującymi CSR, podejmowanymi działaniami z zakresu
CSR oraz wynikami finansowymi i niefinansowymi sieci detalicznych z uwzględnieniem zmiennych moderujących związki działań z zakresu CSR z wynikami finansowymi i niefinansowymi sieci.
Celem praktycznym jest zaś opracowanie na podstawie zrealizowanych badań rekomendacji dla sieci detalicznych co do ich zaangażowania w działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu.
Aby osiągnąć postawione cele, dokonano przeglądu, analizy i syntezy literatury przedmiotu oraz przeprowadzono ilościowe badanie empiryczne. W celu weryfikacji postawionych hipotez badawczych przeprowadzono badanie ankietowe na reprezentatywnej próbie 260 średnich i dużych sieci detalicznych prowadzących działalność w Polsce (response rate na poziomie 30%) w okresie wrzesień-październik 2016 roku. Dane zostały pozyskane za pomocą techniki CATI - wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo. Respondentami wywiadów byli menedżerowie badanych sieci detalicznych odpowiedzialni za działania związane ze społeczną odpowiedzialnością. Lista sieci detalicznych, wśród których przeprowadzono wywiady (dobór metodą losową) została pozyskana z bazy EMIS. Przedmiotem badania empirycznego jest zbadanie związku między wybranymi czynnikami determinującymi działania z zakresu CSR a intensywnością działań z zakresu CSR podejmowanych przez sieci detaliczne prowadzące działalność w Polsce oraz wpływu tych działań na wyniki finansowe i niefinansowe badanych sieci, z uwzględnieniem komunikacji CSR, wielkości przedsiębiorstwa mierzonej liczbą zatrudnionych oraz struktury kapitału ze względu na pochodzenie jako zmiennych moderujących relację między działaniami z zakresu CSR a wynikami.
W badaniu empirycznym, jako czynniki determinujące podejmowanie działań z zakresu CSR, uwzględniono: 1) postawy menedżerów wobec CSR, 2) postrzeganą przez menedżerów konsumencką percepcję CSR i 3) postrzeganą przez menedżerów intensywność konkurencji w branży detalicznej. Z kolei, spośród działań z zakresu CSR uwzględniono:
1)relacje z pracownikami, 2) środowisko naturalne, 3) kodyfikację i upowszechnianie działań z zakresu CSR, 4) relacje ze społeczeństwem i 5) relacje w łańcuchu dostaw.
Monografia składa się z dwu części: analizy teoretycznej oraz empirycznej. Struktura pracy obejmuje wstęp, cztery rozdziały, zakończenie, załącznik, w którym przedstawiono kwestionariusz wywiadu, a także bibliografię, spisy tabel i rysunków.
W rozdziale pierwszym została przedstawiona geneza społecznej odpowiedzialności biznesu, w tym leżąca u podstaw CSR etyka biznesu i jej główne nurty filozoficzne. Zaprezentowano także elementy historii CSR, związek CSR z koncepcją zrównoważonego rozwoju oraz przegląd definicji, modeli oraz koncepcji teoretycznych odnoszących się do tej idei. Omówiono też typologię i charakterystykę działań z zakresu CSR oraz przegląd badań na temat działań CSR podejmowanych przez detalistów. W rozdziale tym przedstawiono także czynniki determinujące zaangażowanie przedsiębiorstw w społeczną odpowiedzialność, w tym przedsiębiorstw handlu detalicznego.
Przedmiotem rozważań w drugim rozdziale jest wpływ działań z zakresu CSR na wyniki finansowe i niefinansowe przedsiębiorstw, w tym przedsiębiorstw handlu detalicznego. W rozdziale zaprezentowano także problematykę konkurencyjności i osiągania przewagi konkurencyjnej w kontekście głównych szkół zarządzania strategicznego, skupiając się (ze względu na przedmiot badania) na szkole pozycyjnej i zasobowej. Ponadto przedstawiono przegląd badań empirycznych poświęconych czynnikom moderującym wpływ działań z zakresu CSR na wyniki finansowe i niefinansowe przedsiębiorstw oraz ich klasyfikację.
W trzecim rozdziale monografii przedstawiono koncepcję badania, w tym przedmiot, cele badania empirycznego i hipotezy badawcze, a także model koncepcyjny zależności między zmiennymi uwzględnionymi w badaniu, będącymi przedmiotem hipotez. Omówiono także zastosowaną metodę badawczą, tj. analizę głównych składowych i modelowanie równań strukturalnych metodą cząstkowych najmniejszych kwadratów (PLS-SEM). Wyjaśniono też zastosowaną w badaniu empirycznym procedurę badawczą i charakterystykę próby badawczej.
W czwartym rozdziale zaprezentowano i omówiono rezultaty przeprowadzonych badań empirycznych, w tym wyniki analizy danych przy wykorzystaniu analizy głównych składowych i modelowania równań strukturalnych metodą cząstkowych najmniejszych kwadratów (PLS-SEM). W rozdziale zaprezentowano również wyniki weryfikacji przyjętych hipotez badawczych.
Monografia została podsumowana zakończeniem, w którym przedstawiono wnioski z przeglądu literatury, omówiono rezultaty przeprowadzonego badania empirycznego, jego ograniczenia, wskazano kierunki dalszych badań, a także sformułowano rekomendacje dla strategii marketingowych detalistów.
Zaprezentowany w monografii krytyczny przegląd literatury wraz z zaproponowanym na jego podstawie modelem koncepcyjnym zależności między determinantami CSR, działaniami z zakresu CSR i wynikami finansowymi i niefinansowymi przedsiębiorstw handlu detalicznego prowadzących działalność w Polsce, z uwzględnieniem wielkości przedsiębiorstwa mierzonej liczbą zatrudnionych, struktury kapitału oraz komunikacji CSR jako zmiennych moderujących relację działań z zakresu CSR z wynikami, a także przeprowadzone badanie empiryczne służą realizacji celów poznawczych, metodycznych i praktycznych. Przyczyniają się one także do usystematyzowania i poszerzenia wiedzy na temat złożoności przedstawionych związków, co ma zastosowanie praktyczne, gdyż wnioski z badania umożliwiają sformułowanie rekomendacji dla strategii marketingowych detalistów.
[[[separator]]]
Wstęp
Działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu podejmowane przez detalistów i determinanty tych działań
1.1. Geneza społecznej odpowiedzialności biznesu
1.1.1. Istota CSR
1.1.2. Koncepcje teoretyczne społecznej odpowiedzialności biznesu
1.2. Typologia i charakterystyka działań z zakresu CSR
1.3. Czynniki determinujące działania przedsiębiorstw z zakresu CSR
1.4. Działania z zakresu CSR podejmowane przez detalistów - przegląd literatury
1.5. Determinanty aktywności detalistów w zakresie CSR
Wpływ działań z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu na konkurencyjność i wyniki detalistów - przegląd literatury
2.1. CSR a konkurencyjność przedsiębiorstw
2.2. Wpływ CSR na wyniki finansowe i niefinansowe przedsiębiorstw - przegląd badań
2.2.1. Wpływ CSR na wyniki finansowe przedsiębiorstw
2.2.2. Wpływ CSR na wyniki niefinansowe przedsiębiorstw
2.3. Czynniki moderujące wpływ działań z zakresu CSR na wyniki
2.4. Wpływ działań z zakresu CSR na wyniki detalistów - przegląd badań
Koncepcja badania
3.1. Przedmiot, cele badania empirycznego i hipotezy badawcze
3.2. Metoda badawcza
3.3. Charakterystyka próby badawczej
Determinanty działań z zakresu CSR podejmowanych przez działające w Polsce sieci detaliczne oraz ich wpływ na wyniki finansowe i niefinansowe - rezultaty badań empirycznych
4.1. Analiza czynnikowa determinanty ?postawa menedżerów wobec CSR"
4.2. Wyniki analizy danych przy wykorzystaniu metody PLS-SEM
4.2.1. Ewaluacja modelu pomiarowego
4.2.2. Ewaluacja modelu strukturalnego
4.2.3. Wpływ zmiennych moderujących na wyniki modelu strukturalnego
4.3. Wyniki weryfikacji przyjętych hipotez badawczych
Zakończenie
Wnioski z badania empirycznego
Ograniczenia badania i kierunki dalszych badań
Rekomendacje dla strategii marketingowych detalistów
Bibliografia
Spis tabel
Spis rysunków
Załącznik. Kwestionariusz ankiety
Opis
Wstęp
Od wielu lat rośnie zainteresowanie problematyką społecznej odpowiedzialności biznesu (Corporate Social Responsibility - CSR) zarówno wśród teoretyków, jak i praktyków biznesu. Według Druckera (1999, s. 87) "...każda organizacja gospodarcza ponosi pełną odpowiedzialność za swój wpływ na społeczność lokalną i społeczeństwa, w których działa". W XXI wieku CSR nie jest już pojęciem abstrakcyjnym, a stylem zarządzania przedsiębiorstwem, które jest przyszłością biznesu. Debaty na temat CSR przesuwają się z obszaru - czy korporacje mają inne obowiązki niż maksymalizacja zysku, do obszaru - jak korporacje poradzą sobie z większą liczbą obowiązków, w tym z obowiązkami wynikającymi z ich społecznej odpowiedzialności (Adeyeye, 2011, s. 107).
Handel detaliczny jest znaczącą branżą gospodarki, której funkcje wykraczają poza uczestnictwo w dystrybucji towarów. Zwłaszcza międzynarodowi detaliści pełnią często rolę koordynatorów łańcucha dostaw i mają bezpośredni wpływ na wszystkich partnerów, zarówno nabywców dóbr i usług, jak i dostawców. Pozyskiwanie produktów na globalnym rynku umożliwia zwiększenie różnorodności dostawców i obniżenie cen, ale także prowadzi do obaw społecznych dotyczących warunków pracy, stawek wynagrodzenia, pracy dzieci oraz zdrowia i bezpieczeństwa. Zarządzanie łańcuchem dostaw i jego kontrola są w tym wypadku utrudnione głównie ze względu na znaczne odległości geograficzne.
W Polsce dynamiczny rozwój sieci detalicznych nastąpił od połowy lat 90. XX wieku, kiedy to na polskim rynku zaczęły się pojawiać wielkopowierzchniowe sieci handlowe, w tym hipermarkety, supermarkety, a także sklepy dyskontowe (Witek-Hajduk, Grudecka, 2018). Jak wskazuje Witek-Hajduk i Grudecka (2018, s. 927), wiązało się to z ekspansją międzynarodowych sieci handlowych (np. Tesco, Carrefour, Makro Cash & Carry), inwestycjami kapitału zagranicznego (np. Biedronka), a także rozwojem sieci detalicznych zarządzanych przez przedsiębiorstwa z kapitałem polskim (np. Smyk, Piotr i Paweł, Euro RTV AGD). Wraz z rozwojem polskiej gospodarki strategie sieci detalicznych ewoluowały.
W związku z poszukiwaniem przewag konkurencyjnych, wielu detalistów rozpoczęło wdrażanie działań z zakresu CSR (Bilińska-Reformat, 2013, s. 74), a w pozycjonowaniu marek własnych detaliści zaczęli odchodzić od pozycjonowania tradycyjnego (np. najniższej ceny czy value for money - stosunek jakości do ceny) na rzecz pozycjonowania ich w odniesieniu do unikalnych lub emocjonalnych korzyści dla konsumenta (np. produkty bio, organiczne i ekologiczne) (Witek-Hajduk, Grudecka, 2018, s. 936).
Dynamiczne procesy zachodzące we współczesnej gospodarce powodują istotne zmiany również w funkcjonowaniu przedsiębiorstw handlu detalicznego (Bilińska-Reformat, Kucharska, Twardzik, Dolega, 2019, s. 2). Badacze zauważają, że CSR ma coraz większe znaczenie we wszystkich gałęziach gospodarki, w tym także wśród detalistów (np. Jones, Comfort, Hillier, 2005). Najważniejszymi problemami i wyzwaniami stojącymi przed branżą detaliczną, wskazywanymi przez menedżerów przedsiębiorstw handlowych, są konkurencja, nowe trendy wśród konsumentów, relacje z otoczeniem, wizerunek przedsiębiorstwa oraz odpowiedzialność społeczna (Sławińska, 2006, s. 27). Przedsiębiorstwa handlowe dostrzegają, że aktywność w tym zakresie staje się wymogiem ze strony społeczeństwa i chcą sprostać etycznym i ekologicznym wymaganiom konsumentów oraz zintensyfikować swoje działania z zakresu CSR. Jak zaznaczają Bilińska-Reformat i in. (2019, s. 13), implementacja koncepcji zrównoważonego rozwoju (idei związanej z CSR) w innowacyjnych modelach biznesowych globalnych sieci detalicznych wskazuje na jej rosnące znaczenie. Społeczna odpowiedzialność biznesu jest obecnie elementem strategii działania przedsiębiorstw handlowych, jednak nie do końca jest znana jej rola w kreowaniu lub wzmacnianiu przewagi konkurencyjnej (Stefańska, 2014a, s. 189).
Mimo że wielu badaczy coraz częściej podkreśla związek CSR z sukcesami przedsiębiorstw, w literaturze naukowej wciąż nie ma kompromisu co do relacji między CSR a wynikami przedsiębiorstw. Badania empiryczne na ten temat dotyczą głównie producentów (np. Torugsa, O'Donohue, Hecker, 2012), niewiele jest natomiast badań odnoszących się do przedsiębiorstw handlu detalicznego (np. Schramm-Klein, Morschett, Swoboda, 2015). Większość analiz dotyczy też wpływu społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw na wyniki finansowe detalistów, pomijając długoterminowe wyniki niefinansowe. Przeprowadzono zaś na konsumentach wiele badań dotyczących relacji między CSR a wynikami niefinansowymi detalistów (np. lojalność klientów, wizerunek sklepu, reputacja) (np. Ailawadi, Neslin, Luan, Taylor, 2014). Niejednoznaczność wyników, które są przedstawiane w literaturze, świadczy o potrzebie dalszych badań nad związkami CSR z wynikami przedsiębiorstw, a w szczególności z wynikami niefinansowymi. Ponadto wspomniane badania były prowadzone przede wszystkim w krajach rozwiniętych, natomiast specyficzne cechy każdego kraju mogą mieć znaczenie dla intensywności i rodzaju podejmowanych działań z zakresu CSR. W literaturze brakuje też kompleksowych badań dotyczących determinant działań z zakresu CSR i wpływu tych działań na wyniki detalistów. Niewiele badań na ten temat przeprowadzono na populacji przedsiębiorców działających na polskim rynku. Wśród badań nad społeczną odpowiedzialnością detalistów w Polsce można wyróżnić głównie badania jakościowe, które dotyczą wpływu działań z zakresu CSR na relacje w łańcuchu dostaw (np. Bilińska-Reformat, Stefańska, 2013) czy identyfikacji determinant działań z zakresu CSR detalistów skierowane do konsumentów (np. Śmigielska, Oczkowska, 2017). Badania ilościowe były przeprowadzane na konsumentach i dotyczyły m.in. postrzegania CSR przez klientów sieci detalicznych (np. Stefańska, Wanat, 2014). Ponadto, modelowanie równań strukturalnych metodą cząstkowych najmniejszych kwadratów (PLS-SEM) jest wciąż rzadko wykorzystywane przez polskich badaczy. Autorka nie natrafiła także na badania przeprowadzone tą metodą na sieciach detalicznych prowadzących działalność w Polsce. W związku ze zidentyfikowaną w wyniku przeglądu literatury luką badawczą zostały określone cele poznawcze, metodyczne i pragmatyczne.
Celem poznawczym jest identyfikacja na podstawie przeglądu literatury oraz zrealizowanego przez autorkę badania empirycznego: 1) determinant zaangażowania sieci detalicznych w działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR), 2) rodzajów podejmowanych przez detalistów aktywności z zakresu CSR oraz 3) związków między: (a) determinantami zaangażowania sieci detalicznych w działania z zakresu CSR a wymiarami podejmowanych przez detalistów działań z zakresu CSR i (b) podejmowanymi przez detalistów działaniami z zakresu CSR a finansowymi i niefinansowymi wynikami tych przedsiębiorstw, a także 4) moderującego wpływu komunikacji CSR, wielkości sieci detalicznej (średnie vs duże) oraz struktury kapitału ze względu na jego pochodzenie (wyłącznie polski kapitał vs udział kapitału zagranicznego) na ten związek. Na podstawie przeglądu literatury sformułowano następujące hipotezy badawcze, które poddano weryfikacji:
H1: Im bardziej menedżerowie sieci detalicznych postrzegają CSR jako korzyść, tym
intensywniejsze są działania z zakresu CSR tych przedsiębiorstw.
H2: Im większa jest postrzegana przez menedżerów intensywność konkurencji
w branży detalicznej, tym intensywniejsze są działania z zakresu CSR sieci detalicznych.
H3: Im bardziej pozytywna jest postrzegana przez menedżerów konsumencka percepcja
CSR, tym intensywniejsze są działania z zakresu CSR tych przedsiębiorstw.
H4: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty, tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H4a: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty w zakresie ?relacje z pracownikami", tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H4b: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty w zakresie ?środowisko naturalne", tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H4c: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty w zakresie ?kodyfikacja i upowszechnianie działań z zakresu CSR", tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H4d: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty w zakresie ?relacje ze społeczeństwem", tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H4e: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty w zakresie ?relacje w łańcuchu dostaw", tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H5: Komunikacja CSR ma moderujący wpływ na relację między podejmowanymi działaniami z zakresu CSR detalistów a ich wynikami finansowymi i niefinansowymi.
H6: Relacje zaprezentowane w hipotezach H1-H5 mają różną siłę w przedsiębiorstwach dużych i średnich.
H7: Relacje zaprezentowane w hipotezach H1-H5 mają różną siłę w przedsiębiorstwach z wyłącznie polskim kapitałem i w przedsiębiorstwach z udziałem kapitału zagranicznego.
Celem metodycznym jest opracowanie na podstawie przeglądu literatury modelu zależności między czynnikami determinującymi CSR, podejmowanymi działaniami z zakresu
CSR oraz wynikami finansowymi i niefinansowymi sieci detalicznych z uwzględnieniem zmiennych moderujących związki działań z zakresu CSR z wynikami finansowymi i niefinansowymi sieci.
Celem praktycznym jest zaś opracowanie na podstawie zrealizowanych badań rekomendacji dla sieci detalicznych co do ich zaangażowania w działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu.
Aby osiągnąć postawione cele, dokonano przeglądu, analizy i syntezy literatury przedmiotu oraz przeprowadzono ilościowe badanie empiryczne. W celu weryfikacji postawionych hipotez badawczych przeprowadzono badanie ankietowe na reprezentatywnej próbie 260 średnich i dużych sieci detalicznych prowadzących działalność w Polsce (response rate na poziomie 30%) w okresie wrzesień-październik 2016 roku. Dane zostały pozyskane za pomocą techniki CATI - wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo. Respondentami wywiadów byli menedżerowie badanych sieci detalicznych odpowiedzialni za działania związane ze społeczną odpowiedzialnością. Lista sieci detalicznych, wśród których przeprowadzono wywiady (dobór metodą losową) została pozyskana z bazy EMIS. Przedmiotem badania empirycznego jest zbadanie związku między wybranymi czynnikami determinującymi działania z zakresu CSR a intensywnością działań z zakresu CSR podejmowanych przez sieci detaliczne prowadzące działalność w Polsce oraz wpływu tych działań na wyniki finansowe i niefinansowe badanych sieci, z uwzględnieniem komunikacji CSR, wielkości przedsiębiorstwa mierzonej liczbą zatrudnionych oraz struktury kapitału ze względu na pochodzenie jako zmiennych moderujących relację między działaniami z zakresu CSR a wynikami.
W badaniu empirycznym, jako czynniki determinujące podejmowanie działań z zakresu CSR, uwzględniono: 1) postawy menedżerów wobec CSR, 2) postrzeganą przez menedżerów konsumencką percepcję CSR i 3) postrzeganą przez menedżerów intensywność konkurencji w branży detalicznej. Z kolei, spośród działań z zakresu CSR uwzględniono:
1)relacje z pracownikami, 2) środowisko naturalne, 3) kodyfikację i upowszechnianie działań z zakresu CSR, 4) relacje ze społeczeństwem i 5) relacje w łańcuchu dostaw.
Monografia składa się z dwu części: analizy teoretycznej oraz empirycznej. Struktura pracy obejmuje wstęp, cztery rozdziały, zakończenie, załącznik, w którym przedstawiono kwestionariusz wywiadu, a także bibliografię, spisy tabel i rysunków.
W rozdziale pierwszym została przedstawiona geneza społecznej odpowiedzialności biznesu, w tym leżąca u podstaw CSR etyka biznesu i jej główne nurty filozoficzne. Zaprezentowano także elementy historii CSR, związek CSR z koncepcją zrównoważonego rozwoju oraz przegląd definicji, modeli oraz koncepcji teoretycznych odnoszących się do tej idei. Omówiono też typologię i charakterystykę działań z zakresu CSR oraz przegląd badań na temat działań CSR podejmowanych przez detalistów. W rozdziale tym przedstawiono także czynniki determinujące zaangażowanie przedsiębiorstw w społeczną odpowiedzialność, w tym przedsiębiorstw handlu detalicznego.
Przedmiotem rozważań w drugim rozdziale jest wpływ działań z zakresu CSR na wyniki finansowe i niefinansowe przedsiębiorstw, w tym przedsiębiorstw handlu detalicznego. W rozdziale zaprezentowano także problematykę konkurencyjności i osiągania przewagi konkurencyjnej w kontekście głównych szkół zarządzania strategicznego, skupiając się (ze względu na przedmiot badania) na szkole pozycyjnej i zasobowej. Ponadto przedstawiono przegląd badań empirycznych poświęconych czynnikom moderującym wpływ działań z zakresu CSR na wyniki finansowe i niefinansowe przedsiębiorstw oraz ich klasyfikację.
W trzecim rozdziale monografii przedstawiono koncepcję badania, w tym przedmiot, cele badania empirycznego i hipotezy badawcze, a także model koncepcyjny zależności między zmiennymi uwzględnionymi w badaniu, będącymi przedmiotem hipotez. Omówiono także zastosowaną metodę badawczą, tj. analizę głównych składowych i modelowanie równań strukturalnych metodą cząstkowych najmniejszych kwadratów (PLS-SEM). Wyjaśniono też zastosowaną w badaniu empirycznym procedurę badawczą i charakterystykę próby badawczej.
W czwartym rozdziale zaprezentowano i omówiono rezultaty przeprowadzonych badań empirycznych, w tym wyniki analizy danych przy wykorzystaniu analizy głównych składowych i modelowania równań strukturalnych metodą cząstkowych najmniejszych kwadratów (PLS-SEM). W rozdziale zaprezentowano również wyniki weryfikacji przyjętych hipotez badawczych.
Monografia została podsumowana zakończeniem, w którym przedstawiono wnioski z przeglądu literatury, omówiono rezultaty przeprowadzonego badania empirycznego, jego ograniczenia, wskazano kierunki dalszych badań, a także sformułowano rekomendacje dla strategii marketingowych detalistów.
Zaprezentowany w monografii krytyczny przegląd literatury wraz z zaproponowanym na jego podstawie modelem koncepcyjnym zależności między determinantami CSR, działaniami z zakresu CSR i wynikami finansowymi i niefinansowymi przedsiębiorstw handlu detalicznego prowadzących działalność w Polsce, z uwzględnieniem wielkości przedsiębiorstwa mierzonej liczbą zatrudnionych, struktury kapitału oraz komunikacji CSR jako zmiennych moderujących relację działań z zakresu CSR z wynikami, a także przeprowadzone badanie empiryczne służą realizacji celów poznawczych, metodycznych i praktycznych. Przyczyniają się one także do usystematyzowania i poszerzenia wiedzy na temat złożoności przedstawionych związków, co ma zastosowanie praktyczne, gdyż wnioski z badania umożliwiają sformułowanie rekomendacji dla strategii marketingowych detalistów.
Spis treści
Wstęp
Działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu podejmowane przez detalistów i determinanty tych działań
1.1. Geneza społecznej odpowiedzialności biznesu
1.1.1. Istota CSR
1.1.2. Koncepcje teoretyczne społecznej odpowiedzialności biznesu
1.2. Typologia i charakterystyka działań z zakresu CSR
1.3. Czynniki determinujące działania przedsiębiorstw z zakresu CSR
1.4. Działania z zakresu CSR podejmowane przez detalistów - przegląd literatury
1.5. Determinanty aktywności detalistów w zakresie CSR
Wpływ działań z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu na konkurencyjność i wyniki detalistów - przegląd literatury
2.1. CSR a konkurencyjność przedsiębiorstw
2.2. Wpływ CSR na wyniki finansowe i niefinansowe przedsiębiorstw - przegląd badań
2.2.1. Wpływ CSR na wyniki finansowe przedsiębiorstw
2.2.2. Wpływ CSR na wyniki niefinansowe przedsiębiorstw
2.3. Czynniki moderujące wpływ działań z zakresu CSR na wyniki
2.4. Wpływ działań z zakresu CSR na wyniki detalistów - przegląd badań
Koncepcja badania
3.1. Przedmiot, cele badania empirycznego i hipotezy badawcze
3.2. Metoda badawcza
3.3. Charakterystyka próby badawczej
Determinanty działań z zakresu CSR podejmowanych przez działające w Polsce sieci detaliczne oraz ich wpływ na wyniki finansowe i niefinansowe - rezultaty badań empirycznych
4.1. Analiza czynnikowa determinanty ?postawa menedżerów wobec CSR"
4.2. Wyniki analizy danych przy wykorzystaniu metody PLS-SEM
4.2.1. Ewaluacja modelu pomiarowego
4.2.2. Ewaluacja modelu strukturalnego
4.2.3. Wpływ zmiennych moderujących na wyniki modelu strukturalnego
4.3. Wyniki weryfikacji przyjętych hipotez badawczych
Zakończenie
Wnioski z badania empirycznego
Ograniczenia badania i kierunki dalszych badań
Rekomendacje dla strategii marketingowych detalistów
Bibliografia
Spis tabel
Spis rysunków
Załącznik. Kwestionariusz ankiety
Opinie
Od wielu lat rośnie zainteresowanie problematyką społecznej odpowiedzialności biznesu (Corporate Social Responsibility - CSR) zarówno wśród teoretyków, jak i praktyków biznesu. Według Druckera (1999, s. 87) "...każda organizacja gospodarcza ponosi pełną odpowiedzialność za swój wpływ na społeczność lokalną i społeczeństwa, w których działa". W XXI wieku CSR nie jest już pojęciem abstrakcyjnym, a stylem zarządzania przedsiębiorstwem, które jest przyszłością biznesu. Debaty na temat CSR przesuwają się z obszaru - czy korporacje mają inne obowiązki niż maksymalizacja zysku, do obszaru - jak korporacje poradzą sobie z większą liczbą obowiązków, w tym z obowiązkami wynikającymi z ich społecznej odpowiedzialności (Adeyeye, 2011, s. 107).
Handel detaliczny jest znaczącą branżą gospodarki, której funkcje wykraczają poza uczestnictwo w dystrybucji towarów. Zwłaszcza międzynarodowi detaliści pełnią często rolę koordynatorów łańcucha dostaw i mają bezpośredni wpływ na wszystkich partnerów, zarówno nabywców dóbr i usług, jak i dostawców. Pozyskiwanie produktów na globalnym rynku umożliwia zwiększenie różnorodności dostawców i obniżenie cen, ale także prowadzi do obaw społecznych dotyczących warunków pracy, stawek wynagrodzenia, pracy dzieci oraz zdrowia i bezpieczeństwa. Zarządzanie łańcuchem dostaw i jego kontrola są w tym wypadku utrudnione głównie ze względu na znaczne odległości geograficzne.
W Polsce dynamiczny rozwój sieci detalicznych nastąpił od połowy lat 90. XX wieku, kiedy to na polskim rynku zaczęły się pojawiać wielkopowierzchniowe sieci handlowe, w tym hipermarkety, supermarkety, a także sklepy dyskontowe (Witek-Hajduk, Grudecka, 2018). Jak wskazuje Witek-Hajduk i Grudecka (2018, s. 927), wiązało się to z ekspansją międzynarodowych sieci handlowych (np. Tesco, Carrefour, Makro Cash & Carry), inwestycjami kapitału zagranicznego (np. Biedronka), a także rozwojem sieci detalicznych zarządzanych przez przedsiębiorstwa z kapitałem polskim (np. Smyk, Piotr i Paweł, Euro RTV AGD). Wraz z rozwojem polskiej gospodarki strategie sieci detalicznych ewoluowały.
W związku z poszukiwaniem przewag konkurencyjnych, wielu detalistów rozpoczęło wdrażanie działań z zakresu CSR (Bilińska-Reformat, 2013, s. 74), a w pozycjonowaniu marek własnych detaliści zaczęli odchodzić od pozycjonowania tradycyjnego (np. najniższej ceny czy value for money - stosunek jakości do ceny) na rzecz pozycjonowania ich w odniesieniu do unikalnych lub emocjonalnych korzyści dla konsumenta (np. produkty bio, organiczne i ekologiczne) (Witek-Hajduk, Grudecka, 2018, s. 936).
Dynamiczne procesy zachodzące we współczesnej gospodarce powodują istotne zmiany również w funkcjonowaniu przedsiębiorstw handlu detalicznego (Bilińska-Reformat, Kucharska, Twardzik, Dolega, 2019, s. 2). Badacze zauważają, że CSR ma coraz większe znaczenie we wszystkich gałęziach gospodarki, w tym także wśród detalistów (np. Jones, Comfort, Hillier, 2005). Najważniejszymi problemami i wyzwaniami stojącymi przed branżą detaliczną, wskazywanymi przez menedżerów przedsiębiorstw handlowych, są konkurencja, nowe trendy wśród konsumentów, relacje z otoczeniem, wizerunek przedsiębiorstwa oraz odpowiedzialność społeczna (Sławińska, 2006, s. 27). Przedsiębiorstwa handlowe dostrzegają, że aktywność w tym zakresie staje się wymogiem ze strony społeczeństwa i chcą sprostać etycznym i ekologicznym wymaganiom konsumentów oraz zintensyfikować swoje działania z zakresu CSR. Jak zaznaczają Bilińska-Reformat i in. (2019, s. 13), implementacja koncepcji zrównoważonego rozwoju (idei związanej z CSR) w innowacyjnych modelach biznesowych globalnych sieci detalicznych wskazuje na jej rosnące znaczenie. Społeczna odpowiedzialność biznesu jest obecnie elementem strategii działania przedsiębiorstw handlowych, jednak nie do końca jest znana jej rola w kreowaniu lub wzmacnianiu przewagi konkurencyjnej (Stefańska, 2014a, s. 189).
Mimo że wielu badaczy coraz częściej podkreśla związek CSR z sukcesami przedsiębiorstw, w literaturze naukowej wciąż nie ma kompromisu co do relacji między CSR a wynikami przedsiębiorstw. Badania empiryczne na ten temat dotyczą głównie producentów (np. Torugsa, O'Donohue, Hecker, 2012), niewiele jest natomiast badań odnoszących się do przedsiębiorstw handlu detalicznego (np. Schramm-Klein, Morschett, Swoboda, 2015). Większość analiz dotyczy też wpływu społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw na wyniki finansowe detalistów, pomijając długoterminowe wyniki niefinansowe. Przeprowadzono zaś na konsumentach wiele badań dotyczących relacji między CSR a wynikami niefinansowymi detalistów (np. lojalność klientów, wizerunek sklepu, reputacja) (np. Ailawadi, Neslin, Luan, Taylor, 2014). Niejednoznaczność wyników, które są przedstawiane w literaturze, świadczy o potrzebie dalszych badań nad związkami CSR z wynikami przedsiębiorstw, a w szczególności z wynikami niefinansowymi. Ponadto wspomniane badania były prowadzone przede wszystkim w krajach rozwiniętych, natomiast specyficzne cechy każdego kraju mogą mieć znaczenie dla intensywności i rodzaju podejmowanych działań z zakresu CSR. W literaturze brakuje też kompleksowych badań dotyczących determinant działań z zakresu CSR i wpływu tych działań na wyniki detalistów. Niewiele badań na ten temat przeprowadzono na populacji przedsiębiorców działających na polskim rynku. Wśród badań nad społeczną odpowiedzialnością detalistów w Polsce można wyróżnić głównie badania jakościowe, które dotyczą wpływu działań z zakresu CSR na relacje w łańcuchu dostaw (np. Bilińska-Reformat, Stefańska, 2013) czy identyfikacji determinant działań z zakresu CSR detalistów skierowane do konsumentów (np. Śmigielska, Oczkowska, 2017). Badania ilościowe były przeprowadzane na konsumentach i dotyczyły m.in. postrzegania CSR przez klientów sieci detalicznych (np. Stefańska, Wanat, 2014). Ponadto, modelowanie równań strukturalnych metodą cząstkowych najmniejszych kwadratów (PLS-SEM) jest wciąż rzadko wykorzystywane przez polskich badaczy. Autorka nie natrafiła także na badania przeprowadzone tą metodą na sieciach detalicznych prowadzących działalność w Polsce. W związku ze zidentyfikowaną w wyniku przeglądu literatury luką badawczą zostały określone cele poznawcze, metodyczne i pragmatyczne.
Celem poznawczym jest identyfikacja na podstawie przeglądu literatury oraz zrealizowanego przez autorkę badania empirycznego: 1) determinant zaangażowania sieci detalicznych w działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR), 2) rodzajów podejmowanych przez detalistów aktywności z zakresu CSR oraz 3) związków między: (a) determinantami zaangażowania sieci detalicznych w działania z zakresu CSR a wymiarami podejmowanych przez detalistów działań z zakresu CSR i (b) podejmowanymi przez detalistów działaniami z zakresu CSR a finansowymi i niefinansowymi wynikami tych przedsiębiorstw, a także 4) moderującego wpływu komunikacji CSR, wielkości sieci detalicznej (średnie vs duże) oraz struktury kapitału ze względu na jego pochodzenie (wyłącznie polski kapitał vs udział kapitału zagranicznego) na ten związek. Na podstawie przeglądu literatury sformułowano następujące hipotezy badawcze, które poddano weryfikacji:
H1: Im bardziej menedżerowie sieci detalicznych postrzegają CSR jako korzyść, tym
intensywniejsze są działania z zakresu CSR tych przedsiębiorstw.
H2: Im większa jest postrzegana przez menedżerów intensywność konkurencji
w branży detalicznej, tym intensywniejsze są działania z zakresu CSR sieci detalicznych.
H3: Im bardziej pozytywna jest postrzegana przez menedżerów konsumencka percepcja
CSR, tym intensywniejsze są działania z zakresu CSR tych przedsiębiorstw.
H4: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty, tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H4a: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty w zakresie ?relacje z pracownikami", tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H4b: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty w zakresie ?środowisko naturalne", tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H4c: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty w zakresie ?kodyfikacja i upowszechnianie działań z zakresu CSR", tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H4d: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty w zakresie ?relacje ze społeczeństwem", tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H4e: Im intensywniejsze są działania z zakresu CSR detalisty w zakresie ?relacje w łańcuchu dostaw", tym lepsze są jego wyniki finansowe i niefinansowe.
H5: Komunikacja CSR ma moderujący wpływ na relację między podejmowanymi działaniami z zakresu CSR detalistów a ich wynikami finansowymi i niefinansowymi.
H6: Relacje zaprezentowane w hipotezach H1-H5 mają różną siłę w przedsiębiorstwach dużych i średnich.
H7: Relacje zaprezentowane w hipotezach H1-H5 mają różną siłę w przedsiębiorstwach z wyłącznie polskim kapitałem i w przedsiębiorstwach z udziałem kapitału zagranicznego.
Celem metodycznym jest opracowanie na podstawie przeglądu literatury modelu zależności między czynnikami determinującymi CSR, podejmowanymi działaniami z zakresu
CSR oraz wynikami finansowymi i niefinansowymi sieci detalicznych z uwzględnieniem zmiennych moderujących związki działań z zakresu CSR z wynikami finansowymi i niefinansowymi sieci.
Celem praktycznym jest zaś opracowanie na podstawie zrealizowanych badań rekomendacji dla sieci detalicznych co do ich zaangażowania w działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu.
Aby osiągnąć postawione cele, dokonano przeglądu, analizy i syntezy literatury przedmiotu oraz przeprowadzono ilościowe badanie empiryczne. W celu weryfikacji postawionych hipotez badawczych przeprowadzono badanie ankietowe na reprezentatywnej próbie 260 średnich i dużych sieci detalicznych prowadzących działalność w Polsce (response rate na poziomie 30%) w okresie wrzesień-październik 2016 roku. Dane zostały pozyskane za pomocą techniki CATI - wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo. Respondentami wywiadów byli menedżerowie badanych sieci detalicznych odpowiedzialni za działania związane ze społeczną odpowiedzialnością. Lista sieci detalicznych, wśród których przeprowadzono wywiady (dobór metodą losową) została pozyskana z bazy EMIS. Przedmiotem badania empirycznego jest zbadanie związku między wybranymi czynnikami determinującymi działania z zakresu CSR a intensywnością działań z zakresu CSR podejmowanych przez sieci detaliczne prowadzące działalność w Polsce oraz wpływu tych działań na wyniki finansowe i niefinansowe badanych sieci, z uwzględnieniem komunikacji CSR, wielkości przedsiębiorstwa mierzonej liczbą zatrudnionych oraz struktury kapitału ze względu na pochodzenie jako zmiennych moderujących relację między działaniami z zakresu CSR a wynikami.
W badaniu empirycznym, jako czynniki determinujące podejmowanie działań z zakresu CSR, uwzględniono: 1) postawy menedżerów wobec CSR, 2) postrzeganą przez menedżerów konsumencką percepcję CSR i 3) postrzeganą przez menedżerów intensywność konkurencji w branży detalicznej. Z kolei, spośród działań z zakresu CSR uwzględniono:
1)relacje z pracownikami, 2) środowisko naturalne, 3) kodyfikację i upowszechnianie działań z zakresu CSR, 4) relacje ze społeczeństwem i 5) relacje w łańcuchu dostaw.
Monografia składa się z dwu części: analizy teoretycznej oraz empirycznej. Struktura pracy obejmuje wstęp, cztery rozdziały, zakończenie, załącznik, w którym przedstawiono kwestionariusz wywiadu, a także bibliografię, spisy tabel i rysunków.
W rozdziale pierwszym została przedstawiona geneza społecznej odpowiedzialności biznesu, w tym leżąca u podstaw CSR etyka biznesu i jej główne nurty filozoficzne. Zaprezentowano także elementy historii CSR, związek CSR z koncepcją zrównoważonego rozwoju oraz przegląd definicji, modeli oraz koncepcji teoretycznych odnoszących się do tej idei. Omówiono też typologię i charakterystykę działań z zakresu CSR oraz przegląd badań na temat działań CSR podejmowanych przez detalistów. W rozdziale tym przedstawiono także czynniki determinujące zaangażowanie przedsiębiorstw w społeczną odpowiedzialność, w tym przedsiębiorstw handlu detalicznego.
Przedmiotem rozważań w drugim rozdziale jest wpływ działań z zakresu CSR na wyniki finansowe i niefinansowe przedsiębiorstw, w tym przedsiębiorstw handlu detalicznego. W rozdziale zaprezentowano także problematykę konkurencyjności i osiągania przewagi konkurencyjnej w kontekście głównych szkół zarządzania strategicznego, skupiając się (ze względu na przedmiot badania) na szkole pozycyjnej i zasobowej. Ponadto przedstawiono przegląd badań empirycznych poświęconych czynnikom moderującym wpływ działań z zakresu CSR na wyniki finansowe i niefinansowe przedsiębiorstw oraz ich klasyfikację.
W trzecim rozdziale monografii przedstawiono koncepcję badania, w tym przedmiot, cele badania empirycznego i hipotezy badawcze, a także model koncepcyjny zależności między zmiennymi uwzględnionymi w badaniu, będącymi przedmiotem hipotez. Omówiono także zastosowaną metodę badawczą, tj. analizę głównych składowych i modelowanie równań strukturalnych metodą cząstkowych najmniejszych kwadratów (PLS-SEM). Wyjaśniono też zastosowaną w badaniu empirycznym procedurę badawczą i charakterystykę próby badawczej.
W czwartym rozdziale zaprezentowano i omówiono rezultaty przeprowadzonych badań empirycznych, w tym wyniki analizy danych przy wykorzystaniu analizy głównych składowych i modelowania równań strukturalnych metodą cząstkowych najmniejszych kwadratów (PLS-SEM). W rozdziale zaprezentowano również wyniki weryfikacji przyjętych hipotez badawczych.
Monografia została podsumowana zakończeniem, w którym przedstawiono wnioski z przeglądu literatury, omówiono rezultaty przeprowadzonego badania empirycznego, jego ograniczenia, wskazano kierunki dalszych badań, a także sformułowano rekomendacje dla strategii marketingowych detalistów.
Zaprezentowany w monografii krytyczny przegląd literatury wraz z zaproponowanym na jego podstawie modelem koncepcyjnym zależności między determinantami CSR, działaniami z zakresu CSR i wynikami finansowymi i niefinansowymi przedsiębiorstw handlu detalicznego prowadzących działalność w Polsce, z uwzględnieniem wielkości przedsiębiorstwa mierzonej liczbą zatrudnionych, struktury kapitału oraz komunikacji CSR jako zmiennych moderujących relację działań z zakresu CSR z wynikami, a także przeprowadzone badanie empiryczne służą realizacji celów poznawczych, metodycznych i praktycznych. Przyczyniają się one także do usystematyzowania i poszerzenia wiedzy na temat złożoności przedstawionych związków, co ma zastosowanie praktyczne, gdyż wnioski z badania umożliwiają sformułowanie rekomendacji dla strategii marketingowych detalistów.
Wstęp
Działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu podejmowane przez detalistów i determinanty tych działań
1.1. Geneza społecznej odpowiedzialności biznesu
1.1.1. Istota CSR
1.1.2. Koncepcje teoretyczne społecznej odpowiedzialności biznesu
1.2. Typologia i charakterystyka działań z zakresu CSR
1.3. Czynniki determinujące działania przedsiębiorstw z zakresu CSR
1.4. Działania z zakresu CSR podejmowane przez detalistów - przegląd literatury
1.5. Determinanty aktywności detalistów w zakresie CSR
Wpływ działań z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu na konkurencyjność i wyniki detalistów - przegląd literatury
2.1. CSR a konkurencyjność przedsiębiorstw
2.2. Wpływ CSR na wyniki finansowe i niefinansowe przedsiębiorstw - przegląd badań
2.2.1. Wpływ CSR na wyniki finansowe przedsiębiorstw
2.2.2. Wpływ CSR na wyniki niefinansowe przedsiębiorstw
2.3. Czynniki moderujące wpływ działań z zakresu CSR na wyniki
2.4. Wpływ działań z zakresu CSR na wyniki detalistów - przegląd badań
Koncepcja badania
3.1. Przedmiot, cele badania empirycznego i hipotezy badawcze
3.2. Metoda badawcza
3.3. Charakterystyka próby badawczej
Determinanty działań z zakresu CSR podejmowanych przez działające w Polsce sieci detaliczne oraz ich wpływ na wyniki finansowe i niefinansowe - rezultaty badań empirycznych
4.1. Analiza czynnikowa determinanty ?postawa menedżerów wobec CSR"
4.2. Wyniki analizy danych przy wykorzystaniu metody PLS-SEM
4.2.1. Ewaluacja modelu pomiarowego
4.2.2. Ewaluacja modelu strukturalnego
4.2.3. Wpływ zmiennych moderujących na wyniki modelu strukturalnego
4.3. Wyniki weryfikacji przyjętych hipotez badawczych
Zakończenie
Wnioski z badania empirycznego
Ograniczenia badania i kierunki dalszych badań
Rekomendacje dla strategii marketingowych detalistów
Bibliografia
Spis tabel
Spis rysunków
Załącznik. Kwestionariusz ankiety
