SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONSUMENTA W CZASIE PANDEMII. BADANIA MIĘDZYNARODOWE

[[[separator]]]

Monografia składa się ze wstępu, opisu metodyki badania, pięciu rozdziałów merytorycznych, zakończenia i bibliografii.

W rozdziale pierwszym odniesiono się do społecznej odpowiedzialności konsumenta, przedstawiając aspekty definicyjne i istotę tego pojęcia. Zwrócono uwagę na związek między społeczną odpowiedzialnością konsumenta a społeczną odpowiedzialnością przedsiębiorstwa, ponieważ tylko budowanie wzajemnej świadomości podmiotów rynku co do tego, że zrównoważony rozwój jest gwarantem dalszego satysfakcjonującego istnienia społeczeństwa i przedsiębiorstw, może przynieść pożądane efekty. Stanowiąc kluczową grupę interesariuszy przedsiębiorstw, konsumenci z jednej strony mogą wpływać na ofertę zgłaszaną na rynku, z drugiej zaś mogą bojkotować te produkty, które nie spełniają określonych norm społecznych, ekologicznych i etycznych. Ponadto odniesiono się do megatrendów konsumenckich odkreślonych do 2030 r.

W rozdziale drugim dokonano charakterystyki pandemii COVID-19, szczególnie w krajach będących podmiotami badań, czyli w Polsce, Czechach, Niemczech i Włoszech. Zarówno przedsiębiorstwa, jak i konsumenci doświadczają nowych, często trudnych sytuacji. Pod wpływem pandemii konsumenci zmieniają swoje zachowania i styl życia. Przedsiębiorcy w różnych sektorach gospodarki walczą o utrzymanie się na rynku, doświadczają konieczności zamykania lub ograniczania działalności. Specyfika zachowań konsumentów w dobie pandemii koronawirusa COVID-19 została przedstawiona w oparciu o wyniki badań wtórnych, w tym badań przeprowadzonych przez globalne firmy badawcze.

W rozdziale trzecim opisano role konsumentów jako uczestników rynku, zwracając szczególną uwagę na przechodzenie od społeczeństwa nadmiernie eksploatującego zasoby środowiska do społeczeństwa konserwującego te zasoby. Podkreślono m.in. znaczenie kompetencji konsumentów, a także odniesiono się do krótko- i długowzroczności konsumentów w zachowaniach rynkowych i ich możliwych konsekwencji. Jak już wspomniano, społeczna odpowiedzialność konsumenta jest integralnym elementem społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa. Starano się więc zidentyfikować, na ile konsumenci są wrażliwi na działania podejmowane przez przedsiębiorstwa. Założono, że doświadczenia wynikające z pandemii COVID-19 w różnym stopniu uwrażliwiają konsumentów na kwestie ekologiczne i wpływają na społeczną odpowiedzialność za dokonywane wybory i podejmowane działania. W rozwiązaniu problemu niezrównoważonych zachowań indywidualnych konsumentów ważną rolę odgrywa edukacja.

W rozdziale czwartym przedstawiono zachowania prospołeczne konsumentów w kierunku zrównoważonej konsumpcji. Odniesiono się do wyników badania międzynarodowego, którego celem było pozyskanie informacji na temat tego, czy w dobie pandemii COVID-19 zachowania konsumentów w Polsce, Czechach, Niemczech i Włoszech różnicują się oraz czy można wskazać na podobieństwa i różnice wobec społecznej odpowiedzialności. W badaniu autorki odniosły się do następujących problemów: testowanie kosmetyków na zwierzętach; aspekty ekologiczne; marnotrawstwo żywności; skłonności do konsumpcji; postawy wobec działalności promocyjnej/reklamowej. Uzyskane odpowiedzi pozwoliły na stworzenie profili konsumentów dla poszczególnych krajów, a tym samym na pokazanie różnic i podobieństw w ich postawach i zachowaniach konsumpcyjnych.

Rozdział piąty poświęcono prawom konsumentów i świadomości konsumenckiej. Problematyka społecznej odpowiedzialności konsumenta ściśle łączy się z zagadnieniami dotyczącymi prawa konsumenckiego i jego znajomości przez samych zainteresowanych. Jak słusznie stwierdził niegdyś prezydent J.F. Kennedy, konsumenci stanowią największą grupę ekonomiczną w gospodarce, wpływającą oraz pozostającą pod wpływem prawie każdej publicznej i prywatnej decyzji ekonomicznej. Zarazem są oni jedyną ważną grupą, której zdanie często nie jest brane pod uwagę. Wiedza, że konsument ma określone prawa, stanowi pierwszy krok w budowaniu jego świadomości jako konsumenta. Należy jednak podkreślić, że konsumenci mają nie tylko prawa, ale i obowiązki. Duże znaczenie w procesie edukacji, w budowaniu społecznie odpowiedzialnego konsumenta, mają instytucje i organizacje konsumenckie. W rozdziale przedstawiono również przykłady takich działań w ramach nowego programu na rzecz konsumentów.

(fragment Wstępu)

[[[separator]]]

WSTĘP

METODYKA BADANIA

SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONSUMENTA WYZWANIEM DLA ZRÓWNOWAŻONEJ KONSUMPCJI

1.1. Wprowadzenie

1.2. Aspekty definicyjne i istota społecznej odpowiedzialności konsumenta

1.3. Społeczna odpowiedzialność konsumenta vs. społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa

1.4. Zrównoważona konsumpcja – mit czy rzeczywistość?

1.5. Podsumowanie

SPECYFIKA ZACHOWAŃ KONSUMENTÓW W DOBIE PANDEMII COVID-19 W ŚWIETLE BADAŃ WTÓRNYCH

2.1. Wprowadzenie

2.2. Pandemia COVID-19

2.3. Zmiana zachowań konsumentów w czasie pandemii

2.4. E-commerce – beneficjent pandemii COVID-19

2.5. Podsumowanie

POSTAWY KONSUMENTÓW WOBEC PRZEDSIĘBIORSTW I ICH DZIAŁALNOŚCI W BADANYCH KRAJACH

3.1. Wprowadzenie

3.2. Rola konsumenta jako uczestnika rynku

3.3. Zachowania konsumentów wobec działalności przedsiębiorstw

3.4. Znaczenie kompetencji konsumentów w podejmowaniu decyzji rynkowych

3.5. Podsumowanie

ZACHOWANIA PROSPOŁECZNE KONSUMENTÓW W KIERUNKU ZRÓWNOWAŻONEJ KONSUMPCJI

4.1. Wprowadzenie

4.2. Etyczne aspekty zachowań konsumentów

4.3. Konsumpcjonizm w czasie pandemii

4.4. Podsumowanie

PRAWA KONSUMENTÓW A ŚWIADOMOŚĆ KONSUMENCKA

5.1. Wprowadzenie

5.2. Prawa konsumenta

5.3. Instytucje i organizacje konsumenckie oraz ich działania edukacyjne w kierunku społecznie odpowiedzialnego konsumenta

5.4. Nowy program na rzecz konsumentów

5.5. Podsumowanie

ZAKOŃCZENIE

Bibliografia