RÓŻNE OBLICZA KONTROLI FINANSÓW PUBLICZNYCH

Paweł Dec, Gabriel Główka

W Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. słowo "kontrola" w różnych formach występuje aż trzydzieści pięć razy. Cały rozdział dziewiąty Konstytucji zawiera przepisy dotyczące organów kontroli państwowej i ochrony prawa. Świadczy to o tym, jak dużą wagę do tego pojęcia i jego znaczenia w funkcjonowaniu organów i instytucji przykłada ustawodawca. Pokazuje też jak ważne są prawidłowe mechanizmy kontrolne oraz ich wdrażanie i stosowanie w jednostkach sektora finansów publicznych, skoro na ich straży stoi konstytucja. Tymczasem mnogość podmiotów, których działalność podlega ustawowej kontroli w związku z wykonywaniem celów publicznych sprawia, że niektóre z procedur kontrolnych nie tylko nie są przestrzegane, ale bardzo często wręcz zawodzą. Stąd też wiedza na temat specyfiki różnych rodzajów kontroli, w tym zwłaszcza często powierzchownie traktowanej kontroli zarządczej, powinna być stale uzupełniana przez wszystkich interesariuszy w obszarze finansów publicznych.

Głównym celem niniejszej monografii jest przedstawienie aktualnych aspektów kontroli oraz kontroli zarządczej w sektorze finansów publicznych. Zagadnienie to pokazano z perspektywy wielu autorów, dlatego też pewne problemy są czasami odmiennie akcentowane. Publikacja łączy wiedzę teoretyczną z bogatym doświadczeniem zawodowym większości autorów, pracujących na co dzień w sektorze finansów publicznych.

Monografia składa się z dziewięciu rozdziałów. W pierwszym rozdziale, którego autorką jest Paula Zalewska, scharakteryzowano system kontroli administracji w Polsce. Szczególną uwagę poświęcono procedurom kontrolnym oraz wybranym aspektom kontroli zewnętrznej administracji publicznej.

Rozdział drugi, napisany przez Pawła Kiełba, dotyczy organizacji kontroli wewnętrznej w jednostkach administracji celno-skarbowej w Polsce. Zostały w nim omówione cele i zadania kontroli wewnętrznej w jednostkach organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej.

W rozdziale trzecim Małgorzata Goździk podjęła problematykę dyscypliny finansów publicznych w polskim systemie zamówień publicznych. Kwestia dyscypliny finansów  publicznych jest szczególnie istotna dla kadry kierowniczej w związku z odpowiedzialnością grożącą za jej nieprzestrzeganie.

Monika Studzińska w rozdziale czwartym również zajęła się tematyką dyscypliny finansów publicznych, skupiając uwagę na zakresie podmiotowej odpowiedzialności za jej naruszenie. Poruszyła przy tym tak ważne aspekty jak wina, czas popełnienia czynu czy zbieg odpowiedzialności.

W rozdziale piątym Renata Klimczyk zaprezentowała specyfikę kontroli zarządczej w sektorze energetycznym. Przedstawiła cykl i ocenę kontroli zarządczej, a przede wszystkim przeanalizowała kontrolę zarządczą w Ministerstwie Energii.

Rozdział szósty, napisany przez Annę Gaik-Ślęzak, dotyczy natomiast funkcjonowania kontroli zarządczej w jednostce samorządu terytorialnego - Starostwie Powiatowym w Radomsku. Jego autorka omówiła organizację kontroli zarządczej oraz wskazała metody doskonalenia procesu kontroli zarządczej w tym starostwie.

W rozdziale siódmym Hanna Kropińska scharakteryzowała wybrane nadużycia i zasady kontroli zamówień publicznych w Polsce. Autorka dużo uwagi poświęciła aspektom ryzyka nadużyć w przeprowadzaniu zamówień publicznych i działalności Urzędu Zamówień Publicznych.

Ósmy rozdział, autorstwa Mariusza Smeli, dotyczy kwestii kontroli w powiązaniu z ograniczaniem dostępu do zamówień publicznych dla małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. Omówiono w nim również uwarunkowania kontroli w zakresie niedozwolonego dzielenia zamówień publicznych.

W ostatnim rozdziale Małgorzata Podgrudna zajęła się problematyką kontroli projektów, które są finansowane z funduszy unijnych w ramach programu POWER. Autorka charakteryzowała mechanizmy kontroli takich projektów. W ujęciu praktycznym przeanalizowała projekt realizowany przez Powiatowy Urząd Pracy w Pułtusku. Tematyka poszczególnych rozdziałów jest przyczynkiem do dalszej dyskusji na temat roli i zakresu kontroli w administracji publicznej. Autorzy, będący praktykami w obszarze finansów publicznych, nie tylko przedstawiają kluczowe aspekty poszczególnych procedur kontrolnych, ale również uwypuklają ich mocne oraz słabe strony. Dzięki temu możliwe będzie dokonywanie w nich pewnych korekt oraz koniecznych zmian.

Redaktorzy pragną wyrazić serdeczne podziękowania Panu Dziekanowi Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie Szkoły Głównej Handlowej dr. hab. Romanowi Sobieckiemu, prof. SGH za przychylność w wydaniu niniejszej monografii.

Paweł Dec, Gabriel Główka

WSTĘP

Paula Zalewska

ROZDZIAŁ I. SYSTEM KONTROLI ADMINISTRACJI W POLSCE

1. Wprowadzenie

2. Istota i pojęcie kontroli

3. Etapy kontroli

4. Kontrola zewnętrzna administracji

5. Zakończenie

Paweł Kiełb

ROZDZIAŁ II. ORGANIZACJA KONTROLI WEWNĘTRZNEJ W JEDNOSTKACH ADMINISTRACJI CELNO-SKARBOWEJ W POLSCE

1. Wprowadzenie

2. Wymogi kontroli wewnętrznej

3. Audyt a kontrola wewnętrzna

4. Cele i zadania kontroli wewnętrznej w jednostkach organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej

5. Zakończenie

Małgorzata Goździk

ROZDZIAŁ III. DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH W POLSKIM SYSTEMIE ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH

1. Wprowadzenie

2. Istota i zakres dyscypliny finansów publicznych

3. Zamówienia publiczne

4. Czyny stanowiące naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy realizacji zamówień publicznych

5. Zakończenie

Monika Studzińska

ROZDZIAŁ IV. ZAKRES PODMIOTOWY ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA NARUSZENIE DYSCYPLINY FINANSÓW PUBLICZNYCH

1. Wprowadzenie

2. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w obecnym stanie prawnym

3. Wina jako podstawa odpowiedzialności

4. Czas popełnienia czynu a zbieg odpowiedzialności

5. Podstawy odpowiedzialności kierownika jednostki

6. Pracownicy jednostki sektora finansów publicznych

7. Zakończenie

Renata Klimczyk

ROZDZIAŁ V. KONTROLA ZARZĄDCZA W MINISTERSTWIE ENERGII

1. Wprowadzenie

2. Istota i cele kontroli zarządczej

3. Cykl i ocena kontroli zarządczej

4. Cele kontroli zarządczej w Ministerstwie Energii

5. Sprawozdanie z wykonania planu

6. Zakończenie

Anna Gaik-Ślęzak

ROZDZIAŁ VI. KONTROLA ZARZĄDCZA W STAROSTWIE POWIATOWYM W RADOMSKU

1. Wprowadzenie

2. Organizacja kontroli zarządczej w Starostwie Powiatowym w Radomsku

3. Misja i plan działalności

5. Doskonalenie procesu kontroli zarządczej w Starostwie Powiatowym w Radomsku

6. Zakończenie

Hanna Kropińska

ROZDZIAŁ VII. NADUŻYCIA I KONTROLA ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH W POLSCE

1. Wprowadzenie

2. Pojęcie nadużyć i nieprawidłowości

3. Ryzyko nadużyć w przeprowadzaniu zamówień publicznych

4. Wybrane zasady przeprowadzania kontroli przez Urząd Zamówień Publicznych

5. Analiza przeprowadzonych kontroli zamówień publicznych za lata 2014-2017

6. Zakończenie

Mariusz Smela

ROZDZIAŁ VIII. DOSTĘP MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW DO RYNKU ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH W KONTEKŚCIE REGULACJI PRAWNYCH I KONTROLI PROCEDUR ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH

1. Wprowadzenie

2. Istota i cele zamówień publicznych

3. Kontrola niedozwolonego dzielenia zamówień publicznych

4. Ograniczenie dostępu do zamówień publicznych dla małych i średnich przedsiębiorstw

5. Zakończenie

Małgorzata Podgrudna

ROZDZIAŁ IX. KONTROLA PROJEKTU FINANSOWANEGO Z FUNDUSZY UNIJNYCH W RAMACH PROGRAMU POWER 2014-2020

1. Wprowadzenie

2. Cel i istota Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020

3. Podstawy działań kontrolnych w ramach POWER

4. Rodzaj i tryb kontroli projektu

5. Podstawa prawna przeprowadzenia kontroli

6. Kontrola planowa projektu ?Aktywizacja osób młodych pozostających bez pracy w powiecie pułtuskim (III)" realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Pułtusku

7. Zakończenie

BIBLIOGRAFIA