e-book do wypożyczenia lub zakupu na stronie:
[[[separator]]]
(...)
Niniejsza publikacja jest dziełem doktorantów Kolegium Ekonomiczno-Społecznego SGH, którzy dla swoich inter- i multidyscyplinarnych rozważań wybrali równość i efektywność - łącząc tradycję ze współczesnością. Przedstawione teksty są najczęściej fragmentami większych opracowań, np. kolejnych rozdziałów w rozprawach doktorskich lub szerszymi analizami problemów jedynie zasygnalizowanych w dysertacji, a niekiedy artykułami przygotowanymi specjalnie na potrzeby niniejszej publikacji. Ze względu na multidyscyplinarny charakter Kolegium, również zainteresowania doktorantów umieścić można w ramach różnych dyscyplin naukowych w obrębie nauk ekonomicznych, społecznych i prawnych. Dla młodych badaczy zmierzenie się z tak fundamentalnymi pojęciami mogło okazać się bardzo trudne, jednakże z drugiej strony inspirowało do poszerzenia swojej wiedzy i niekiedy odniesienia jej do bardzo praktycznych przejawów aktywności gospodarczej czy politycznej.
Tytułowe pojęcie równości najczęściej analizowane i stosowane jest jako kategoria filozofii społecznej i politycznej, rozumianej w ujęciu poziomym (jednakowy status dla takich samych osób) i pionowym (różne traktowanie różnych osób zmierzające do zniwelowania zasadniczych różnic statusu związanych z wykształceniem, pochodzeniem społecznym, majątkowym itd.). W analizach tych dostrzega się związki i sprzeczności między równością a wolnością czy sprawiedliwością. Zwraca się m.in. uwagę na to, że absolutna równość jest sprzeczna z pełną wolnością, bowiem wymaga nałożenia pewnych ograniczeń na część ludzi, a to stanowi pogwałcenie ich wolności. Poszczególne nurty myśli i praktyki politycznej są zróżnicowane w interpretowaniu obu pojęć i sprzeczności między równością a wolnością. W myśli klasycznego liberalizmu i praktyce gospodarczej znajdziemy silne przekonanie o konieczności zagwarantowania priorytetu wolności, co może i często odbywa się kosztem zwiększania nierówności społecznych. W myśli socjalistycznej czy socjaldemokratycznej znajdziemy silnie podkreślane hasło równości ludzi we wszystkich sferach aktywności, nawet kosztem wolności jednostek. W innych koncepcjach zwraca się uwagę na to, że oba pojęcia, obie wartości, wolność i równość, uzupełniają się wzajemnie - równość bez wolności jest niemożliwa, bowiem jeśli ktoś (osoba, grupa osób, instytucja) skutecznie ogranicza wolność, to oznacza, że stoi ponad wszystkimi, a to wyklucza równość. Z drugiej strony, jeśli wolność przysługuje tylko niektórym, to nie można mówić o istnieniu równości dla wszystkich. W kulturze i filozofii greckiej ludzie wolni byli sobie równi.
Relacja równości i sprawiedliwości jest również bardzo często przedmiotem skomplikowanych, interdyscyplinarnych analiz w nauce. Wskazuje się, że równość jest stanem występującym w praktyce, dla niektórych wręcz naturalnym. Natomiast sprawiedliwość jest pewnym teoretycznym uogólnieniem równości, może występować w teorii. Stwierdzamy często, że wybory są "równe", ale nie podkreślamy, że powinny być sprawiedliwe. Mówimy o "równości" obywateli wobec prawa, równości szans, równości płci lub równości uczestnictwa w demokracji, sprawiedliwość jednak utożsamiamy z określonymi instytucjami prawnymi, z samym państwem, które jest jednak czymś teoretycznym, na co nie mamy istotnego wpływu. Odwrotnie niż pojęcie równości, które jawi się nam jako bliskie, związane z porównywaniem się z innymi osobami, o co możemy zabiegać w nadziei na sukces.
Jeśli wrócimy do kultury i filozofii greckiej, to paradoksalnie może okazać się, że kolejne wieki nie wniosły np. do filozofii czy etyki zbyt wiele nowości w stosunku do czasów Arystotelesa czy niektórych myślicieli średniowiecza bezpośrednio doń nawiązujących (np. św. Tomasz z Akwinu). Bowiem owi starożytni Grecy i ich średniowieczni kontynuatorzy już wówczas analizowali wiele rodzajów równości, w tym:
izotimię - rozumianą jako "równe znaczenie wszystkich ludzi",
izonomię - czyli "równość wobec prawa",
izokrację - pojmowaną jako "równość mocy politycznej",
izogorię - oznaczającą "równą wolność słowa i działania politycznego",
izopsefię - która oznaczała "równe prawo głosu",
izopoliteję - czyli "równość w prawach obywatelskich",
izodaimonię - rozumianą jako "równość w dostatku i szczęściu",
izomoirię - czyli "równy udział w spółkach wszelkiego rodzaju".
Równość w ich ujęciu obejmowała więc nieomal wszystkie dziedziny życia i poglądy takie głosili nie tylko pierwsi filozofowie greccy, a później stoicy, ale także sofiści, którzy traktowali siebie jako wyróżnionych ze względu na posiadaną mądrość. Czy w takiej sytuacji powinno nam się wydawać, że wnosimy pewną wartość dodaną do ich rozważań?
Pojęcie efektywność jest najczęściej traktowane jako kategoria z dziedziny nauk ekonomicznych i oznacza rezultaty działań charakteryzowane przez jak najkorzystniejszą relację pomiędzy uzyskanymi efektami i poniesionymi nakładami. Odnosi się zarówno do produkcji, jak i sprzedaży, dystrybucji oraz promocji.
Występuje na różnych poziomach: gospodarki narodowej, przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowego czy innych podmiotów gospodarczych. Efektywność jest istotnym warunkiem ich organizacji i determinuje rozwój poszczególnych podmiotów, jednocześnie jest istotnym narzędziem pomiaru skuteczności zarządzania nimi.
Efektywność więc to również miara skuteczności i sprawności, czyli miara tego, w jakim stopniu dany podmiot gospodarczy osiąga wyznaczone cele. Przedsiębiorstwo jest uważane za efektywne, jeśli w pełni wykorzystuje posiadane przez siebie zasoby do wytwarzania produktów, na które występuje zapotrzebowanie na rynku, przy czym nie gromadzi zbędnych zapasów. Pomiaru efektywności dokonuje się z wykorzystaniem wskaźników cząstkowych charakteryzujących efektywność poszczególnych czynników produkcji, np. wydajność pracy lub produktywność kapitału oraz wskaźników syntetycznych efektywności działalności całego przedsiębiorstwa, np. wskaźnik rentowności kapitału, majątku lub sprzedaży.
Efektywność ekonomiczna to działanie mające na celu osiągnięcie danego efektu przy wykorzystaniu jak najmniejszej ilości dostępnych zasobów lub osiągnięcie najlepszego efektu przy wykorzystaniu określonej ilości zasobów. Efektywność ekonomiczna jest pojęciem wieloznacznym, które ujęte zostało z różnych perspektyw w naukach ekonomicznych i naukach o zarządzaniu. W naukach ekonomicznych efektywność ekonomiczna określana jest jako jednoczesne osiągnięcie efektywności technologicznej i efektywności alokacyjnej, związanej przede wszystkim z optymalizacją alokacji zasobów. Często termin ten utożsamiany jest z efektywnością rozumianą jako efektywność Pareto. W naukach o zarządzaniu rozróżnia się trzy zasadnicze podejścia do efektywności:
- podejście celowościowe, w którym ocena efektywności dotyczy stopnia realizacji założonego celu, a w następnej kolejności poziomu wykorzystania dostępnych zasobów,
- podejście systemowe, według którego efektywność to umiejętność pokonywania przez podmiot niestabilności płynącej z otoczenia oraz kształtowania przezeń otoczenia w kierunku korzystnym dla niego samego,
- podejście wielokryterialne, w którym idea efektywności oparta jest na osiąganiu przez podmiot wyznaczonych celów, spełnianie określonych warunków i spełnianie nałożonych na niego standardów.
Pojęcie efektywności i jego interpretacje są często bardzo szerokie i obejmują również inne pojęcia, z którymi bywa utożsamiane, takie jak: skuteczność, sprawność, wydajność czy produktywność. Można z całą pewnością stwierdzić, iż badania tego pojęcia będą się rozwijały wraz ze zmianami technicznymi, technologicznymi i organizacyjnymi, jakim podlegać będą różne podmioty gospodarcze w realnej gospodarce na poziomie narodowym, regionalnym i globalnym.
Wyrażamy nadzieję, że przedstawione w publikacji teksty spotkają się z życzliwym uznaniem czytelników, a ich Autorom przyniosą zadowolenie oraz zachęcą do dalszych studiów i badań na tą problematyką. Być może będą również inspiracją dla doktorantów na innych polskich uczelniach prowadzących badania podobnych zagadnień. Gdyby tak się stało, będziemy się cieszyć razem z nimi.
[[[separator]]]
Wstęp
RÓWNOŚĆ
Agnieszka Kopeć
Równość i sprawiedliwość w kontekście wybranych problemów społeczno-gospodarczych Polski
Equality and justice in the context of chosen social-economic problems in Poland
Maciej Maciejowski
Równość w aspekcie społecznym i ekonomicznym
Equality in social and economic terms
Marlena Kondrat
Problem równouprawnienia kobiet i mężczyzn w Polsce
Problems of gender equality in Poland
Aleksandra Chmielewska
Media społecznościowe w polityce publicznej. Równość w dostępie do informacji
Social media in public policy. Equality in access to information
Edyta Karpiuk
System oświaty w Polsce a poziom nierówności społecznych
Educational system in Poland and the level of social inequalities
Aleksander Siemaszko
Nierówności ekonomiczne w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej
Economic inequalities in the foreign and security policy of the European Union
Sylwia Kaczmarek-Brzuska
Implementacja standardów równościowych we wnioskach unijnych
Implementation of equal standards in EU Projects documentation
EFEKTYWNOŚĆ
Anna Wojtowicz
Efektywność energetyczna jako ważny element polityki energetycznej UE i Polski
Energy efficiency as an important element of the EU and Polish energy policy
Izabela Dobrowolska
Jednolity rynek cyfrowy w Unii Europejskiej
The EU Digital Single Market
Anna Długaszewska
Różnorodność i wielowymiarowość pomiarów efektywności w działaniach CSR w przedsiębiorstwie
Diversity and multidimensional measurement of efficiency in the company's CSR
Agata Gierczak
Efektywność programów promocji eksportu w kontekście gospodarki uczącej się
Effectiveness of export promotion programmes from the perspective of learning economy
Anna Wojtowicz
Efektywne wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w Polsce
Effective use of renewable energy sources in Poland
Kaja Borowko
Usługi biznesowe - wybrane sposoby poszukiwania wzrostu efektywności
Business Services - selected ways of striving for effectiveness
Izabela Dobrowolska
Efektywność kosztowa w postępowaniu rejestrowym spółki cywilnej na gruncie polskiego porządku prawnego
Cost effectiveness in the registration proceedings of Polish civil law partnership
Michał Chrząszcz
Efektywność w zarządzaniu rezerwami szkodowymi przez zakład ubezpieczeń majątkowych
Effectiveness in management of loss reserves by the non-life insurance company
Opis
e-book do wypożyczenia lub zakupu na stronie:
Wstęp
(...)
Niniejsza publikacja jest dziełem doktorantów Kolegium Ekonomiczno-Społecznego SGH, którzy dla swoich inter- i multidyscyplinarnych rozważań wybrali równość i efektywność - łącząc tradycję ze współczesnością. Przedstawione teksty są najczęściej fragmentami większych opracowań, np. kolejnych rozdziałów w rozprawach doktorskich lub szerszymi analizami problemów jedynie zasygnalizowanych w dysertacji, a niekiedy artykułami przygotowanymi specjalnie na potrzeby niniejszej publikacji. Ze względu na multidyscyplinarny charakter Kolegium, również zainteresowania doktorantów umieścić można w ramach różnych dyscyplin naukowych w obrębie nauk ekonomicznych, społecznych i prawnych. Dla młodych badaczy zmierzenie się z tak fundamentalnymi pojęciami mogło okazać się bardzo trudne, jednakże z drugiej strony inspirowało do poszerzenia swojej wiedzy i niekiedy odniesienia jej do bardzo praktycznych przejawów aktywności gospodarczej czy politycznej.
Tytułowe pojęcie równości najczęściej analizowane i stosowane jest jako kategoria filozofii społecznej i politycznej, rozumianej w ujęciu poziomym (jednakowy status dla takich samych osób) i pionowym (różne traktowanie różnych osób zmierzające do zniwelowania zasadniczych różnic statusu związanych z wykształceniem, pochodzeniem społecznym, majątkowym itd.). W analizach tych dostrzega się związki i sprzeczności między równością a wolnością czy sprawiedliwością. Zwraca się m.in. uwagę na to, że absolutna równość jest sprzeczna z pełną wolnością, bowiem wymaga nałożenia pewnych ograniczeń na część ludzi, a to stanowi pogwałcenie ich wolności. Poszczególne nurty myśli i praktyki politycznej są zróżnicowane w interpretowaniu obu pojęć i sprzeczności między równością a wolnością. W myśli klasycznego liberalizmu i praktyce gospodarczej znajdziemy silne przekonanie o konieczności zagwarantowania priorytetu wolności, co może i często odbywa się kosztem zwiększania nierówności społecznych. W myśli socjalistycznej czy socjaldemokratycznej znajdziemy silnie podkreślane hasło równości ludzi we wszystkich sferach aktywności, nawet kosztem wolności jednostek. W innych koncepcjach zwraca się uwagę na to, że oba pojęcia, obie wartości, wolność i równość, uzupełniają się wzajemnie - równość bez wolności jest niemożliwa, bowiem jeśli ktoś (osoba, grupa osób, instytucja) skutecznie ogranicza wolność, to oznacza, że stoi ponad wszystkimi, a to wyklucza równość. Z drugiej strony, jeśli wolność przysługuje tylko niektórym, to nie można mówić o istnieniu równości dla wszystkich. W kulturze i filozofii greckiej ludzie wolni byli sobie równi.
Relacja równości i sprawiedliwości jest również bardzo często przedmiotem skomplikowanych, interdyscyplinarnych analiz w nauce. Wskazuje się, że równość jest stanem występującym w praktyce, dla niektórych wręcz naturalnym. Natomiast sprawiedliwość jest pewnym teoretycznym uogólnieniem równości, może występować w teorii. Stwierdzamy często, że wybory są "równe", ale nie podkreślamy, że powinny być sprawiedliwe. Mówimy o "równości" obywateli wobec prawa, równości szans, równości płci lub równości uczestnictwa w demokracji, sprawiedliwość jednak utożsamiamy z określonymi instytucjami prawnymi, z samym państwem, które jest jednak czymś teoretycznym, na co nie mamy istotnego wpływu. Odwrotnie niż pojęcie równości, które jawi się nam jako bliskie, związane z porównywaniem się z innymi osobami, o co możemy zabiegać w nadziei na sukces.
Jeśli wrócimy do kultury i filozofii greckiej, to paradoksalnie może okazać się, że kolejne wieki nie wniosły np. do filozofii czy etyki zbyt wiele nowości w stosunku do czasów Arystotelesa czy niektórych myślicieli średniowiecza bezpośrednio doń nawiązujących (np. św. Tomasz z Akwinu). Bowiem owi starożytni Grecy i ich średniowieczni kontynuatorzy już wówczas analizowali wiele rodzajów równości, w tym:
izotimię - rozumianą jako "równe znaczenie wszystkich ludzi",
izonomię - czyli "równość wobec prawa",
izokrację - pojmowaną jako "równość mocy politycznej",
izogorię - oznaczającą "równą wolność słowa i działania politycznego",
izopsefię - która oznaczała "równe prawo głosu",
izopoliteję - czyli "równość w prawach obywatelskich",
izodaimonię - rozumianą jako "równość w dostatku i szczęściu",
izomoirię - czyli "równy udział w spółkach wszelkiego rodzaju".
Równość w ich ujęciu obejmowała więc nieomal wszystkie dziedziny życia i poglądy takie głosili nie tylko pierwsi filozofowie greccy, a później stoicy, ale także sofiści, którzy traktowali siebie jako wyróżnionych ze względu na posiadaną mądrość. Czy w takiej sytuacji powinno nam się wydawać, że wnosimy pewną wartość dodaną do ich rozważań?
Pojęcie efektywność jest najczęściej traktowane jako kategoria z dziedziny nauk ekonomicznych i oznacza rezultaty działań charakteryzowane przez jak najkorzystniejszą relację pomiędzy uzyskanymi efektami i poniesionymi nakładami. Odnosi się zarówno do produkcji, jak i sprzedaży, dystrybucji oraz promocji.
Występuje na różnych poziomach: gospodarki narodowej, przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowego czy innych podmiotów gospodarczych. Efektywność jest istotnym warunkiem ich organizacji i determinuje rozwój poszczególnych podmiotów, jednocześnie jest istotnym narzędziem pomiaru skuteczności zarządzania nimi.
Efektywność więc to również miara skuteczności i sprawności, czyli miara tego, w jakim stopniu dany podmiot gospodarczy osiąga wyznaczone cele. Przedsiębiorstwo jest uważane za efektywne, jeśli w pełni wykorzystuje posiadane przez siebie zasoby do wytwarzania produktów, na które występuje zapotrzebowanie na rynku, przy czym nie gromadzi zbędnych zapasów. Pomiaru efektywności dokonuje się z wykorzystaniem wskaźników cząstkowych charakteryzujących efektywność poszczególnych czynników produkcji, np. wydajność pracy lub produktywność kapitału oraz wskaźników syntetycznych efektywności działalności całego przedsiębiorstwa, np. wskaźnik rentowności kapitału, majątku lub sprzedaży.
Efektywność ekonomiczna to działanie mające na celu osiągnięcie danego efektu przy wykorzystaniu jak najmniejszej ilości dostępnych zasobów lub osiągnięcie najlepszego efektu przy wykorzystaniu określonej ilości zasobów. Efektywność ekonomiczna jest pojęciem wieloznacznym, które ujęte zostało z różnych perspektyw w naukach ekonomicznych i naukach o zarządzaniu. W naukach ekonomicznych efektywność ekonomiczna określana jest jako jednoczesne osiągnięcie efektywności technologicznej i efektywności alokacyjnej, związanej przede wszystkim z optymalizacją alokacji zasobów. Często termin ten utożsamiany jest z efektywnością rozumianą jako efektywność Pareto. W naukach o zarządzaniu rozróżnia się trzy zasadnicze podejścia do efektywności:
- podejście celowościowe, w którym ocena efektywności dotyczy stopnia realizacji założonego celu, a w następnej kolejności poziomu wykorzystania dostępnych zasobów,
- podejście systemowe, według którego efektywność to umiejętność pokonywania przez podmiot niestabilności płynącej z otoczenia oraz kształtowania przezeń otoczenia w kierunku korzystnym dla niego samego,
- podejście wielokryterialne, w którym idea efektywności oparta jest na osiąganiu przez podmiot wyznaczonych celów, spełnianie określonych warunków i spełnianie nałożonych na niego standardów.
Pojęcie efektywności i jego interpretacje są często bardzo szerokie i obejmują również inne pojęcia, z którymi bywa utożsamiane, takie jak: skuteczność, sprawność, wydajność czy produktywność. Można z całą pewnością stwierdzić, iż badania tego pojęcia będą się rozwijały wraz ze zmianami technicznymi, technologicznymi i organizacyjnymi, jakim podlegać będą różne podmioty gospodarcze w realnej gospodarce na poziomie narodowym, regionalnym i globalnym.
Wyrażamy nadzieję, że przedstawione w publikacji teksty spotkają się z życzliwym uznaniem czytelników, a ich Autorom przyniosą zadowolenie oraz zachęcą do dalszych studiów i badań na tą problematyką. Być może będą również inspiracją dla doktorantów na innych polskich uczelniach prowadzących badania podobnych zagadnień. Gdyby tak się stało, będziemy się cieszyć razem z nimi.
Spis treści
Wstęp
RÓWNOŚĆ
Agnieszka Kopeć
Równość i sprawiedliwość w kontekście wybranych problemów społeczno-gospodarczych Polski
Equality and justice in the context of chosen social-economic problems in Poland
Maciej Maciejowski
Równość w aspekcie społecznym i ekonomicznym
Equality in social and economic terms
Marlena Kondrat
Problem równouprawnienia kobiet i mężczyzn w Polsce
Problems of gender equality in Poland
Aleksandra Chmielewska
Media społecznościowe w polityce publicznej. Równość w dostępie do informacji
Social media in public policy. Equality in access to information
Edyta Karpiuk
System oświaty w Polsce a poziom nierówności społecznych
Educational system in Poland and the level of social inequalities
Aleksander Siemaszko
Nierówności ekonomiczne w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej
Economic inequalities in the foreign and security policy of the European Union
Sylwia Kaczmarek-Brzuska
Implementacja standardów równościowych we wnioskach unijnych
Implementation of equal standards in EU Projects documentation
EFEKTYWNOŚĆ
Anna Wojtowicz
Efektywność energetyczna jako ważny element polityki energetycznej UE i Polski
Energy efficiency as an important element of the EU and Polish energy policy
Izabela Dobrowolska
Jednolity rynek cyfrowy w Unii Europejskiej
The EU Digital Single Market
Anna Długaszewska
Różnorodność i wielowymiarowość pomiarów efektywności w działaniach CSR w przedsiębiorstwie
Diversity and multidimensional measurement of efficiency in the company's CSR
Agata Gierczak
Efektywność programów promocji eksportu w kontekście gospodarki uczącej się
Effectiveness of export promotion programmes from the perspective of learning economy
Anna Wojtowicz
Efektywne wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w Polsce
Effective use of renewable energy sources in Poland
Kaja Borowko
Usługi biznesowe - wybrane sposoby poszukiwania wzrostu efektywności
Business Services - selected ways of striving for effectiveness
Izabela Dobrowolska
Efektywność kosztowa w postępowaniu rejestrowym spółki cywilnej na gruncie polskiego porządku prawnego
Cost effectiveness in the registration proceedings of Polish civil law partnership
Michał Chrząszcz
Efektywność w zarządzaniu rezerwami szkodowymi przez zakład ubezpieczeń majątkowych
Effectiveness in management of loss reserves by the non-life insurance company
Opinie
e-book do wypożyczenia lub zakupu na stronie:
(...)
Niniejsza publikacja jest dziełem doktorantów Kolegium Ekonomiczno-Społecznego SGH, którzy dla swoich inter- i multidyscyplinarnych rozważań wybrali równość i efektywność - łącząc tradycję ze współczesnością. Przedstawione teksty są najczęściej fragmentami większych opracowań, np. kolejnych rozdziałów w rozprawach doktorskich lub szerszymi analizami problemów jedynie zasygnalizowanych w dysertacji, a niekiedy artykułami przygotowanymi specjalnie na potrzeby niniejszej publikacji. Ze względu na multidyscyplinarny charakter Kolegium, również zainteresowania doktorantów umieścić można w ramach różnych dyscyplin naukowych w obrębie nauk ekonomicznych, społecznych i prawnych. Dla młodych badaczy zmierzenie się z tak fundamentalnymi pojęciami mogło okazać się bardzo trudne, jednakże z drugiej strony inspirowało do poszerzenia swojej wiedzy i niekiedy odniesienia jej do bardzo praktycznych przejawów aktywności gospodarczej czy politycznej.
Tytułowe pojęcie równości najczęściej analizowane i stosowane jest jako kategoria filozofii społecznej i politycznej, rozumianej w ujęciu poziomym (jednakowy status dla takich samych osób) i pionowym (różne traktowanie różnych osób zmierzające do zniwelowania zasadniczych różnic statusu związanych z wykształceniem, pochodzeniem społecznym, majątkowym itd.). W analizach tych dostrzega się związki i sprzeczności między równością a wolnością czy sprawiedliwością. Zwraca się m.in. uwagę na to, że absolutna równość jest sprzeczna z pełną wolnością, bowiem wymaga nałożenia pewnych ograniczeń na część ludzi, a to stanowi pogwałcenie ich wolności. Poszczególne nurty myśli i praktyki politycznej są zróżnicowane w interpretowaniu obu pojęć i sprzeczności między równością a wolnością. W myśli klasycznego liberalizmu i praktyce gospodarczej znajdziemy silne przekonanie o konieczności zagwarantowania priorytetu wolności, co może i często odbywa się kosztem zwiększania nierówności społecznych. W myśli socjalistycznej czy socjaldemokratycznej znajdziemy silnie podkreślane hasło równości ludzi we wszystkich sferach aktywności, nawet kosztem wolności jednostek. W innych koncepcjach zwraca się uwagę na to, że oba pojęcia, obie wartości, wolność i równość, uzupełniają się wzajemnie - równość bez wolności jest niemożliwa, bowiem jeśli ktoś (osoba, grupa osób, instytucja) skutecznie ogranicza wolność, to oznacza, że stoi ponad wszystkimi, a to wyklucza równość. Z drugiej strony, jeśli wolność przysługuje tylko niektórym, to nie można mówić o istnieniu równości dla wszystkich. W kulturze i filozofii greckiej ludzie wolni byli sobie równi.
Relacja równości i sprawiedliwości jest również bardzo często przedmiotem skomplikowanych, interdyscyplinarnych analiz w nauce. Wskazuje się, że równość jest stanem występującym w praktyce, dla niektórych wręcz naturalnym. Natomiast sprawiedliwość jest pewnym teoretycznym uogólnieniem równości, może występować w teorii. Stwierdzamy często, że wybory są "równe", ale nie podkreślamy, że powinny być sprawiedliwe. Mówimy o "równości" obywateli wobec prawa, równości szans, równości płci lub równości uczestnictwa w demokracji, sprawiedliwość jednak utożsamiamy z określonymi instytucjami prawnymi, z samym państwem, które jest jednak czymś teoretycznym, na co nie mamy istotnego wpływu. Odwrotnie niż pojęcie równości, które jawi się nam jako bliskie, związane z porównywaniem się z innymi osobami, o co możemy zabiegać w nadziei na sukces.
Jeśli wrócimy do kultury i filozofii greckiej, to paradoksalnie może okazać się, że kolejne wieki nie wniosły np. do filozofii czy etyki zbyt wiele nowości w stosunku do czasów Arystotelesa czy niektórych myślicieli średniowiecza bezpośrednio doń nawiązujących (np. św. Tomasz z Akwinu). Bowiem owi starożytni Grecy i ich średniowieczni kontynuatorzy już wówczas analizowali wiele rodzajów równości, w tym:
izotimię - rozumianą jako "równe znaczenie wszystkich ludzi",
izonomię - czyli "równość wobec prawa",
izokrację - pojmowaną jako "równość mocy politycznej",
izogorię - oznaczającą "równą wolność słowa i działania politycznego",
izopsefię - która oznaczała "równe prawo głosu",
izopoliteję - czyli "równość w prawach obywatelskich",
izodaimonię - rozumianą jako "równość w dostatku i szczęściu",
izomoirię - czyli "równy udział w spółkach wszelkiego rodzaju".
Równość w ich ujęciu obejmowała więc nieomal wszystkie dziedziny życia i poglądy takie głosili nie tylko pierwsi filozofowie greccy, a później stoicy, ale także sofiści, którzy traktowali siebie jako wyróżnionych ze względu na posiadaną mądrość. Czy w takiej sytuacji powinno nam się wydawać, że wnosimy pewną wartość dodaną do ich rozważań?
Pojęcie efektywność jest najczęściej traktowane jako kategoria z dziedziny nauk ekonomicznych i oznacza rezultaty działań charakteryzowane przez jak najkorzystniejszą relację pomiędzy uzyskanymi efektami i poniesionymi nakładami. Odnosi się zarówno do produkcji, jak i sprzedaży, dystrybucji oraz promocji.
Występuje na różnych poziomach: gospodarki narodowej, przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowego czy innych podmiotów gospodarczych. Efektywność jest istotnym warunkiem ich organizacji i determinuje rozwój poszczególnych podmiotów, jednocześnie jest istotnym narzędziem pomiaru skuteczności zarządzania nimi.
Efektywność więc to również miara skuteczności i sprawności, czyli miara tego, w jakim stopniu dany podmiot gospodarczy osiąga wyznaczone cele. Przedsiębiorstwo jest uważane za efektywne, jeśli w pełni wykorzystuje posiadane przez siebie zasoby do wytwarzania produktów, na które występuje zapotrzebowanie na rynku, przy czym nie gromadzi zbędnych zapasów. Pomiaru efektywności dokonuje się z wykorzystaniem wskaźników cząstkowych charakteryzujących efektywność poszczególnych czynników produkcji, np. wydajność pracy lub produktywność kapitału oraz wskaźników syntetycznych efektywności działalności całego przedsiębiorstwa, np. wskaźnik rentowności kapitału, majątku lub sprzedaży.
Efektywność ekonomiczna to działanie mające na celu osiągnięcie danego efektu przy wykorzystaniu jak najmniejszej ilości dostępnych zasobów lub osiągnięcie najlepszego efektu przy wykorzystaniu określonej ilości zasobów. Efektywność ekonomiczna jest pojęciem wieloznacznym, które ujęte zostało z różnych perspektyw w naukach ekonomicznych i naukach o zarządzaniu. W naukach ekonomicznych efektywność ekonomiczna określana jest jako jednoczesne osiągnięcie efektywności technologicznej i efektywności alokacyjnej, związanej przede wszystkim z optymalizacją alokacji zasobów. Często termin ten utożsamiany jest z efektywnością rozumianą jako efektywność Pareto. W naukach o zarządzaniu rozróżnia się trzy zasadnicze podejścia do efektywności:
- podejście celowościowe, w którym ocena efektywności dotyczy stopnia realizacji założonego celu, a w następnej kolejności poziomu wykorzystania dostępnych zasobów,
- podejście systemowe, według którego efektywność to umiejętność pokonywania przez podmiot niestabilności płynącej z otoczenia oraz kształtowania przezeń otoczenia w kierunku korzystnym dla niego samego,
- podejście wielokryterialne, w którym idea efektywności oparta jest na osiąganiu przez podmiot wyznaczonych celów, spełnianie określonych warunków i spełnianie nałożonych na niego standardów.
Pojęcie efektywności i jego interpretacje są często bardzo szerokie i obejmują również inne pojęcia, z którymi bywa utożsamiane, takie jak: skuteczność, sprawność, wydajność czy produktywność. Można z całą pewnością stwierdzić, iż badania tego pojęcia będą się rozwijały wraz ze zmianami technicznymi, technologicznymi i organizacyjnymi, jakim podlegać będą różne podmioty gospodarcze w realnej gospodarce na poziomie narodowym, regionalnym i globalnym.
Wyrażamy nadzieję, że przedstawione w publikacji teksty spotkają się z życzliwym uznaniem czytelników, a ich Autorom przyniosą zadowolenie oraz zachęcą do dalszych studiów i badań na tą problematyką. Być może będą również inspiracją dla doktorantów na innych polskich uczelniach prowadzących badania podobnych zagadnień. Gdyby tak się stało, będziemy się cieszyć razem z nimi.
Wstęp
RÓWNOŚĆ
Agnieszka Kopeć
Równość i sprawiedliwość w kontekście wybranych problemów społeczno-gospodarczych Polski
Equality and justice in the context of chosen social-economic problems in Poland
Maciej Maciejowski
Równość w aspekcie społecznym i ekonomicznym
Equality in social and economic terms
Marlena Kondrat
Problem równouprawnienia kobiet i mężczyzn w Polsce
Problems of gender equality in Poland
Aleksandra Chmielewska
Media społecznościowe w polityce publicznej. Równość w dostępie do informacji
Social media in public policy. Equality in access to information
Edyta Karpiuk
System oświaty w Polsce a poziom nierówności społecznych
Educational system in Poland and the level of social inequalities
Aleksander Siemaszko
Nierówności ekonomiczne w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej
Economic inequalities in the foreign and security policy of the European Union
Sylwia Kaczmarek-Brzuska
Implementacja standardów równościowych we wnioskach unijnych
Implementation of equal standards in EU Projects documentation
EFEKTYWNOŚĆ
Anna Wojtowicz
Efektywność energetyczna jako ważny element polityki energetycznej UE i Polski
Energy efficiency as an important element of the EU and Polish energy policy
Izabela Dobrowolska
Jednolity rynek cyfrowy w Unii Europejskiej
The EU Digital Single Market
Anna Długaszewska
Różnorodność i wielowymiarowość pomiarów efektywności w działaniach CSR w przedsiębiorstwie
Diversity and multidimensional measurement of efficiency in the company's CSR
Agata Gierczak
Efektywność programów promocji eksportu w kontekście gospodarki uczącej się
Effectiveness of export promotion programmes from the perspective of learning economy
Anna Wojtowicz
Efektywne wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w Polsce
Effective use of renewable energy sources in Poland
Kaja Borowko
Usługi biznesowe - wybrane sposoby poszukiwania wzrostu efektywności
Business Services - selected ways of striving for effectiveness
Izabela Dobrowolska
Efektywność kosztowa w postępowaniu rejestrowym spółki cywilnej na gruncie polskiego porządku prawnego
Cost effectiveness in the registration proceedings of Polish civil law partnership
Michał Chrząszcz
Efektywność w zarządzaniu rezerwami szkodowymi przez zakład ubezpieczeń majątkowych
Effectiveness in management of loss reserves by the non-life insurance company
