[[[separator]]]
Przedsiębiorstwa rodzinne są najstarszą formą prowadzenia działalności gospodarczej. Obecnie obserwuje się ich dynamiczny rozwój i rosnącą rolę w wielu gospodarkach.
Ich znaczenie wyraża się liczbą i udziałem w strukturze przedsiębiorstw, liczbą tworzonych przez nie miejsc pracy, ale też istotnym udziałem w PKB. Jednak mimo lat badania fenomenu rodzinnej przedsiębiorczości wiele kwestii pozostaje niezdiagnozowanych. Nadal do końca nie rozpoznano istoty przedsiębiorstwa rodzinnego. W literaturze stosuje się wiele podejść do definiowania tego typu podmiotów, co generuje problemy w porównywaniu, wnioskowaniu i formułowaniu zaleceń. Dodatkowo przedsiębiorstwa rodzinne kojarzone są z małymi podmiotami, często rzemieślniczymi, a nie dużymi jednostkami gospodarczymi, które są profesjonalnie zarządzane i rozwijane. Natomiast praktyka gospodarcza pokazuje, że z łatwością można odnaleźć rodzinne firmy wśród największych podmiotów gospodarczych, działających w skali globalnej i często bardzo zdywersyfikowanych. Przedsiębiorstwa wraz rozwojem poszukują optymalnej struktury organizacji prowadzonej działalności gospodarczej. Rozwiązaniem oferującym wiele korzyści jest struktura grupy kapitałowej. Duże przedsiębiorstwa rodzinne często korzystają z tej formy i działają jako grupy kapitałowe. Rodzinne grupy kapitałowe można odnaleźć zarówno w światowych rankingach firm rodzinnych (np. Family Capital; EY i Uniwersytetu St. Gallen), jak i w polskich zestawieniach największych firm prywatnych Forbesa czy też w rankingu firm rodzinnych na giełdzie opracowanym przez Grand Thorton5. Rodzinne grupy kapitałowe to sieci powiązanych kapitałowo i personalnie przedsiębiorstw, w których cele i relacje rodzinne łączą się z celami i relacjami biznesowymi. Kluczową cechą rodzinnych grup kapitałowych, jak i wszystkich rodzinnych firm, jest połączenie w jednym podmiocie gospodarczym trzech podsystemów: rodziny, biznesu i własności6. Wpływa to na różne aspekty funkcjonowania i wyróżnia rodzinne grupy kapitałowe spośród grup o innej strukturze własności. Specyfika rodzinnych grup kapitałowych jako podmiotów gospodarczych wynika zarówno z zaangażowania rodziny we własność, nadzór i bieżące zarządzanie, jak i działania w strukturze wymagającej implementacji zaawansowanych metod zarządzania. Brak rozdziału własności od zarządzania i kwestia sukcesji są podstawowymi wyróżnikami rodzinnych grup kapitałowych. W konsekwencji przekłada się to na nieco inne przesłanki tworzenia i rozwoju tych podmiotów i dotyczy odmiennego sposobu bieżącego zarządzania, kultury organizacyjnej, procesu dokonywania wyborów strategicznych, często innego podejścia do zarządzania zasobami ludzkimi. Niestety wciąż jest mało opracowań poświęconych specyfice działania rodzinnych grup kapitałowych. Celem niniejszej książki jest przybliżenie działania rodzinnych grup kapitałowych w wybranych obszarach. Autorzy starali się stworzyć swego rodzaju kompendium wiedzy o specyfice rodzinnych grup kapitałowych oraz najistotniejszych wyzwaniach w zarządzaniu tymi podmiotami. Pisząc o specyfice rodzinnych grup kapitałowych, uwzględniono kwestie wartości i celów, systemu corporate governance, problematyki sukcesji i podejść do niej, a także kultury organizacyjnej i przywództwa. Natomiast kluczowe wyzwania zarządzania rodzinnymi grupami kapitałowymi odnoszą się do problematyki tworzenia modelu biznesu, budowania innowacyjności rodzinnej grupy kapitałowej, zarządzania marką, zarządzania zasobami ludzkimi oraz zarządzania finansami. Niniejsza monografia składa się z trzech części. Pierwsza część skupia się na rozpoznaniu specyfiki rodzinnych grup kapitałowych. Składa się z sześciu rozdziałów, w których kolejno przybliżono pojęcie przedsiębiorczości rodzinnej i rodzinnej grupy kapitałowej, przesłanki tworzenia i rozwoju tych podmiotów, wartości i cele rodzinnych grup kapitałowych, a także problematykę kultury i przywództwa oraz sukcesji w rodzinnych grupach kapitałowych. Druga część opracowania, składająca się z pięciu rozdziałów, poświęcona jest zarządzaniu rodzinnymi grupami kapitałowymi. Skupiono się tutaj na modelu biznesu, innowacyjności, zarządzaniu
ludźmi, marką oraz finansami rodzinnych grup kapitałowych. Dopełnieniem treści monografii jest ilustracja empiryczna wybranych czterech rodzinnych grup kapitałowych. Rodzinność grupy kapitałowej została określona przy uwzględnieniu dwóch najczęściej stosowanych kryteriów, czyli udziału we własności i zaangażowaniu w zarządzanie/nadzór w grupie kapitałowej. Opisane przypadki prezentują działanie rodzinnej grupy kapitałowej z perspektywy jej innowacyjności (Grupa Adamed), wykorzystania rozwoju zewnętrznego (Grupa Polsat), strategii internacjonalizacji (Grupa Wielton) oraz korzyści wejścia na giełdę (Grupa Atal). Monografia jest rezultatem teoretycznej refleksji i empirycznej analizy działania rodzinnych grup kapitałowych. Zawarte w niej rozważania integrują teorię przedsiębiorczości rodzinnej z teorią grup kapitałowych. Zaprezentowane przemyślenia i wnioski stanowią przyczynek do dalszej dyskusji nad tym ważnym poznawczo i praktycznie zagadnieniem. Dziękując tym, którzy przyczynili się do powstania monografii, zapraszam do lektury.
[[[separator]]]
WSTĘP
CZĘŚĆ I SPECYFIKA RODZINNYCH GRUP KAPITAŁOWYCH RODZINNE GRUPY KAPITAŁOWE
Wioletta Mierzejewska
1.1. Wprowadzenie
1.2. Podejścia do definiowania firm rodzinnych
1.3. Rozwój przedsiębiorstw rodzinnych
1.4. Istota i przyczyny tworzenia grup kapitałowych
1.5. Charakterystyka rodzinnych grup kapitałowych
1.6. Podsumowanie
PRZESŁANKI TWORZENIA RODZINNYCH GRUP KAPITAŁOWYCH
Cezary Suszyński
2.1. Wprowadzenie
2.2. Dążenia do ograniczenia ryzyka i niepewności w biznesie
2.3. Przezwyciężanie ograniczeń zasobowych przedsiębiorstw rodzinnych
2.4. Równoważenie obiektywnych i subiektywnych norm oraz kryteriów określających ustrój przedsiębiorstwa rodzinnego
2.5. Wprowadzanie nowego modelu biznesu
2.6. Perspektywa międzynarodowa i globalizacja przedsiębiorstw rodzinnych
2.7. Rozwój i współczesne znaczenie mechanizmów rynku kapitałowego
2.8. Podsumowanie
WARTOŚCI I CELE RODZINNYCH GRUP KAPITAŁOWYCH
Cezary Suszyński
3.1. Wprowadzenie
3.2. Rodzina a wartości i cele rodzinnych grup kapitałowych
3.3. Własność a wartości i cele rodzinnych grup kapitałowych
3.4. Przedsiębiorstwo a wartości i cele rodzinnych grup kapitałowych
3.5. Podsumowanie
ŁAD KORPORACYJNY W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Maria Aluchna
4.1. Wprowadzenie
4.2. Grupy kapitałowe kontrolowane przez rodziny
4.3. Ład korporacyjny w grupach kapitałowych kontrolowanych przez rodziny
4.4. Podsumowanie
OBLICZA KULTUR I PRZYWÓDZTWA W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Sławomir Winch
5.1. Wprowadzenie
5.2. Oblicza kultury organizacyjnej
5.3. Oblicza przywództwa w firmach rodzinnych
5.4. Oblicza tożsamości firmy rodzinnej
5.5. Podsumowanie
SUKCESJA W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Tomasz Gigol
6.1. Wprowadzenie
6.2. Uwarunkowania sukcesji w rodzinnych grupach kapitałowych
6.3. Proces sukcesji w rodzinnych grupach kapitałowych
6.4. Sukcesja w rodzinnych grupach kapitałowych w świetle badań
6.5. Podsumowanie
CZĘŚĆ II WYBRANE PROBLEMY ZARZĄDZANIA RODZINNYMI GRUPAMI KAPITAŁOWYMI MODELE BIZNESU RODZINNYCH GRUP KAPITAŁOWYCH
Wioletta Mierzejewska, Sylwester Gregorczyk
7.1. Wprowadzenie
7.2. Istota modelu biznesu
7.3. Rodzaje modeli biznesu
7.4. Modele biznesu rodzinnych grup kapitałowych
7.5. Podsumowanie
DZIAŁALNOŚĆ INNOWACYJNA W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Agnieszka Sopińska, Patryk Dziurski
8.1. Wprowadzenie
8.2. Specyfika działalności innowacyjnej w podmiotach rodzinnych
8.3. Specyfika działalności innowacyjnej w grupach kapitałowych
8.4. Specyfika działalności innowacyjnej w rodzinnych grupach kapitałowych
8.5. Podsumowanie
ZARZĄDZANIE ZASOBAMI LUDZKIMI W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Tomasz Gigol
9.1. Wprowadzenie
9.2. Różnice w zarządzaniu zasobami ludzkimi między przedsiębiorstwami rodzinnymi i nierodzinnymi
9.3. Specyfika pozyskiwania zasobów ludzkich w przedsiębiorstwach rodzinnych
9.4. Rozwój zasobów ludzkich w przedsiębiorstwach rodzinnych
9.5. Podsumowanie
ZARZĄDZANIE MARKĄ W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Patryk Dziurski
10.1. Wprowadzenie
10.2. Znaczenie marki we współczesnym świecie
10.3. Zarządzanie marką podmiotów rodzinnych
10.4. Strategie marki podmiotów rodzinnych
10.5. Podsumowanie
ZARZĄDZANIE FINANSAMI W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Krzysztof Melnarowicz
11.1. Wprowadzenie
11.2. Zarządzanie finansami w przedsiębiorstwach rodzinnych, w tym rodzinnych grupach kapitałowych
11.3. Decyzje finansowe i inwestycyjne w rodzinnych grupach kapitałowych
11.4. Ryzyko a zarządzanie finansami w przedsiębiorstwach rodzinnych i rodzinnych grupach kapitałowych
11.5. Podsumowanie
CZĘŚĆ III RODZINNE GRUPY KAPITAŁOWE – ILUSTRACJA EMPIRYCZNA GRUPA ADAMED – RODZINNA TRADYCJA NAPĘDZANA INNOWACJAMI
Kamil Flig
12.1. Wprowadzenie
12.2. Historia rozwoju Grupy Adamed
12.3. Grupa Adamed obecnie
12.4. Rola rodziny w Grupie Adamed
12.5. Wyniki Grupy Adamed
12.6. Podsumowanie
GRUPA ATAL – KORZYŚCI Z WPROWADZENIA NA GIEŁDĘ RODZINNEGO PODMIOTU
Cezary Suszyński
13.1. Wprowadzenie
13.2. Rola rodziny w Grupie Atal
13.3. Wejście na giełdę Grupy Atal
13.4. Wybrane dane finansowe
13.5. Podsumowanie
GRUPA POLSAT PLUS – ROZWÓJ POPRZEZ FUZJE I PRZEJĘCIA
Mirosław Łukasiewicz
14.1. Wprowadzenie
14.2. Charakterystyka Grupy Polsat Plus
14.3. Rola rodziny w Grupie Polsat Plus
14.4. Rozwój Grupy Polsat Plus przez fuzje i przejęcia
14.5. Podsumowanie
GRUPA WIELTON – Z WIELBŁĄDEM W ŚWIAT Od mikroprzedsiębiorstwa do rodzinnej korporacji międzynarodowej
Anna Krejner-Nowecka
15.1. Wprowadzenie
15.2. Historia powstania i rola rodzin w Grupie Wielton
15.3. Proces internacjonalizacji Grupy Wielton
15.4. Podsumowanie
Opis
Wstęp
Przedsiębiorstwa rodzinne są najstarszą formą prowadzenia działalności gospodarczej. Obecnie obserwuje się ich dynamiczny rozwój i rosnącą rolę w wielu gospodarkach.
Ich znaczenie wyraża się liczbą i udziałem w strukturze przedsiębiorstw, liczbą tworzonych przez nie miejsc pracy, ale też istotnym udziałem w PKB. Jednak mimo lat badania fenomenu rodzinnej przedsiębiorczości wiele kwestii pozostaje niezdiagnozowanych. Nadal do końca nie rozpoznano istoty przedsiębiorstwa rodzinnego. W literaturze stosuje się wiele podejść do definiowania tego typu podmiotów, co generuje problemy w porównywaniu, wnioskowaniu i formułowaniu zaleceń. Dodatkowo przedsiębiorstwa rodzinne kojarzone są z małymi podmiotami, często rzemieślniczymi, a nie dużymi jednostkami gospodarczymi, które są profesjonalnie zarządzane i rozwijane. Natomiast praktyka gospodarcza pokazuje, że z łatwością można odnaleźć rodzinne firmy wśród największych podmiotów gospodarczych, działających w skali globalnej i często bardzo zdywersyfikowanych. Przedsiębiorstwa wraz rozwojem poszukują optymalnej struktury organizacji prowadzonej działalności gospodarczej. Rozwiązaniem oferującym wiele korzyści jest struktura grupy kapitałowej. Duże przedsiębiorstwa rodzinne często korzystają z tej formy i działają jako grupy kapitałowe. Rodzinne grupy kapitałowe można odnaleźć zarówno w światowych rankingach firm rodzinnych (np. Family Capital; EY i Uniwersytetu St. Gallen), jak i w polskich zestawieniach największych firm prywatnych Forbesa czy też w rankingu firm rodzinnych na giełdzie opracowanym przez Grand Thorton5. Rodzinne grupy kapitałowe to sieci powiązanych kapitałowo i personalnie przedsiębiorstw, w których cele i relacje rodzinne łączą się z celami i relacjami biznesowymi. Kluczową cechą rodzinnych grup kapitałowych, jak i wszystkich rodzinnych firm, jest połączenie w jednym podmiocie gospodarczym trzech podsystemów: rodziny, biznesu i własności6. Wpływa to na różne aspekty funkcjonowania i wyróżnia rodzinne grupy kapitałowe spośród grup o innej strukturze własności. Specyfika rodzinnych grup kapitałowych jako podmiotów gospodarczych wynika zarówno z zaangażowania rodziny we własność, nadzór i bieżące zarządzanie, jak i działania w strukturze wymagającej implementacji zaawansowanych metod zarządzania. Brak rozdziału własności od zarządzania i kwestia sukcesji są podstawowymi wyróżnikami rodzinnych grup kapitałowych. W konsekwencji przekłada się to na nieco inne przesłanki tworzenia i rozwoju tych podmiotów i dotyczy odmiennego sposobu bieżącego zarządzania, kultury organizacyjnej, procesu dokonywania wyborów strategicznych, często innego podejścia do zarządzania zasobami ludzkimi. Niestety wciąż jest mało opracowań poświęconych specyfice działania rodzinnych grup kapitałowych. Celem niniejszej książki jest przybliżenie działania rodzinnych grup kapitałowych w wybranych obszarach. Autorzy starali się stworzyć swego rodzaju kompendium wiedzy o specyfice rodzinnych grup kapitałowych oraz najistotniejszych wyzwaniach w zarządzaniu tymi podmiotami. Pisząc o specyfice rodzinnych grup kapitałowych, uwzględniono kwestie wartości i celów, systemu corporate governance, problematyki sukcesji i podejść do niej, a także kultury organizacyjnej i przywództwa. Natomiast kluczowe wyzwania zarządzania rodzinnymi grupami kapitałowymi odnoszą się do problematyki tworzenia modelu biznesu, budowania innowacyjności rodzinnej grupy kapitałowej, zarządzania marką, zarządzania zasobami ludzkimi oraz zarządzania finansami. Niniejsza monografia składa się z trzech części. Pierwsza część skupia się na rozpoznaniu specyfiki rodzinnych grup kapitałowych. Składa się z sześciu rozdziałów, w których kolejno przybliżono pojęcie przedsiębiorczości rodzinnej i rodzinnej grupy kapitałowej, przesłanki tworzenia i rozwoju tych podmiotów, wartości i cele rodzinnych grup kapitałowych, a także problematykę kultury i przywództwa oraz sukcesji w rodzinnych grupach kapitałowych. Druga część opracowania, składająca się z pięciu rozdziałów, poświęcona jest zarządzaniu rodzinnymi grupami kapitałowymi. Skupiono się tutaj na modelu biznesu, innowacyjności, zarządzaniu
ludźmi, marką oraz finansami rodzinnych grup kapitałowych. Dopełnieniem treści monografii jest ilustracja empiryczna wybranych czterech rodzinnych grup kapitałowych. Rodzinność grupy kapitałowej została określona przy uwzględnieniu dwóch najczęściej stosowanych kryteriów, czyli udziału we własności i zaangażowaniu w zarządzanie/nadzór w grupie kapitałowej. Opisane przypadki prezentują działanie rodzinnej grupy kapitałowej z perspektywy jej innowacyjności (Grupa Adamed), wykorzystania rozwoju zewnętrznego (Grupa Polsat), strategii internacjonalizacji (Grupa Wielton) oraz korzyści wejścia na giełdę (Grupa Atal). Monografia jest rezultatem teoretycznej refleksji i empirycznej analizy działania rodzinnych grup kapitałowych. Zawarte w niej rozważania integrują teorię przedsiębiorczości rodzinnej z teorią grup kapitałowych. Zaprezentowane przemyślenia i wnioski stanowią przyczynek do dalszej dyskusji nad tym ważnym poznawczo i praktycznie zagadnieniem. Dziękując tym, którzy przyczynili się do powstania monografii, zapraszam do lektury.
Spis treści
WSTĘP
CZĘŚĆ I SPECYFIKA RODZINNYCH GRUP KAPITAŁOWYCH RODZINNE GRUPY KAPITAŁOWE
Wioletta Mierzejewska
1.1. Wprowadzenie
1.2. Podejścia do definiowania firm rodzinnych
1.3. Rozwój przedsiębiorstw rodzinnych
1.4. Istota i przyczyny tworzenia grup kapitałowych
1.5. Charakterystyka rodzinnych grup kapitałowych
1.6. Podsumowanie
PRZESŁANKI TWORZENIA RODZINNYCH GRUP KAPITAŁOWYCH
Cezary Suszyński
2.1. Wprowadzenie
2.2. Dążenia do ograniczenia ryzyka i niepewności w biznesie
2.3. Przezwyciężanie ograniczeń zasobowych przedsiębiorstw rodzinnych
2.4. Równoważenie obiektywnych i subiektywnych norm oraz kryteriów określających ustrój przedsiębiorstwa rodzinnego
2.5. Wprowadzanie nowego modelu biznesu
2.6. Perspektywa międzynarodowa i globalizacja przedsiębiorstw rodzinnych
2.7. Rozwój i współczesne znaczenie mechanizmów rynku kapitałowego
2.8. Podsumowanie
WARTOŚCI I CELE RODZINNYCH GRUP KAPITAŁOWYCH
Cezary Suszyński
3.1. Wprowadzenie
3.2. Rodzina a wartości i cele rodzinnych grup kapitałowych
3.3. Własność a wartości i cele rodzinnych grup kapitałowych
3.4. Przedsiębiorstwo a wartości i cele rodzinnych grup kapitałowych
3.5. Podsumowanie
ŁAD KORPORACYJNY W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Maria Aluchna
4.1. Wprowadzenie
4.2. Grupy kapitałowe kontrolowane przez rodziny
4.3. Ład korporacyjny w grupach kapitałowych kontrolowanych przez rodziny
4.4. Podsumowanie
OBLICZA KULTUR I PRZYWÓDZTWA W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Sławomir Winch
5.1. Wprowadzenie
5.2. Oblicza kultury organizacyjnej
5.3. Oblicza przywództwa w firmach rodzinnych
5.4. Oblicza tożsamości firmy rodzinnej
5.5. Podsumowanie
SUKCESJA W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Tomasz Gigol
6.1. Wprowadzenie
6.2. Uwarunkowania sukcesji w rodzinnych grupach kapitałowych
6.3. Proces sukcesji w rodzinnych grupach kapitałowych
6.4. Sukcesja w rodzinnych grupach kapitałowych w świetle badań
6.5. Podsumowanie
CZĘŚĆ II WYBRANE PROBLEMY ZARZĄDZANIA RODZINNYMI GRUPAMI KAPITAŁOWYMI MODELE BIZNESU RODZINNYCH GRUP KAPITAŁOWYCH
Wioletta Mierzejewska, Sylwester Gregorczyk
7.1. Wprowadzenie
7.2. Istota modelu biznesu
7.3. Rodzaje modeli biznesu
7.4. Modele biznesu rodzinnych grup kapitałowych
7.5. Podsumowanie
DZIAŁALNOŚĆ INNOWACYJNA W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Agnieszka Sopińska, Patryk Dziurski
8.1. Wprowadzenie
8.2. Specyfika działalności innowacyjnej w podmiotach rodzinnych
8.3. Specyfika działalności innowacyjnej w grupach kapitałowych
8.4. Specyfika działalności innowacyjnej w rodzinnych grupach kapitałowych
8.5. Podsumowanie
ZARZĄDZANIE ZASOBAMI LUDZKIMI W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Tomasz Gigol
9.1. Wprowadzenie
9.2. Różnice w zarządzaniu zasobami ludzkimi między przedsiębiorstwami rodzinnymi i nierodzinnymi
9.3. Specyfika pozyskiwania zasobów ludzkich w przedsiębiorstwach rodzinnych
9.4. Rozwój zasobów ludzkich w przedsiębiorstwach rodzinnych
9.5. Podsumowanie
ZARZĄDZANIE MARKĄ W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Patryk Dziurski
10.1. Wprowadzenie
10.2. Znaczenie marki we współczesnym świecie
10.3. Zarządzanie marką podmiotów rodzinnych
10.4. Strategie marki podmiotów rodzinnych
10.5. Podsumowanie
ZARZĄDZANIE FINANSAMI W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Krzysztof Melnarowicz
11.1. Wprowadzenie
11.2. Zarządzanie finansami w przedsiębiorstwach rodzinnych, w tym rodzinnych grupach kapitałowych
11.3. Decyzje finansowe i inwestycyjne w rodzinnych grupach kapitałowych
11.4. Ryzyko a zarządzanie finansami w przedsiębiorstwach rodzinnych i rodzinnych grupach kapitałowych
11.5. Podsumowanie
CZĘŚĆ III RODZINNE GRUPY KAPITAŁOWE – ILUSTRACJA EMPIRYCZNA GRUPA ADAMED – RODZINNA TRADYCJA NAPĘDZANA INNOWACJAMI
Kamil Flig
12.1. Wprowadzenie
12.2. Historia rozwoju Grupy Adamed
12.3. Grupa Adamed obecnie
12.4. Rola rodziny w Grupie Adamed
12.5. Wyniki Grupy Adamed
12.6. Podsumowanie
GRUPA ATAL – KORZYŚCI Z WPROWADZENIA NA GIEŁDĘ RODZINNEGO PODMIOTU
Cezary Suszyński
13.1. Wprowadzenie
13.2. Rola rodziny w Grupie Atal
13.3. Wejście na giełdę Grupy Atal
13.4. Wybrane dane finansowe
13.5. Podsumowanie
GRUPA POLSAT PLUS – ROZWÓJ POPRZEZ FUZJE I PRZEJĘCIA
Mirosław Łukasiewicz
14.1. Wprowadzenie
14.2. Charakterystyka Grupy Polsat Plus
14.3. Rola rodziny w Grupie Polsat Plus
14.4. Rozwój Grupy Polsat Plus przez fuzje i przejęcia
14.5. Podsumowanie
GRUPA WIELTON – Z WIELBŁĄDEM W ŚWIAT Od mikroprzedsiębiorstwa do rodzinnej korporacji międzynarodowej
Anna Krejner-Nowecka
15.1. Wprowadzenie
15.2. Historia powstania i rola rodzin w Grupie Wielton
15.3. Proces internacjonalizacji Grupy Wielton
15.4. Podsumowanie
Opinie
Przedsiębiorstwa rodzinne są najstarszą formą prowadzenia działalności gospodarczej. Obecnie obserwuje się ich dynamiczny rozwój i rosnącą rolę w wielu gospodarkach.
Ich znaczenie wyraża się liczbą i udziałem w strukturze przedsiębiorstw, liczbą tworzonych przez nie miejsc pracy, ale też istotnym udziałem w PKB. Jednak mimo lat badania fenomenu rodzinnej przedsiębiorczości wiele kwestii pozostaje niezdiagnozowanych. Nadal do końca nie rozpoznano istoty przedsiębiorstwa rodzinnego. W literaturze stosuje się wiele podejść do definiowania tego typu podmiotów, co generuje problemy w porównywaniu, wnioskowaniu i formułowaniu zaleceń. Dodatkowo przedsiębiorstwa rodzinne kojarzone są z małymi podmiotami, często rzemieślniczymi, a nie dużymi jednostkami gospodarczymi, które są profesjonalnie zarządzane i rozwijane. Natomiast praktyka gospodarcza pokazuje, że z łatwością można odnaleźć rodzinne firmy wśród największych podmiotów gospodarczych, działających w skali globalnej i często bardzo zdywersyfikowanych. Przedsiębiorstwa wraz rozwojem poszukują optymalnej struktury organizacji prowadzonej działalności gospodarczej. Rozwiązaniem oferującym wiele korzyści jest struktura grupy kapitałowej. Duże przedsiębiorstwa rodzinne często korzystają z tej formy i działają jako grupy kapitałowe. Rodzinne grupy kapitałowe można odnaleźć zarówno w światowych rankingach firm rodzinnych (np. Family Capital; EY i Uniwersytetu St. Gallen), jak i w polskich zestawieniach największych firm prywatnych Forbesa czy też w rankingu firm rodzinnych na giełdzie opracowanym przez Grand Thorton5. Rodzinne grupy kapitałowe to sieci powiązanych kapitałowo i personalnie przedsiębiorstw, w których cele i relacje rodzinne łączą się z celami i relacjami biznesowymi. Kluczową cechą rodzinnych grup kapitałowych, jak i wszystkich rodzinnych firm, jest połączenie w jednym podmiocie gospodarczym trzech podsystemów: rodziny, biznesu i własności6. Wpływa to na różne aspekty funkcjonowania i wyróżnia rodzinne grupy kapitałowe spośród grup o innej strukturze własności. Specyfika rodzinnych grup kapitałowych jako podmiotów gospodarczych wynika zarówno z zaangażowania rodziny we własność, nadzór i bieżące zarządzanie, jak i działania w strukturze wymagającej implementacji zaawansowanych metod zarządzania. Brak rozdziału własności od zarządzania i kwestia sukcesji są podstawowymi wyróżnikami rodzinnych grup kapitałowych. W konsekwencji przekłada się to na nieco inne przesłanki tworzenia i rozwoju tych podmiotów i dotyczy odmiennego sposobu bieżącego zarządzania, kultury organizacyjnej, procesu dokonywania wyborów strategicznych, często innego podejścia do zarządzania zasobami ludzkimi. Niestety wciąż jest mało opracowań poświęconych specyfice działania rodzinnych grup kapitałowych. Celem niniejszej książki jest przybliżenie działania rodzinnych grup kapitałowych w wybranych obszarach. Autorzy starali się stworzyć swego rodzaju kompendium wiedzy o specyfice rodzinnych grup kapitałowych oraz najistotniejszych wyzwaniach w zarządzaniu tymi podmiotami. Pisząc o specyfice rodzinnych grup kapitałowych, uwzględniono kwestie wartości i celów, systemu corporate governance, problematyki sukcesji i podejść do niej, a także kultury organizacyjnej i przywództwa. Natomiast kluczowe wyzwania zarządzania rodzinnymi grupami kapitałowymi odnoszą się do problematyki tworzenia modelu biznesu, budowania innowacyjności rodzinnej grupy kapitałowej, zarządzania marką, zarządzania zasobami ludzkimi oraz zarządzania finansami. Niniejsza monografia składa się z trzech części. Pierwsza część skupia się na rozpoznaniu specyfiki rodzinnych grup kapitałowych. Składa się z sześciu rozdziałów, w których kolejno przybliżono pojęcie przedsiębiorczości rodzinnej i rodzinnej grupy kapitałowej, przesłanki tworzenia i rozwoju tych podmiotów, wartości i cele rodzinnych grup kapitałowych, a także problematykę kultury i przywództwa oraz sukcesji w rodzinnych grupach kapitałowych. Druga część opracowania, składająca się z pięciu rozdziałów, poświęcona jest zarządzaniu rodzinnymi grupami kapitałowymi. Skupiono się tutaj na modelu biznesu, innowacyjności, zarządzaniu
ludźmi, marką oraz finansami rodzinnych grup kapitałowych. Dopełnieniem treści monografii jest ilustracja empiryczna wybranych czterech rodzinnych grup kapitałowych. Rodzinność grupy kapitałowej została określona przy uwzględnieniu dwóch najczęściej stosowanych kryteriów, czyli udziału we własności i zaangażowaniu w zarządzanie/nadzór w grupie kapitałowej. Opisane przypadki prezentują działanie rodzinnej grupy kapitałowej z perspektywy jej innowacyjności (Grupa Adamed), wykorzystania rozwoju zewnętrznego (Grupa Polsat), strategii internacjonalizacji (Grupa Wielton) oraz korzyści wejścia na giełdę (Grupa Atal). Monografia jest rezultatem teoretycznej refleksji i empirycznej analizy działania rodzinnych grup kapitałowych. Zawarte w niej rozważania integrują teorię przedsiębiorczości rodzinnej z teorią grup kapitałowych. Zaprezentowane przemyślenia i wnioski stanowią przyczynek do dalszej dyskusji nad tym ważnym poznawczo i praktycznie zagadnieniem. Dziękując tym, którzy przyczynili się do powstania monografii, zapraszam do lektury.
WSTĘP
CZĘŚĆ I SPECYFIKA RODZINNYCH GRUP KAPITAŁOWYCH RODZINNE GRUPY KAPITAŁOWE
Wioletta Mierzejewska
1.1. Wprowadzenie
1.2. Podejścia do definiowania firm rodzinnych
1.3. Rozwój przedsiębiorstw rodzinnych
1.4. Istota i przyczyny tworzenia grup kapitałowych
1.5. Charakterystyka rodzinnych grup kapitałowych
1.6. Podsumowanie
PRZESŁANKI TWORZENIA RODZINNYCH GRUP KAPITAŁOWYCH
Cezary Suszyński
2.1. Wprowadzenie
2.2. Dążenia do ograniczenia ryzyka i niepewności w biznesie
2.3. Przezwyciężanie ograniczeń zasobowych przedsiębiorstw rodzinnych
2.4. Równoważenie obiektywnych i subiektywnych norm oraz kryteriów określających ustrój przedsiębiorstwa rodzinnego
2.5. Wprowadzanie nowego modelu biznesu
2.6. Perspektywa międzynarodowa i globalizacja przedsiębiorstw rodzinnych
2.7. Rozwój i współczesne znaczenie mechanizmów rynku kapitałowego
2.8. Podsumowanie
WARTOŚCI I CELE RODZINNYCH GRUP KAPITAŁOWYCH
Cezary Suszyński
3.1. Wprowadzenie
3.2. Rodzina a wartości i cele rodzinnych grup kapitałowych
3.3. Własność a wartości i cele rodzinnych grup kapitałowych
3.4. Przedsiębiorstwo a wartości i cele rodzinnych grup kapitałowych
3.5. Podsumowanie
ŁAD KORPORACYJNY W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Maria Aluchna
4.1. Wprowadzenie
4.2. Grupy kapitałowe kontrolowane przez rodziny
4.3. Ład korporacyjny w grupach kapitałowych kontrolowanych przez rodziny
4.4. Podsumowanie
OBLICZA KULTUR I PRZYWÓDZTWA W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Sławomir Winch
5.1. Wprowadzenie
5.2. Oblicza kultury organizacyjnej
5.3. Oblicza przywództwa w firmach rodzinnych
5.4. Oblicza tożsamości firmy rodzinnej
5.5. Podsumowanie
SUKCESJA W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Tomasz Gigol
6.1. Wprowadzenie
6.2. Uwarunkowania sukcesji w rodzinnych grupach kapitałowych
6.3. Proces sukcesji w rodzinnych grupach kapitałowych
6.4. Sukcesja w rodzinnych grupach kapitałowych w świetle badań
6.5. Podsumowanie
CZĘŚĆ II WYBRANE PROBLEMY ZARZĄDZANIA RODZINNYMI GRUPAMI KAPITAŁOWYMI MODELE BIZNESU RODZINNYCH GRUP KAPITAŁOWYCH
Wioletta Mierzejewska, Sylwester Gregorczyk
7.1. Wprowadzenie
7.2. Istota modelu biznesu
7.3. Rodzaje modeli biznesu
7.4. Modele biznesu rodzinnych grup kapitałowych
7.5. Podsumowanie
DZIAŁALNOŚĆ INNOWACYJNA W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Agnieszka Sopińska, Patryk Dziurski
8.1. Wprowadzenie
8.2. Specyfika działalności innowacyjnej w podmiotach rodzinnych
8.3. Specyfika działalności innowacyjnej w grupach kapitałowych
8.4. Specyfika działalności innowacyjnej w rodzinnych grupach kapitałowych
8.5. Podsumowanie
ZARZĄDZANIE ZASOBAMI LUDZKIMI W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Tomasz Gigol
9.1. Wprowadzenie
9.2. Różnice w zarządzaniu zasobami ludzkimi między przedsiębiorstwami rodzinnymi i nierodzinnymi
9.3. Specyfika pozyskiwania zasobów ludzkich w przedsiębiorstwach rodzinnych
9.4. Rozwój zasobów ludzkich w przedsiębiorstwach rodzinnych
9.5. Podsumowanie
ZARZĄDZANIE MARKĄ W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Patryk Dziurski
10.1. Wprowadzenie
10.2. Znaczenie marki we współczesnym świecie
10.3. Zarządzanie marką podmiotów rodzinnych
10.4. Strategie marki podmiotów rodzinnych
10.5. Podsumowanie
ZARZĄDZANIE FINANSAMI W RODZINNYCH GRUPACH KAPITAŁOWYCH
Krzysztof Melnarowicz
11.1. Wprowadzenie
11.2. Zarządzanie finansami w przedsiębiorstwach rodzinnych, w tym rodzinnych grupach kapitałowych
11.3. Decyzje finansowe i inwestycyjne w rodzinnych grupach kapitałowych
11.4. Ryzyko a zarządzanie finansami w przedsiębiorstwach rodzinnych i rodzinnych grupach kapitałowych
11.5. Podsumowanie
CZĘŚĆ III RODZINNE GRUPY KAPITAŁOWE – ILUSTRACJA EMPIRYCZNA GRUPA ADAMED – RODZINNA TRADYCJA NAPĘDZANA INNOWACJAMI
Kamil Flig
12.1. Wprowadzenie
12.2. Historia rozwoju Grupy Adamed
12.3. Grupa Adamed obecnie
12.4. Rola rodziny w Grupie Adamed
12.5. Wyniki Grupy Adamed
12.6. Podsumowanie
GRUPA ATAL – KORZYŚCI Z WPROWADZENIA NA GIEŁDĘ RODZINNEGO PODMIOTU
Cezary Suszyński
13.1. Wprowadzenie
13.2. Rola rodziny w Grupie Atal
13.3. Wejście na giełdę Grupy Atal
13.4. Wybrane dane finansowe
13.5. Podsumowanie
GRUPA POLSAT PLUS – ROZWÓJ POPRZEZ FUZJE I PRZEJĘCIA
Mirosław Łukasiewicz
14.1. Wprowadzenie
14.2. Charakterystyka Grupy Polsat Plus
14.3. Rola rodziny w Grupie Polsat Plus
14.4. Rozwój Grupy Polsat Plus przez fuzje i przejęcia
14.5. Podsumowanie
GRUPA WIELTON – Z WIELBŁĄDEM W ŚWIAT Od mikroprzedsiębiorstwa do rodzinnej korporacji międzynarodowej
Anna Krejner-Nowecka
15.1. Wprowadzenie
15.2. Historia powstania i rola rodzin w Grupie Wielton
15.3. Proces internacjonalizacji Grupy Wielton
15.4. Podsumowanie
