PROCESY I MODELE INTERNACJONALIZACJI POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW

Praca składa się z pięciu rozdziałów, których kolejność i treść odzwierciedlają cały proces badawczy, prowadząc do weryfikacji postawionej tezy i udzielenia odpowiedzi na pytania badawcze.

Rozdział 1 przedstawia różne podejścia do definiowania internacjonalizacji przedsiębiorstwa w literaturze przedmiotu, których podsumowanie stanowi własna definicja autora. W dalszej części rozdziału internacjonalizacja przedstawiona jest jako proces, którego odzwierciedleniem są różne modele internacjonalizacji. W rozdziale nacisk jest położony na uppsalski model sekwencyjnego rozwoju przedsiębiorstwa na rynku międzynarodowym oraz współczesne modele internacjonalizacji, ze szczególnym uwzględnieniem koncepcji urodzonych globalistów, przy jednoczesnej próbie uplasowania tych podejść wśród teorii internacjonalizacji przedsiębiorstw. Rozdział 1 zawiera jednocześnie odpowiedź na pierwsze pytanie badawcze o modele internacjonalizacji stosowane na świecie.

Rozdział 2 zawiera przegląd i omówienie znanych autorowi 83 badań dotyczących w całości lub części internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw, przeprowadzonych w latach 1990-2010, podzielonych na dwa okresy: przed i po akcesji Polski do Unii Europejskiej. Szczególną uwagę poświęcono badaniom nad wczesną internacjonalizacją polskich przedsiębiorstw. Wynikiem przeglądu badań jest ?mapa" polskich badań dotyczących internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw, ze wskazaniem rzadko poruszanych problemów. Wnioski z przedstawionych w rozdziale 2 badań pozwalają odpowiedzieć na drugie pytanie badawcze oraz uzyskać wstępną odpowiedź na trzecie, czwarte i piąte pytanie badawcze. Przegląd wyników badań polskich przedsiębiorstw pozwala stwierdzić, że internacjonalizacja polskich przedsiębiorstw rozpoczęła się, ale jest jeszcze na początkowym etapie rozwoju. Jednocześnie badania wskazują na urzeczywistnianie przez polskie przedsiębiorstwa zarówno modelu sekwencyjnego, jak i modelu wczesnej internacjonalizacji w swoim rozwoju międzynarodowym.

Rozdział 3 stanowi rozwinięcie przedstawionego krótko w rozdziale 1 modelu wczesnej internacjonalizacji przedsiębiorstw. Wczesna internacjonalizacja przedsiębiorstw jest na świecie stosunkowo nowym zjawiskiem, którego badania nie osiągnęły jeszcze dojrzałości. Wynikiem tego jest bardzo duże zróżnicowanie terminologiczne i definicyjne (także w Polsce), które znalazło obszerne omówienie w tym rozdziale. Przedstawiono tu również istniejące klasyfikacje przedsiębiorstw wcześnie umiędzynarodowionych oraz szczegółową analizę przesłanek i motywów wczesnej internacjonalizacji.

Rozdział 4 stanowi kontynuację problematyki rozdziału 3 i przedstawia badania nad wczesną internacjonalizacją na świecie. W rozdziale 4 obszernie omówiono 30 wybranych badań przeprowadzonych w różnych krajach w ciągu ostatnich 20 lat, dotyczących tych problemów wczesnej internacjonalizacji, na których koncentrowali się do tej pory badacze. Dobór prezentowanych badań opierał się przede wszystkim na kryterium wkładu danych badań w poznanie zjawiska wczesnej internacjonalizacji przedsiębiorstw. Uzupełniającym motywem była chęć pokazania przeglądu poruszanych w związku z tym zagadnień i geograficznego rozproszenia badań. Rozdziały 3 i 4 uzupełniają odpowiedź na pierwsze pytanie badawcze.

Rozdział 5 zawiera prezentację wyników własnych badań empirycznych dotyczących internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw oraz przedstawienie wniosków wynikających z tych badań. Rozdział rozpoczyna przedstawienie siedmiu hipotez badawczych i omówienie sposobu ich weryfikacji w badaniach. Weryfikacja hipotez prowadziła do udzielenia pełnej odpowiedzi na trzecie, czwarte i piąte pytanie badawcze. Prezentacja wyników badań odpowiada podziałowi badań na dwa etapy. Najpierw zostały omówione wyniki analizy danych dotyczących wszystkich 241 przedsiębiorstw prowadzących ekspansję międzynarodową. Wyniki były prezentowane dla badanych przedsiębiorstw ogółem i w podziale na średnie i duże przedsiębiorstwa. Następnie przedstawiono wyniki badań 84 przedsiębiorstw dobranych celowo spośród przedsiębiorstw analizowanych w pierwszym etapie badań, wśród których wyróżniono 32 urodzonych globalistów. Wyniki analizy urodzonych globalistów są odnoszone do wyników analizy pozostałych przedsiębiorstw w próbie celowej.

W zakończeniu przedstawiono w skrócie odpowiedzi na wszystkie pytania badawcze, opracowane przez autora na podstawie analizy literatury przedmiotu i własnych badań empirycznych. Podsumowaniem przemyśleń autora na temat wczesnej internacjonalizacji przedsiębiorstw jest przedstawiony tu własny teoretyczny model wczesnej internacjonalizacji. W zakończeniu pracy została również zaprezentowana autorska propozycja przyszłych obszernych badań na temat wczesnej internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw. Wskazano również inne możliwe kierunki badań w przyszłości, których przedstawiony projekt nie obejmuje.

Wstęp

Rozdział 1. Internacjonalizacja przedsiębiorstwa - istota, przesłanki i modele

1.1. Pojęcie internacjonalizacji przedsiębiorstwa w literaturze przedmiotu

1.2. Proces internacjonalizacji przedsiębiorstwa

1.3. Globalizacja przedsiębiorstwa jako etap internacjonalizacji

1.4. Teorie rozwoju międzynarodowego przedsiębiorstwa

1.5. Etapowe modele rozwoju przedsiębiorstwa na rynku międzynarodowym

1.6. Uppsalski model sekwencyjnego rozwoju na rynku międzynarodowym

1.7. Współczesne modele internacjonalizacji

1.7.1. Internacjonalizacja niekonwencjonalna

1.7.2. Podejście sieciowe

1.7.3. Koncepcja urodzonych globalistów

1.8. Podsumowanie

Rozdział 2. Przegląd badań nad internacjonalizacją polskich przedsiębiorstw

2.1. Badania zrealizowane w okresie przed akcesją Polski do Unii Europejskiej

2.2. Badania zrealizowane w okresie po akcesji Polski do Unii Europejskiej

2.3. Zakres i metody badań nad internacjonalizacją polskich przedsiębiorstw

2.4. Ocena stopnia internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw

2.5. Podsumowanie

Rozdział 3. Wczesna internacjonalizacja przedsiębiorstw - istota i uwarunkowania wczesnego umiędzynarodowienia działalności

3.1. Geneza badań nad wczesną internacjonalizacją

3.2. Problemy terminologiczne w badaniach nad wczesną internacjonalizacją

3.2.1. Terminologia stosowana w anglojęzycznej literaturze przedmiotu

3.2.2. Terminologia stosowana w polskiej literaturze przedmiotu

3.3. Analiza porównawcza definicji przedsiębiorstw wcześnie umiędzynarodowionych

3.3.1. Definicje stosowane w anglojęzycznej literaturze przedmiotu

3.3.2. Definicje stosowane w polskiej literaturze przedmiotu

3.4. Klasyfikacje przedsiębiorstw wcześnie umiędzynarodowionych

3.5. Przesłanki i motywy wczesnej internacjonalizacji przedsiębiorstw

3.5.1. Czynniki zewnętrzne

3.5.2. Czynniki wewnętrzne

3.6. Podsumowanie

Rozdział 4. Badania nad wczesną internacjonalizacją na świecie

4.1. Skala wczesnej internacjonalizacji na świecie

4.2. Urodzeni globaliści a internacjonalizacja etapowa

4.2.1. Urodzeni globaliści rozwijają się w sposób skokowy

4.2.2. Urodzeni globaliści rozwijają się w sposób etapowy

4.3. Porównanie born globals z innymi typami przedsiębiorstw

4.4. Czynniki sukcesu rynkowego przedsiębiorstw wcześnie umiędzynarodowionych

4.5. Charakterystyka założycieli i menedżerów firm typu born global

4.6. Formy internacjonalizacji - sposoby wejścia na rynki zagraniczne

4.7. Strategie działania born globals

4.8. Wpływ wczesnej internacjonalizacji na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstw

4.9. Powiązania sieciowe urodzonych globalistów

4.10. Podsumowanie i propozycje dalszych badań

Rozdział 5. Stopień i tempo internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw w świetle wyników badań empirycznych

5.1. Założenia metodologiczne i organizacyjne badań

5.1.1. Cel badań i hipotezy

5.1.2. Metoda i organizacja badań

5.1.3. Charakterystyka badanej grupy przedsiębiorstw

5.2. Wyniki badań empirycznych nad internacjonalizacją polskich przedsiębiorstw

5.2.1. Stopień internacjonalizacji badanych przedsiębiorstw

5.2.2. Zaawansowanie form internacjonalizacji badanych przedsiębiorstw

5.2.3. Tempo procesu internacjonalizacji badanych przedsiębiorstw

5.2.4. Internacjonalizacja badanych przedsiębiorstw a dystans geograficzny i kulturowy

5.2.5. Wnioski płynące z badań nad internacjonalizacją polskich przedsiębiorstw

5.3. Wyniki badań empirycznych nad wczesną internacjonalizacją polskich przedsiębiorstw

5.3.1. Identyfikacja urodzonych globalistów w badanej grupie przedsiębiorstw

5.3.2. Skłonność urodzonych globalistów do ryzyka

5.3.3. Stopień internacjonalizacji urodzonych globalistów

5.3.4. Wnioski płynące z badań nad wczesną internacjonalizacją polskich przedsiębiorstw

5.4. Wnioski z przeprowadzonych badań empirycznych

Zakończenie

Bibliografia

Spis rysunków

Spis tabel

Załączniki

Załącznik 1. Przegląd badań na temat internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw

Załącznik 2. Kwestionariusz wywiadu