[[[separator]]]
Jedną z pierwszych nieuczciwych praktyk, jakie człowiek opanował w kontaktach międzyludzkich, było fałszowanie żywności. Jest ono tak stare, jak stara jest historia wytwarzania pokarmów przeznaczonych do wymiany handlowej, czyli na sprzedaż. Dowodzą tego liczne źródła pisane, począwszy od świętych ksiąg wszystkich wielkich religii, przez źródła średniowiecza, do czasów nam współczesnych. Skoro było to działanie przynoszące zazwyczaj powszechną szkodę, powstało także stosowne przeciwdziałanie w formie aktów, dekretów, zakazów i surowych kar za powyższe praktyki. Właśnie wybrane, istotne w mojej opinii, działania na rzecz przeciwdziałania fałszowaniu żywności stanowią treść tej monografii.
W 2014 r. ukazała się praca pt. Prawo czystej żywności. Od Kodeksu Hammurabiego do Codex Alimentarius, a w 2017 r. jej wydanie drugie, zaktualizowane. Zawarłem w niej 18 wybranych wydarzeń, aktów prawnych oraz historii ludzi, które – jak wówczas napisałem – „stanowią swoiste kamienie milowe wyznaczające wielowiekowy trakt batalii o czystą żywność”. Nie wyczerpywało to naturalnie całości działań i wysiłków zmierzających do eliminacji fałszerstw żywności. Dorobek w tym zakresie jest bowiem o wiele bogatszy, niż można to przedstawić
w jednym, nawet obszernym opracowaniu. Postanowiłem zatem badania w tym zakresie kontynuować i niniejsza publikacja stanowi właśnie efekt moich poszukiwań i dociekań ostatniego okresu. W monografii przedstawiam 10 wydarzeń, które mają uzupełniać te przedstawione
w części pierwszej Prawa czystej żywności. Omawiam wydarzenia, historie i ludzi od czasów biblijnych do II Rzeczypospolitej – począwszy od ujmowania żywności, jej statusu oraz „czystości” w świętych księgach wielkich religii, jak chrześcijaństwo (Biblia), judaizm (Tora), islam (Koran), hinduizm (Wedy), buddyzm (sutry) oraz konfucjanizm (Dialogi konfucjańskie), przez zagadnienia odnoszące się do produkcji, obrotu i fałszowania żywności w starożytnym Rzymie, średniowieczne systemy bezpieczeństwa żywności na przykładzie Francji oraz te tworzone w nowo powstałych państwach nowożytnych, jak Kanada, Australia czy Nowa Zelandia, kończąc na najnowszej historii Polski, kształtowanej już
po odzyskaniu niepodległości po latach rozbiorów. Całość uzupełniają historie wybitnych przedstawicieli praktyki, lekarzy, chemików, biologów, a także ludzi nauki, którzy jako jedni z pierwszych stanęli do walki ze zjawiskiem fałszowania żywności. Do przedstawionych w części pierwszej Prawa czystej żywności pionierów, jak Frederick C. Accum czy Arthur Hill Hassall, dołączam następnych, jak John Mitchell, Alphonse René Normandy i Henry Letheby. Analogicznie jak w części pierwszej, badając, a następnie opisując kolejne wydarzenia, w tym szczególnie akty prawne (dekrety, ustawy, zarządzenia), zawsze korzystałem z historycznych tekstów źródłowych, a nie z ich opisów dokonanych przez innych autorów. Korzystałem rzecz jasna z tłumaczeń, zwłaszcza w przypadku świętych ksiąg wielkich religii. Wszystkie tłumaczenia z języka angielskiego i francuskiego wykonałem osobiście i za ewentualne błędy ponoszę odpowiedzialność.
[[[separator]]]
WSTĘP
Rozdział 1
ŻYWNOŚĆ W BIBLII ORAZ INNYCH ŚWIĘTYCH KSIĘGACH, CZYLI JAK RELIGIE TRAKTUJĄ JEDZENIE
1.1. Żywność a religia
1.2. Biblia (Tora)
1.3. Koran
1.4. Wedy
1.5. Sutry
1.6. Rozważania (Dialogi konfucjańskie)
Rozdział 2
PLINIUSZ STARSZY I JEGO HISTORIA NATURALNA (77–79 N.E.), CZYLI JAK PRODUKOWANO I FAŁSZOWANO ŻYWNOŚĆ W ANTYCZNYM RZYMIE
2.1. Tło społeczne i gospodarcze – rzymskie rolnictwo
2.2. Dieta w antycznym Rzymie
2.3. Historia naturalna Pliniusza Starszego
2.4. Jakość i fałszowanie żywności w antycznym Rzymie
Rozdział 3
UNIWERSAŁY POBOROWE DRUGIEJ POŁOWY XVI W. I PIERWSZEJ POŁOWY XVII W., CZYLI JAK REGULOWANO RYNEK ŻYWNOŚCI W DAWNEJ POLSCE
3.1. Sytuacja polityczna Rzeczypospolitej przełomu XVI i XVII w.
3.2. Struktura i treść uniwersałów poborowych
3.3. Skala podatków osobistych i od różnych grup zawodowych
3.4. Wysokość podatku czopowego
3.5. Wysokość cła/podatku wodnego
3.6. Uniwersały jako część konstytucji sejmowych
Rozdział 4
TRAITÉ DE LA POLICE (1705–1739), CZYLI JAK ZWALCZANO OSZUSTWA ŻYWNOŚCIOWE W ŚREDNIOWIECZNEJ FRANCJI
4.1. Życie i działalność Nicolasa Delamare’a
4.2. Traité de la police
4.3. Handel zbożem
4.4. Produkcja mąki
4.5. Chleb
4.6. Piwo
4.7. Handel zwierzętami rzeźnymi
4.8. Rzeźnicy
4.9. Masarze, wędliniarze
4.10. Warsztaty sprzedające pieczone mięso (rotisseurs)
4.11. Cenniki na żywność
4.12. Masło, ser, jajka
4.13. Średniowieczny system zapobiegania oszustwom i nieprawidłowościom na rynku żywności na przykładzie Francji
Rozdział 5
JOHN MITCHELL TREATISE ON THE FALSIFICATIONS OF FOOD (1848), CZYLI WALKA Z FAŁSZOWANIEM ŻYWNOŚCI W PIERWSZEJ POŁOWIE XIX W.
5.1. Sytuacja na rynku żywności w pierwszej połowie XIX w.
5.2. Życie i działalność Johna Mitchella
5.3. Treatise on the Falsifications of Food
Rozdział 6
ALPHONSE RENÉ NORMANDY THE COMMERCIAL HAND-BOOK OF CHEMICAL ANALYSIS (1850), CZYLI O FAŁSZERSTWACH ŻYWNOŚCI I METODACH ICH WYKRYWANIA
6.1. Życie i działalność Alphonse’a René Normandy’ego
6.2. Alphonse René Normandy jako człowiek nauki
6.3. Działalność w zakresie wykrywania fałszerstw żywności
6.4. The Commercial Hand-Book of Chemical Analysis
Rozdział 7
USTAWA O PROMOWANIU ZDROWIA W KOLONII WIKTORIA (1854), CZYLI JAK WALCZONO O CZYSTĄ ŻYWNOŚĆ NA KONTYNENCIE AUSTRALIJSKIM
7.1. Krótka historia, czyli od kolonii karnej do Związku Australijskiego
7.2. Tworzenie podstaw porządku prawnego
7.3. Pierwsze regulacje prawne
7.3.1. Regulacja obrotu ziemią
7.3.2. Bydło i produkcja mięsa
7.3.3. Produkcja i przetwórstwo mleka
7.3.4. Obrót paszami
7.3.5. Stajnie i pastwiska
7.3.6. Nasiona siewne
7.3.7. Choroby roślin
7.3.8. Walka ze szkodnikami
7.3.9. Służba weterynaryjna
7.3.10. Rybołówstwo
7.3.11. Przemysł cukrowniczy
7.3.12. Rynek napojów alkoholowych
7.3.13. Miary i wagi
7.4. Żywność i jej ochrona przed fałszowaniem
7.4.1. Fałszowanie wybranych produktów spożywczych
7.4.2. System bezpieczeństwa żywności
7.5. Pierwsze prawo żywnościowe Nowej Zelandii
7.6. W stronę The Australia New Zealand Food Standards Code
Rozdział 8
HENRY LETHEBY ON FOOD (1870), CZYLI O ŻYWNOŚCI NIEZDROWEJ I ZAFAŁSZOWANEJ
8.1. Życie i działalność Henry’ego Letheby’ego
8.2. Dorobek publikacyjny
8.3. On Food
Rozdział 9
KANADYJSKI ADULTERATION OF FOOD ACT (1884), CZYLI PIERWSZE NA KONTYNENCIE AMERYKAŃSKIM FEDERALNE PRAWO ŻYWNOŚCIOWE
9.1. Tło społeczne i gospodarcze – „szaleństwo taniości”
9.2. Prawo kolonii i prowincji
9.3. Pierwsze regulacje federalne
9.3.1. Okres Unii Kanadyjskiej
9.3.2. Okres Konfederacji Kanady
9.4. Adulteration of Food Act
9.5. Współczesne regulacje
9.6. Dorobek prawodawczy Kanady w prawie żywnościowym
Rozdział 10
ROZPORZĄDZENIE Z 1928 R., CZYLI PIERWSZE POLSKIE PRAWO W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCI W XX W.
10.1. Sytuacja prawna po 1918 r.
10.2. Regulacje prawne w zakresie bezpieczeństwa żywności przed 1918 r.
10.2.1. Regulacje niemieckie (pruskie)
10.2.2. Regulacje austriackie (galicyjskie)
10.2.3. Regulacje rosyjskie
10.3. Wczesne regulacje polskie
10.4. Rozporządzenie z 1928 r.
10.5. Przepisy wykonawcze
10.6. Zakłady badania laboratoryjnego
10.7. Pozostałe instytucje kontroli żywności
ZAKOŃCZENIE
ANEKS
BIBLIOGRAFIA
Opis
Wstęp
Jedną z pierwszych nieuczciwych praktyk, jakie człowiek opanował w kontaktach międzyludzkich, było fałszowanie żywności. Jest ono tak stare, jak stara jest historia wytwarzania pokarmów przeznaczonych do wymiany handlowej, czyli na sprzedaż. Dowodzą tego liczne źródła pisane, począwszy od świętych ksiąg wszystkich wielkich religii, przez źródła średniowiecza, do czasów nam współczesnych. Skoro było to działanie przynoszące zazwyczaj powszechną szkodę, powstało także stosowne przeciwdziałanie w formie aktów, dekretów, zakazów i surowych kar za powyższe praktyki. Właśnie wybrane, istotne w mojej opinii, działania na rzecz przeciwdziałania fałszowaniu żywności stanowią treść tej monografii.
W 2014 r. ukazała się praca pt. Prawo czystej żywności. Od Kodeksu Hammurabiego do Codex Alimentarius, a w 2017 r. jej wydanie drugie, zaktualizowane. Zawarłem w niej 18 wybranych wydarzeń, aktów prawnych oraz historii ludzi, które – jak wówczas napisałem – „stanowią swoiste kamienie milowe wyznaczające wielowiekowy trakt batalii o czystą żywność”. Nie wyczerpywało to naturalnie całości działań i wysiłków zmierzających do eliminacji fałszerstw żywności. Dorobek w tym zakresie jest bowiem o wiele bogatszy, niż można to przedstawić
w jednym, nawet obszernym opracowaniu. Postanowiłem zatem badania w tym zakresie kontynuować i niniejsza publikacja stanowi właśnie efekt moich poszukiwań i dociekań ostatniego okresu. W monografii przedstawiam 10 wydarzeń, które mają uzupełniać te przedstawione
w części pierwszej Prawa czystej żywności. Omawiam wydarzenia, historie i ludzi od czasów biblijnych do II Rzeczypospolitej – począwszy od ujmowania żywności, jej statusu oraz „czystości” w świętych księgach wielkich religii, jak chrześcijaństwo (Biblia), judaizm (Tora), islam (Koran), hinduizm (Wedy), buddyzm (sutry) oraz konfucjanizm (Dialogi konfucjańskie), przez zagadnienia odnoszące się do produkcji, obrotu i fałszowania żywności w starożytnym Rzymie, średniowieczne systemy bezpieczeństwa żywności na przykładzie Francji oraz te tworzone w nowo powstałych państwach nowożytnych, jak Kanada, Australia czy Nowa Zelandia, kończąc na najnowszej historii Polski, kształtowanej już
po odzyskaniu niepodległości po latach rozbiorów. Całość uzupełniają historie wybitnych przedstawicieli praktyki, lekarzy, chemików, biologów, a także ludzi nauki, którzy jako jedni z pierwszych stanęli do walki ze zjawiskiem fałszowania żywności. Do przedstawionych w części pierwszej Prawa czystej żywności pionierów, jak Frederick C. Accum czy Arthur Hill Hassall, dołączam następnych, jak John Mitchell, Alphonse René Normandy i Henry Letheby. Analogicznie jak w części pierwszej, badając, a następnie opisując kolejne wydarzenia, w tym szczególnie akty prawne (dekrety, ustawy, zarządzenia), zawsze korzystałem z historycznych tekstów źródłowych, a nie z ich opisów dokonanych przez innych autorów. Korzystałem rzecz jasna z tłumaczeń, zwłaszcza w przypadku świętych ksiąg wielkich religii. Wszystkie tłumaczenia z języka angielskiego i francuskiego wykonałem osobiście i za ewentualne błędy ponoszę odpowiedzialność.
Spis treści
WSTĘP
Rozdział 1
ŻYWNOŚĆ W BIBLII ORAZ INNYCH ŚWIĘTYCH KSIĘGACH, CZYLI JAK RELIGIE TRAKTUJĄ JEDZENIE
1.1. Żywność a religia
1.2. Biblia (Tora)
1.3. Koran
1.4. Wedy
1.5. Sutry
1.6. Rozważania (Dialogi konfucjańskie)
Rozdział 2
PLINIUSZ STARSZY I JEGO HISTORIA NATURALNA (77–79 N.E.), CZYLI JAK PRODUKOWANO I FAŁSZOWANO ŻYWNOŚĆ W ANTYCZNYM RZYMIE
2.1. Tło społeczne i gospodarcze – rzymskie rolnictwo
2.2. Dieta w antycznym Rzymie
2.3. Historia naturalna Pliniusza Starszego
2.4. Jakość i fałszowanie żywności w antycznym Rzymie
Rozdział 3
UNIWERSAŁY POBOROWE DRUGIEJ POŁOWY XVI W. I PIERWSZEJ POŁOWY XVII W., CZYLI JAK REGULOWANO RYNEK ŻYWNOŚCI W DAWNEJ POLSCE
3.1. Sytuacja polityczna Rzeczypospolitej przełomu XVI i XVII w.
3.2. Struktura i treść uniwersałów poborowych
3.3. Skala podatków osobistych i od różnych grup zawodowych
3.4. Wysokość podatku czopowego
3.5. Wysokość cła/podatku wodnego
3.6. Uniwersały jako część konstytucji sejmowych
Rozdział 4
TRAITÉ DE LA POLICE (1705–1739), CZYLI JAK ZWALCZANO OSZUSTWA ŻYWNOŚCIOWE W ŚREDNIOWIECZNEJ FRANCJI
4.1. Życie i działalność Nicolasa Delamare’a
4.2. Traité de la police
4.3. Handel zbożem
4.4. Produkcja mąki
4.5. Chleb
4.6. Piwo
4.7. Handel zwierzętami rzeźnymi
4.8. Rzeźnicy
4.9. Masarze, wędliniarze
4.10. Warsztaty sprzedające pieczone mięso (rotisseurs)
4.11. Cenniki na żywność
4.12. Masło, ser, jajka
4.13. Średniowieczny system zapobiegania oszustwom i nieprawidłowościom na rynku żywności na przykładzie Francji
Rozdział 5
JOHN MITCHELL TREATISE ON THE FALSIFICATIONS OF FOOD (1848), CZYLI WALKA Z FAŁSZOWANIEM ŻYWNOŚCI W PIERWSZEJ POŁOWIE XIX W.
5.1. Sytuacja na rynku żywności w pierwszej połowie XIX w.
5.2. Życie i działalność Johna Mitchella
5.3. Treatise on the Falsifications of Food
Rozdział 6
ALPHONSE RENÉ NORMANDY THE COMMERCIAL HAND-BOOK OF CHEMICAL ANALYSIS (1850), CZYLI O FAŁSZERSTWACH ŻYWNOŚCI I METODACH ICH WYKRYWANIA
6.1. Życie i działalność Alphonse’a René Normandy’ego
6.2. Alphonse René Normandy jako człowiek nauki
6.3. Działalność w zakresie wykrywania fałszerstw żywności
6.4. The Commercial Hand-Book of Chemical Analysis
Rozdział 7
USTAWA O PROMOWANIU ZDROWIA W KOLONII WIKTORIA (1854), CZYLI JAK WALCZONO O CZYSTĄ ŻYWNOŚĆ NA KONTYNENCIE AUSTRALIJSKIM
7.1. Krótka historia, czyli od kolonii karnej do Związku Australijskiego
7.2. Tworzenie podstaw porządku prawnego
7.3. Pierwsze regulacje prawne
7.3.1. Regulacja obrotu ziemią
7.3.2. Bydło i produkcja mięsa
7.3.3. Produkcja i przetwórstwo mleka
7.3.4. Obrót paszami
7.3.5. Stajnie i pastwiska
7.3.6. Nasiona siewne
7.3.7. Choroby roślin
7.3.8. Walka ze szkodnikami
7.3.9. Służba weterynaryjna
7.3.10. Rybołówstwo
7.3.11. Przemysł cukrowniczy
7.3.12. Rynek napojów alkoholowych
7.3.13. Miary i wagi
7.4. Żywność i jej ochrona przed fałszowaniem
7.4.1. Fałszowanie wybranych produktów spożywczych
7.4.2. System bezpieczeństwa żywności
7.5. Pierwsze prawo żywnościowe Nowej Zelandii
7.6. W stronę The Australia New Zealand Food Standards Code
Rozdział 8
HENRY LETHEBY ON FOOD (1870), CZYLI O ŻYWNOŚCI NIEZDROWEJ I ZAFAŁSZOWANEJ
8.1. Życie i działalność Henry’ego Letheby’ego
8.2. Dorobek publikacyjny
8.3. On Food
Rozdział 9
KANADYJSKI ADULTERATION OF FOOD ACT (1884), CZYLI PIERWSZE NA KONTYNENCIE AMERYKAŃSKIM FEDERALNE PRAWO ŻYWNOŚCIOWE
9.1. Tło społeczne i gospodarcze – „szaleństwo taniości”
9.2. Prawo kolonii i prowincji
9.3. Pierwsze regulacje federalne
9.3.1. Okres Unii Kanadyjskiej
9.3.2. Okres Konfederacji Kanady
9.4. Adulteration of Food Act
9.5. Współczesne regulacje
9.6. Dorobek prawodawczy Kanady w prawie żywnościowym
Rozdział 10
ROZPORZĄDZENIE Z 1928 R., CZYLI PIERWSZE POLSKIE PRAWO W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCI W XX W.
10.1. Sytuacja prawna po 1918 r.
10.2. Regulacje prawne w zakresie bezpieczeństwa żywności przed 1918 r.
10.2.1. Regulacje niemieckie (pruskie)
10.2.2. Regulacje austriackie (galicyjskie)
10.2.3. Regulacje rosyjskie
10.3. Wczesne regulacje polskie
10.4. Rozporządzenie z 1928 r.
10.5. Przepisy wykonawcze
10.6. Zakłady badania laboratoryjnego
10.7. Pozostałe instytucje kontroli żywności
ZAKOŃCZENIE
ANEKS
BIBLIOGRAFIA
Opinie
Jedną z pierwszych nieuczciwych praktyk, jakie człowiek opanował w kontaktach międzyludzkich, było fałszowanie żywności. Jest ono tak stare, jak stara jest historia wytwarzania pokarmów przeznaczonych do wymiany handlowej, czyli na sprzedaż. Dowodzą tego liczne źródła pisane, począwszy od świętych ksiąg wszystkich wielkich religii, przez źródła średniowiecza, do czasów nam współczesnych. Skoro było to działanie przynoszące zazwyczaj powszechną szkodę, powstało także stosowne przeciwdziałanie w formie aktów, dekretów, zakazów i surowych kar za powyższe praktyki. Właśnie wybrane, istotne w mojej opinii, działania na rzecz przeciwdziałania fałszowaniu żywności stanowią treść tej monografii.
W 2014 r. ukazała się praca pt. Prawo czystej żywności. Od Kodeksu Hammurabiego do Codex Alimentarius, a w 2017 r. jej wydanie drugie, zaktualizowane. Zawarłem w niej 18 wybranych wydarzeń, aktów prawnych oraz historii ludzi, które – jak wówczas napisałem – „stanowią swoiste kamienie milowe wyznaczające wielowiekowy trakt batalii o czystą żywność”. Nie wyczerpywało to naturalnie całości działań i wysiłków zmierzających do eliminacji fałszerstw żywności. Dorobek w tym zakresie jest bowiem o wiele bogatszy, niż można to przedstawić
w jednym, nawet obszernym opracowaniu. Postanowiłem zatem badania w tym zakresie kontynuować i niniejsza publikacja stanowi właśnie efekt moich poszukiwań i dociekań ostatniego okresu. W monografii przedstawiam 10 wydarzeń, które mają uzupełniać te przedstawione
w części pierwszej Prawa czystej żywności. Omawiam wydarzenia, historie i ludzi od czasów biblijnych do II Rzeczypospolitej – począwszy od ujmowania żywności, jej statusu oraz „czystości” w świętych księgach wielkich religii, jak chrześcijaństwo (Biblia), judaizm (Tora), islam (Koran), hinduizm (Wedy), buddyzm (sutry) oraz konfucjanizm (Dialogi konfucjańskie), przez zagadnienia odnoszące się do produkcji, obrotu i fałszowania żywności w starożytnym Rzymie, średniowieczne systemy bezpieczeństwa żywności na przykładzie Francji oraz te tworzone w nowo powstałych państwach nowożytnych, jak Kanada, Australia czy Nowa Zelandia, kończąc na najnowszej historii Polski, kształtowanej już
po odzyskaniu niepodległości po latach rozbiorów. Całość uzupełniają historie wybitnych przedstawicieli praktyki, lekarzy, chemików, biologów, a także ludzi nauki, którzy jako jedni z pierwszych stanęli do walki ze zjawiskiem fałszowania żywności. Do przedstawionych w części pierwszej Prawa czystej żywności pionierów, jak Frederick C. Accum czy Arthur Hill Hassall, dołączam następnych, jak John Mitchell, Alphonse René Normandy i Henry Letheby. Analogicznie jak w części pierwszej, badając, a następnie opisując kolejne wydarzenia, w tym szczególnie akty prawne (dekrety, ustawy, zarządzenia), zawsze korzystałem z historycznych tekstów źródłowych, a nie z ich opisów dokonanych przez innych autorów. Korzystałem rzecz jasna z tłumaczeń, zwłaszcza w przypadku świętych ksiąg wielkich religii. Wszystkie tłumaczenia z języka angielskiego i francuskiego wykonałem osobiście i za ewentualne błędy ponoszę odpowiedzialność.
WSTĘP
Rozdział 1
ŻYWNOŚĆ W BIBLII ORAZ INNYCH ŚWIĘTYCH KSIĘGACH, CZYLI JAK RELIGIE TRAKTUJĄ JEDZENIE
1.1. Żywność a religia
1.2. Biblia (Tora)
1.3. Koran
1.4. Wedy
1.5. Sutry
1.6. Rozważania (Dialogi konfucjańskie)
Rozdział 2
PLINIUSZ STARSZY I JEGO HISTORIA NATURALNA (77–79 N.E.), CZYLI JAK PRODUKOWANO I FAŁSZOWANO ŻYWNOŚĆ W ANTYCZNYM RZYMIE
2.1. Tło społeczne i gospodarcze – rzymskie rolnictwo
2.2. Dieta w antycznym Rzymie
2.3. Historia naturalna Pliniusza Starszego
2.4. Jakość i fałszowanie żywności w antycznym Rzymie
Rozdział 3
UNIWERSAŁY POBOROWE DRUGIEJ POŁOWY XVI W. I PIERWSZEJ POŁOWY XVII W., CZYLI JAK REGULOWANO RYNEK ŻYWNOŚCI W DAWNEJ POLSCE
3.1. Sytuacja polityczna Rzeczypospolitej przełomu XVI i XVII w.
3.2. Struktura i treść uniwersałów poborowych
3.3. Skala podatków osobistych i od różnych grup zawodowych
3.4. Wysokość podatku czopowego
3.5. Wysokość cła/podatku wodnego
3.6. Uniwersały jako część konstytucji sejmowych
Rozdział 4
TRAITÉ DE LA POLICE (1705–1739), CZYLI JAK ZWALCZANO OSZUSTWA ŻYWNOŚCIOWE W ŚREDNIOWIECZNEJ FRANCJI
4.1. Życie i działalność Nicolasa Delamare’a
4.2. Traité de la police
4.3. Handel zbożem
4.4. Produkcja mąki
4.5. Chleb
4.6. Piwo
4.7. Handel zwierzętami rzeźnymi
4.8. Rzeźnicy
4.9. Masarze, wędliniarze
4.10. Warsztaty sprzedające pieczone mięso (rotisseurs)
4.11. Cenniki na żywność
4.12. Masło, ser, jajka
4.13. Średniowieczny system zapobiegania oszustwom i nieprawidłowościom na rynku żywności na przykładzie Francji
Rozdział 5
JOHN MITCHELL TREATISE ON THE FALSIFICATIONS OF FOOD (1848), CZYLI WALKA Z FAŁSZOWANIEM ŻYWNOŚCI W PIERWSZEJ POŁOWIE XIX W.
5.1. Sytuacja na rynku żywności w pierwszej połowie XIX w.
5.2. Życie i działalność Johna Mitchella
5.3. Treatise on the Falsifications of Food
Rozdział 6
ALPHONSE RENÉ NORMANDY THE COMMERCIAL HAND-BOOK OF CHEMICAL ANALYSIS (1850), CZYLI O FAŁSZERSTWACH ŻYWNOŚCI I METODACH ICH WYKRYWANIA
6.1. Życie i działalność Alphonse’a René Normandy’ego
6.2. Alphonse René Normandy jako człowiek nauki
6.3. Działalność w zakresie wykrywania fałszerstw żywności
6.4. The Commercial Hand-Book of Chemical Analysis
Rozdział 7
USTAWA O PROMOWANIU ZDROWIA W KOLONII WIKTORIA (1854), CZYLI JAK WALCZONO O CZYSTĄ ŻYWNOŚĆ NA KONTYNENCIE AUSTRALIJSKIM
7.1. Krótka historia, czyli od kolonii karnej do Związku Australijskiego
7.2. Tworzenie podstaw porządku prawnego
7.3. Pierwsze regulacje prawne
7.3.1. Regulacja obrotu ziemią
7.3.2. Bydło i produkcja mięsa
7.3.3. Produkcja i przetwórstwo mleka
7.3.4. Obrót paszami
7.3.5. Stajnie i pastwiska
7.3.6. Nasiona siewne
7.3.7. Choroby roślin
7.3.8. Walka ze szkodnikami
7.3.9. Służba weterynaryjna
7.3.10. Rybołówstwo
7.3.11. Przemysł cukrowniczy
7.3.12. Rynek napojów alkoholowych
7.3.13. Miary i wagi
7.4. Żywność i jej ochrona przed fałszowaniem
7.4.1. Fałszowanie wybranych produktów spożywczych
7.4.2. System bezpieczeństwa żywności
7.5. Pierwsze prawo żywnościowe Nowej Zelandii
7.6. W stronę The Australia New Zealand Food Standards Code
Rozdział 8
HENRY LETHEBY ON FOOD (1870), CZYLI O ŻYWNOŚCI NIEZDROWEJ I ZAFAŁSZOWANEJ
8.1. Życie i działalność Henry’ego Letheby’ego
8.2. Dorobek publikacyjny
8.3. On Food
Rozdział 9
KANADYJSKI ADULTERATION OF FOOD ACT (1884), CZYLI PIERWSZE NA KONTYNENCIE AMERYKAŃSKIM FEDERALNE PRAWO ŻYWNOŚCIOWE
9.1. Tło społeczne i gospodarcze – „szaleństwo taniości”
9.2. Prawo kolonii i prowincji
9.3. Pierwsze regulacje federalne
9.3.1. Okres Unii Kanadyjskiej
9.3.2. Okres Konfederacji Kanady
9.4. Adulteration of Food Act
9.5. Współczesne regulacje
9.6. Dorobek prawodawczy Kanady w prawie żywnościowym
Rozdział 10
ROZPORZĄDZENIE Z 1928 R., CZYLI PIERWSZE POLSKIE PRAWO W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCI W XX W.
10.1. Sytuacja prawna po 1918 r.
10.2. Regulacje prawne w zakresie bezpieczeństwa żywności przed 1918 r.
10.2.1. Regulacje niemieckie (pruskie)
10.2.2. Regulacje austriackie (galicyjskie)
10.2.3. Regulacje rosyjskie
10.3. Wczesne regulacje polskie
10.4. Rozporządzenie z 1928 r.
10.5. Przepisy wykonawcze
10.6. Zakłady badania laboratoryjnego
10.7. Pozostałe instytucje kontroli żywności
ZAKOŃCZENIE
ANEKS
BIBLIOGRAFIA
