[[[separator]]]
Przedmowa
Konkurencyjność gospodarek jest zagadnieniem, które w czasach kryzysowych nabiera szczególnego znaczenia. Załamanie związane z pandemią COVID-19, rozprzestrzeniającą się od 2020 r. praktycznie na całym świecie, ma różną siłę oddziaływania w poszczególnych krajach oraz wielorakie skutki społeczne i gospodarcze. Debata prowadzona na temat konkurencyjności w czasach kryzysowych koncentruje się nie tylko na utrzymaniu czy poprawie pozycji konkurencyjnej, lecz także na wyłanianiu się nowych wymiarów tego zjawiska i zmianie znaczenia poszczególnych czynników konkurencyjności. Wypracowywane są również alternatywne koncepcje i instrumenty polityki gospodarczej, które służą wzmacnianiu odporności gospodarek na kryzys i poprawie konkurencyjności w trudnych czasach.
W tę debatę prowadzoną przez naukowców i praktyków wpisuje się niniejsza monografia, której głównym celem jest wyznaczenie pozycji konkurencyjnej polskiej gospodarki w 2020 r. i określenie kierunku jej zmian w latach 2010-2020, a także wskazanie czynników będących motorem tych przeobrażeń w analizowanym okresie. Wobec spowodowanego pandemią silnego zahamowania wzrostu obrotów handlu międzynarodowego i przepływu kapitału dodatkowym, szczegółowym celem monografii jest określenie stanu bilateralnych powiązań gospodarczych Polski z ważnymi partnerami handlowymi i identyfikacja nowych, niewykorzystanych dotychczas obszarów tej współpracy. Wyniki prowadzonych w monografii analiz stanowią punkt odniesienia do dalszych badań związanych z wpływem pandemii COVID-19 na bilateralną współpracę gospodarczą Polski i wyznaczają kierunki polityki gospodarczej zorientowanej na wzmocnienie relacji Polski z zagranicą po ustaniu pandemii.
Metodykę zastosowaną w niniejszej monografii do badań porównawczych w zakresie konkurencyjności opracował zespół koordynowany przez Instytut Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie we współpracy z ośrodkami międzynarodowymi. Pozycja konkurencyjna Polski i jej zmiany w latach 2010-2020 zostały poddane analizie porównawczej za pomocą całego zestawu wskaźników ekonomiczno-społecznych, odzwierciedlających: 1) poziom dobrobytu społeczeństwa (m.in. tempo wzrostu PKB, PKB per capita, inflacja, bezrobocie); 2) zmiany poziomu życia ludności i skalę nierówności dochodowych (m.in. indeks Giniego, indeks po[1]stępu społecznego); 3) miejsce Polski w międzynarodowym podziale pracy (m.in. wskaźnik przewag komparatywnych w handlu, napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych).
Ponadto szczegółowej analizie statystyczno-opisowej poddano najważniejsze czynniki konkurencyjności gospodarki, odpowiadające za dotychczasowe wyniki ekonomiczne Polski i wpływające na zmianę pozycji konkurencyjnej, takie jak innowacje, zasoby pracy oraz polityka gospodarcza.
Przyjętym założeniom metodycznym odpowiada struktura monografii. Książka podzielona jest na trzy części, w obrębie których uporządkowano tematycznie poszczególne rozdziały, a główne wnioski płynące z zaprezentowanych w nich studiów przedstawiono w wieńczącym monografię podsumowaniu.
Część I monografii rozpoczynają teoretyczne rozważania dotyczące konkurencyjności gospodarek w czasach kryzysu w kontekście podejmowania współpracy z za[1]granicą (rozdział 1), które stanowią bazę do przedstawionych w dalszych częściach publikacji dociekań empirycznych. Rozdziały 2-3 zawierają wyniki analizy porównawczej tendencji rozwoju gospodarczego Polski w latach 2010-2020, z uwzględnieniem nierówności dochodowych i najważniejszych aspektów wykluczenia społecznego.
Wyznaczona w ten sposób pozycja konkurencyjna polskiej gospodarki uzupełniona jest w kolejnych rozdziałach o aspekty międzynarodowe. Rozdziały 4-5 poświęcone są analizie konkurencyjności Polski w zewnętrznych stosunkach ekonomicznych. Pozwoliło to zidentyfikować zmiany w polskim handlu zagranicznym w latach 2010-2020 oraz ukazać związki bezpośrednich inwestycji zagranicznych z konkurencyjnością polskiej gospodarki.
Część II (rozdziały 6-9) poświęcona została identyfikacji najważniejszych czynników konkurencyjności Polski w latach 2010-2020. Przeprowadzono w tym celu szczegółową analizę innowacyjności Polski, z uwzględnieniem aspektów regionalnych i kulturowych (rozdziały 6-7), zasobów ludzkich i rynku pracy (rozdział 8). Szerszy kontekst czynników i uwarunkowań dotyczących konkurencyjności Polski uwzględnia zawarta w rozdziale 9 ocena kierunków polityki gospodarczej, przeprowadzona na tle całej architektury instytucjonalnej polskiej gospodarki.
Celem rozważań przedstawionych w części III jest ocena poziomu bilateralnych stosunków gospodarczych z państwami będącymi ważnymi partnerami gospodarczymi Polski, takimi jak USA, Niemcy, Ukraina, Japonia, Korea Południowa, Chiny i Indie. Przeprowadzona w tym przypadku analiza dotyczy przede wszystkim: 1) przepływu produktów (wymiany handlowej towarów i usług); 2) przepływu czynników produkcji (zwłaszcza kapitału, głównie w formie bezpośrednich inwestycji zagranicznych) oraz pracy (migracje ludności, szczególnie istotne w przypadku relacji z Ukrainą).
Wybór państw do przeprowadzenia analizy bilateralnych relacji gospodarczych z Polską został podyktowany różnymi kryteriami. USA (których bilateralne relacje gospodarcze z Polską zostały przedstawione w rozdziale 10) są ważnym partnerem gospodarczym Polski, co jest wzmacniane przez czynniki polityczne, w szczególności silne partnerstwo polsko-amerykańskie w obszarze bezpieczeństwa międzynarodowego. Niemcy (rozdział 11) to najważniejszy partner handlowy Polski pod względem wielkości zarówno eksportu, jak i importu, odgrywający również istotną rolę w łączeniu polskich przedsiębiorstw z globalnymi łańcuchami wartości. Ukraina (rozdział 12) jest ważnym partnerem gospodarczym Polski z racji bliskości geograficznej, wielkości i potencjału gospodarki, a także podobieństw kulturowych oraz znaczenia w polskiej polityce wschodniej. Japonia (rozdział 13) i Korea Południowa (rozdział 14) stanowią przykład wysokorozwiniętych państw o znacznym poziomie innowacyjności, w związku z czym mogą stanowić źródło transferu technologii oraz dostarczać wzorców rozwoju w przypadku branż wysokiej techniki. Chiny (rozdział 15) i Indie (rozdział 16) - jako kraje o największej liczbie ludności na świecie - posiadają z kolei olbrzymi potencjał gospodarczy, aczkolwiek charakteryzują się odmienną pozycją na arenie międzynarodowej. O ile Chiny są największym eksporterem w gospodarce globalnej i stają się stopniowo jedną z największych potęg ekonomicznych świata, o tyle Indie, mimo ogromnego potencjału kapitału ludzkiego, borykają się wciąż z wieloma podstawowymi problemami rozwojowymi. Te różnice wpływają na bilateralne powiązania gospodarcze Polski z wymienionymi krajami.
Monografię zamyka podsumowanie, które zawiera syntetyczną prezentację uzyskanych wyników oraz wnioski dotyczące polityki gospodarczej nakierowanej na poprawę konkurencyjności w warunkach trwającej pandemii COVID-19.
Marzenna Anna Weresa
Arkadiusz Michał Kowalski
[[[separator]]]
Przedmowa
CZĘŚĆ I. KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEJ GOSPODARKI W LATACH 2010-2020
Rozdział 1. Konkurencyjność międzynarodowa a współpraca z zagranicą w czasach kryzysów gospodarczych - aspekty teoretyczne
Arkadiusz Michał Kowalski, Marzenna Anna Weresa
Rozdział 2. Rozwój gospodarki polskiej w latach 2010-2020 na tle innych krajów UE i wybranych partnerów gospodarczych Polski
Ryszard Rapacki, Mariusz Próchniak
Rozdział 3. Zróżnicowanie dochodów, zagrożenie ubóstwem oraz inne wybrane aspekty wykluczenia społecznego w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej
Patrycja Graca-Gelert
Rozdział 4. Konkurencyjność polskiego handlu zagranicznego i bilans płatniczy - perspektywa bilateralna
Mariusz-Jan Radło
Rozdział 5. Związek inwestycji krajowych i bilateralnych bezpośrednich inwestycji zagranicznych z konkurencyjnością polskiej gospodarki
Tomasz Marcin Napiórkowski
CZĘŚĆ II. GŁÓWNE CZYNNIKI KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEJ GOSPODARKI W LATACH 2010-2020
Rozdział 6. Innowacyjność polskiej gospodarki na tle głównych partnerów handlowych
Marzenna Anna Weresa, Arkadiusz Michał Kowalski
Rozdział 7. Wymiary kultury a partnerstwo w innowacjach - porównanie międzynarodowe
Lidia Danik, Małgorzata Stefania Lewandowska
Rozdział 8. Nierównowaga umiejętności zawodowych w Polsce i wynikające z niej implikacje w kontekście krajowej polityki rynku pracy
Anna Maria Dzienis
Rozdział 9. Polityka gospodarcza i instytucje
Adam Czerniak, Ryszard Rapacki
CZĘŚĆ III. BILATERALNE STOSUNKI POLSKI Z GŁÓWNYMI PARTNERAMI HANDLOWYMI W DRUGIEJ DEKADZIE XXI W.
Rozdział 10. Bilateralne stosunki polsko-amerykańskie - aspekty polityczne i gospodarcze
Artur Franciszek Tomeczek
Rozdział 11. Bilateralne stosunki Polski z Niemcami po 2010 r. - dynamiczny rozwój i nowe perspektywy współpracy
Katarzyna Kamińska
Rozdział 12. Polsko-ukraińskie stosunki gospodarcze w latach 2010-2019, ze szczególnym uwzględnieniem migracji zarobkowej
Krzysztof Falkowski
Rozdział 13. Obecność Japonii w polskiej gospodarce po 2010 r. - bezpośrednie inwestycje zagraniczne i dwustronna wymiana handlowa
Anna Maria Dzienis
Rozdział 14. Współpraca gospodarcza Polski z Republiką Korei - wymiana handlowa i bezpośrednie inwestycje zagraniczne
Marta Mackiewicz
Rozdział 15. Stosunki gospodarcze Polski z Chinami w erze Inicjatywy Pasa i Szlaku
Agnieszka McCaleb
Rozdział 16. Bilateralne powiązania gospodarcze Polski z Indiami w kontekście potencjału gospodarczego jej partnerów handlowych
Robert Dygas
PODSUMOWANIE
Pozycja konkurencyjna Polski na początku 2021 r.
Arkadiusz Michał Kowalski, Marzenna Anna Weresa
Opis
Wstęp
Przedmowa
Konkurencyjność gospodarek jest zagadnieniem, które w czasach kryzysowych nabiera szczególnego znaczenia. Załamanie związane z pandemią COVID-19, rozprzestrzeniającą się od 2020 r. praktycznie na całym świecie, ma różną siłę oddziaływania w poszczególnych krajach oraz wielorakie skutki społeczne i gospodarcze. Debata prowadzona na temat konkurencyjności w czasach kryzysowych koncentruje się nie tylko na utrzymaniu czy poprawie pozycji konkurencyjnej, lecz także na wyłanianiu się nowych wymiarów tego zjawiska i zmianie znaczenia poszczególnych czynników konkurencyjności. Wypracowywane są również alternatywne koncepcje i instrumenty polityki gospodarczej, które służą wzmacnianiu odporności gospodarek na kryzys i poprawie konkurencyjności w trudnych czasach.
W tę debatę prowadzoną przez naukowców i praktyków wpisuje się niniejsza monografia, której głównym celem jest wyznaczenie pozycji konkurencyjnej polskiej gospodarki w 2020 r. i określenie kierunku jej zmian w latach 2010-2020, a także wskazanie czynników będących motorem tych przeobrażeń w analizowanym okresie. Wobec spowodowanego pandemią silnego zahamowania wzrostu obrotów handlu międzynarodowego i przepływu kapitału dodatkowym, szczegółowym celem monografii jest określenie stanu bilateralnych powiązań gospodarczych Polski z ważnymi partnerami handlowymi i identyfikacja nowych, niewykorzystanych dotychczas obszarów tej współpracy. Wyniki prowadzonych w monografii analiz stanowią punkt odniesienia do dalszych badań związanych z wpływem pandemii COVID-19 na bilateralną współpracę gospodarczą Polski i wyznaczają kierunki polityki gospodarczej zorientowanej na wzmocnienie relacji Polski z zagranicą po ustaniu pandemii.
Metodykę zastosowaną w niniejszej monografii do badań porównawczych w zakresie konkurencyjności opracował zespół koordynowany przez Instytut Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie we współpracy z ośrodkami międzynarodowymi. Pozycja konkurencyjna Polski i jej zmiany w latach 2010-2020 zostały poddane analizie porównawczej za pomocą całego zestawu wskaźników ekonomiczno-społecznych, odzwierciedlających: 1) poziom dobrobytu społeczeństwa (m.in. tempo wzrostu PKB, PKB per capita, inflacja, bezrobocie); 2) zmiany poziomu życia ludności i skalę nierówności dochodowych (m.in. indeks Giniego, indeks po[1]stępu społecznego); 3) miejsce Polski w międzynarodowym podziale pracy (m.in. wskaźnik przewag komparatywnych w handlu, napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych).
Ponadto szczegółowej analizie statystyczno-opisowej poddano najważniejsze czynniki konkurencyjności gospodarki, odpowiadające za dotychczasowe wyniki ekonomiczne Polski i wpływające na zmianę pozycji konkurencyjnej, takie jak innowacje, zasoby pracy oraz polityka gospodarcza.
Przyjętym założeniom metodycznym odpowiada struktura monografii. Książka podzielona jest na trzy części, w obrębie których uporządkowano tematycznie poszczególne rozdziały, a główne wnioski płynące z zaprezentowanych w nich studiów przedstawiono w wieńczącym monografię podsumowaniu.
Część I monografii rozpoczynają teoretyczne rozważania dotyczące konkurencyjności gospodarek w czasach kryzysu w kontekście podejmowania współpracy z za[1]granicą (rozdział 1), które stanowią bazę do przedstawionych w dalszych częściach publikacji dociekań empirycznych. Rozdziały 2-3 zawierają wyniki analizy porównawczej tendencji rozwoju gospodarczego Polski w latach 2010-2020, z uwzględnieniem nierówności dochodowych i najważniejszych aspektów wykluczenia społecznego.
Wyznaczona w ten sposób pozycja konkurencyjna polskiej gospodarki uzupełniona jest w kolejnych rozdziałach o aspekty międzynarodowe. Rozdziały 4-5 poświęcone są analizie konkurencyjności Polski w zewnętrznych stosunkach ekonomicznych. Pozwoliło to zidentyfikować zmiany w polskim handlu zagranicznym w latach 2010-2020 oraz ukazać związki bezpośrednich inwestycji zagranicznych z konkurencyjnością polskiej gospodarki.
Część II (rozdziały 6-9) poświęcona została identyfikacji najważniejszych czynników konkurencyjności Polski w latach 2010-2020. Przeprowadzono w tym celu szczegółową analizę innowacyjności Polski, z uwzględnieniem aspektów regionalnych i kulturowych (rozdziały 6-7), zasobów ludzkich i rynku pracy (rozdział 8). Szerszy kontekst czynników i uwarunkowań dotyczących konkurencyjności Polski uwzględnia zawarta w rozdziale 9 ocena kierunków polityki gospodarczej, przeprowadzona na tle całej architektury instytucjonalnej polskiej gospodarki.
Celem rozważań przedstawionych w części III jest ocena poziomu bilateralnych stosunków gospodarczych z państwami będącymi ważnymi partnerami gospodarczymi Polski, takimi jak USA, Niemcy, Ukraina, Japonia, Korea Południowa, Chiny i Indie. Przeprowadzona w tym przypadku analiza dotyczy przede wszystkim: 1) przepływu produktów (wymiany handlowej towarów i usług); 2) przepływu czynników produkcji (zwłaszcza kapitału, głównie w formie bezpośrednich inwestycji zagranicznych) oraz pracy (migracje ludności, szczególnie istotne w przypadku relacji z Ukrainą).
Wybór państw do przeprowadzenia analizy bilateralnych relacji gospodarczych z Polską został podyktowany różnymi kryteriami. USA (których bilateralne relacje gospodarcze z Polską zostały przedstawione w rozdziale 10) są ważnym partnerem gospodarczym Polski, co jest wzmacniane przez czynniki polityczne, w szczególności silne partnerstwo polsko-amerykańskie w obszarze bezpieczeństwa międzynarodowego. Niemcy (rozdział 11) to najważniejszy partner handlowy Polski pod względem wielkości zarówno eksportu, jak i importu, odgrywający również istotną rolę w łączeniu polskich przedsiębiorstw z globalnymi łańcuchami wartości. Ukraina (rozdział 12) jest ważnym partnerem gospodarczym Polski z racji bliskości geograficznej, wielkości i potencjału gospodarki, a także podobieństw kulturowych oraz znaczenia w polskiej polityce wschodniej. Japonia (rozdział 13) i Korea Południowa (rozdział 14) stanowią przykład wysokorozwiniętych państw o znacznym poziomie innowacyjności, w związku z czym mogą stanowić źródło transferu technologii oraz dostarczać wzorców rozwoju w przypadku branż wysokiej techniki. Chiny (rozdział 15) i Indie (rozdział 16) - jako kraje o największej liczbie ludności na świecie - posiadają z kolei olbrzymi potencjał gospodarczy, aczkolwiek charakteryzują się odmienną pozycją na arenie międzynarodowej. O ile Chiny są największym eksporterem w gospodarce globalnej i stają się stopniowo jedną z największych potęg ekonomicznych świata, o tyle Indie, mimo ogromnego potencjału kapitału ludzkiego, borykają się wciąż z wieloma podstawowymi problemami rozwojowymi. Te różnice wpływają na bilateralne powiązania gospodarcze Polski z wymienionymi krajami.
Monografię zamyka podsumowanie, które zawiera syntetyczną prezentację uzyskanych wyników oraz wnioski dotyczące polityki gospodarczej nakierowanej na poprawę konkurencyjności w warunkach trwającej pandemii COVID-19.
Marzenna Anna Weresa
Arkadiusz Michał Kowalski
Spis treści
Przedmowa
CZĘŚĆ I. KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEJ GOSPODARKI W LATACH 2010-2020
Rozdział 1. Konkurencyjność międzynarodowa a współpraca z zagranicą w czasach kryzysów gospodarczych - aspekty teoretyczne
Arkadiusz Michał Kowalski, Marzenna Anna Weresa
Rozdział 2. Rozwój gospodarki polskiej w latach 2010-2020 na tle innych krajów UE i wybranych partnerów gospodarczych Polski
Ryszard Rapacki, Mariusz Próchniak
Rozdział 3. Zróżnicowanie dochodów, zagrożenie ubóstwem oraz inne wybrane aspekty wykluczenia społecznego w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej
Patrycja Graca-Gelert
Rozdział 4. Konkurencyjność polskiego handlu zagranicznego i bilans płatniczy - perspektywa bilateralna
Mariusz-Jan Radło
Rozdział 5. Związek inwestycji krajowych i bilateralnych bezpośrednich inwestycji zagranicznych z konkurencyjnością polskiej gospodarki
Tomasz Marcin Napiórkowski
CZĘŚĆ II. GŁÓWNE CZYNNIKI KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEJ GOSPODARKI W LATACH 2010-2020
Rozdział 6. Innowacyjność polskiej gospodarki na tle głównych partnerów handlowych
Marzenna Anna Weresa, Arkadiusz Michał Kowalski
Rozdział 7. Wymiary kultury a partnerstwo w innowacjach - porównanie międzynarodowe
Lidia Danik, Małgorzata Stefania Lewandowska
Rozdział 8. Nierównowaga umiejętności zawodowych w Polsce i wynikające z niej implikacje w kontekście krajowej polityki rynku pracy
Anna Maria Dzienis
Rozdział 9. Polityka gospodarcza i instytucje
Adam Czerniak, Ryszard Rapacki
CZĘŚĆ III. BILATERALNE STOSUNKI POLSKI Z GŁÓWNYMI PARTNERAMI HANDLOWYMI W DRUGIEJ DEKADZIE XXI W.
Rozdział 10. Bilateralne stosunki polsko-amerykańskie - aspekty polityczne i gospodarcze
Artur Franciszek Tomeczek
Rozdział 11. Bilateralne stosunki Polski z Niemcami po 2010 r. - dynamiczny rozwój i nowe perspektywy współpracy
Katarzyna Kamińska
Rozdział 12. Polsko-ukraińskie stosunki gospodarcze w latach 2010-2019, ze szczególnym uwzględnieniem migracji zarobkowej
Krzysztof Falkowski
Rozdział 13. Obecność Japonii w polskiej gospodarce po 2010 r. - bezpośrednie inwestycje zagraniczne i dwustronna wymiana handlowa
Anna Maria Dzienis
Rozdział 14. Współpraca gospodarcza Polski z Republiką Korei - wymiana handlowa i bezpośrednie inwestycje zagraniczne
Marta Mackiewicz
Rozdział 15. Stosunki gospodarcze Polski z Chinami w erze Inicjatywy Pasa i Szlaku
Agnieszka McCaleb
Rozdział 16. Bilateralne powiązania gospodarcze Polski z Indiami w kontekście potencjału gospodarczego jej partnerów handlowych
Robert Dygas
PODSUMOWANIE
Pozycja konkurencyjna Polski na początku 2021 r.
Arkadiusz Michał Kowalski, Marzenna Anna Weresa
Opinie
Przedmowa
Konkurencyjność gospodarek jest zagadnieniem, które w czasach kryzysowych nabiera szczególnego znaczenia. Załamanie związane z pandemią COVID-19, rozprzestrzeniającą się od 2020 r. praktycznie na całym świecie, ma różną siłę oddziaływania w poszczególnych krajach oraz wielorakie skutki społeczne i gospodarcze. Debata prowadzona na temat konkurencyjności w czasach kryzysowych koncentruje się nie tylko na utrzymaniu czy poprawie pozycji konkurencyjnej, lecz także na wyłanianiu się nowych wymiarów tego zjawiska i zmianie znaczenia poszczególnych czynników konkurencyjności. Wypracowywane są również alternatywne koncepcje i instrumenty polityki gospodarczej, które służą wzmacnianiu odporności gospodarek na kryzys i poprawie konkurencyjności w trudnych czasach.
W tę debatę prowadzoną przez naukowców i praktyków wpisuje się niniejsza monografia, której głównym celem jest wyznaczenie pozycji konkurencyjnej polskiej gospodarki w 2020 r. i określenie kierunku jej zmian w latach 2010-2020, a także wskazanie czynników będących motorem tych przeobrażeń w analizowanym okresie. Wobec spowodowanego pandemią silnego zahamowania wzrostu obrotów handlu międzynarodowego i przepływu kapitału dodatkowym, szczegółowym celem monografii jest określenie stanu bilateralnych powiązań gospodarczych Polski z ważnymi partnerami handlowymi i identyfikacja nowych, niewykorzystanych dotychczas obszarów tej współpracy. Wyniki prowadzonych w monografii analiz stanowią punkt odniesienia do dalszych badań związanych z wpływem pandemii COVID-19 na bilateralną współpracę gospodarczą Polski i wyznaczają kierunki polityki gospodarczej zorientowanej na wzmocnienie relacji Polski z zagranicą po ustaniu pandemii.
Metodykę zastosowaną w niniejszej monografii do badań porównawczych w zakresie konkurencyjności opracował zespół koordynowany przez Instytut Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie we współpracy z ośrodkami międzynarodowymi. Pozycja konkurencyjna Polski i jej zmiany w latach 2010-2020 zostały poddane analizie porównawczej za pomocą całego zestawu wskaźników ekonomiczno-społecznych, odzwierciedlających: 1) poziom dobrobytu społeczeństwa (m.in. tempo wzrostu PKB, PKB per capita, inflacja, bezrobocie); 2) zmiany poziomu życia ludności i skalę nierówności dochodowych (m.in. indeks Giniego, indeks po[1]stępu społecznego); 3) miejsce Polski w międzynarodowym podziale pracy (m.in. wskaźnik przewag komparatywnych w handlu, napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych).
Ponadto szczegółowej analizie statystyczno-opisowej poddano najważniejsze czynniki konkurencyjności gospodarki, odpowiadające za dotychczasowe wyniki ekonomiczne Polski i wpływające na zmianę pozycji konkurencyjnej, takie jak innowacje, zasoby pracy oraz polityka gospodarcza.
Przyjętym założeniom metodycznym odpowiada struktura monografii. Książka podzielona jest na trzy części, w obrębie których uporządkowano tematycznie poszczególne rozdziały, a główne wnioski płynące z zaprezentowanych w nich studiów przedstawiono w wieńczącym monografię podsumowaniu.
Część I monografii rozpoczynają teoretyczne rozważania dotyczące konkurencyjności gospodarek w czasach kryzysu w kontekście podejmowania współpracy z za[1]granicą (rozdział 1), które stanowią bazę do przedstawionych w dalszych częściach publikacji dociekań empirycznych. Rozdziały 2-3 zawierają wyniki analizy porównawczej tendencji rozwoju gospodarczego Polski w latach 2010-2020, z uwzględnieniem nierówności dochodowych i najważniejszych aspektów wykluczenia społecznego.
Wyznaczona w ten sposób pozycja konkurencyjna polskiej gospodarki uzupełniona jest w kolejnych rozdziałach o aspekty międzynarodowe. Rozdziały 4-5 poświęcone są analizie konkurencyjności Polski w zewnętrznych stosunkach ekonomicznych. Pozwoliło to zidentyfikować zmiany w polskim handlu zagranicznym w latach 2010-2020 oraz ukazać związki bezpośrednich inwestycji zagranicznych z konkurencyjnością polskiej gospodarki.
Część II (rozdziały 6-9) poświęcona została identyfikacji najważniejszych czynników konkurencyjności Polski w latach 2010-2020. Przeprowadzono w tym celu szczegółową analizę innowacyjności Polski, z uwzględnieniem aspektów regionalnych i kulturowych (rozdziały 6-7), zasobów ludzkich i rynku pracy (rozdział 8). Szerszy kontekst czynników i uwarunkowań dotyczących konkurencyjności Polski uwzględnia zawarta w rozdziale 9 ocena kierunków polityki gospodarczej, przeprowadzona na tle całej architektury instytucjonalnej polskiej gospodarki.
Celem rozważań przedstawionych w części III jest ocena poziomu bilateralnych stosunków gospodarczych z państwami będącymi ważnymi partnerami gospodarczymi Polski, takimi jak USA, Niemcy, Ukraina, Japonia, Korea Południowa, Chiny i Indie. Przeprowadzona w tym przypadku analiza dotyczy przede wszystkim: 1) przepływu produktów (wymiany handlowej towarów i usług); 2) przepływu czynników produkcji (zwłaszcza kapitału, głównie w formie bezpośrednich inwestycji zagranicznych) oraz pracy (migracje ludności, szczególnie istotne w przypadku relacji z Ukrainą).
Wybór państw do przeprowadzenia analizy bilateralnych relacji gospodarczych z Polską został podyktowany różnymi kryteriami. USA (których bilateralne relacje gospodarcze z Polską zostały przedstawione w rozdziale 10) są ważnym partnerem gospodarczym Polski, co jest wzmacniane przez czynniki polityczne, w szczególności silne partnerstwo polsko-amerykańskie w obszarze bezpieczeństwa międzynarodowego. Niemcy (rozdział 11) to najważniejszy partner handlowy Polski pod względem wielkości zarówno eksportu, jak i importu, odgrywający również istotną rolę w łączeniu polskich przedsiębiorstw z globalnymi łańcuchami wartości. Ukraina (rozdział 12) jest ważnym partnerem gospodarczym Polski z racji bliskości geograficznej, wielkości i potencjału gospodarki, a także podobieństw kulturowych oraz znaczenia w polskiej polityce wschodniej. Japonia (rozdział 13) i Korea Południowa (rozdział 14) stanowią przykład wysokorozwiniętych państw o znacznym poziomie innowacyjności, w związku z czym mogą stanowić źródło transferu technologii oraz dostarczać wzorców rozwoju w przypadku branż wysokiej techniki. Chiny (rozdział 15) i Indie (rozdział 16) - jako kraje o największej liczbie ludności na świecie - posiadają z kolei olbrzymi potencjał gospodarczy, aczkolwiek charakteryzują się odmienną pozycją na arenie międzynarodowej. O ile Chiny są największym eksporterem w gospodarce globalnej i stają się stopniowo jedną z największych potęg ekonomicznych świata, o tyle Indie, mimo ogromnego potencjału kapitału ludzkiego, borykają się wciąż z wieloma podstawowymi problemami rozwojowymi. Te różnice wpływają na bilateralne powiązania gospodarcze Polski z wymienionymi krajami.
Monografię zamyka podsumowanie, które zawiera syntetyczną prezentację uzyskanych wyników oraz wnioski dotyczące polityki gospodarczej nakierowanej na poprawę konkurencyjności w warunkach trwającej pandemii COVID-19.
Marzenna Anna Weresa
Arkadiusz Michał Kowalski
Przedmowa
CZĘŚĆ I. KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEJ GOSPODARKI W LATACH 2010-2020
Rozdział 1. Konkurencyjność międzynarodowa a współpraca z zagranicą w czasach kryzysów gospodarczych - aspekty teoretyczne
Arkadiusz Michał Kowalski, Marzenna Anna Weresa
Rozdział 2. Rozwój gospodarki polskiej w latach 2010-2020 na tle innych krajów UE i wybranych partnerów gospodarczych Polski
Ryszard Rapacki, Mariusz Próchniak
Rozdział 3. Zróżnicowanie dochodów, zagrożenie ubóstwem oraz inne wybrane aspekty wykluczenia społecznego w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej
Patrycja Graca-Gelert
Rozdział 4. Konkurencyjność polskiego handlu zagranicznego i bilans płatniczy - perspektywa bilateralna
Mariusz-Jan Radło
Rozdział 5. Związek inwestycji krajowych i bilateralnych bezpośrednich inwestycji zagranicznych z konkurencyjnością polskiej gospodarki
Tomasz Marcin Napiórkowski
CZĘŚĆ II. GŁÓWNE CZYNNIKI KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEJ GOSPODARKI W LATACH 2010-2020
Rozdział 6. Innowacyjność polskiej gospodarki na tle głównych partnerów handlowych
Marzenna Anna Weresa, Arkadiusz Michał Kowalski
Rozdział 7. Wymiary kultury a partnerstwo w innowacjach - porównanie międzynarodowe
Lidia Danik, Małgorzata Stefania Lewandowska
Rozdział 8. Nierównowaga umiejętności zawodowych w Polsce i wynikające z niej implikacje w kontekście krajowej polityki rynku pracy
Anna Maria Dzienis
Rozdział 9. Polityka gospodarcza i instytucje
Adam Czerniak, Ryszard Rapacki
CZĘŚĆ III. BILATERALNE STOSUNKI POLSKI Z GŁÓWNYMI PARTNERAMI HANDLOWYMI W DRUGIEJ DEKADZIE XXI W.
Rozdział 10. Bilateralne stosunki polsko-amerykańskie - aspekty polityczne i gospodarcze
Artur Franciszek Tomeczek
Rozdział 11. Bilateralne stosunki Polski z Niemcami po 2010 r. - dynamiczny rozwój i nowe perspektywy współpracy
Katarzyna Kamińska
Rozdział 12. Polsko-ukraińskie stosunki gospodarcze w latach 2010-2019, ze szczególnym uwzględnieniem migracji zarobkowej
Krzysztof Falkowski
Rozdział 13. Obecność Japonii w polskiej gospodarce po 2010 r. - bezpośrednie inwestycje zagraniczne i dwustronna wymiana handlowa
Anna Maria Dzienis
Rozdział 14. Współpraca gospodarcza Polski z Republiką Korei - wymiana handlowa i bezpośrednie inwestycje zagraniczne
Marta Mackiewicz
Rozdział 15. Stosunki gospodarcze Polski z Chinami w erze Inicjatywy Pasa i Szlaku
Agnieszka McCaleb
Rozdział 16. Bilateralne powiązania gospodarcze Polski z Indiami w kontekście potencjału gospodarczego jej partnerów handlowych
Robert Dygas
PODSUMOWANIE
Pozycja konkurencyjna Polski na początku 2021 r.
Arkadiusz Michał Kowalski, Marzenna Anna Weresa
