e-book do wypożyczenia lub zakupu na stronie:
[[[separator]]]
Polska: Raport o konkurencyjności 2018. Rola miast w kształtowaniu przewag konkurencyjnych w Polsce stanowi kontynuację badań porównawczych na temat głównych tendencji rozwoju polskiej gospodarki, które od połowy lat 80. XX w. są prowadzone w Instytucie Gospodarki Światowej, jednostce organizacyjnej Kolegium Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (SGH). Celem tegorocznej edycji monografii jest identyfikacja tendencji zmian konkurencyjności polskiej gospodarki w latach 2010-2017 z uwzględnieniem konkurencyjności miast oraz wskazanie czynników wpływających na pozycję konkurencyjną w 2017 r.
Konkurencyjność gospodarek definiuje się w niniejszym opracowaniu, wskazując na jej przejawy, do których należy przede wszystkim wzrost poziomu dobrobytu społeczeństwa przy zapewnieniu zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych oraz proporcjonalnego podziału korzyści i kosztów wzrostu gospodarczego. W definicji uwzględniono również wymiar międzynarodowy, uwidaczniający się we wzmocnieniu pozycji krajowych dóbr i usług na rynkach zagranicznych oraz w poprawie atrakcyjności danego terytorium dla zagranicznych czynników produkcji (w szczególności atrakcyjności dla zagranicznych inwestycji bezpośrednich).
Przedmiot badań prezentowanych w niniejszej monografii to pozycja konkurencyjna Polski, która jest analizowana w zestawieniu z krajami, które po okresie transformacji systemowej w latach 90. XX w. stały się częścią Unii Europejskiej w wyniku rozszerzenia tego ugrupowania integracyjnego w latach 2004, 2007 i 2013.
Metodykę zastosowaną do wyznaczenia pozycji konkurencyjnej Polski opracował zespół koordynowany przez Instytut Gospodarki Światowej SGH. Wykracza ona ponad proste podejście wynikowe i uwzględnia również czynniki strukturalne wpływające na konkurencyjność Polski. Do wyznaczenia pozycji konkurencyjnej zastosowano analizę porównawczą oraz benchmarking, przyjmując jako punkt odniesienia wyniki ekonomiczne poszczególnych krajów członkowskich oraz średnie wskaźniki dla całej UE. Inne aspekty konkurencyjności polskiej gospodarki, a w szczególności jej determinanty, są analizowane przy wykorzystaniu różnorodnych metod właściwych dla opisywanego zagadnienia (m.in. analiza statystyczno-opisowa, modelowanie ekonometryczne, rachunek wzrostu gospodarczego, analiza porównawcza, metoda dedukcji, indukcji) oraz wskaźników ekonomicznych (np. wskaźniki przewag komparatywnych w handlu zagranicznym - RCA, mierniki nierówności dochodowych, w tym współczynnik Giniego, sumaryczny indeks innowacyjności itd.).
Monografia składa się z trzech części, z których każda jest podzielona na rozdziały. W części pierwszej (rozdziały 1-5) wyznaczono pozycję konkurencyjną polskiej gospodarki na tle innych państw Unii Europejskiej na podstawie mierników wynikowych, takich jak: tempo wzrostu gospodarczego, wielkość produktu krajowego brutto analizowana w ujęciu absolutnym i per capita, zróżnicowanie dochodów w społeczeństwie oraz skala ubóstwa. Podsumowaniem uzyskanego w ten sposób obrazu poziomu rozwoju polskiej gospodarki jest syntetyczne spojrzenie na pięć podstawowych wskaźników ekonomicznych (tempo PKB per capita, inflacja, bezrobocie, deficyt finansów publicznych oraz obrotów bieżących w relacji do PKB), które pokazują kondycję gospodarki wg stanu na koniec 2017 r. Pogłębieniem tego wątku jest analiza konwergencji poziomów dochodu przeprowadzona dla Polski i pozostałych krajów Europy Środkowo-Wschodniej, które w latach 2004, 2007 i 2013 przystąpiły do Unii Europejskiej. Ocenę sytuacji makroekonomicznej wzbogacono o międzynarodowe aspekty konkurencyjności. Przedmiotem rozważań są powiązania handlowe Polski z zagranicą, a zwłaszcza z pozostałymi krajami UE - głównymi partnerami gospodarczymi Polski (handel towarami i usługami, bilans płatniczy) oraz bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce i ich wpływ na regiony.
Druga część monografii (rozdziały 6-9) koncentruje się na czynnikach decydujących o pozycji konkurencyjnej polskiej gospodarki. Zarówno teoria, jak i badania empiryczne podkreślają znaczenie polityki gospodarczej w kształtowaniu konkurencyjności gospodarek. W związku z tym w monografii zostały przedstawione kierunki polityki gospodarczej w latach 2010-2017 i na tej podstawie wskazano najważniejsze wyzwania, które będą miały decydujące znaczenie dla rozwoju gospodarczego i pozycji konkurencyjnej Polski w perspektywie 2020 r.
Kolejna grupa czynników determinujących konkurencyjność gospodarek to zasoby ludzkie, finansowe i niematerialne (wiedza, technologia). Wśród tych, które w monografii poddano szczegółowej analizie, uznając je za kluczowe dla poprawy konkurencyjności Polski, znalazły się: zasoby kapitału krajowego (na ich wielkość wskazują inwestycje oraz oszczędności) oraz innowacje i technologia, z uwzględnieniem zasobów finansowych i ludzkich, niezbędnych dla działalności innowacyjnej, a także efektów w postaci tworzonych patentów, eksportu towarów wysokiej techniki, usług wiedzochłonnych i sprzedaży innowacyjnych produktów.
Część trzecia monografii (rozdziały 10-17) została poświęcona konkurencyjności miast, które stają się w ekonomii istotnym zagadnieniem badawczym w kontekście procesów i decyzji lokalizacyjnych, w gospodarkach funkcjonujących w zmieniających się uwarunkowaniach (np. rozrost miast i tworzenie megamiast, powstawanie globalnej sieci miast, rozwój klastrów). Rozważania rozpoczyna przedstawienie teoretycznych podstaw analizowanego zagadnienia - podjęto próbę zdefiniowania pojęcia konkurencyjności miasta i określenia jej specyficznych cech oraz wskazano czynniki determinujące konkurencyjność miejską. Punktem wyjścia w badaniach empirycznych jest wyznaczenie konkurencyjności i dynamiki rozwoju miast w Polsce w kontekście zachodzących w ubiegłych dekadach procesów urbanizacyjnych, z uwzględnieniem kryteriów demograficznych i dochodowych. Wykorzystano m.in. wskaźniki określające rozwój kapitału ludzkiego, poziom przedsiębiorczości i sposób zarządzania miastami. Jednocześnie należy zwrócić uwagę na istotne ograniczenia dla badań empirycznych na poziomie miejskim, związane z brakiem danych statystycznych dla wielu wskaźników, które są z reguły stosowane w analizach konkurencyjności przeprowadzanych na poziomie krajów i regionów.
W kolejnych rozdziałach trzeciej części monografii przedstawiono możliwości finansowania miast i realizowanych przez nie projektów dotyczących np. inwestycji w infrastrukturę transportową, działań związanych z ograniczeniem hałasu czy poprawą dostępu do usług społecznych i komunalnych. Omówiono także znaczenie koncepcji smart city w mieście dla podnoszenia jego konkurencyjności, zaznaczając, że model smart city nie ogranicza się do wymiaru technologicznego, ale uwzględnia także jakość życia, kapitał społeczny, innowacje społeczne, kulturę czy edukację.
O ile wykorzystanie technologii nie jest więc celem samym w sobie, to ma ono jednak duże znaczenie dla podwyższania standardu życia mieszkańców, wzrostu dobrobytu czy zrównoważenia rozwoju. Kontynuacją tego wątku jest rozdział 14, w którym omówiono rolę przestrzeni miejskich w tworzeniu innowacji. Miasta są szczególnym środowiskiem sprzyjającym powstawaniu nowych rozwiązań, ponieważ koncentrują się tam zasoby ludzkie, finansowe i organizacyjne. W tym kontekście wskazano na przykłady działań rewitalizacyjnych, które wpłynęły na rozwój innowacyjności w miastach, a także poddano analizie dane dotyczące liczby projektów w obszarze innowacyjności i przedsiębiorczości, współfinansowanych z funduszy unijnychrealizowanych w latach 2007-2013 w największych miastach w Polsce. Połączenie wątków dotyczących koncepcji smart city stanowi analiza zawarta w rozdziale 15, w którym przedstawiono finansowanie projektów smart cities z funduszy programów ramowych Unii Europejskiej, z uwzględnieniem głównych obszarów finansowania oraz beneficjentów. W dalszej części monografii przeanalizowano wpływ funkcji turystycznej, stanowiącej najbardziej egzogeniczną ze wszystkich funkcji miejskich, na konkurencyjność i internacjonalizację miast, a także omówiono korzyści i zagrożenia związane z różnorodnością kulturową.
Wyniki analiz podsumowano w zakończeniu. Stanowią one przyczynek do teorii konkurencyjności gospodarek narodowych oraz pozwalają lepiej zrozumieć czynniki determinujące pozycję konkurencyjną w długim i krótkim okresie, ze szczególnym uwzględnieniem konkurencyjności miast.
Marzenna Anna Weresa Arkadiusz Michał Kowalski
[[[separator]]]
Przedmowa
Marzenna Anna Weresa, Arkadiusz Michał Kowalski
CZĘŚĆ I. KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEJ GOSPODARKI W LATACH 2010-2017
Rozdział 1. Porównawcza ocena tendencji rozwojowych w polskiej gospodarce w latach 2010-2017: Polska na tle UE
Ryszard Rapacki, Mariusz Próchniak
Rozdział 2. Zbieżność poziomów dochodu między Europą Środkowo-Wschodnią a Europą Zachodnią
Mariusz Próchniak
Rozdział 3. Zróżnicowanie dochodów i skala ubóstwa w Polsce w latach 2010-2016 ze szczególnym uwzględnieniem aspektów urbanizacji
Patrycja Graca-Gelert
Rozdział 4. Handel zagraniczny Polski i miast wojewódzkich: przewagi konkurencyjne i bilans płatniczy w latach 2010-2017
Mariusz-Jan Radło
Rozdział 5. Wpływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych na proces urbanizacji w Polsce. Heterogeniczność regionów
Tomasz M. Napiórkowski
CZĘŚĆ II. GŁÓWNE CZYNNIKI KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEJ GOSPODARKI W LATACH 2010-2017
Rozdział 6. Kierunki polityki gospodarczej i najważniejsze wyzwania w latach 2010-2017
Adam Czerniak, Ryszard Rapacki
Rozdział 7. Inwestycje i oszczędności krajowe w Polsce w latach 2010-2017
Piotr Maszczyk
Rozdział 8. Działalność badawczo-rozwojowa i innowacyjna a konkurencyjność polskiej gospodarki
Marzenna Anna Weresa
Rozdział 9. Zmiany łącznej produktywności czynników wytwórczych
Mariusz Próchniak
CZĘŚĆ III. KONKURENCYJNOŚĆ POLSKICH MIAST
Rozdział 10. Konkurencyjność miast: specyfika, definicja zjawiska i determinanty
Magdalena Kachniewska, Arkadiusz Michał Kowalski, Ewelina Szczech-Pietkiewicz
Rozdział 11. Konkurencyjność i dynamika rozwoju miast w Polsce
Arkadiusz Michał Kowalski
Rozdział 12. Finansowanie projektów rozwoju miast w celu zwiększenia konkurencyjności
Katarzyna Sum
Rozdział 13. Smart city jako forma podnoszenia konkurencyjności miast
Ewelina Szczech-Pietkiewicz
Rozdział 14. Rola przestrzeni miejskich w tworzeniu innowacji
Marta Mackiewicz
Rozdział 15. Finansowanie projektów smart cities z programów ramowych FP7 i H2020 Unii Europejskiej
Małgorzata Stefania Lewandowska, Tomasz Gołębiowski
Rozdział 16. Wpływ turystyki na konkurencyjność i internacjonalizację miast
Magdalena Kachniewska
Rozdział 17. Różnorodność kulturowa miasta: koszty i korzyści. Przegląd badań
Lidia Danik
PODSUMOWANIE
Pozycja konkurencyjna polskiej gospodarki w latach 2010-2017 ze szczególnym uwzględnieniem konkurencyjności miast
Marzenna Anna Weresa, Arkadiusz Michał Kowalski
Opis
e-book do wypożyczenia lub zakupu na stronie:
Wstęp
Polska: Raport o konkurencyjności 2018. Rola miast w kształtowaniu przewag konkurencyjnych w Polsce stanowi kontynuację badań porównawczych na temat głównych tendencji rozwoju polskiej gospodarki, które od połowy lat 80. XX w. są prowadzone w Instytucie Gospodarki Światowej, jednostce organizacyjnej Kolegium Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (SGH). Celem tegorocznej edycji monografii jest identyfikacja tendencji zmian konkurencyjności polskiej gospodarki w latach 2010-2017 z uwzględnieniem konkurencyjności miast oraz wskazanie czynników wpływających na pozycję konkurencyjną w 2017 r.
Konkurencyjność gospodarek definiuje się w niniejszym opracowaniu, wskazując na jej przejawy, do których należy przede wszystkim wzrost poziomu dobrobytu społeczeństwa przy zapewnieniu zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych oraz proporcjonalnego podziału korzyści i kosztów wzrostu gospodarczego. W definicji uwzględniono również wymiar międzynarodowy, uwidaczniający się we wzmocnieniu pozycji krajowych dóbr i usług na rynkach zagranicznych oraz w poprawie atrakcyjności danego terytorium dla zagranicznych czynników produkcji (w szczególności atrakcyjności dla zagranicznych inwestycji bezpośrednich).
Przedmiot badań prezentowanych w niniejszej monografii to pozycja konkurencyjna Polski, która jest analizowana w zestawieniu z krajami, które po okresie transformacji systemowej w latach 90. XX w. stały się częścią Unii Europejskiej w wyniku rozszerzenia tego ugrupowania integracyjnego w latach 2004, 2007 i 2013.
Metodykę zastosowaną do wyznaczenia pozycji konkurencyjnej Polski opracował zespół koordynowany przez Instytut Gospodarki Światowej SGH. Wykracza ona ponad proste podejście wynikowe i uwzględnia również czynniki strukturalne wpływające na konkurencyjność Polski. Do wyznaczenia pozycji konkurencyjnej zastosowano analizę porównawczą oraz benchmarking, przyjmując jako punkt odniesienia wyniki ekonomiczne poszczególnych krajów członkowskich oraz średnie wskaźniki dla całej UE. Inne aspekty konkurencyjności polskiej gospodarki, a w szczególności jej determinanty, są analizowane przy wykorzystaniu różnorodnych metod właściwych dla opisywanego zagadnienia (m.in. analiza statystyczno-opisowa, modelowanie ekonometryczne, rachunek wzrostu gospodarczego, analiza porównawcza, metoda dedukcji, indukcji) oraz wskaźników ekonomicznych (np. wskaźniki przewag komparatywnych w handlu zagranicznym - RCA, mierniki nierówności dochodowych, w tym współczynnik Giniego, sumaryczny indeks innowacyjności itd.).
Monografia składa się z trzech części, z których każda jest podzielona na rozdziały. W części pierwszej (rozdziały 1-5) wyznaczono pozycję konkurencyjną polskiej gospodarki na tle innych państw Unii Europejskiej na podstawie mierników wynikowych, takich jak: tempo wzrostu gospodarczego, wielkość produktu krajowego brutto analizowana w ujęciu absolutnym i per capita, zróżnicowanie dochodów w społeczeństwie oraz skala ubóstwa. Podsumowaniem uzyskanego w ten sposób obrazu poziomu rozwoju polskiej gospodarki jest syntetyczne spojrzenie na pięć podstawowych wskaźników ekonomicznych (tempo PKB per capita, inflacja, bezrobocie, deficyt finansów publicznych oraz obrotów bieżących w relacji do PKB), które pokazują kondycję gospodarki wg stanu na koniec 2017 r. Pogłębieniem tego wątku jest analiza konwergencji poziomów dochodu przeprowadzona dla Polski i pozostałych krajów Europy Środkowo-Wschodniej, które w latach 2004, 2007 i 2013 przystąpiły do Unii Europejskiej. Ocenę sytuacji makroekonomicznej wzbogacono o międzynarodowe aspekty konkurencyjności. Przedmiotem rozważań są powiązania handlowe Polski z zagranicą, a zwłaszcza z pozostałymi krajami UE - głównymi partnerami gospodarczymi Polski (handel towarami i usługami, bilans płatniczy) oraz bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce i ich wpływ na regiony.
Druga część monografii (rozdziały 6-9) koncentruje się na czynnikach decydujących o pozycji konkurencyjnej polskiej gospodarki. Zarówno teoria, jak i badania empiryczne podkreślają znaczenie polityki gospodarczej w kształtowaniu konkurencyjności gospodarek. W związku z tym w monografii zostały przedstawione kierunki polityki gospodarczej w latach 2010-2017 i na tej podstawie wskazano najważniejsze wyzwania, które będą miały decydujące znaczenie dla rozwoju gospodarczego i pozycji konkurencyjnej Polski w perspektywie 2020 r.
Kolejna grupa czynników determinujących konkurencyjność gospodarek to zasoby ludzkie, finansowe i niematerialne (wiedza, technologia). Wśród tych, które w monografii poddano szczegółowej analizie, uznając je za kluczowe dla poprawy konkurencyjności Polski, znalazły się: zasoby kapitału krajowego (na ich wielkość wskazują inwestycje oraz oszczędności) oraz innowacje i technologia, z uwzględnieniem zasobów finansowych i ludzkich, niezbędnych dla działalności innowacyjnej, a także efektów w postaci tworzonych patentów, eksportu towarów wysokiej techniki, usług wiedzochłonnych i sprzedaży innowacyjnych produktów.
Część trzecia monografii (rozdziały 10-17) została poświęcona konkurencyjności miast, które stają się w ekonomii istotnym zagadnieniem badawczym w kontekście procesów i decyzji lokalizacyjnych, w gospodarkach funkcjonujących w zmieniających się uwarunkowaniach (np. rozrost miast i tworzenie megamiast, powstawanie globalnej sieci miast, rozwój klastrów). Rozważania rozpoczyna przedstawienie teoretycznych podstaw analizowanego zagadnienia - podjęto próbę zdefiniowania pojęcia konkurencyjności miasta i określenia jej specyficznych cech oraz wskazano czynniki determinujące konkurencyjność miejską. Punktem wyjścia w badaniach empirycznych jest wyznaczenie konkurencyjności i dynamiki rozwoju miast w Polsce w kontekście zachodzących w ubiegłych dekadach procesów urbanizacyjnych, z uwzględnieniem kryteriów demograficznych i dochodowych. Wykorzystano m.in. wskaźniki określające rozwój kapitału ludzkiego, poziom przedsiębiorczości i sposób zarządzania miastami. Jednocześnie należy zwrócić uwagę na istotne ograniczenia dla badań empirycznych na poziomie miejskim, związane z brakiem danych statystycznych dla wielu wskaźników, które są z reguły stosowane w analizach konkurencyjności przeprowadzanych na poziomie krajów i regionów.
W kolejnych rozdziałach trzeciej części monografii przedstawiono możliwości finansowania miast i realizowanych przez nie projektów dotyczących np. inwestycji w infrastrukturę transportową, działań związanych z ograniczeniem hałasu czy poprawą dostępu do usług społecznych i komunalnych. Omówiono także znaczenie koncepcji smart city w mieście dla podnoszenia jego konkurencyjności, zaznaczając, że model smart city nie ogranicza się do wymiaru technologicznego, ale uwzględnia także jakość życia, kapitał społeczny, innowacje społeczne, kulturę czy edukację.
O ile wykorzystanie technologii nie jest więc celem samym w sobie, to ma ono jednak duże znaczenie dla podwyższania standardu życia mieszkańców, wzrostu dobrobytu czy zrównoważenia rozwoju. Kontynuacją tego wątku jest rozdział 14, w którym omówiono rolę przestrzeni miejskich w tworzeniu innowacji. Miasta są szczególnym środowiskiem sprzyjającym powstawaniu nowych rozwiązań, ponieważ koncentrują się tam zasoby ludzkie, finansowe i organizacyjne. W tym kontekście wskazano na przykłady działań rewitalizacyjnych, które wpłynęły na rozwój innowacyjności w miastach, a także poddano analizie dane dotyczące liczby projektów w obszarze innowacyjności i przedsiębiorczości, współfinansowanych z funduszy unijnychrealizowanych w latach 2007-2013 w największych miastach w Polsce. Połączenie wątków dotyczących koncepcji smart city stanowi analiza zawarta w rozdziale 15, w którym przedstawiono finansowanie projektów smart cities z funduszy programów ramowych Unii Europejskiej, z uwzględnieniem głównych obszarów finansowania oraz beneficjentów. W dalszej części monografii przeanalizowano wpływ funkcji turystycznej, stanowiącej najbardziej egzogeniczną ze wszystkich funkcji miejskich, na konkurencyjność i internacjonalizację miast, a także omówiono korzyści i zagrożenia związane z różnorodnością kulturową.
Wyniki analiz podsumowano w zakończeniu. Stanowią one przyczynek do teorii konkurencyjności gospodarek narodowych oraz pozwalają lepiej zrozumieć czynniki determinujące pozycję konkurencyjną w długim i krótkim okresie, ze szczególnym uwzględnieniem konkurencyjności miast.
Marzenna Anna Weresa Arkadiusz Michał Kowalski
Spis treści
Przedmowa
Marzenna Anna Weresa, Arkadiusz Michał Kowalski
CZĘŚĆ I. KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEJ GOSPODARKI W LATACH 2010-2017
Rozdział 1. Porównawcza ocena tendencji rozwojowych w polskiej gospodarce w latach 2010-2017: Polska na tle UE
Ryszard Rapacki, Mariusz Próchniak
Rozdział 2. Zbieżność poziomów dochodu między Europą Środkowo-Wschodnią a Europą Zachodnią
Mariusz Próchniak
Rozdział 3. Zróżnicowanie dochodów i skala ubóstwa w Polsce w latach 2010-2016 ze szczególnym uwzględnieniem aspektów urbanizacji
Patrycja Graca-Gelert
Rozdział 4. Handel zagraniczny Polski i miast wojewódzkich: przewagi konkurencyjne i bilans płatniczy w latach 2010-2017
Mariusz-Jan Radło
Rozdział 5. Wpływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych na proces urbanizacji w Polsce. Heterogeniczność regionów
Tomasz M. Napiórkowski
CZĘŚĆ II. GŁÓWNE CZYNNIKI KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEJ GOSPODARKI W LATACH 2010-2017
Rozdział 6. Kierunki polityki gospodarczej i najważniejsze wyzwania w latach 2010-2017
Adam Czerniak, Ryszard Rapacki
Rozdział 7. Inwestycje i oszczędności krajowe w Polsce w latach 2010-2017
Piotr Maszczyk
Rozdział 8. Działalność badawczo-rozwojowa i innowacyjna a konkurencyjność polskiej gospodarki
Marzenna Anna Weresa
Rozdział 9. Zmiany łącznej produktywności czynników wytwórczych
Mariusz Próchniak
CZĘŚĆ III. KONKURENCYJNOŚĆ POLSKICH MIAST
Rozdział 10. Konkurencyjność miast: specyfika, definicja zjawiska i determinanty
Magdalena Kachniewska, Arkadiusz Michał Kowalski, Ewelina Szczech-Pietkiewicz
Rozdział 11. Konkurencyjność i dynamika rozwoju miast w Polsce
Arkadiusz Michał Kowalski
Rozdział 12. Finansowanie projektów rozwoju miast w celu zwiększenia konkurencyjności
Katarzyna Sum
Rozdział 13. Smart city jako forma podnoszenia konkurencyjności miast
Ewelina Szczech-Pietkiewicz
Rozdział 14. Rola przestrzeni miejskich w tworzeniu innowacji
Marta Mackiewicz
Rozdział 15. Finansowanie projektów smart cities z programów ramowych FP7 i H2020 Unii Europejskiej
Małgorzata Stefania Lewandowska, Tomasz Gołębiowski
Rozdział 16. Wpływ turystyki na konkurencyjność i internacjonalizację miast
Magdalena Kachniewska
Rozdział 17. Różnorodność kulturowa miasta: koszty i korzyści. Przegląd badań
Lidia Danik
PODSUMOWANIE
Pozycja konkurencyjna polskiej gospodarki w latach 2010-2017 ze szczególnym uwzględnieniem konkurencyjności miast
Marzenna Anna Weresa, Arkadiusz Michał Kowalski
Opinie
e-book do wypożyczenia lub zakupu na stronie:
Polska: Raport o konkurencyjności 2018. Rola miast w kształtowaniu przewag konkurencyjnych w Polsce stanowi kontynuację badań porównawczych na temat głównych tendencji rozwoju polskiej gospodarki, które od połowy lat 80. XX w. są prowadzone w Instytucie Gospodarki Światowej, jednostce organizacyjnej Kolegium Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (SGH). Celem tegorocznej edycji monografii jest identyfikacja tendencji zmian konkurencyjności polskiej gospodarki w latach 2010-2017 z uwzględnieniem konkurencyjności miast oraz wskazanie czynników wpływających na pozycję konkurencyjną w 2017 r.
Konkurencyjność gospodarek definiuje się w niniejszym opracowaniu, wskazując na jej przejawy, do których należy przede wszystkim wzrost poziomu dobrobytu społeczeństwa przy zapewnieniu zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych oraz proporcjonalnego podziału korzyści i kosztów wzrostu gospodarczego. W definicji uwzględniono również wymiar międzynarodowy, uwidaczniający się we wzmocnieniu pozycji krajowych dóbr i usług na rynkach zagranicznych oraz w poprawie atrakcyjności danego terytorium dla zagranicznych czynników produkcji (w szczególności atrakcyjności dla zagranicznych inwestycji bezpośrednich).
Przedmiot badań prezentowanych w niniejszej monografii to pozycja konkurencyjna Polski, która jest analizowana w zestawieniu z krajami, które po okresie transformacji systemowej w latach 90. XX w. stały się częścią Unii Europejskiej w wyniku rozszerzenia tego ugrupowania integracyjnego w latach 2004, 2007 i 2013.
Metodykę zastosowaną do wyznaczenia pozycji konkurencyjnej Polski opracował zespół koordynowany przez Instytut Gospodarki Światowej SGH. Wykracza ona ponad proste podejście wynikowe i uwzględnia również czynniki strukturalne wpływające na konkurencyjność Polski. Do wyznaczenia pozycji konkurencyjnej zastosowano analizę porównawczą oraz benchmarking, przyjmując jako punkt odniesienia wyniki ekonomiczne poszczególnych krajów członkowskich oraz średnie wskaźniki dla całej UE. Inne aspekty konkurencyjności polskiej gospodarki, a w szczególności jej determinanty, są analizowane przy wykorzystaniu różnorodnych metod właściwych dla opisywanego zagadnienia (m.in. analiza statystyczno-opisowa, modelowanie ekonometryczne, rachunek wzrostu gospodarczego, analiza porównawcza, metoda dedukcji, indukcji) oraz wskaźników ekonomicznych (np. wskaźniki przewag komparatywnych w handlu zagranicznym - RCA, mierniki nierówności dochodowych, w tym współczynnik Giniego, sumaryczny indeks innowacyjności itd.).
Monografia składa się z trzech części, z których każda jest podzielona na rozdziały. W części pierwszej (rozdziały 1-5) wyznaczono pozycję konkurencyjną polskiej gospodarki na tle innych państw Unii Europejskiej na podstawie mierników wynikowych, takich jak: tempo wzrostu gospodarczego, wielkość produktu krajowego brutto analizowana w ujęciu absolutnym i per capita, zróżnicowanie dochodów w społeczeństwie oraz skala ubóstwa. Podsumowaniem uzyskanego w ten sposób obrazu poziomu rozwoju polskiej gospodarki jest syntetyczne spojrzenie na pięć podstawowych wskaźników ekonomicznych (tempo PKB per capita, inflacja, bezrobocie, deficyt finansów publicznych oraz obrotów bieżących w relacji do PKB), które pokazują kondycję gospodarki wg stanu na koniec 2017 r. Pogłębieniem tego wątku jest analiza konwergencji poziomów dochodu przeprowadzona dla Polski i pozostałych krajów Europy Środkowo-Wschodniej, które w latach 2004, 2007 i 2013 przystąpiły do Unii Europejskiej. Ocenę sytuacji makroekonomicznej wzbogacono o międzynarodowe aspekty konkurencyjności. Przedmiotem rozważań są powiązania handlowe Polski z zagranicą, a zwłaszcza z pozostałymi krajami UE - głównymi partnerami gospodarczymi Polski (handel towarami i usługami, bilans płatniczy) oraz bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce i ich wpływ na regiony.
Druga część monografii (rozdziały 6-9) koncentruje się na czynnikach decydujących o pozycji konkurencyjnej polskiej gospodarki. Zarówno teoria, jak i badania empiryczne podkreślają znaczenie polityki gospodarczej w kształtowaniu konkurencyjności gospodarek. W związku z tym w monografii zostały przedstawione kierunki polityki gospodarczej w latach 2010-2017 i na tej podstawie wskazano najważniejsze wyzwania, które będą miały decydujące znaczenie dla rozwoju gospodarczego i pozycji konkurencyjnej Polski w perspektywie 2020 r.
Kolejna grupa czynników determinujących konkurencyjność gospodarek to zasoby ludzkie, finansowe i niematerialne (wiedza, technologia). Wśród tych, które w monografii poddano szczegółowej analizie, uznając je za kluczowe dla poprawy konkurencyjności Polski, znalazły się: zasoby kapitału krajowego (na ich wielkość wskazują inwestycje oraz oszczędności) oraz innowacje i technologia, z uwzględnieniem zasobów finansowych i ludzkich, niezbędnych dla działalności innowacyjnej, a także efektów w postaci tworzonych patentów, eksportu towarów wysokiej techniki, usług wiedzochłonnych i sprzedaży innowacyjnych produktów.
Część trzecia monografii (rozdziały 10-17) została poświęcona konkurencyjności miast, które stają się w ekonomii istotnym zagadnieniem badawczym w kontekście procesów i decyzji lokalizacyjnych, w gospodarkach funkcjonujących w zmieniających się uwarunkowaniach (np. rozrost miast i tworzenie megamiast, powstawanie globalnej sieci miast, rozwój klastrów). Rozważania rozpoczyna przedstawienie teoretycznych podstaw analizowanego zagadnienia - podjęto próbę zdefiniowania pojęcia konkurencyjności miasta i określenia jej specyficznych cech oraz wskazano czynniki determinujące konkurencyjność miejską. Punktem wyjścia w badaniach empirycznych jest wyznaczenie konkurencyjności i dynamiki rozwoju miast w Polsce w kontekście zachodzących w ubiegłych dekadach procesów urbanizacyjnych, z uwzględnieniem kryteriów demograficznych i dochodowych. Wykorzystano m.in. wskaźniki określające rozwój kapitału ludzkiego, poziom przedsiębiorczości i sposób zarządzania miastami. Jednocześnie należy zwrócić uwagę na istotne ograniczenia dla badań empirycznych na poziomie miejskim, związane z brakiem danych statystycznych dla wielu wskaźników, które są z reguły stosowane w analizach konkurencyjności przeprowadzanych na poziomie krajów i regionów.
W kolejnych rozdziałach trzeciej części monografii przedstawiono możliwości finansowania miast i realizowanych przez nie projektów dotyczących np. inwestycji w infrastrukturę transportową, działań związanych z ograniczeniem hałasu czy poprawą dostępu do usług społecznych i komunalnych. Omówiono także znaczenie koncepcji smart city w mieście dla podnoszenia jego konkurencyjności, zaznaczając, że model smart city nie ogranicza się do wymiaru technologicznego, ale uwzględnia także jakość życia, kapitał społeczny, innowacje społeczne, kulturę czy edukację.
O ile wykorzystanie technologii nie jest więc celem samym w sobie, to ma ono jednak duże znaczenie dla podwyższania standardu życia mieszkańców, wzrostu dobrobytu czy zrównoważenia rozwoju. Kontynuacją tego wątku jest rozdział 14, w którym omówiono rolę przestrzeni miejskich w tworzeniu innowacji. Miasta są szczególnym środowiskiem sprzyjającym powstawaniu nowych rozwiązań, ponieważ koncentrują się tam zasoby ludzkie, finansowe i organizacyjne. W tym kontekście wskazano na przykłady działań rewitalizacyjnych, które wpłynęły na rozwój innowacyjności w miastach, a także poddano analizie dane dotyczące liczby projektów w obszarze innowacyjności i przedsiębiorczości, współfinansowanych z funduszy unijnychrealizowanych w latach 2007-2013 w największych miastach w Polsce. Połączenie wątków dotyczących koncepcji smart city stanowi analiza zawarta w rozdziale 15, w którym przedstawiono finansowanie projektów smart cities z funduszy programów ramowych Unii Europejskiej, z uwzględnieniem głównych obszarów finansowania oraz beneficjentów. W dalszej części monografii przeanalizowano wpływ funkcji turystycznej, stanowiącej najbardziej egzogeniczną ze wszystkich funkcji miejskich, na konkurencyjność i internacjonalizację miast, a także omówiono korzyści i zagrożenia związane z różnorodnością kulturową.
Wyniki analiz podsumowano w zakończeniu. Stanowią one przyczynek do teorii konkurencyjności gospodarek narodowych oraz pozwalają lepiej zrozumieć czynniki determinujące pozycję konkurencyjną w długim i krótkim okresie, ze szczególnym uwzględnieniem konkurencyjności miast.
Marzenna Anna Weresa Arkadiusz Michał Kowalski
Przedmowa
Marzenna Anna Weresa, Arkadiusz Michał Kowalski
CZĘŚĆ I. KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEJ GOSPODARKI W LATACH 2010-2017
Rozdział 1. Porównawcza ocena tendencji rozwojowych w polskiej gospodarce w latach 2010-2017: Polska na tle UE
Ryszard Rapacki, Mariusz Próchniak
Rozdział 2. Zbieżność poziomów dochodu między Europą Środkowo-Wschodnią a Europą Zachodnią
Mariusz Próchniak
Rozdział 3. Zróżnicowanie dochodów i skala ubóstwa w Polsce w latach 2010-2016 ze szczególnym uwzględnieniem aspektów urbanizacji
Patrycja Graca-Gelert
Rozdział 4. Handel zagraniczny Polski i miast wojewódzkich: przewagi konkurencyjne i bilans płatniczy w latach 2010-2017
Mariusz-Jan Radło
Rozdział 5. Wpływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych na proces urbanizacji w Polsce. Heterogeniczność regionów
Tomasz M. Napiórkowski
CZĘŚĆ II. GŁÓWNE CZYNNIKI KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEJ GOSPODARKI W LATACH 2010-2017
Rozdział 6. Kierunki polityki gospodarczej i najważniejsze wyzwania w latach 2010-2017
Adam Czerniak, Ryszard Rapacki
Rozdział 7. Inwestycje i oszczędności krajowe w Polsce w latach 2010-2017
Piotr Maszczyk
Rozdział 8. Działalność badawczo-rozwojowa i innowacyjna a konkurencyjność polskiej gospodarki
Marzenna Anna Weresa
Rozdział 9. Zmiany łącznej produktywności czynników wytwórczych
Mariusz Próchniak
CZĘŚĆ III. KONKURENCYJNOŚĆ POLSKICH MIAST
Rozdział 10. Konkurencyjność miast: specyfika, definicja zjawiska i determinanty
Magdalena Kachniewska, Arkadiusz Michał Kowalski, Ewelina Szczech-Pietkiewicz
Rozdział 11. Konkurencyjność i dynamika rozwoju miast w Polsce
Arkadiusz Michał Kowalski
Rozdział 12. Finansowanie projektów rozwoju miast w celu zwiększenia konkurencyjności
Katarzyna Sum
Rozdział 13. Smart city jako forma podnoszenia konkurencyjności miast
Ewelina Szczech-Pietkiewicz
Rozdział 14. Rola przestrzeni miejskich w tworzeniu innowacji
Marta Mackiewicz
Rozdział 15. Finansowanie projektów smart cities z programów ramowych FP7 i H2020 Unii Europejskiej
Małgorzata Stefania Lewandowska, Tomasz Gołębiowski
Rozdział 16. Wpływ turystyki na konkurencyjność i internacjonalizację miast
Magdalena Kachniewska
Rozdział 17. Różnorodność kulturowa miasta: koszty i korzyści. Przegląd badań
Lidia Danik
PODSUMOWANIE
Pozycja konkurencyjna polskiej gospodarki w latach 2010-2017 ze szczególnym uwzględnieniem konkurencyjności miast
Marzenna Anna Weresa, Arkadiusz Michał Kowalski
