Przekazujemy do rąk Czytelników 25-te, jubileuszowe wydanie dorocznego raportu o gospodarce polskiej, publikowanego przez Instytut Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Raport poddaje analizie konkurencyjność Polskiw 2009 r. w porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej, w szczególności nowych państw członkowskich UE oraz głównych partnerów handlowych Polski. Konkurencyjność zdefiniowana została dla potrzeb tych analiz jako zdolność kraju do uzyskania trwałej poprawy jakości życia, wzmocnienia pozycji ekonomicznej na rynkach zagranicznych oraz wzrostu atrakcyjności inwestycyjnej. W raporcie, na który składa się siedem rozdziałów, definicja ta stanowi ogólne ramy do badania różnorodnych zagadnień gospodarczych i społecznych składających się na pozycję konkurencyjną Polski.
Pierwszy rozdział niniejszego raportu zawiera porównanie wyników gospodarczych Polski w 2009 roku z rezultatami uzyskanymi przez inne kraje. Tempo wzrostu gospodarczego jest jednym z mierników konkurencyjności, i dlatego analizie poddane zostały tendencje wzrostu PKB w Polsce na tle innych krajów. Analizę tę uzupełnia badanie stopnia konwergencji realnego dochodu w Polsce w stosunku do krajów UE15 oraz określenie skali nierówności dochodowych i poziomu ubóstwa. Gwałtowny rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz coraz większa łatwość przemieszczania się ludzi i towarów sprawiają, że Polska aktywnie uczestnicząc w międzynarodowym podziale pracy jest coraz silniej zintegrowana z gospodarką globalną za pośrednictwem powiązań handlowych, inwestycyjnych oraz dzięki migracji ludności. W świetle teorii ekonomicznych powiązania gospodarcze z zagranicą mogą przyczynić się do wzrostu gospodarczego i zwiększenia poziomu życia społeczeństwa.
W związku z tym w rozdziale 2 została dokonana szczegółowa ocena pozycji Polski w światowym handlu i międzynarodowych przepływach inwestycyjnych, a także określona rola transakcji gospodarczych z zagranicą w kształtowaniu konkurencyjności polskiej gospodarki.
Rozdziały 3 i 4 koncentrują się natomiast na czynnikach oddziałujących na konkurencyjność Polski w 2009 r. Podstawy oceny wpływu tych czynników na pozycję konkurencyjną wykraczają poza prostą rachunkowość wzrostu. W niniejszym raporcie wyróżnione zostały dwie grupy czynników, które mogą wpływać na konkurencyjność gospodarki: (1) zasoby i ich wydajność oraz (2) skuteczność polityki gospodarczej i jakość instytucji. Obie grupy czynników scharakteryzowane zostały od strony ilościowej i jakościowej, a następnie dokonano oceny znaczenia poszczególnych czynników dla kształtowania konkurencyjności Polski w 2009 r.
Rozdział 5 zawiera syntezę badań prowadzonych we wcześniejszych częściach raportu oferując zwięzłą ocenę pozycji konkurencyjnej Polski w gospodarce światowej w 2009 roku. Na tej podstawie wskazano najważniejsze silne i słabe strony polskiego systemu gospodarczego oraz wyzwania, którym Polska musi sprostać w 2010 r.
W ostatnich dwóch rozdziałach raportu poddano analizie rolę klastrów w kształtowaniu konkurencyjności Polski. Wprawdzie klastry w Polsce wciąż znajdują się we wczesnym stadium rozwoju, ale istnieje duży potencjał dla tworzenia konkurencyjnych struktur klastrowych w naszym kraju. Rozdział 6 prezentuje przegląd inicjatyw klastrowych, dowodząc, że klastering stał się obecnie ważnym bodźcem dla innowacji. Na tej podstawie sformułowany został wniosek o potrzebie prowadzenia w Polsce odpowiedniej polityki wspierania klastrów, co znajduje też odzwierciedlenie w najnowszych nurtach polityki regionalnej Unii Europejskiej.
Rozdział 7 poświęcony jest pogłębionej analizie specyficznych typów struktur aglomeracyjnych, czyli klastrów zorientowanych na wiedzę i ich roli w zwiększaniu współpracy między nauką a biznesem. Efektywne więzi między nauką a gospodarką są ważne dla kształtowania konkurencyjności w długim okresie, ponieważ ułatwiają transfer wiedzy i komercjalizację wyników badań, wspierając przedsiębiorczość i zwiększając zdolności technologiczne gospodarki. Z tego względu, w niniejszym raporcie poddano ocenie warunki niezbędne dla pojawienia się klastrów wiedzy w Polsce i wskazano pożądane cele polityki gospodarczej w tym zakresie.
Ostatnia część raportu to krótkie podsumowanie oraz wstępne konkluzje na temat możliwych ścieżek rozwoju Polski i priorytetów polityki gospodarczej, które w czasie wychodzenia gospodarki światowej z globalnego kryzysu ekonomicznego mogą sprzyjać poprawie konkurencyjności i prowadzić do zwiększenia poziomu życia społeczeństwa. Kwestie te stały się ostatnio tematem społecznej debaty w Polsce i na świecie. Niniejszy raport ma na celu pobudzenie dalszej dyskusji o kierunkach rozwoju polskiej gospodarki w kontekście silnych zawirowań obserwowanych w ostatnich latach w gospodarce światowej.
[[[separator]]]
Synteza raportu
1. W 2009 roku Polska, poprawiła swoją pozycję konkurencyjną w Unii Europejskiej i w gospodarce światowej, dzięki większej niż inne kraje odporności na skutki globalnego kryzysu. Dowodem na to jest fakt, że nasz kraj jako jedyny w UE odnotował dodatnie tempo wzrostu PKB, które wynosiło 1,7%.
2. Na tle pozostałych krajów UE, Polska charakteryzowała się umiarkowaną stopą inflacji (3,5%) oraz stosunkowo dobrą pozycją pod względem relacji deficytu na rachunku bieżącym do PKB (-2,2%).
3. Jednocześnie jednak znacznie wzrastała stopa bezrobocia, w końcu 2009 roku, osiągając poziom 8,2%.
4. Jednym z głównych problemów polskiej gospodarki w 2009 roku był silny wzrost deficytu finansów publicznych, który stanowił -7,2% PKB i będące jego efektem narastanie długu publicznego.
5. Poziom realnego dochodu narodowego w przeliczeniu na jednego mieszkańca był w Polsce w dalszym ciągu niższy od średniej wartości w całym obszarze UE27, ale luka rozwojowa w stosunku do najbardziej rozwiniętych krajów Unii zmniejszyła się. W 2009 r. polski PKB per capita według parytetu siły nabywczej (PPP) wzrósł o 3 punkty procentowe w stosunku do poprzedniego roku, osiągając 54% średniej wartości w krajach UE15.
6. Ocena konkurencyjności polskiej gospodarki przyjmująca za podstawę szersze spektrum wskaźników rozwoju społeczno -ekonomicznego wskazuje na lepszą pozycję konkurencyjną Polski, niż ta, mierzona wyłącznie wielkością dochodu narodowego na mieszkańca. Pod względem syntetycznego wskaźnika rozwoju społeczno-gospodarczego (Human Development Index - HDI), na który składa się 3 wymiary rozwoju, takie jak dochód narodowy na mieszkańca, dostęp do edukacji oraz jakość opieki zdrowotnej, Polska plasuje się na 41. pozycji w świecie wśród 182 badanych krajów, wyprzedzając m.in. siedem państw należących do UE (Słowację, Węgry, Litwę, Łotwę, Estonię, Rumunię i Bułgarię).
7. W 2009 roku poprawę odnotowano również w obszarze nierówności dochodowych, które nieco się zmniejszyły, o czym świadczy poziom współczynnika Giniego (0,32). Mimo tych pozytywnych zmian Polska nadal pozostaje krajem o stosunkowo dużym poziomie rozpiętości w dochodach.
8. Tendencje rozwoju polskiego handlu zagranicznego w 2009 r. kształtowały się pod wpływem kryzysu ekonomicznego w gospodarce światowej. W porównaniu do roku poprzedniego nastąpił spadek wartości zarówno importu, jak i eksportu, mimo, że silna deprecjacja polskiej waluty przyniosła poprawę konkurencyjności cenowej eksportu. Jednocześnie jednak, wskutek kryzysu wystąpił także spadek obrotów światowego handlu i w efekcie w 2009 roku Polska utrzymała, a nawet nieznacznie zwiększyła swój udział w handlu międzynarodowym do poziomu 1% w światowym eksporcie i 1,2% w imporcie. Mimo to, w kryzysowych latach 2008-2009 wpływ handlu zagranicznego na wzrost gospodarczy w Polsce był mniejszy niż we wcześniejszych okresach.
9. Chociaż w 2009 roku tempo spadku polskiego importu było większe niż eksportu, wydaje się, że polski wywóz został relatywnie bardziej niż przywóz dotknięty przez globalny kryzys. Główną tego przyczyną było znaczne ograniczenie popytu zagranicy na polskie towary i usługi. Niemniej jednak, w 2009 roku w rezultacie relatywnie wolniejszego tempa spadku polskiego eksportu w porównaniu do importu zmniejszył się deficyt w handlu zagranicznym do poziomu - 4,9 mld $.
10. Podobnie jak we wcześniejszych latach, w 2009 r. najważniejszymi partnerami Polski w handlu zagranicznym były kraje wysoko rozwinięte, z Niemcami na czele, których udział w polskiej wymianie handlowej wyniósł około 26%.
11. Wpływ kryzysu gospodarczego na polski handel zagraniczny przejawiał się także w pewnym spłaszczeniu jego struktury w 2009 roku, z rosnącym udziałem handlu międzygałęziowego. W polskim imporcie znacząco zmniejszył się udział dóbr surowcochłonnych i kapitałochłonnych; podobnie w eksporcie odnotowano spadek znaczenia dóbr surowcochłonnych i kapitałochłonnych (w tym pojazdów samochodowych, sprzętu i wyposażenia technicznego), ale także towarów zaawansowanych technologicznie, trudnych do imitowania. Wzrosły natomiast w polskim wywozie udziały towarów pracochłonnych oraz zaawansowanych technologicznie, łatwo imitowalnych. Mimo tych przesunięć w rodzajowej strukturze eksportu towary pracochłonne i kapitałochłonne stanowiły łącznie ponad połowę polskiego wywozu. W handlu tymi grupami towarowymi Polska miała również przewagi komparatywne w 2009 r., natomiast w wymianie dobrami surowcochłonnymi i technologicznie zaawansowanymi takich przewag nie odnotowano.
12. Rezultatem słabnącej zdolności Polski do sprzedaży dóbr i usług na rynkach międzynarodowych było narastające zadłużenie zagraniczne, zarówno w ujęciu absolutnym, jak i w przeliczeniu na jednego mieszkańca. W końcu 2009 roku wynosiło ono około 4500 ? na mieszkańca, tj. ogółem około 187 mld ?, a oficjalne rezerwy naszego kraju pokrywały około 50% zadłużenia zagranicznego.
13. W 2009 roku odnotowano również osłabienie atrakcyjności Polski dla napływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich (BIZ). Mimo to, nasz kraj utrzymał pozycję lidera w regionie UE10 pod względem absolutnej wielkości napływu BIZ, chociaż coraz trudniej jest Polsce konkurować o kapitał z zyskującą na atrakcyjności Rumunią.
14. Polski sektor usług - podobnie jak w latach ubiegłych - cieszył się największą atrakcyjnością inwestycyjną. Branże usługowe, które miały największe przewagi komparatywne w przyciąganiu BIZ to: usługi zarządcze, konsultingowe oraz księgowe, usługi transportowe oraz komunikacyjne. Co ciekawe, kryzys spowodował, że wśród branż polskiego przemysłu przetwórczego odnotowano brak przewag komparatywnych w przyciąganiu BIZ do branży motoryzacyjnej.
15. Najważniejsza siła sprawcza poprawy konkurencyjności Polski w 2009 roku to popyt wewnętrzny.
16. W 2009 roku odnotowano również niewielki wzrost wydajności pracy, co także w pewnym stopniu przełożyło się na poprawę konkurencyjności Polski. Z drugiej jednak strony, spadek łącznej produktywności czynników wytwórczych (total factor productivity - TFP) i w rezultacie ujemny wkład tego czynnika we wzrost gospodarczy negatywnie oddziaływał na konkurencyjność polskiej gospodarki.
17. Chociaż 2009 rok przyniósł postęp w budowaniu infrastruktury oraz poprawę pozycji innowacyjnej Polski, to zmiany te były zbyt małe, aby w znaczący sposób poprawić konkurencyjność polskiej gospodarki. Jeśli jednakże te pozytywne trendy utrzymają się w kolejnych latach, to może przełożyć się to na wzmocnienie przewag konkurencyjnych naszego kraju już w średniookresowej perspektywie.
18. Instytucje i polityka gospodarcza miały stosunkowo mały wpływ na bieżącą pozycję konkurencyjną Polski. Niezbędne reformy finansów publicznych nie zostały przeprowadzone, ale rozpoczęła się publiczna debata nad tym zagadnieniem i został opracowany wstępny plan naprawczy. Wprowadzono również nowe regulacje mające na celu ułatwienia dla prowadzenia działalności gospodarczej (w tym pakiet antykryzysowy przewidujący pewne uelastycznienie rynku pracy), ale ich zakres był niewielki.
19. Głównym wyzwaniem, jakie stoi przez Polską w 2010 roku jest rozpoczęcie kompleksowych reform strukturalnych, w szczególności w obszarze finansów publicznych, które są niezbędne dla ograniczenia rosnącego deficytu budżetowego. Inne wyzwania to walka z bezrobociem, reforma systemu opieki zdrowotnej, a także wprowadzenie nowych rozwiązań systemowych w sferze tworzenia wiedzy i jej komercjalizacji.
[[[separator]]]
Przedmowa
Synteza raportu
CZĘŚĆ I. PORÓWNANIE WYNIKÓW GOSPODARCZYCH I POZYCJA
KONKURENCYJNA POLSKI W CZASACH ŚWIATOWEGO KRYZYSU
Rozdział 1. Rozwój gospodarczy i realna konwergencja
1.1. Analiza porównawcza wyników gospodarczych w 2009 roku
Zbigniew Matkowski, Ryszard Rapacki, Mariusz Próchniak
1.2. Konwergencja poziomów dochodu
Zbigniew Matkowski, Mariusz Próchniak
1.3. Zróżnicowanie dochodów i ubóstwo w Polsce
Patrycja Graca-Gelert
Rozdział 2. Pozycja konkurencyjna w zewnętrznych stosunkach gospodarczych
2.1. Rozwój handlu zagranicznego i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki narodowej Polski
Józef Misala
2.2. Handel wewnątrzgałęziowy Polski z wybranymi państwami
Elżbieta Czarny, Katarzyna Śledziewska
2.3. Bilans płatniczy, oficjalne aktywa rezerwowe i zadłużenie zagraniczne
Józef Misala
2.4. Atrakcyjność polskiej gospodarki dla inwestorów zagranicznych
Marzenna A. Weresa
CZĘŚĆ II. CZYNNIKI KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEJ GOSPODARKI W 2009 ROKU
Rozdział 3. Zasoby i ich produktywność
2.1. Zasoby ludzkie
Mateusz Mokrogulski
2.2. Kapitał i jego produktywność
Piotr Maszczyk
2.3. Infrastruktura techniczna
Ireneusz Bil
2.4. Nauka, technika i innowacje
Beata Michorowska
2.5. Łączna produktywność czynników wytwórczych
Mariusz Próchniak
Rozdział 4. Polityka gospodarcza, instytucje i ich jakość
4.1. Uwarunkowania polityczne i społeczne konkurencyjności polskiej gospodarki
Janusz Gołębiowski
4.2. System ekonomiczny, polityka gospodarcza i dostosowania
Jan W. Bossak
4.3. Rozwój systemu finansowego
Oskar Kowalewski
4.4. Jakość otoczenia biznesu
Aleksander Sulejewicz
Rozdział 5. Pozycja Polski w gospodarce światowej
5.1. Konkurencyjność Polski według raportów Międzynarodowego Instytutu Rozwoju Zarządzania (IMD) i Światowego Forum Ekonomicznego (WEF) w 2009 roku
Bogdan Radomski
5.2.Syntetyczna ocena konkurencyjności polskiej gospodarki oraz determinanty pozycji konkurencyjnej w 2009 roku
Marzenna A. Weresa, Ryszard Rapacki
5.3. Silne i słabe strony polskiej gospodarki oraz największe wyzwania w 2010 roku
Ryszard Rapacki
CZĘŚĆ III. ROLA KLASTRÓW W KSZTAŁTOWANIU KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEJ GOSPODARKI
Rozdział 6. Rozwój klastrów przemysłowych w Polsce
6.1. Stan rozwoju klastrów w Polsce
Katarzyna Kładź, Arkadiusz Michał Kowalski
6.2. Klaster jako narzędzie pozyskiwania bezpośrednich inwestycji zagranicznych i wspierania konkurencyjności regionów. Doświadczenia Mazowsza
Marta Götz
6.3. Polityka wspierania klastrów - wyzwanie dla Polski
Mariusz-Jan Radło
Rozdział 7. Klastry wiedzy jako nowoczesny czynnik konkurencyjności
2.1. Rola klastrów w intensyfikacji współpracy nauki z gospodarką
Arkadiusz Michał Kowalski
2.2. Proces rozwoju klastrów badawczych w Polsce
Renata Zagórska
Podsumowanie raportu
Marzenna Anna Weresa
Aneks statystyczny
Filip Kamiński
Opis
Przekazujemy do rąk Czytelników 25-te, jubileuszowe wydanie dorocznego raportu o gospodarce polskiej, publikowanego przez Instytut Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Raport poddaje analizie konkurencyjność Polskiw 2009 r. w porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej, w szczególności nowych państw członkowskich UE oraz głównych partnerów handlowych Polski. Konkurencyjność zdefiniowana została dla potrzeb tych analiz jako zdolność kraju do uzyskania trwałej poprawy jakości życia, wzmocnienia pozycji ekonomicznej na rynkach zagranicznych oraz wzrostu atrakcyjności inwestycyjnej. W raporcie, na który składa się siedem rozdziałów, definicja ta stanowi ogólne ramy do badania różnorodnych zagadnień gospodarczych i społecznych składających się na pozycję konkurencyjną Polski.
Pierwszy rozdział niniejszego raportu zawiera porównanie wyników gospodarczych Polski w 2009 roku z rezultatami uzyskanymi przez inne kraje. Tempo wzrostu gospodarczego jest jednym z mierników konkurencyjności, i dlatego analizie poddane zostały tendencje wzrostu PKB w Polsce na tle innych krajów. Analizę tę uzupełnia badanie stopnia konwergencji realnego dochodu w Polsce w stosunku do krajów UE15 oraz określenie skali nierówności dochodowych i poziomu ubóstwa. Gwałtowny rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz coraz większa łatwość przemieszczania się ludzi i towarów sprawiają, że Polska aktywnie uczestnicząc w międzynarodowym podziale pracy jest coraz silniej zintegrowana z gospodarką globalną za pośrednictwem powiązań handlowych, inwestycyjnych oraz dzięki migracji ludności. W świetle teorii ekonomicznych powiązania gospodarcze z zagranicą mogą przyczynić się do wzrostu gospodarczego i zwiększenia poziomu życia społeczeństwa.
W związku z tym w rozdziale 2 została dokonana szczegółowa ocena pozycji Polski w światowym handlu i międzynarodowych przepływach inwestycyjnych, a także określona rola transakcji gospodarczych z zagranicą w kształtowaniu konkurencyjności polskiej gospodarki.
Rozdziały 3 i 4 koncentrują się natomiast na czynnikach oddziałujących na konkurencyjność Polski w 2009 r. Podstawy oceny wpływu tych czynników na pozycję konkurencyjną wykraczają poza prostą rachunkowość wzrostu. W niniejszym raporcie wyróżnione zostały dwie grupy czynników, które mogą wpływać na konkurencyjność gospodarki: (1) zasoby i ich wydajność oraz (2) skuteczność polityki gospodarczej i jakość instytucji. Obie grupy czynników scharakteryzowane zostały od strony ilościowej i jakościowej, a następnie dokonano oceny znaczenia poszczególnych czynników dla kształtowania konkurencyjności Polski w 2009 r.
Rozdział 5 zawiera syntezę badań prowadzonych we wcześniejszych częściach raportu oferując zwięzłą ocenę pozycji konkurencyjnej Polski w gospodarce światowej w 2009 roku. Na tej podstawie wskazano najważniejsze silne i słabe strony polskiego systemu gospodarczego oraz wyzwania, którym Polska musi sprostać w 2010 r.
W ostatnich dwóch rozdziałach raportu poddano analizie rolę klastrów w kształtowaniu konkurencyjności Polski. Wprawdzie klastry w Polsce wciąż znajdują się we wczesnym stadium rozwoju, ale istnieje duży potencjał dla tworzenia konkurencyjnych struktur klastrowych w naszym kraju. Rozdział 6 prezentuje przegląd inicjatyw klastrowych, dowodząc, że klastering stał się obecnie ważnym bodźcem dla innowacji. Na tej podstawie sformułowany został wniosek o potrzebie prowadzenia w Polsce odpowiedniej polityki wspierania klastrów, co znajduje też odzwierciedlenie w najnowszych nurtach polityki regionalnej Unii Europejskiej.
Rozdział 7 poświęcony jest pogłębionej analizie specyficznych typów struktur aglomeracyjnych, czyli klastrów zorientowanych na wiedzę i ich roli w zwiększaniu współpracy między nauką a biznesem. Efektywne więzi między nauką a gospodarką są ważne dla kształtowania konkurencyjności w długim okresie, ponieważ ułatwiają transfer wiedzy i komercjalizację wyników badań, wspierając przedsiębiorczość i zwiększając zdolności technologiczne gospodarki. Z tego względu, w niniejszym raporcie poddano ocenie warunki niezbędne dla pojawienia się klastrów wiedzy w Polsce i wskazano pożądane cele polityki gospodarczej w tym zakresie.
Ostatnia część raportu to krótkie podsumowanie oraz wstępne konkluzje na temat możliwych ścieżek rozwoju Polski i priorytetów polityki gospodarczej, które w czasie wychodzenia gospodarki światowej z globalnego kryzysu ekonomicznego mogą sprzyjać poprawie konkurencyjności i prowadzić do zwiększenia poziomu życia społeczeństwa. Kwestie te stały się ostatnio tematem społecznej debaty w Polsce i na świecie. Niniejszy raport ma na celu pobudzenie dalszej dyskusji o kierunkach rozwoju polskiej gospodarki w kontekście silnych zawirowań obserwowanych w ostatnich latach w gospodarce światowej.
Wstęp
Synteza raportu
1. W 2009 roku Polska, poprawiła swoją pozycję konkurencyjną w Unii Europejskiej i w gospodarce światowej, dzięki większej niż inne kraje odporności na skutki globalnego kryzysu. Dowodem na to jest fakt, że nasz kraj jako jedyny w UE odnotował dodatnie tempo wzrostu PKB, które wynosiło 1,7%.
2. Na tle pozostałych krajów UE, Polska charakteryzowała się umiarkowaną stopą inflacji (3,5%) oraz stosunkowo dobrą pozycją pod względem relacji deficytu na rachunku bieżącym do PKB (-2,2%).
3. Jednocześnie jednak znacznie wzrastała stopa bezrobocia, w końcu 2009 roku, osiągając poziom 8,2%.
4. Jednym z głównych problemów polskiej gospodarki w 2009 roku był silny wzrost deficytu finansów publicznych, który stanowił -7,2% PKB i będące jego efektem narastanie długu publicznego.
5. Poziom realnego dochodu narodowego w przeliczeniu na jednego mieszkańca był w Polsce w dalszym ciągu niższy od średniej wartości w całym obszarze UE27, ale luka rozwojowa w stosunku do najbardziej rozwiniętych krajów Unii zmniejszyła się. W 2009 r. polski PKB per capita według parytetu siły nabywczej (PPP) wzrósł o 3 punkty procentowe w stosunku do poprzedniego roku, osiągając 54% średniej wartości w krajach UE15.
6. Ocena konkurencyjności polskiej gospodarki przyjmująca za podstawę szersze spektrum wskaźników rozwoju społeczno -ekonomicznego wskazuje na lepszą pozycję konkurencyjną Polski, niż ta, mierzona wyłącznie wielkością dochodu narodowego na mieszkańca. Pod względem syntetycznego wskaźnika rozwoju społeczno-gospodarczego (Human Development Index - HDI), na który składa się 3 wymiary rozwoju, takie jak dochód narodowy na mieszkańca, dostęp do edukacji oraz jakość opieki zdrowotnej, Polska plasuje się na 41. pozycji w świecie wśród 182 badanych krajów, wyprzedzając m.in. siedem państw należących do UE (Słowację, Węgry, Litwę, Łotwę, Estonię, Rumunię i Bułgarię).
7. W 2009 roku poprawę odnotowano również w obszarze nierówności dochodowych, które nieco się zmniejszyły, o czym świadczy poziom współczynnika Giniego (0,32). Mimo tych pozytywnych zmian Polska nadal pozostaje krajem o stosunkowo dużym poziomie rozpiętości w dochodach.
8. Tendencje rozwoju polskiego handlu zagranicznego w 2009 r. kształtowały się pod wpływem kryzysu ekonomicznego w gospodarce światowej. W porównaniu do roku poprzedniego nastąpił spadek wartości zarówno importu, jak i eksportu, mimo, że silna deprecjacja polskiej waluty przyniosła poprawę konkurencyjności cenowej eksportu. Jednocześnie jednak, wskutek kryzysu wystąpił także spadek obrotów światowego handlu i w efekcie w 2009 roku Polska utrzymała, a nawet nieznacznie zwiększyła swój udział w handlu międzynarodowym do poziomu 1% w światowym eksporcie i 1,2% w imporcie. Mimo to, w kryzysowych latach 2008-2009 wpływ handlu zagranicznego na wzrost gospodarczy w Polsce był mniejszy niż we wcześniejszych okresach.
9. Chociaż w 2009 roku tempo spadku polskiego importu było większe niż eksportu, wydaje się, że polski wywóz został relatywnie bardziej niż przywóz dotknięty przez globalny kryzys. Główną tego przyczyną było znaczne ograniczenie popytu zagranicy na polskie towary i usługi. Niemniej jednak, w 2009 roku w rezultacie relatywnie wolniejszego tempa spadku polskiego eksportu w porównaniu do importu zmniejszył się deficyt w handlu zagranicznym do poziomu - 4,9 mld $.
10. Podobnie jak we wcześniejszych latach, w 2009 r. najważniejszymi partnerami Polski w handlu zagranicznym były kraje wysoko rozwinięte, z Niemcami na czele, których udział w polskiej wymianie handlowej wyniósł około 26%.
11. Wpływ kryzysu gospodarczego na polski handel zagraniczny przejawiał się także w pewnym spłaszczeniu jego struktury w 2009 roku, z rosnącym udziałem handlu międzygałęziowego. W polskim imporcie znacząco zmniejszył się udział dóbr surowcochłonnych i kapitałochłonnych; podobnie w eksporcie odnotowano spadek znaczenia dóbr surowcochłonnych i kapitałochłonnych (w tym pojazdów samochodowych, sprzętu i wyposażenia technicznego), ale także towarów zaawansowanych technologicznie, trudnych do imitowania. Wzrosły natomiast w polskim wywozie udziały towarów pracochłonnych oraz zaawansowanych technologicznie, łatwo imitowalnych. Mimo tych przesunięć w rodzajowej strukturze eksportu towary pracochłonne i kapitałochłonne stanowiły łącznie ponad połowę polskiego wywozu. W handlu tymi grupami towarowymi Polska miała również przewagi komparatywne w 2009 r., natomiast w wymianie dobrami surowcochłonnymi i technologicznie zaawansowanymi takich przewag nie odnotowano.
12. Rezultatem słabnącej zdolności Polski do sprzedaży dóbr i usług na rynkach międzynarodowych było narastające zadłużenie zagraniczne, zarówno w ujęciu absolutnym, jak i w przeliczeniu na jednego mieszkańca. W końcu 2009 roku wynosiło ono około 4500 ? na mieszkańca, tj. ogółem około 187 mld ?, a oficjalne rezerwy naszego kraju pokrywały około 50% zadłużenia zagranicznego.
13. W 2009 roku odnotowano również osłabienie atrakcyjności Polski dla napływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich (BIZ). Mimo to, nasz kraj utrzymał pozycję lidera w regionie UE10 pod względem absolutnej wielkości napływu BIZ, chociaż coraz trudniej jest Polsce konkurować o kapitał z zyskującą na atrakcyjności Rumunią.
14. Polski sektor usług - podobnie jak w latach ubiegłych - cieszył się największą atrakcyjnością inwestycyjną. Branże usługowe, które miały największe przewagi komparatywne w przyciąganiu BIZ to: usługi zarządcze, konsultingowe oraz księgowe, usługi transportowe oraz komunikacyjne. Co ciekawe, kryzys spowodował, że wśród branż polskiego przemysłu przetwórczego odnotowano brak przewag komparatywnych w przyciąganiu BIZ do branży motoryzacyjnej.
15. Najważniejsza siła sprawcza poprawy konkurencyjności Polski w 2009 roku to popyt wewnętrzny.
16. W 2009 roku odnotowano również niewielki wzrost wydajności pracy, co także w pewnym stopniu przełożyło się na poprawę konkurencyjności Polski. Z drugiej jednak strony, spadek łącznej produktywności czynników wytwórczych (total factor productivity - TFP) i w rezultacie ujemny wkład tego czynnika we wzrost gospodarczy negatywnie oddziaływał na konkurencyjność polskiej gospodarki.
17. Chociaż 2009 rok przyniósł postęp w budowaniu infrastruktury oraz poprawę pozycji innowacyjnej Polski, to zmiany te były zbyt małe, aby w znaczący sposób poprawić konkurencyjność polskiej gospodarki. Jeśli jednakże te pozytywne trendy utrzymają się w kolejnych latach, to może przełożyć się to na wzmocnienie przewag konkurencyjnych naszego kraju już w średniookresowej perspektywie.
18. Instytucje i polityka gospodarcza miały stosunkowo mały wpływ na bieżącą pozycję konkurencyjną Polski. Niezbędne reformy finansów publicznych nie zostały przeprowadzone, ale rozpoczęła się publiczna debata nad tym zagadnieniem i został opracowany wstępny plan naprawczy. Wprowadzono również nowe regulacje mające na celu ułatwienia dla prowadzenia działalności gospodarczej (w tym pakiet antykryzysowy przewidujący pewne uelastycznienie rynku pracy), ale ich zakres był niewielki.
19. Głównym wyzwaniem, jakie stoi przez Polską w 2010 roku jest rozpoczęcie kompleksowych reform strukturalnych, w szczególności w obszarze finansów publicznych, które są niezbędne dla ograniczenia rosnącego deficytu budżetowego. Inne wyzwania to walka z bezrobociem, reforma systemu opieki zdrowotnej, a także wprowadzenie nowych rozwiązań systemowych w sferze tworzenia wiedzy i jej komercjalizacji.
Spis treści
Przedmowa
Synteza raportu
CZĘŚĆ I. PORÓWNANIE WYNIKÓW GOSPODARCZYCH I POZYCJA
KONKURENCYJNA POLSKI W CZASACH ŚWIATOWEGO KRYZYSU
Rozdział 1. Rozwój gospodarczy i realna konwergencja
1.1. Analiza porównawcza wyników gospodarczych w 2009 roku
Zbigniew Matkowski, Ryszard Rapacki, Mariusz Próchniak
1.2. Konwergencja poziomów dochodu
Zbigniew Matkowski, Mariusz Próchniak
1.3. Zróżnicowanie dochodów i ubóstwo w Polsce
Patrycja Graca-Gelert
Rozdział 2. Pozycja konkurencyjna w zewnętrznych stosunkach gospodarczych
2.1. Rozwój handlu zagranicznego i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki narodowej Polski
Józef Misala
2.2. Handel wewnątrzgałęziowy Polski z wybranymi państwami
Elżbieta Czarny, Katarzyna Śledziewska
2.3. Bilans płatniczy, oficjalne aktywa rezerwowe i zadłużenie zagraniczne
Józef Misala
2.4. Atrakcyjność polskiej gospodarki dla inwestorów zagranicznych
Marzenna A. Weresa
CZĘŚĆ II. CZYNNIKI KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEJ GOSPODARKI W 2009 ROKU
Rozdział 3. Zasoby i ich produktywność
2.1. Zasoby ludzkie
Mateusz Mokrogulski
2.2. Kapitał i jego produktywność
Piotr Maszczyk
2.3. Infrastruktura techniczna
Ireneusz Bil
2.4. Nauka, technika i innowacje
Beata Michorowska
2.5. Łączna produktywność czynników wytwórczych
Mariusz Próchniak
Rozdział 4. Polityka gospodarcza, instytucje i ich jakość
4.1. Uwarunkowania polityczne i społeczne konkurencyjności polskiej gospodarki
Janusz Gołębiowski
4.2. System ekonomiczny, polityka gospodarcza i dostosowania
Jan W. Bossak
4.3. Rozwój systemu finansowego
Oskar Kowalewski
4.4. Jakość otoczenia biznesu
Aleksander Sulejewicz
Rozdział 5. Pozycja Polski w gospodarce światowej
5.1. Konkurencyjność Polski według raportów Międzynarodowego Instytutu Rozwoju Zarządzania (IMD) i Światowego Forum Ekonomicznego (WEF) w 2009 roku
Bogdan Radomski
5.2.Syntetyczna ocena konkurencyjności polskiej gospodarki oraz determinanty pozycji konkurencyjnej w 2009 roku
Marzenna A. Weresa, Ryszard Rapacki
5.3. Silne i słabe strony polskiej gospodarki oraz największe wyzwania w 2010 roku
Ryszard Rapacki
CZĘŚĆ III. ROLA KLASTRÓW W KSZTAŁTOWANIU KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEJ GOSPODARKI
Rozdział 6. Rozwój klastrów przemysłowych w Polsce
6.1. Stan rozwoju klastrów w Polsce
Katarzyna Kładź, Arkadiusz Michał Kowalski
6.2. Klaster jako narzędzie pozyskiwania bezpośrednich inwestycji zagranicznych i wspierania konkurencyjności regionów. Doświadczenia Mazowsza
Marta Götz
6.3. Polityka wspierania klastrów - wyzwanie dla Polski
Mariusz-Jan Radło
Rozdział 7. Klastry wiedzy jako nowoczesny czynnik konkurencyjności
2.1. Rola klastrów w intensyfikacji współpracy nauki z gospodarką
Arkadiusz Michał Kowalski
2.2. Proces rozwoju klastrów badawczych w Polsce
Renata Zagórska
Podsumowanie raportu
Marzenna Anna Weresa
Aneks statystyczny
Filip Kamiński
Opinie
Przekazujemy do rąk Czytelników 25-te, jubileuszowe wydanie dorocznego raportu o gospodarce polskiej, publikowanego przez Instytut Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Raport poddaje analizie konkurencyjność Polskiw 2009 r. w porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej, w szczególności nowych państw członkowskich UE oraz głównych partnerów handlowych Polski. Konkurencyjność zdefiniowana została dla potrzeb tych analiz jako zdolność kraju do uzyskania trwałej poprawy jakości życia, wzmocnienia pozycji ekonomicznej na rynkach zagranicznych oraz wzrostu atrakcyjności inwestycyjnej. W raporcie, na który składa się siedem rozdziałów, definicja ta stanowi ogólne ramy do badania różnorodnych zagadnień gospodarczych i społecznych składających się na pozycję konkurencyjną Polski.
Pierwszy rozdział niniejszego raportu zawiera porównanie wyników gospodarczych Polski w 2009 roku z rezultatami uzyskanymi przez inne kraje. Tempo wzrostu gospodarczego jest jednym z mierników konkurencyjności, i dlatego analizie poddane zostały tendencje wzrostu PKB w Polsce na tle innych krajów. Analizę tę uzupełnia badanie stopnia konwergencji realnego dochodu w Polsce w stosunku do krajów UE15 oraz określenie skali nierówności dochodowych i poziomu ubóstwa. Gwałtowny rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz coraz większa łatwość przemieszczania się ludzi i towarów sprawiają, że Polska aktywnie uczestnicząc w międzynarodowym podziale pracy jest coraz silniej zintegrowana z gospodarką globalną za pośrednictwem powiązań handlowych, inwestycyjnych oraz dzięki migracji ludności. W świetle teorii ekonomicznych powiązania gospodarcze z zagranicą mogą przyczynić się do wzrostu gospodarczego i zwiększenia poziomu życia społeczeństwa.
W związku z tym w rozdziale 2 została dokonana szczegółowa ocena pozycji Polski w światowym handlu i międzynarodowych przepływach inwestycyjnych, a także określona rola transakcji gospodarczych z zagranicą w kształtowaniu konkurencyjności polskiej gospodarki.
Rozdziały 3 i 4 koncentrują się natomiast na czynnikach oddziałujących na konkurencyjność Polski w 2009 r. Podstawy oceny wpływu tych czynników na pozycję konkurencyjną wykraczają poza prostą rachunkowość wzrostu. W niniejszym raporcie wyróżnione zostały dwie grupy czynników, które mogą wpływać na konkurencyjność gospodarki: (1) zasoby i ich wydajność oraz (2) skuteczność polityki gospodarczej i jakość instytucji. Obie grupy czynników scharakteryzowane zostały od strony ilościowej i jakościowej, a następnie dokonano oceny znaczenia poszczególnych czynników dla kształtowania konkurencyjności Polski w 2009 r.
Rozdział 5 zawiera syntezę badań prowadzonych we wcześniejszych częściach raportu oferując zwięzłą ocenę pozycji konkurencyjnej Polski w gospodarce światowej w 2009 roku. Na tej podstawie wskazano najważniejsze silne i słabe strony polskiego systemu gospodarczego oraz wyzwania, którym Polska musi sprostać w 2010 r.
W ostatnich dwóch rozdziałach raportu poddano analizie rolę klastrów w kształtowaniu konkurencyjności Polski. Wprawdzie klastry w Polsce wciąż znajdują się we wczesnym stadium rozwoju, ale istnieje duży potencjał dla tworzenia konkurencyjnych struktur klastrowych w naszym kraju. Rozdział 6 prezentuje przegląd inicjatyw klastrowych, dowodząc, że klastering stał się obecnie ważnym bodźcem dla innowacji. Na tej podstawie sformułowany został wniosek o potrzebie prowadzenia w Polsce odpowiedniej polityki wspierania klastrów, co znajduje też odzwierciedlenie w najnowszych nurtach polityki regionalnej Unii Europejskiej.
Rozdział 7 poświęcony jest pogłębionej analizie specyficznych typów struktur aglomeracyjnych, czyli klastrów zorientowanych na wiedzę i ich roli w zwiększaniu współpracy między nauką a biznesem. Efektywne więzi między nauką a gospodarką są ważne dla kształtowania konkurencyjności w długim okresie, ponieważ ułatwiają transfer wiedzy i komercjalizację wyników badań, wspierając przedsiębiorczość i zwiększając zdolności technologiczne gospodarki. Z tego względu, w niniejszym raporcie poddano ocenie warunki niezbędne dla pojawienia się klastrów wiedzy w Polsce i wskazano pożądane cele polityki gospodarczej w tym zakresie.
Ostatnia część raportu to krótkie podsumowanie oraz wstępne konkluzje na temat możliwych ścieżek rozwoju Polski i priorytetów polityki gospodarczej, które w czasie wychodzenia gospodarki światowej z globalnego kryzysu ekonomicznego mogą sprzyjać poprawie konkurencyjności i prowadzić do zwiększenia poziomu życia społeczeństwa. Kwestie te stały się ostatnio tematem społecznej debaty w Polsce i na świecie. Niniejszy raport ma na celu pobudzenie dalszej dyskusji o kierunkach rozwoju polskiej gospodarki w kontekście silnych zawirowań obserwowanych w ostatnich latach w gospodarce światowej.
Synteza raportu
1. W 2009 roku Polska, poprawiła swoją pozycję konkurencyjną w Unii Europejskiej i w gospodarce światowej, dzięki większej niż inne kraje odporności na skutki globalnego kryzysu. Dowodem na to jest fakt, że nasz kraj jako jedyny w UE odnotował dodatnie tempo wzrostu PKB, które wynosiło 1,7%.
2. Na tle pozostałych krajów UE, Polska charakteryzowała się umiarkowaną stopą inflacji (3,5%) oraz stosunkowo dobrą pozycją pod względem relacji deficytu na rachunku bieżącym do PKB (-2,2%).
3. Jednocześnie jednak znacznie wzrastała stopa bezrobocia, w końcu 2009 roku, osiągając poziom 8,2%.
4. Jednym z głównych problemów polskiej gospodarki w 2009 roku był silny wzrost deficytu finansów publicznych, który stanowił -7,2% PKB i będące jego efektem narastanie długu publicznego.
5. Poziom realnego dochodu narodowego w przeliczeniu na jednego mieszkańca był w Polsce w dalszym ciągu niższy od średniej wartości w całym obszarze UE27, ale luka rozwojowa w stosunku do najbardziej rozwiniętych krajów Unii zmniejszyła się. W 2009 r. polski PKB per capita według parytetu siły nabywczej (PPP) wzrósł o 3 punkty procentowe w stosunku do poprzedniego roku, osiągając 54% średniej wartości w krajach UE15.
6. Ocena konkurencyjności polskiej gospodarki przyjmująca za podstawę szersze spektrum wskaźników rozwoju społeczno -ekonomicznego wskazuje na lepszą pozycję konkurencyjną Polski, niż ta, mierzona wyłącznie wielkością dochodu narodowego na mieszkańca. Pod względem syntetycznego wskaźnika rozwoju społeczno-gospodarczego (Human Development Index - HDI), na który składa się 3 wymiary rozwoju, takie jak dochód narodowy na mieszkańca, dostęp do edukacji oraz jakość opieki zdrowotnej, Polska plasuje się na 41. pozycji w świecie wśród 182 badanych krajów, wyprzedzając m.in. siedem państw należących do UE (Słowację, Węgry, Litwę, Łotwę, Estonię, Rumunię i Bułgarię).
7. W 2009 roku poprawę odnotowano również w obszarze nierówności dochodowych, które nieco się zmniejszyły, o czym świadczy poziom współczynnika Giniego (0,32). Mimo tych pozytywnych zmian Polska nadal pozostaje krajem o stosunkowo dużym poziomie rozpiętości w dochodach.
8. Tendencje rozwoju polskiego handlu zagranicznego w 2009 r. kształtowały się pod wpływem kryzysu ekonomicznego w gospodarce światowej. W porównaniu do roku poprzedniego nastąpił spadek wartości zarówno importu, jak i eksportu, mimo, że silna deprecjacja polskiej waluty przyniosła poprawę konkurencyjności cenowej eksportu. Jednocześnie jednak, wskutek kryzysu wystąpił także spadek obrotów światowego handlu i w efekcie w 2009 roku Polska utrzymała, a nawet nieznacznie zwiększyła swój udział w handlu międzynarodowym do poziomu 1% w światowym eksporcie i 1,2% w imporcie. Mimo to, w kryzysowych latach 2008-2009 wpływ handlu zagranicznego na wzrost gospodarczy w Polsce był mniejszy niż we wcześniejszych okresach.
9. Chociaż w 2009 roku tempo spadku polskiego importu było większe niż eksportu, wydaje się, że polski wywóz został relatywnie bardziej niż przywóz dotknięty przez globalny kryzys. Główną tego przyczyną było znaczne ograniczenie popytu zagranicy na polskie towary i usługi. Niemniej jednak, w 2009 roku w rezultacie relatywnie wolniejszego tempa spadku polskiego eksportu w porównaniu do importu zmniejszył się deficyt w handlu zagranicznym do poziomu - 4,9 mld $.
10. Podobnie jak we wcześniejszych latach, w 2009 r. najważniejszymi partnerami Polski w handlu zagranicznym były kraje wysoko rozwinięte, z Niemcami na czele, których udział w polskiej wymianie handlowej wyniósł około 26%.
11. Wpływ kryzysu gospodarczego na polski handel zagraniczny przejawiał się także w pewnym spłaszczeniu jego struktury w 2009 roku, z rosnącym udziałem handlu międzygałęziowego. W polskim imporcie znacząco zmniejszył się udział dóbr surowcochłonnych i kapitałochłonnych; podobnie w eksporcie odnotowano spadek znaczenia dóbr surowcochłonnych i kapitałochłonnych (w tym pojazdów samochodowych, sprzętu i wyposażenia technicznego), ale także towarów zaawansowanych technologicznie, trudnych do imitowania. Wzrosły natomiast w polskim wywozie udziały towarów pracochłonnych oraz zaawansowanych technologicznie, łatwo imitowalnych. Mimo tych przesunięć w rodzajowej strukturze eksportu towary pracochłonne i kapitałochłonne stanowiły łącznie ponad połowę polskiego wywozu. W handlu tymi grupami towarowymi Polska miała również przewagi komparatywne w 2009 r., natomiast w wymianie dobrami surowcochłonnymi i technologicznie zaawansowanymi takich przewag nie odnotowano.
12. Rezultatem słabnącej zdolności Polski do sprzedaży dóbr i usług na rynkach międzynarodowych było narastające zadłużenie zagraniczne, zarówno w ujęciu absolutnym, jak i w przeliczeniu na jednego mieszkańca. W końcu 2009 roku wynosiło ono około 4500 ? na mieszkańca, tj. ogółem około 187 mld ?, a oficjalne rezerwy naszego kraju pokrywały około 50% zadłużenia zagranicznego.
13. W 2009 roku odnotowano również osłabienie atrakcyjności Polski dla napływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich (BIZ). Mimo to, nasz kraj utrzymał pozycję lidera w regionie UE10 pod względem absolutnej wielkości napływu BIZ, chociaż coraz trudniej jest Polsce konkurować o kapitał z zyskującą na atrakcyjności Rumunią.
14. Polski sektor usług - podobnie jak w latach ubiegłych - cieszył się największą atrakcyjnością inwestycyjną. Branże usługowe, które miały największe przewagi komparatywne w przyciąganiu BIZ to: usługi zarządcze, konsultingowe oraz księgowe, usługi transportowe oraz komunikacyjne. Co ciekawe, kryzys spowodował, że wśród branż polskiego przemysłu przetwórczego odnotowano brak przewag komparatywnych w przyciąganiu BIZ do branży motoryzacyjnej.
15. Najważniejsza siła sprawcza poprawy konkurencyjności Polski w 2009 roku to popyt wewnętrzny.
16. W 2009 roku odnotowano również niewielki wzrost wydajności pracy, co także w pewnym stopniu przełożyło się na poprawę konkurencyjności Polski. Z drugiej jednak strony, spadek łącznej produktywności czynników wytwórczych (total factor productivity - TFP) i w rezultacie ujemny wkład tego czynnika we wzrost gospodarczy negatywnie oddziaływał na konkurencyjność polskiej gospodarki.
17. Chociaż 2009 rok przyniósł postęp w budowaniu infrastruktury oraz poprawę pozycji innowacyjnej Polski, to zmiany te były zbyt małe, aby w znaczący sposób poprawić konkurencyjność polskiej gospodarki. Jeśli jednakże te pozytywne trendy utrzymają się w kolejnych latach, to może przełożyć się to na wzmocnienie przewag konkurencyjnych naszego kraju już w średniookresowej perspektywie.
18. Instytucje i polityka gospodarcza miały stosunkowo mały wpływ na bieżącą pozycję konkurencyjną Polski. Niezbędne reformy finansów publicznych nie zostały przeprowadzone, ale rozpoczęła się publiczna debata nad tym zagadnieniem i został opracowany wstępny plan naprawczy. Wprowadzono również nowe regulacje mające na celu ułatwienia dla prowadzenia działalności gospodarczej (w tym pakiet antykryzysowy przewidujący pewne uelastycznienie rynku pracy), ale ich zakres był niewielki.
19. Głównym wyzwaniem, jakie stoi przez Polską w 2010 roku jest rozpoczęcie kompleksowych reform strukturalnych, w szczególności w obszarze finansów publicznych, które są niezbędne dla ograniczenia rosnącego deficytu budżetowego. Inne wyzwania to walka z bezrobociem, reforma systemu opieki zdrowotnej, a także wprowadzenie nowych rozwiązań systemowych w sferze tworzenia wiedzy i jej komercjalizacji.
Przedmowa
Synteza raportu
CZĘŚĆ I. PORÓWNANIE WYNIKÓW GOSPODARCZYCH I POZYCJA
KONKURENCYJNA POLSKI W CZASACH ŚWIATOWEGO KRYZYSU
Rozdział 1. Rozwój gospodarczy i realna konwergencja
1.1. Analiza porównawcza wyników gospodarczych w 2009 roku
Zbigniew Matkowski, Ryszard Rapacki, Mariusz Próchniak
1.2. Konwergencja poziomów dochodu
Zbigniew Matkowski, Mariusz Próchniak
1.3. Zróżnicowanie dochodów i ubóstwo w Polsce
Patrycja Graca-Gelert
Rozdział 2. Pozycja konkurencyjna w zewnętrznych stosunkach gospodarczych
2.1. Rozwój handlu zagranicznego i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki narodowej Polski
Józef Misala
2.2. Handel wewnątrzgałęziowy Polski z wybranymi państwami
Elżbieta Czarny, Katarzyna Śledziewska
2.3. Bilans płatniczy, oficjalne aktywa rezerwowe i zadłużenie zagraniczne
Józef Misala
2.4. Atrakcyjność polskiej gospodarki dla inwestorów zagranicznych
Marzenna A. Weresa
CZĘŚĆ II. CZYNNIKI KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEJ GOSPODARKI W 2009 ROKU
Rozdział 3. Zasoby i ich produktywność
2.1. Zasoby ludzkie
Mateusz Mokrogulski
2.2. Kapitał i jego produktywność
Piotr Maszczyk
2.3. Infrastruktura techniczna
Ireneusz Bil
2.4. Nauka, technika i innowacje
Beata Michorowska
2.5. Łączna produktywność czynników wytwórczych
Mariusz Próchniak
Rozdział 4. Polityka gospodarcza, instytucje i ich jakość
4.1. Uwarunkowania polityczne i społeczne konkurencyjności polskiej gospodarki
Janusz Gołębiowski
4.2. System ekonomiczny, polityka gospodarcza i dostosowania
Jan W. Bossak
4.3. Rozwój systemu finansowego
Oskar Kowalewski
4.4. Jakość otoczenia biznesu
Aleksander Sulejewicz
Rozdział 5. Pozycja Polski w gospodarce światowej
5.1. Konkurencyjność Polski według raportów Międzynarodowego Instytutu Rozwoju Zarządzania (IMD) i Światowego Forum Ekonomicznego (WEF) w 2009 roku
Bogdan Radomski
5.2.Syntetyczna ocena konkurencyjności polskiej gospodarki oraz determinanty pozycji konkurencyjnej w 2009 roku
Marzenna A. Weresa, Ryszard Rapacki
5.3. Silne i słabe strony polskiej gospodarki oraz największe wyzwania w 2010 roku
Ryszard Rapacki
CZĘŚĆ III. ROLA KLASTRÓW W KSZTAŁTOWANIU KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEJ GOSPODARKI
Rozdział 6. Rozwój klastrów przemysłowych w Polsce
6.1. Stan rozwoju klastrów w Polsce
Katarzyna Kładź, Arkadiusz Michał Kowalski
6.2. Klaster jako narzędzie pozyskiwania bezpośrednich inwestycji zagranicznych i wspierania konkurencyjności regionów. Doświadczenia Mazowsza
Marta Götz
6.3. Polityka wspierania klastrów - wyzwanie dla Polski
Mariusz-Jan Radło
Rozdział 7. Klastry wiedzy jako nowoczesny czynnik konkurencyjności
2.1. Rola klastrów w intensyfikacji współpracy nauki z gospodarką
Arkadiusz Michał Kowalski
2.2. Proces rozwoju klastrów badawczych w Polsce
Renata Zagórska
Podsumowanie raportu
Marzenna Anna Weresa
Aneks statystyczny
Filip Kamiński
