Ulubione
  1. Strona główna
  2. POLITYKA PUBLICZNA - DOŚWIADCZENIA I WYZWANIA

POLITYKA PUBLICZNA - DOŚWIADCZENIA I WYZWANIA

33,00 zł
29,70 zł
/ szt.
Oszczędzasz 10 % ( 3,30 zł).
Najniższa cena produktu z 30 dni przed obniżką: 29,70 zł
Autor: red. Jacek Luszniewicz Katarzyna Obłąkowska-Kubiak
Kod produktu: 978-83-8030-195-5
Cena regularna:
33,00 zł
29,70 zł
/ szt.
Oszczędzasz 10 % ( 3,30 zł).
Najniższa cena produktu z 30 dni przed obniżką: 29,70 zł
Dodaj do ulubionych
Łatwy zwrot towaru w ciągu 14 dni od zakupu bez podania przyczyny
POLITYKA PUBLICZNA - DOŚWIADCZENIA I WYZWANIA
POLITYKA PUBLICZNA - DOŚWIADCZENIA I WYZWANIA

 

e-book do wypożyczenia lub zakupu na stronie:

https://www.ibuk.pl

 

[[[separator]]]

 

Harrold Lasswell pisał, że geneza wyodrębnienia się nauk o polityce publicznej była podobna jak w wypadku medycyny, która powstała z potrzeby leczenia ludzi. W naukach o polityce publicznej punktem wyjścia stało się pragnienie rozwijania wiedzy umożliwiającej pełniejszą realizację godności ludzkiej, pełniejsze respektowanie podmiotowości każdego człowieka we wspólnocie tworzącej społeczeństwo i państwo. W medycynie jedną z naczelnych zasad etycznych jest "Po pierwsze nie szkodzić" (łac. Primum non nocere). Zasada ta powinna być także kluczowa dla działalności państw i ich rządów. Już św. Tomasz z Akwinu pisał, że władca musi starannie badać sam siebie, aby nie popaść w tyranię. Tyrania za nic ma godność ludzką. Zainteresowana utrwalaniem swojej władzy, w konsekwencji gotowa jest szkodzić jednostkom, zbiorowościom, społeczeństwu obywatelskiemu, nauce, sztuce, rynkowi oraz innym obszarom życia społecznego żywiącym się wolnością, odpowiedzialnością, zaufaniem, współpracą, szacunkiem dla człowieka i wiarą w niego.

Nauki o polityce publicznej rozwijają się obecnie w Polsce dość intensywnie, stopniowo nadrabiając wieloletnie zapóźnienia wobec świata zachodniego. W Kole­gium Ekonomiczno-Społecznym Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie kształcą się młodzi naukowcy, dla których głównym celem stało się zgłębianie problematyki gospodarki i polityki publicznej, wzajemnych relacji między jednostką, społeczeń­stwem, rynkiem i państwem uwzględniających kwestie środowiska naturalnego i kulturowego, aspiracje i potrzeby ludzi oraz wartości społeczne. Prowadzone

 

przez nich prace mają zarówno teoretyczny, jak i praktyczny wymiar. Swoje analizy naukowe adresują oni do organów państwa w przekonaniu, że zapewnienie odpowiednich warunków dla zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego, rozwijania potencjału jednostek, grup społecznych i społeczeństwa, realizowania godności osoby ludzkiej, zapobiegania niebezpieczeństwu działań szkodliwych wymaga polityki opartej na weryfikowalnej wiedzy o rzeczywistości, ewaluacji na każdym etapie programowania i wdrażania oraz kooperacji z niepaństwowymi podmiotami (aktorami) życia publicznego.

Niniejsza publikacja jest wynikiem współpracy grupy aktualnych i byłych uczestników studiów doktoranckich w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, w większości związanych z Kolegium Ekonomiczno-Społecznym tej uczelni. Postanowili oni przyjrzeć się niektórym obszarom polityki publicznej w kontekście relacji między jednostką, społeczeństwem, rynkiem a państwem, tak aby rezultat stał się użyteczny dla możliwie najszerszego kręgu osób zainteresowanych funkcjonowaniem społeczeństwa i jego instytucji. Autorzy specjalizują się w różnych obszarach, dziedzinach i dyscyplinach nauk ekonomicznych i społecznych. Składające się na prezentowaną książkę artykuły obejmują więc szerokie spektrum problematyki z zakresu nauk o polityce publicznej.

Współpraca autorów rozpoczęła się w 2014 r. z inspiracji dr. hab. Sławomira Sztaby, prof. SGH (1954-2015), z którym niemal wszyscy w różnym czasie odbywali zajęcia na studiach doktoranckich w KES. Polityka publiczna nie była specjalizacją badawczą Profesora, nie prowadził też zajęć dydaktycznych z tej dyscypliny. Profesor Sztaba był ekonomistą, kierownikiem Katedry Teorii Systemów Ekono­micznych. Zajmował się naukowo m.in. teorią aktywnego poszukiwania renty, teorią regulacji, ewolucją i czynnikami determinującymi sprawność systemów gospodarczych (zwłaszcza kapitalizmu), wpływem zmieniających się wartości, szczególnie kulturowych, na preferencje i wybory ekonomiczne. W SGH, w tym na studiach doktoranckich w KES, wykładał: mikroekonomię, makroekonomię, współczesne teorie ekonomii, politykę gospodarczą, historię myśli prawno-ekonomicznej.

Już samo wyliczenie zainteresowań naukowych i doświadczeń dydaktycznych Profesora wskazuje, że chętnie wykraczał on poza granice tzw. czystej ekonomii, skoncentrowanej na eleganckich formalnie i atrakcyjnych intelektualnie, ale abstrakcyjnych i oderwanych od praktyki, rozważaniach teoretycznych. Na gospodarkę i swoją dyscyplinę naukową patrzył nie tylko przez pryzmat sformalizowanych modeli, bezosobowych procesów czy spiżowych prawidłowości, ale zawsze w perspektywie człowieka i spraw publicznych, z szerokim "oddechem" humanistycznym i społecznym. Bardzo starał się, aby książki i artykuły, które pisał, zrozumieć mogli nie tylko profesjonalni ekonomiści. Sam czytał dużo prac historyków gospodarczych i społecznych, socjologów, politologów, filozofów, specjalistów od nauk ści­słych i przyrodniczych, a także literatury faktu i literatury przez duże "L". Wierzył, że dialog między różnymi dyscyplinami oraz dziedzinami refleksji o człowieku i społeczeństwie może pomóc zmienić na lepsze ludzi i świat, nie w odległej przyszłości, ale "tu i teraz".

Podział na ekonomię opisową i normatywną prof. Sztaba uważał za błędny, przekonując, że jest w tej dziedzinie nauki miejsce "dla wartości i opisu jednocześnie". Nie miał w sobie nic z ortodoksyjnego chwalcy swojej dyscypliny. Przeciwnie, odnosił się do ekonomii, zarówno jej historii, jak i współczesności, z dużą dozą krytycyzmu. Świetnie rozumiał, że nieustannie zmieniający się przedmiot badań, jakim jest "gospodarujące społeczeństwo", powoduje, iż teoria ekonomii co najwyżej może zbliżać się do rzeczywistości, znacznie częściej zaś za nią nie nadąża, wskutek czego trzeba ją stale dostosowywać do praktyki, a niekiedy nawet tworzyć "od nowa".

Wiedział też, że dostosowywanie teorii do szybko ewoluującej praktyki gospodarowania największe powodzenie przynosi przy umiejscawianiu problemów badawczych w konkretnych okolicznościach miejsca i czasu, konkretnych warunkach państwowych, narodowych, społecznych, a nade wszystko kulturowych. Dyrektywę tę uważał za tym bardziej oczywistą, im silniej w gospodarce przejawiały się pro­cesy globalizacji. Nie było tu paradoksu; globalizacja bowiem to niezwykle ważne, być może najistotniejsze zjawisko ekonomiczne w świecie współczesnym, ale nieobejmujące wszystkich poziomów życia gospodarczego. Tak jak kiedyś procesy monopolizacji na rynkach wewnętrznych zatrzymały się na etapie oligopolizacji, tak i obecna tendencja ku globalizacji nie zniweluje do końca planetarnego zróżnicowania geograficzno-politycznego i kulturowo-cywilizacyjnego.

Przekraczanie ram obszarowych teorii ekonomii, świadomość jej zawodności, predylekcja do eksplorowania pozaekonomicznych aspektów życia gospodarczego, rozpatrywanie go w konkretnych kontekstach państwowych, narodowych, kulturowych itd., przywiązywanie wagi do sfery wartości, nastawienie na rozpoznawanie i naprawianie bolączek współczesności - wszystko to sprawiło, że Profesor zainteresował się także związkami ekonomii z naukami o polityce publicznej, ze swej istoty operującymi w obszarze wartości, a ukierunkowanymi na rozwiązywanie wewnętrznych problemów państw, społeczeństw, narodów itp.

Swoje prace naukowe prof. S. Sztaba pisał w niekonwencjonalnym i niepodrabialnym stylu, łącząc skłonność do lapidarności z precyzją logiczną i rozległością merytoryczną wywodu. Zawsze też próbował wnieść coś oryginalnego. Szkoda mu było czasu na powtarzanie po innych, wolał szukać nowych ustaleń naukowych i nowych przestrzeni refleksji. Miał przy tym temperament polemiczny, nie stronił więc od śmiałych tez i sądów, odbiegających od interpretacji głównego nurtu.

Charakterystycznym rysem badawczym Profesora był dystans do danych liczbowych, tak często fetyszyzowanych przez ekonomistów, analityków i praktyków gospodarczych. Pisał: "Do danych mam krytyczny stosunek. Wiem, że wszędzie, gdzie pojawia się pomiar, pojawia się również błąd". Tym bardziej, że miary aktywności gospodarczej, inflacji czy bezrobocia bywają często świadomie psute, nie mówiąc o błędach metodologicznych i rachunkowych popełnianych przy ich wytwarzaniu[1]. Posługiwania się statystykami nie sposób oczywiście uniknąć, a w wielu wypadkach są one niezastąpione. Powinno się je jednak traktować z nieufnością, próbując każdorazowo weryfikować, zestawiać w dłuższe ciągi chronolo­giczne oraz interpretować na tle innych wielkości ekonomicznych. W książkach i artykułach prof. S. Sztaby czytelnicy raz po raz natrafiają na tabele z liczbami oraz oparte na nich wykresy, rysunki czy modele. U ekonomisty, nawet przekraczającego granice swojej dyscypliny, nie mogło być inaczej. Zarazem mamy prawo sądzić, że podpisałby się pod twierdzeniem: "liczba to z pewnością bardziej synte­tyczna miara rzeczywistości niż słowo, ale nie zawsze lepiej ją odzwierciedlająca".

Profesor był fascynującym dydaktykiem. Raczej stawiał pytania, niż narzucał odpowiedzi. Inspirował do myślenia, dyskusji, sporu. Doktorantów lubił dzielić podczas zajęć na grupy, by uczyć formułowania, wykładania i konfrontowania argumentacji naukowej, a także współpracy. Wszystko w duchu życzliwości, zrozumienia i szacunku dla różnorodności poglądów oraz wyrozumiałości dla niedostatków wiedzy. Szukał pomysłów na wdrażanie doktorantów w badania, mogące zaowocować publikacjami. Dlatego m.in. zamiast klasycznego egzaminowania wolał zaliczać swoje przedmioty na podstawie artykułów i haseł encyklopedycznych, przygotowywanych przez doktorantów zgodnie z regułami pisania tekstów naukowych. Najlepszym artykułom - w miarę swoich możliwości oraz determinacji autorów do dokonywania ulepszeń - pomagał ujrzeć światło dzienne. Wiele powstałych pod Jego kierunkiem haseł encyklopedycznych wzbogaciło też Wikipedię.

W miarę jak coraz częściej stykał się na zajęciach z doktorantami specjalizującymi się w problematyce polityki publicznej, dojrzewał w Nim pomysł zamieszczenia wyróżniających się artykułów zaliczeniowych z tej dyscypliny we wspólnym tomie. Zainicjowanej przez siebie książki nie zdążył już doprowadzić do fazy realizacji. Dokończenie zamierzonej publikacji po śmierci Profesora stało się dla autorów wyrazem hołdu i wdzięczności za wiedzę i trud, jakie włożył w prowadzone z nimi zajęcia, ocenę tekstów na etapie zaliczeniowym, inspirację do podejmowania własnej pracy naukowej oraz niezmiennie życzliwą postawę, którą wyznaczał wzór relacji międzyludzkich.

Wraz z przedwczesną śmiercią prof. S. Sztaby KES SGH poniósł niepowetowaną stratę. Zmarły był kimś znacznie więcej niż prodziekanem Kolegium i kierownikiem jednej z jego jednostek. Sam nie lubił i nie używał wielkich słów, my jednak na koniec pragniemy złamać tę konwencję. Profesor powinien być bowiem pamiętany także jako wielki patriota macierzystego Kolegium. Poczytywał sobie za szczęście, że przyszło mu pracować w środowisku o tak zróżnicowanym merytorycznie profilu, gdzie obok teoretyków ekonomii spotykał i wymieniał myśli ze specjalistami historii gospodarczej, finansów, polityki społecznej, gospodarki regionalnej i lokalnej, stosunków międzynarodowych, politologii, prawa, socjologii czy filozofii. Z niekłamanym zainteresowaniem, a nierzadko fascynacją rozmaitością tematyki badawczej swoich koleżanek, kolegów i przyjaciół z KES, przewodniczył jako prodziekan corocznym komisjom odbierającym tzw. badania statutowe, jak również licznym obronom prac doktorskich. Zawsze z dobrą wolą, szacunkiem i taktem wobec "podsądnych", z otwartością na nowe kierunki badań oraz widoczną chęcią poszerzenia i uzupełnienia swojej wiedzy. O korzyściach płynących z interdyscyplinarności środowiska naukowego, w którym pracował, zarówno w planie osobistym, jak i w perspektywie całego Kolegium, Zmarły pisał pięknie i skromnie w słowie wprowadzającym do swojej ostatniej książi.

* * *

W niniejszej książce analizowane są zarówno wybrane ogólne zagadnienia polityki publicznej (źródła zapotrzebowania, ewaluacja), jak i dotyczące niektórych jej szczegółowych gałęzi (gospodarczej, społecznej, demograficznej, ochrony środowiska, przestrzennej, zagranicznej). Poszczególne rozdziały różnią się między sobą, niekiedy dość znacznie, stopniem szczegółowości oraz objętością. Czytelnik zauważy także odmienności w definicjach samej dyscypliny i jej wewnętrznych klasyfikacjach. Wskazuje to tyleż na złożoność nauk o polityce publicznej, co nie w pełni jeszcze wytworzoną i wyodrębnioną ich tożsamość metodologiczną. Niezależnie od tego, wszyscy autorzy pozostają na gruncie instytucjonalno-racjonalnego i historycznego paradygmatu analizowania polityki publicznej. Żaden z rozdziałów nie pretenduje do wyczerpania prezentowanej tematyki, a książka do całościowego przeglądu problematyki z zakresu nauk o polityce publicznej. To tylko skromny rezultat przyglądania się, na podstawie nauki i wiedzy, działalności państw w różnych obszarach życia zbiorowego, kolejny element w budowaniu mostu, wiodącego do realizacji dobra wspólnego, którego immanentnym elementem jest podmiotowość jednostki ludzkiej.

Pierwszy rozdział książki, napisany przez Katarzynę Obłąkowską-Kubiak, dotyczy źródeł zapotrzebowania na politykę publiczną, za które uważa się zawod­ności rynku. Autorka odnosi się do różnych dziedzin polityki publicznej prowadzonej przez współczesne państwa, co wskazuje na złożoność materii obejmowanej przez nauki o polityce publicznej. Dowodzi zarazem, że istotnym aspektem analiz w ramach tych nauk oraz praktyki polityki musi być zestawianie i porównywanie słabości "niewidzialnej ręki rynku" ze słabościami "widzialnej ręki państwa" oraz rozpatrywanie każdego działania (lub braku działania) państwa w szerokim spektrum jego możliwych konsekwencji.

Autorki rozdziału drugiego, Patrycja Brudnicka i Katarzyna Obłąkowska- -Kubiak, podejmując kwestię ewaluacji interwencji publicznych, ukazują rolę tego narzędzia w doskonaleniu bieżącej polityki i projektowaniu lepszej polityki w przyszłości. Opracowanie przedstawia kluczowe kwestie związane z dokonywaniem ewaluacji polityki publicznej, od zagadnień ogólnych, takich jak wartości i definicje, do szczegółowego i bardzo praktycznego przedstawienia procesu ewaluacji interwencji publicznej, co może zostać wykorzystane w pracy administracji publicznej.

W rozdziale trzecim Wojciech Łątkowski i Sylwia Timoszuk podejmują temat wyzwań, jakie dla wybranych dziedzin polityki publicznej (zatrudnieniowej, zdrowotnej, społecznej, miejskiej) stanowią zachodzące w Polsce procesy demograficzne. Wyzwania te autorzy charakteryzują, analizując współczynnik dzietności, oczekiwaną długość życia, oczekiwaną długość życia w dobrym zdrowiu oraz zmiany w liczbie i strukturze ludności Polski.

W rozdziale czwartym Tomasz Berg i Izabela Czepirska przedstawiają zagadnienie tworzenia i egzekwowania polityki konkurencji, sytuując je w kontekście debaty na temat regulacji i deregulacji prokonkurencyjnej. Autorzy rozpatrują nie tylko kwestie polityczne i prawne, ale poszukują także odpowiedzi na pytanie o zasięg instrumentów polityki konkurencji, omawiając jej cele, specyfikę sektorów sieciowych (transport, energia, telekomunikacja) oraz mierniki poziomu konkurencji.

Aleksandra Falkowska i Katarzyna Negacz w rozdziale piątym prezentują problem gospodarowania odpadami w Polsce jako element polityki ochrony środowiska. Przyglądają się celom i zasadom tej polityki, ilości i strukturze odpadów w Polsce, historii gospodarowania nimi, roli Unii Europejskiej w regulowaniu gospodarki odpadowej, podstawom prawnym, narzędziom i instytucjom systemu gospodarowania odpadami w Polsce.

W rozdziale szóstym Łukasz Drozda podejmuje kwestię polityki przestrzennej, ukazując ją jako kluczowe narzędzie zapewniania warunków do zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego. Omawia genezę oraz znaczenie zagospodarowania i planowania przestrzeni zarówno na świecie, jak i w Polsce. Identyfikuje poziomy, dziedziny oraz narzędzia stosowane w ramach planowania przestrzennego. Opisuje polski system planowania wraz z jego ewolucją, uwarunkowaniami historycznymi, obowiązującym modelem prawnym, najważniejszymi wyzwaniami i zagrożeniami.

Książkę zamyka rozdział siódmy, autorstwa Anny Derelkowskiej-Misiuny, który traktuje o roli wymiany akademickiej w dyplomacji publicznej oraz nawiązywaniu relacji i więzi międzykulturowych służących budowaniu porozumienia, zrozumienia i szacunku między narodami czy państwami. Autorka przygląda się historii zorganizowanej wymiany akademickiej, omawiając początki jej instytucjonalizacji pod koniec XIX w., stan w międzywojniu oraz sytuację po II wojnie światowej zarówno w Europie (po dwóch stronach muru berlińskiego), jak i w Stanach Zjednoczonych Ameryki.

dr hab. Jacek Luszniewicz, prof. nadzw. SGH mgr Katarzyna Obłąkowska-Kubiak

 


 

[[[separator]]]

 

Jacek Luszniewicz, Katarzyna Obłąkowska-Kubiak

Wstęp

 

 

Katarzyna Obłąkowska-Kubiak

1. Zawodności rynku jako źródło zapotrzebowania na politykę publiczną

Wprowadzenie

1.1. Państwo i polityka publiczna

1.2. Zawodność rynku w dostarczaniu dóbr publicznych

1.3. Niedoskonałość konkurencji

1.4. Niepełna informacja

1.5. Efekty zewnętrzne

1.6. Kryzysy, inflacja, bezrobocie

1.7. Nierówności dochodowe

1.8. Defekty koordynacji rynków komplementarnych na wielką skalę w krajach słabo rozwiniętych

Podsumowanie

Bibliografia

 

 

Patrycja Brudnicka, Katarzyna Obłąkowska-Kubiak

2. Ewaluacja interwencji publicznej

Wprowadzenie

2.1. Racjonalność, rzetelność i odpowiedzialność społeczna jako podstawowe wartości ewaluacji

2.2. Definicja ewaluacji

2.3. Cechy ewaluacji

2.4. Rodzaje ewaluacji

2.5. Ewaluacja, monitoring a kontrola

2.6. Etapy procesu ewaluacji interwencji publicznej

2.7. Kryteria ewaluacji

2.8. Rola wskaźników w ewaluacji

2.9. Metody badawcze i analityczne ewaluacji

Podsumowanie

Bibliografia

 

Sylwia Timoszuk, Wojciech Łątkowski

3. Przemiany demograficzne w Polsce jako źródło wyzwań dla polityki publicznej

Wprowadzenie

3.1. Przemiany demograficzne w Polsce

3.1.1. Współczynnik dzietności

3.1.2. Oczekiwana długość życia oraz oczekiwana długość życia w dobrym zdrowiu

3.1.3. Zmiany w liczbie ludności oraz w strukturze wieku populacji Polski

3.2. Procesy demograficzne a wybrane dziedziny polityki publicznej

3.2.1. Polityka zatrudnieniowa

3.2.2. Polityka zdrowotna

3.2.3. Polityka społeczna

3.2.4. Polityka miejska

Podsumowanie

Bibliografia

 

 

Tomasz Berg, Izabela Czepirska

4. Polityka konkurencji

Wprowadzenie

4.1. Istota polityki konkurencji i jej cele

4.2. Narzędzia i układ instytucjonalny

4.2.1. Narzędzia

4.2.2. Instytucje

4.3. Sektory sieciowe

4.4. Polityka konkurencji a wolny rynek

4.5. Pomiar konkurencji

4.6. Efektywność polityki konkurencji

4.7. Ekonomia i ekonomiści w orzecznictwie dotyczącym konkurencji

Podsumowanie

Bibliografia

 

 

Aleksandra Falkowska, Katarzyna Negacz

5. Polityka publiczna wobec ochrony środowiska: gospodarowanie odpadami w Polsce

Wprowadzenie

5.1. Wielkość i struktura odpadów w Polsce

5.2. Historia gospodarowania odpadami

5.3. Rola Unii Europejskiej w regulowaniu gospodarki odpadowej

5.4. Podstawy prawne systemu gospodarowania odpadami w Polsce

5.4.1. Ustawa prawo ochrony środowiska

5.4.2. Ustawa o odpadach

5.4.3. Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

5.4.4. Ustawy szczegółowe

5.4.5. Organy administracji publicznej systemu gospodarki odpadami

Podsumowanie

Bibliografia

 

 

Łukasz Drozda

6. Zagospodarowanie przestrzeni i jego znaczenie dla polityki publicznej

Wprowadzenie

6.1. Geneza oraz znaczenie zagospodarowania i planowania przestrzeni

6.2. Polski system planowania przestrzennego

6.3. Zagrożenia dla efektywnego zagospodarowania przestrzeni

Podsumowanie

 

Bibliografia

 

Anna Derelkowska-Misiuna

7. Wymiana akademicka w służbie dyplomacji publicznej: doświadczenia i wyzwania

Wprowadzenie

7.1. Początki zinstytucjonalizowanej wymiany akademickiej

7.2. Po II wojnie światowej: Europa

7.3. Po II wojnie światowej: USA

7.4. Po II wojnie światowej: blok wschodni

Podsumowanie

Bibliografia

 

Zespół autorski

 

Opis

Wydanie: I
Rok wydania: 2017
Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza
Oprawa: miękka
Format: B5
Liczba stron: 192

 

e-book do wypożyczenia lub zakupu na stronie:

https://www.ibuk.pl

 

Wstęp

 

Harrold Lasswell pisał, że geneza wyodrębnienia się nauk o polityce publicznej była podobna jak w wypadku medycyny, która powstała z potrzeby leczenia ludzi. W naukach o polityce publicznej punktem wyjścia stało się pragnienie rozwijania wiedzy umożliwiającej pełniejszą realizację godności ludzkiej, pełniejsze respektowanie podmiotowości każdego człowieka we wspólnocie tworzącej społeczeństwo i państwo. W medycynie jedną z naczelnych zasad etycznych jest "Po pierwsze nie szkodzić" (łac. Primum non nocere). Zasada ta powinna być także kluczowa dla działalności państw i ich rządów. Już św. Tomasz z Akwinu pisał, że władca musi starannie badać sam siebie, aby nie popaść w tyranię. Tyrania za nic ma godność ludzką. Zainteresowana utrwalaniem swojej władzy, w konsekwencji gotowa jest szkodzić jednostkom, zbiorowościom, społeczeństwu obywatelskiemu, nauce, sztuce, rynkowi oraz innym obszarom życia społecznego żywiącym się wolnością, odpowiedzialnością, zaufaniem, współpracą, szacunkiem dla człowieka i wiarą w niego.

Nauki o polityce publicznej rozwijają się obecnie w Polsce dość intensywnie, stopniowo nadrabiając wieloletnie zapóźnienia wobec świata zachodniego. W Kole­gium Ekonomiczno-Społecznym Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie kształcą się młodzi naukowcy, dla których głównym celem stało się zgłębianie problematyki gospodarki i polityki publicznej, wzajemnych relacji między jednostką, społeczeń­stwem, rynkiem i państwem uwzględniających kwestie środowiska naturalnego i kulturowego, aspiracje i potrzeby ludzi oraz wartości społeczne. Prowadzone

 

przez nich prace mają zarówno teoretyczny, jak i praktyczny wymiar. Swoje analizy naukowe adresują oni do organów państwa w przekonaniu, że zapewnienie odpowiednich warunków dla zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego, rozwijania potencjału jednostek, grup społecznych i społeczeństwa, realizowania godności osoby ludzkiej, zapobiegania niebezpieczeństwu działań szkodliwych wymaga polityki opartej na weryfikowalnej wiedzy o rzeczywistości, ewaluacji na każdym etapie programowania i wdrażania oraz kooperacji z niepaństwowymi podmiotami (aktorami) życia publicznego.

Niniejsza publikacja jest wynikiem współpracy grupy aktualnych i byłych uczestników studiów doktoranckich w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, w większości związanych z Kolegium Ekonomiczno-Społecznym tej uczelni. Postanowili oni przyjrzeć się niektórym obszarom polityki publicznej w kontekście relacji między jednostką, społeczeństwem, rynkiem a państwem, tak aby rezultat stał się użyteczny dla możliwie najszerszego kręgu osób zainteresowanych funkcjonowaniem społeczeństwa i jego instytucji. Autorzy specjalizują się w różnych obszarach, dziedzinach i dyscyplinach nauk ekonomicznych i społecznych. Składające się na prezentowaną książkę artykuły obejmują więc szerokie spektrum problematyki z zakresu nauk o polityce publicznej.

Współpraca autorów rozpoczęła się w 2014 r. z inspiracji dr. hab. Sławomira Sztaby, prof. SGH (1954-2015), z którym niemal wszyscy w różnym czasie odbywali zajęcia na studiach doktoranckich w KES. Polityka publiczna nie była specjalizacją badawczą Profesora, nie prowadził też zajęć dydaktycznych z tej dyscypliny. Profesor Sztaba był ekonomistą, kierownikiem Katedry Teorii Systemów Ekono­micznych. Zajmował się naukowo m.in. teorią aktywnego poszukiwania renty, teorią regulacji, ewolucją i czynnikami determinującymi sprawność systemów gospodarczych (zwłaszcza kapitalizmu), wpływem zmieniających się wartości, szczególnie kulturowych, na preferencje i wybory ekonomiczne. W SGH, w tym na studiach doktoranckich w KES, wykładał: mikroekonomię, makroekonomię, współczesne teorie ekonomii, politykę gospodarczą, historię myśli prawno-ekonomicznej.

Już samo wyliczenie zainteresowań naukowych i doświadczeń dydaktycznych Profesora wskazuje, że chętnie wykraczał on poza granice tzw. czystej ekonomii, skoncentrowanej na eleganckich formalnie i atrakcyjnych intelektualnie, ale abstrakcyjnych i oderwanych od praktyki, rozważaniach teoretycznych. Na gospodarkę i swoją dyscyplinę naukową patrzył nie tylko przez pryzmat sformalizowanych modeli, bezosobowych procesów czy spiżowych prawidłowości, ale zawsze w perspektywie człowieka i spraw publicznych, z szerokim "oddechem" humanistycznym i społecznym. Bardzo starał się, aby książki i artykuły, które pisał, zrozumieć mogli nie tylko profesjonalni ekonomiści. Sam czytał dużo prac historyków gospodarczych i społecznych, socjologów, politologów, filozofów, specjalistów od nauk ści­słych i przyrodniczych, a także literatury faktu i literatury przez duże "L". Wierzył, że dialog między różnymi dyscyplinami oraz dziedzinami refleksji o człowieku i społeczeństwie może pomóc zmienić na lepsze ludzi i świat, nie w odległej przyszłości, ale "tu i teraz".

Podział na ekonomię opisową i normatywną prof. Sztaba uważał za błędny, przekonując, że jest w tej dziedzinie nauki miejsce "dla wartości i opisu jednocześnie". Nie miał w sobie nic z ortodoksyjnego chwalcy swojej dyscypliny. Przeciwnie, odnosił się do ekonomii, zarówno jej historii, jak i współczesności, z dużą dozą krytycyzmu. Świetnie rozumiał, że nieustannie zmieniający się przedmiot badań, jakim jest "gospodarujące społeczeństwo", powoduje, iż teoria ekonomii co najwyżej może zbliżać się do rzeczywistości, znacznie częściej zaś za nią nie nadąża, wskutek czego trzeba ją stale dostosowywać do praktyki, a niekiedy nawet tworzyć "od nowa".

Wiedział też, że dostosowywanie teorii do szybko ewoluującej praktyki gospodarowania największe powodzenie przynosi przy umiejscawianiu problemów badawczych w konkretnych okolicznościach miejsca i czasu, konkretnych warunkach państwowych, narodowych, społecznych, a nade wszystko kulturowych. Dyrektywę tę uważał za tym bardziej oczywistą, im silniej w gospodarce przejawiały się pro­cesy globalizacji. Nie było tu paradoksu; globalizacja bowiem to niezwykle ważne, być może najistotniejsze zjawisko ekonomiczne w świecie współczesnym, ale nieobejmujące wszystkich poziomów życia gospodarczego. Tak jak kiedyś procesy monopolizacji na rynkach wewnętrznych zatrzymały się na etapie oligopolizacji, tak i obecna tendencja ku globalizacji nie zniweluje do końca planetarnego zróżnicowania geograficzno-politycznego i kulturowo-cywilizacyjnego.

Przekraczanie ram obszarowych teorii ekonomii, świadomość jej zawodności, predylekcja do eksplorowania pozaekonomicznych aspektów życia gospodarczego, rozpatrywanie go w konkretnych kontekstach państwowych, narodowych, kulturowych itd., przywiązywanie wagi do sfery wartości, nastawienie na rozpoznawanie i naprawianie bolączek współczesności - wszystko to sprawiło, że Profesor zainteresował się także związkami ekonomii z naukami o polityce publicznej, ze swej istoty operującymi w obszarze wartości, a ukierunkowanymi na rozwiązywanie wewnętrznych problemów państw, społeczeństw, narodów itp.

Swoje prace naukowe prof. S. Sztaba pisał w niekonwencjonalnym i niepodrabialnym stylu, łącząc skłonność do lapidarności z precyzją logiczną i rozległością merytoryczną wywodu. Zawsze też próbował wnieść coś oryginalnego. Szkoda mu było czasu na powtarzanie po innych, wolał szukać nowych ustaleń naukowych i nowych przestrzeni refleksji. Miał przy tym temperament polemiczny, nie stronił więc od śmiałych tez i sądów, odbiegających od interpretacji głównego nurtu.

Charakterystycznym rysem badawczym Profesora był dystans do danych liczbowych, tak często fetyszyzowanych przez ekonomistów, analityków i praktyków gospodarczych. Pisał: "Do danych mam krytyczny stosunek. Wiem, że wszędzie, gdzie pojawia się pomiar, pojawia się również błąd". Tym bardziej, że miary aktywności gospodarczej, inflacji czy bezrobocia bywają często świadomie psute, nie mówiąc o błędach metodologicznych i rachunkowych popełnianych przy ich wytwarzaniu[1]. Posługiwania się statystykami nie sposób oczywiście uniknąć, a w wielu wypadkach są one niezastąpione. Powinno się je jednak traktować z nieufnością, próbując każdorazowo weryfikować, zestawiać w dłuższe ciągi chronolo­giczne oraz interpretować na tle innych wielkości ekonomicznych. W książkach i artykułach prof. S. Sztaby czytelnicy raz po raz natrafiają na tabele z liczbami oraz oparte na nich wykresy, rysunki czy modele. U ekonomisty, nawet przekraczającego granice swojej dyscypliny, nie mogło być inaczej. Zarazem mamy prawo sądzić, że podpisałby się pod twierdzeniem: "liczba to z pewnością bardziej synte­tyczna miara rzeczywistości niż słowo, ale nie zawsze lepiej ją odzwierciedlająca".

Profesor był fascynującym dydaktykiem. Raczej stawiał pytania, niż narzucał odpowiedzi. Inspirował do myślenia, dyskusji, sporu. Doktorantów lubił dzielić podczas zajęć na grupy, by uczyć formułowania, wykładania i konfrontowania argumentacji naukowej, a także współpracy. Wszystko w duchu życzliwości, zrozumienia i szacunku dla różnorodności poglądów oraz wyrozumiałości dla niedostatków wiedzy. Szukał pomysłów na wdrażanie doktorantów w badania, mogące zaowocować publikacjami. Dlatego m.in. zamiast klasycznego egzaminowania wolał zaliczać swoje przedmioty na podstawie artykułów i haseł encyklopedycznych, przygotowywanych przez doktorantów zgodnie z regułami pisania tekstów naukowych. Najlepszym artykułom - w miarę swoich możliwości oraz determinacji autorów do dokonywania ulepszeń - pomagał ujrzeć światło dzienne. Wiele powstałych pod Jego kierunkiem haseł encyklopedycznych wzbogaciło też Wikipedię.

W miarę jak coraz częściej stykał się na zajęciach z doktorantami specjalizującymi się w problematyce polityki publicznej, dojrzewał w Nim pomysł zamieszczenia wyróżniających się artykułów zaliczeniowych z tej dyscypliny we wspólnym tomie. Zainicjowanej przez siebie książki nie zdążył już doprowadzić do fazy realizacji. Dokończenie zamierzonej publikacji po śmierci Profesora stało się dla autorów wyrazem hołdu i wdzięczności za wiedzę i trud, jakie włożył w prowadzone z nimi zajęcia, ocenę tekstów na etapie zaliczeniowym, inspirację do podejmowania własnej pracy naukowej oraz niezmiennie życzliwą postawę, którą wyznaczał wzór relacji międzyludzkich.

Wraz z przedwczesną śmiercią prof. S. Sztaby KES SGH poniósł niepowetowaną stratę. Zmarły był kimś znacznie więcej niż prodziekanem Kolegium i kierownikiem jednej z jego jednostek. Sam nie lubił i nie używał wielkich słów, my jednak na koniec pragniemy złamać tę konwencję. Profesor powinien być bowiem pamiętany także jako wielki patriota macierzystego Kolegium. Poczytywał sobie za szczęście, że przyszło mu pracować w środowisku o tak zróżnicowanym merytorycznie profilu, gdzie obok teoretyków ekonomii spotykał i wymieniał myśli ze specjalistami historii gospodarczej, finansów, polityki społecznej, gospodarki regionalnej i lokalnej, stosunków międzynarodowych, politologii, prawa, socjologii czy filozofii. Z niekłamanym zainteresowaniem, a nierzadko fascynacją rozmaitością tematyki badawczej swoich koleżanek, kolegów i przyjaciół z KES, przewodniczył jako prodziekan corocznym komisjom odbierającym tzw. badania statutowe, jak również licznym obronom prac doktorskich. Zawsze z dobrą wolą, szacunkiem i taktem wobec "podsądnych", z otwartością na nowe kierunki badań oraz widoczną chęcią poszerzenia i uzupełnienia swojej wiedzy. O korzyściach płynących z interdyscyplinarności środowiska naukowego, w którym pracował, zarówno w planie osobistym, jak i w perspektywie całego Kolegium, Zmarły pisał pięknie i skromnie w słowie wprowadzającym do swojej ostatniej książi.

* * *

W niniejszej książce analizowane są zarówno wybrane ogólne zagadnienia polityki publicznej (źródła zapotrzebowania, ewaluacja), jak i dotyczące niektórych jej szczegółowych gałęzi (gospodarczej, społecznej, demograficznej, ochrony środowiska, przestrzennej, zagranicznej). Poszczególne rozdziały różnią się między sobą, niekiedy dość znacznie, stopniem szczegółowości oraz objętością. Czytelnik zauważy także odmienności w definicjach samej dyscypliny i jej wewnętrznych klasyfikacjach. Wskazuje to tyleż na złożoność nauk o polityce publicznej, co nie w pełni jeszcze wytworzoną i wyodrębnioną ich tożsamość metodologiczną. Niezależnie od tego, wszyscy autorzy pozostają na gruncie instytucjonalno-racjonalnego i historycznego paradygmatu analizowania polityki publicznej. Żaden z rozdziałów nie pretenduje do wyczerpania prezentowanej tematyki, a książka do całościowego przeglądu problematyki z zakresu nauk o polityce publicznej. To tylko skromny rezultat przyglądania się, na podstawie nauki i wiedzy, działalności państw w różnych obszarach życia zbiorowego, kolejny element w budowaniu mostu, wiodącego do realizacji dobra wspólnego, którego immanentnym elementem jest podmiotowość jednostki ludzkiej.

Pierwszy rozdział książki, napisany przez Katarzynę Obłąkowską-Kubiak, dotyczy źródeł zapotrzebowania na politykę publiczną, za które uważa się zawod­ności rynku. Autorka odnosi się do różnych dziedzin polityki publicznej prowadzonej przez współczesne państwa, co wskazuje na złożoność materii obejmowanej przez nauki o polityce publicznej. Dowodzi zarazem, że istotnym aspektem analiz w ramach tych nauk oraz praktyki polityki musi być zestawianie i porównywanie słabości "niewidzialnej ręki rynku" ze słabościami "widzialnej ręki państwa" oraz rozpatrywanie każdego działania (lub braku działania) państwa w szerokim spektrum jego możliwych konsekwencji.

Autorki rozdziału drugiego, Patrycja Brudnicka i Katarzyna Obłąkowska- -Kubiak, podejmując kwestię ewaluacji interwencji publicznych, ukazują rolę tego narzędzia w doskonaleniu bieżącej polityki i projektowaniu lepszej polityki w przyszłości. Opracowanie przedstawia kluczowe kwestie związane z dokonywaniem ewaluacji polityki publicznej, od zagadnień ogólnych, takich jak wartości i definicje, do szczegółowego i bardzo praktycznego przedstawienia procesu ewaluacji interwencji publicznej, co może zostać wykorzystane w pracy administracji publicznej.

W rozdziale trzecim Wojciech Łątkowski i Sylwia Timoszuk podejmują temat wyzwań, jakie dla wybranych dziedzin polityki publicznej (zatrudnieniowej, zdrowotnej, społecznej, miejskiej) stanowią zachodzące w Polsce procesy demograficzne. Wyzwania te autorzy charakteryzują, analizując współczynnik dzietności, oczekiwaną długość życia, oczekiwaną długość życia w dobrym zdrowiu oraz zmiany w liczbie i strukturze ludności Polski.

W rozdziale czwartym Tomasz Berg i Izabela Czepirska przedstawiają zagadnienie tworzenia i egzekwowania polityki konkurencji, sytuując je w kontekście debaty na temat regulacji i deregulacji prokonkurencyjnej. Autorzy rozpatrują nie tylko kwestie polityczne i prawne, ale poszukują także odpowiedzi na pytanie o zasięg instrumentów polityki konkurencji, omawiając jej cele, specyfikę sektorów sieciowych (transport, energia, telekomunikacja) oraz mierniki poziomu konkurencji.

Aleksandra Falkowska i Katarzyna Negacz w rozdziale piątym prezentują problem gospodarowania odpadami w Polsce jako element polityki ochrony środowiska. Przyglądają się celom i zasadom tej polityki, ilości i strukturze odpadów w Polsce, historii gospodarowania nimi, roli Unii Europejskiej w regulowaniu gospodarki odpadowej, podstawom prawnym, narzędziom i instytucjom systemu gospodarowania odpadami w Polsce.

W rozdziale szóstym Łukasz Drozda podejmuje kwestię polityki przestrzennej, ukazując ją jako kluczowe narzędzie zapewniania warunków do zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego. Omawia genezę oraz znaczenie zagospodarowania i planowania przestrzeni zarówno na świecie, jak i w Polsce. Identyfikuje poziomy, dziedziny oraz narzędzia stosowane w ramach planowania przestrzennego. Opisuje polski system planowania wraz z jego ewolucją, uwarunkowaniami historycznymi, obowiązującym modelem prawnym, najważniejszymi wyzwaniami i zagrożeniami.

Książkę zamyka rozdział siódmy, autorstwa Anny Derelkowskiej-Misiuny, który traktuje o roli wymiany akademickiej w dyplomacji publicznej oraz nawiązywaniu relacji i więzi międzykulturowych służących budowaniu porozumienia, zrozumienia i szacunku między narodami czy państwami. Autorka przygląda się historii zorganizowanej wymiany akademickiej, omawiając początki jej instytucjonalizacji pod koniec XIX w., stan w międzywojniu oraz sytuację po II wojnie światowej zarówno w Europie (po dwóch stronach muru berlińskiego), jak i w Stanach Zjednoczonych Ameryki.

dr hab. Jacek Luszniewicz, prof. nadzw. SGH mgr Katarzyna Obłąkowska-Kubiak

 


 

Spis treści

 

Jacek Luszniewicz, Katarzyna Obłąkowska-Kubiak

Wstęp

 

 

Katarzyna Obłąkowska-Kubiak

1. Zawodności rynku jako źródło zapotrzebowania na politykę publiczną

Wprowadzenie

1.1. Państwo i polityka publiczna

1.2. Zawodność rynku w dostarczaniu dóbr publicznych

1.3. Niedoskonałość konkurencji

1.4. Niepełna informacja

1.5. Efekty zewnętrzne

1.6. Kryzysy, inflacja, bezrobocie

1.7. Nierówności dochodowe

1.8. Defekty koordynacji rynków komplementarnych na wielką skalę w krajach słabo rozwiniętych

Podsumowanie

Bibliografia

 

 

Patrycja Brudnicka, Katarzyna Obłąkowska-Kubiak

2. Ewaluacja interwencji publicznej

Wprowadzenie

2.1. Racjonalność, rzetelność i odpowiedzialność społeczna jako podstawowe wartości ewaluacji

2.2. Definicja ewaluacji

2.3. Cechy ewaluacji

2.4. Rodzaje ewaluacji

2.5. Ewaluacja, monitoring a kontrola

2.6. Etapy procesu ewaluacji interwencji publicznej

2.7. Kryteria ewaluacji

2.8. Rola wskaźników w ewaluacji

2.9. Metody badawcze i analityczne ewaluacji

Podsumowanie

Bibliografia

 

Sylwia Timoszuk, Wojciech Łątkowski

3. Przemiany demograficzne w Polsce jako źródło wyzwań dla polityki publicznej

Wprowadzenie

3.1. Przemiany demograficzne w Polsce

3.1.1. Współczynnik dzietności

3.1.2. Oczekiwana długość życia oraz oczekiwana długość życia w dobrym zdrowiu

3.1.3. Zmiany w liczbie ludności oraz w strukturze wieku populacji Polski

3.2. Procesy demograficzne a wybrane dziedziny polityki publicznej

3.2.1. Polityka zatrudnieniowa

3.2.2. Polityka zdrowotna

3.2.3. Polityka społeczna

3.2.4. Polityka miejska

Podsumowanie

Bibliografia

 

 

Tomasz Berg, Izabela Czepirska

4. Polityka konkurencji

Wprowadzenie

4.1. Istota polityki konkurencji i jej cele

4.2. Narzędzia i układ instytucjonalny

4.2.1. Narzędzia

4.2.2. Instytucje

4.3. Sektory sieciowe

4.4. Polityka konkurencji a wolny rynek

4.5. Pomiar konkurencji

4.6. Efektywność polityki konkurencji

4.7. Ekonomia i ekonomiści w orzecznictwie dotyczącym konkurencji

Podsumowanie

Bibliografia

 

 

Aleksandra Falkowska, Katarzyna Negacz

5. Polityka publiczna wobec ochrony środowiska: gospodarowanie odpadami w Polsce

Wprowadzenie

5.1. Wielkość i struktura odpadów w Polsce

5.2. Historia gospodarowania odpadami

5.3. Rola Unii Europejskiej w regulowaniu gospodarki odpadowej

5.4. Podstawy prawne systemu gospodarowania odpadami w Polsce

5.4.1. Ustawa prawo ochrony środowiska

5.4.2. Ustawa o odpadach

5.4.3. Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

5.4.4. Ustawy szczegółowe

5.4.5. Organy administracji publicznej systemu gospodarki odpadami

Podsumowanie

Bibliografia

 

 

Łukasz Drozda

6. Zagospodarowanie przestrzeni i jego znaczenie dla polityki publicznej

Wprowadzenie

6.1. Geneza oraz znaczenie zagospodarowania i planowania przestrzeni

6.2. Polski system planowania przestrzennego

6.3. Zagrożenia dla efektywnego zagospodarowania przestrzeni

Podsumowanie

 

Bibliografia

 

Anna Derelkowska-Misiuna

7. Wymiana akademicka w służbie dyplomacji publicznej: doświadczenia i wyzwania

Wprowadzenie

7.1. Początki zinstytucjonalizowanej wymiany akademickiej

7.2. Po II wojnie światowej: Europa

7.3. Po II wojnie światowej: USA

7.4. Po II wojnie światowej: blok wschodni

Podsumowanie

Bibliografia

 

Zespół autorski

 

Opinie

Twoja ocena:
Wydanie: I
Rok wydania: 2017
Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza
Oprawa: miękka
Format: B5
Liczba stron: 192

 

e-book do wypożyczenia lub zakupu na stronie:

https://www.ibuk.pl

 

 

Harrold Lasswell pisał, że geneza wyodrębnienia się nauk o polityce publicznej była podobna jak w wypadku medycyny, która powstała z potrzeby leczenia ludzi. W naukach o polityce publicznej punktem wyjścia stało się pragnienie rozwijania wiedzy umożliwiającej pełniejszą realizację godności ludzkiej, pełniejsze respektowanie podmiotowości każdego człowieka we wspólnocie tworzącej społeczeństwo i państwo. W medycynie jedną z naczelnych zasad etycznych jest "Po pierwsze nie szkodzić" (łac. Primum non nocere). Zasada ta powinna być także kluczowa dla działalności państw i ich rządów. Już św. Tomasz z Akwinu pisał, że władca musi starannie badać sam siebie, aby nie popaść w tyranię. Tyrania za nic ma godność ludzką. Zainteresowana utrwalaniem swojej władzy, w konsekwencji gotowa jest szkodzić jednostkom, zbiorowościom, społeczeństwu obywatelskiemu, nauce, sztuce, rynkowi oraz innym obszarom życia społecznego żywiącym się wolnością, odpowiedzialnością, zaufaniem, współpracą, szacunkiem dla człowieka i wiarą w niego.

Nauki o polityce publicznej rozwijają się obecnie w Polsce dość intensywnie, stopniowo nadrabiając wieloletnie zapóźnienia wobec świata zachodniego. W Kole­gium Ekonomiczno-Społecznym Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie kształcą się młodzi naukowcy, dla których głównym celem stało się zgłębianie problematyki gospodarki i polityki publicznej, wzajemnych relacji między jednostką, społeczeń­stwem, rynkiem i państwem uwzględniających kwestie środowiska naturalnego i kulturowego, aspiracje i potrzeby ludzi oraz wartości społeczne. Prowadzone

 

przez nich prace mają zarówno teoretyczny, jak i praktyczny wymiar. Swoje analizy naukowe adresują oni do organów państwa w przekonaniu, że zapewnienie odpowiednich warunków dla zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego, rozwijania potencjału jednostek, grup społecznych i społeczeństwa, realizowania godności osoby ludzkiej, zapobiegania niebezpieczeństwu działań szkodliwych wymaga polityki opartej na weryfikowalnej wiedzy o rzeczywistości, ewaluacji na każdym etapie programowania i wdrażania oraz kooperacji z niepaństwowymi podmiotami (aktorami) życia publicznego.

Niniejsza publikacja jest wynikiem współpracy grupy aktualnych i byłych uczestników studiów doktoranckich w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, w większości związanych z Kolegium Ekonomiczno-Społecznym tej uczelni. Postanowili oni przyjrzeć się niektórym obszarom polityki publicznej w kontekście relacji między jednostką, społeczeństwem, rynkiem a państwem, tak aby rezultat stał się użyteczny dla możliwie najszerszego kręgu osób zainteresowanych funkcjonowaniem społeczeństwa i jego instytucji. Autorzy specjalizują się w różnych obszarach, dziedzinach i dyscyplinach nauk ekonomicznych i społecznych. Składające się na prezentowaną książkę artykuły obejmują więc szerokie spektrum problematyki z zakresu nauk o polityce publicznej.

Współpraca autorów rozpoczęła się w 2014 r. z inspiracji dr. hab. Sławomira Sztaby, prof. SGH (1954-2015), z którym niemal wszyscy w różnym czasie odbywali zajęcia na studiach doktoranckich w KES. Polityka publiczna nie była specjalizacją badawczą Profesora, nie prowadził też zajęć dydaktycznych z tej dyscypliny. Profesor Sztaba był ekonomistą, kierownikiem Katedry Teorii Systemów Ekono­micznych. Zajmował się naukowo m.in. teorią aktywnego poszukiwania renty, teorią regulacji, ewolucją i czynnikami determinującymi sprawność systemów gospodarczych (zwłaszcza kapitalizmu), wpływem zmieniających się wartości, szczególnie kulturowych, na preferencje i wybory ekonomiczne. W SGH, w tym na studiach doktoranckich w KES, wykładał: mikroekonomię, makroekonomię, współczesne teorie ekonomii, politykę gospodarczą, historię myśli prawno-ekonomicznej.

Już samo wyliczenie zainteresowań naukowych i doświadczeń dydaktycznych Profesora wskazuje, że chętnie wykraczał on poza granice tzw. czystej ekonomii, skoncentrowanej na eleganckich formalnie i atrakcyjnych intelektualnie, ale abstrakcyjnych i oderwanych od praktyki, rozważaniach teoretycznych. Na gospodarkę i swoją dyscyplinę naukową patrzył nie tylko przez pryzmat sformalizowanych modeli, bezosobowych procesów czy spiżowych prawidłowości, ale zawsze w perspektywie człowieka i spraw publicznych, z szerokim "oddechem" humanistycznym i społecznym. Bardzo starał się, aby książki i artykuły, które pisał, zrozumieć mogli nie tylko profesjonalni ekonomiści. Sam czytał dużo prac historyków gospodarczych i społecznych, socjologów, politologów, filozofów, specjalistów od nauk ści­słych i przyrodniczych, a także literatury faktu i literatury przez duże "L". Wierzył, że dialog między różnymi dyscyplinami oraz dziedzinami refleksji o człowieku i społeczeństwie może pomóc zmienić na lepsze ludzi i świat, nie w odległej przyszłości, ale "tu i teraz".

Podział na ekonomię opisową i normatywną prof. Sztaba uważał za błędny, przekonując, że jest w tej dziedzinie nauki miejsce "dla wartości i opisu jednocześnie". Nie miał w sobie nic z ortodoksyjnego chwalcy swojej dyscypliny. Przeciwnie, odnosił się do ekonomii, zarówno jej historii, jak i współczesności, z dużą dozą krytycyzmu. Świetnie rozumiał, że nieustannie zmieniający się przedmiot badań, jakim jest "gospodarujące społeczeństwo", powoduje, iż teoria ekonomii co najwyżej może zbliżać się do rzeczywistości, znacznie częściej zaś za nią nie nadąża, wskutek czego trzeba ją stale dostosowywać do praktyki, a niekiedy nawet tworzyć "od nowa".

Wiedział też, że dostosowywanie teorii do szybko ewoluującej praktyki gospodarowania największe powodzenie przynosi przy umiejscawianiu problemów badawczych w konkretnych okolicznościach miejsca i czasu, konkretnych warunkach państwowych, narodowych, społecznych, a nade wszystko kulturowych. Dyrektywę tę uważał za tym bardziej oczywistą, im silniej w gospodarce przejawiały się pro­cesy globalizacji. Nie było tu paradoksu; globalizacja bowiem to niezwykle ważne, być może najistotniejsze zjawisko ekonomiczne w świecie współczesnym, ale nieobejmujące wszystkich poziomów życia gospodarczego. Tak jak kiedyś procesy monopolizacji na rynkach wewnętrznych zatrzymały się na etapie oligopolizacji, tak i obecna tendencja ku globalizacji nie zniweluje do końca planetarnego zróżnicowania geograficzno-politycznego i kulturowo-cywilizacyjnego.

Przekraczanie ram obszarowych teorii ekonomii, świadomość jej zawodności, predylekcja do eksplorowania pozaekonomicznych aspektów życia gospodarczego, rozpatrywanie go w konkretnych kontekstach państwowych, narodowych, kulturowych itd., przywiązywanie wagi do sfery wartości, nastawienie na rozpoznawanie i naprawianie bolączek współczesności - wszystko to sprawiło, że Profesor zainteresował się także związkami ekonomii z naukami o polityce publicznej, ze swej istoty operującymi w obszarze wartości, a ukierunkowanymi na rozwiązywanie wewnętrznych problemów państw, społeczeństw, narodów itp.

Swoje prace naukowe prof. S. Sztaba pisał w niekonwencjonalnym i niepodrabialnym stylu, łącząc skłonność do lapidarności z precyzją logiczną i rozległością merytoryczną wywodu. Zawsze też próbował wnieść coś oryginalnego. Szkoda mu było czasu na powtarzanie po innych, wolał szukać nowych ustaleń naukowych i nowych przestrzeni refleksji. Miał przy tym temperament polemiczny, nie stronił więc od śmiałych tez i sądów, odbiegających od interpretacji głównego nurtu.

Charakterystycznym rysem badawczym Profesora był dystans do danych liczbowych, tak często fetyszyzowanych przez ekonomistów, analityków i praktyków gospodarczych. Pisał: "Do danych mam krytyczny stosunek. Wiem, że wszędzie, gdzie pojawia się pomiar, pojawia się również błąd". Tym bardziej, że miary aktywności gospodarczej, inflacji czy bezrobocia bywają często świadomie psute, nie mówiąc o błędach metodologicznych i rachunkowych popełnianych przy ich wytwarzaniu[1]. Posługiwania się statystykami nie sposób oczywiście uniknąć, a w wielu wypadkach są one niezastąpione. Powinno się je jednak traktować z nieufnością, próbując każdorazowo weryfikować, zestawiać w dłuższe ciągi chronolo­giczne oraz interpretować na tle innych wielkości ekonomicznych. W książkach i artykułach prof. S. Sztaby czytelnicy raz po raz natrafiają na tabele z liczbami oraz oparte na nich wykresy, rysunki czy modele. U ekonomisty, nawet przekraczającego granice swojej dyscypliny, nie mogło być inaczej. Zarazem mamy prawo sądzić, że podpisałby się pod twierdzeniem: "liczba to z pewnością bardziej synte­tyczna miara rzeczywistości niż słowo, ale nie zawsze lepiej ją odzwierciedlająca".

Profesor był fascynującym dydaktykiem. Raczej stawiał pytania, niż narzucał odpowiedzi. Inspirował do myślenia, dyskusji, sporu. Doktorantów lubił dzielić podczas zajęć na grupy, by uczyć formułowania, wykładania i konfrontowania argumentacji naukowej, a także współpracy. Wszystko w duchu życzliwości, zrozumienia i szacunku dla różnorodności poglądów oraz wyrozumiałości dla niedostatków wiedzy. Szukał pomysłów na wdrażanie doktorantów w badania, mogące zaowocować publikacjami. Dlatego m.in. zamiast klasycznego egzaminowania wolał zaliczać swoje przedmioty na podstawie artykułów i haseł encyklopedycznych, przygotowywanych przez doktorantów zgodnie z regułami pisania tekstów naukowych. Najlepszym artykułom - w miarę swoich możliwości oraz determinacji autorów do dokonywania ulepszeń - pomagał ujrzeć światło dzienne. Wiele powstałych pod Jego kierunkiem haseł encyklopedycznych wzbogaciło też Wikipedię.

W miarę jak coraz częściej stykał się na zajęciach z doktorantami specjalizującymi się w problematyce polityki publicznej, dojrzewał w Nim pomysł zamieszczenia wyróżniających się artykułów zaliczeniowych z tej dyscypliny we wspólnym tomie. Zainicjowanej przez siebie książki nie zdążył już doprowadzić do fazy realizacji. Dokończenie zamierzonej publikacji po śmierci Profesora stało się dla autorów wyrazem hołdu i wdzięczności za wiedzę i trud, jakie włożył w prowadzone z nimi zajęcia, ocenę tekstów na etapie zaliczeniowym, inspirację do podejmowania własnej pracy naukowej oraz niezmiennie życzliwą postawę, którą wyznaczał wzór relacji międzyludzkich.

Wraz z przedwczesną śmiercią prof. S. Sztaby KES SGH poniósł niepowetowaną stratę. Zmarły był kimś znacznie więcej niż prodziekanem Kolegium i kierownikiem jednej z jego jednostek. Sam nie lubił i nie używał wielkich słów, my jednak na koniec pragniemy złamać tę konwencję. Profesor powinien być bowiem pamiętany także jako wielki patriota macierzystego Kolegium. Poczytywał sobie za szczęście, że przyszło mu pracować w środowisku o tak zróżnicowanym merytorycznie profilu, gdzie obok teoretyków ekonomii spotykał i wymieniał myśli ze specjalistami historii gospodarczej, finansów, polityki społecznej, gospodarki regionalnej i lokalnej, stosunków międzynarodowych, politologii, prawa, socjologii czy filozofii. Z niekłamanym zainteresowaniem, a nierzadko fascynacją rozmaitością tematyki badawczej swoich koleżanek, kolegów i przyjaciół z KES, przewodniczył jako prodziekan corocznym komisjom odbierającym tzw. badania statutowe, jak również licznym obronom prac doktorskich. Zawsze z dobrą wolą, szacunkiem i taktem wobec "podsądnych", z otwartością na nowe kierunki badań oraz widoczną chęcią poszerzenia i uzupełnienia swojej wiedzy. O korzyściach płynących z interdyscyplinarności środowiska naukowego, w którym pracował, zarówno w planie osobistym, jak i w perspektywie całego Kolegium, Zmarły pisał pięknie i skromnie w słowie wprowadzającym do swojej ostatniej książi.

* * *

W niniejszej książce analizowane są zarówno wybrane ogólne zagadnienia polityki publicznej (źródła zapotrzebowania, ewaluacja), jak i dotyczące niektórych jej szczegółowych gałęzi (gospodarczej, społecznej, demograficznej, ochrony środowiska, przestrzennej, zagranicznej). Poszczególne rozdziały różnią się między sobą, niekiedy dość znacznie, stopniem szczegółowości oraz objętością. Czytelnik zauważy także odmienności w definicjach samej dyscypliny i jej wewnętrznych klasyfikacjach. Wskazuje to tyleż na złożoność nauk o polityce publicznej, co nie w pełni jeszcze wytworzoną i wyodrębnioną ich tożsamość metodologiczną. Niezależnie od tego, wszyscy autorzy pozostają na gruncie instytucjonalno-racjonalnego i historycznego paradygmatu analizowania polityki publicznej. Żaden z rozdziałów nie pretenduje do wyczerpania prezentowanej tematyki, a książka do całościowego przeglądu problematyki z zakresu nauk o polityce publicznej. To tylko skromny rezultat przyglądania się, na podstawie nauki i wiedzy, działalności państw w różnych obszarach życia zbiorowego, kolejny element w budowaniu mostu, wiodącego do realizacji dobra wspólnego, którego immanentnym elementem jest podmiotowość jednostki ludzkiej.

Pierwszy rozdział książki, napisany przez Katarzynę Obłąkowską-Kubiak, dotyczy źródeł zapotrzebowania na politykę publiczną, za które uważa się zawod­ności rynku. Autorka odnosi się do różnych dziedzin polityki publicznej prowadzonej przez współczesne państwa, co wskazuje na złożoność materii obejmowanej przez nauki o polityce publicznej. Dowodzi zarazem, że istotnym aspektem analiz w ramach tych nauk oraz praktyki polityki musi być zestawianie i porównywanie słabości "niewidzialnej ręki rynku" ze słabościami "widzialnej ręki państwa" oraz rozpatrywanie każdego działania (lub braku działania) państwa w szerokim spektrum jego możliwych konsekwencji.

Autorki rozdziału drugiego, Patrycja Brudnicka i Katarzyna Obłąkowska- -Kubiak, podejmując kwestię ewaluacji interwencji publicznych, ukazują rolę tego narzędzia w doskonaleniu bieżącej polityki i projektowaniu lepszej polityki w przyszłości. Opracowanie przedstawia kluczowe kwestie związane z dokonywaniem ewaluacji polityki publicznej, od zagadnień ogólnych, takich jak wartości i definicje, do szczegółowego i bardzo praktycznego przedstawienia procesu ewaluacji interwencji publicznej, co może zostać wykorzystane w pracy administracji publicznej.

W rozdziale trzecim Wojciech Łątkowski i Sylwia Timoszuk podejmują temat wyzwań, jakie dla wybranych dziedzin polityki publicznej (zatrudnieniowej, zdrowotnej, społecznej, miejskiej) stanowią zachodzące w Polsce procesy demograficzne. Wyzwania te autorzy charakteryzują, analizując współczynnik dzietności, oczekiwaną długość życia, oczekiwaną długość życia w dobrym zdrowiu oraz zmiany w liczbie i strukturze ludności Polski.

W rozdziale czwartym Tomasz Berg i Izabela Czepirska przedstawiają zagadnienie tworzenia i egzekwowania polityki konkurencji, sytuując je w kontekście debaty na temat regulacji i deregulacji prokonkurencyjnej. Autorzy rozpatrują nie tylko kwestie polityczne i prawne, ale poszukują także odpowiedzi na pytanie o zasięg instrumentów polityki konkurencji, omawiając jej cele, specyfikę sektorów sieciowych (transport, energia, telekomunikacja) oraz mierniki poziomu konkurencji.

Aleksandra Falkowska i Katarzyna Negacz w rozdziale piątym prezentują problem gospodarowania odpadami w Polsce jako element polityki ochrony środowiska. Przyglądają się celom i zasadom tej polityki, ilości i strukturze odpadów w Polsce, historii gospodarowania nimi, roli Unii Europejskiej w regulowaniu gospodarki odpadowej, podstawom prawnym, narzędziom i instytucjom systemu gospodarowania odpadami w Polsce.

W rozdziale szóstym Łukasz Drozda podejmuje kwestię polityki przestrzennej, ukazując ją jako kluczowe narzędzie zapewniania warunków do zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego. Omawia genezę oraz znaczenie zagospodarowania i planowania przestrzeni zarówno na świecie, jak i w Polsce. Identyfikuje poziomy, dziedziny oraz narzędzia stosowane w ramach planowania przestrzennego. Opisuje polski system planowania wraz z jego ewolucją, uwarunkowaniami historycznymi, obowiązującym modelem prawnym, najważniejszymi wyzwaniami i zagrożeniami.

Książkę zamyka rozdział siódmy, autorstwa Anny Derelkowskiej-Misiuny, który traktuje o roli wymiany akademickiej w dyplomacji publicznej oraz nawiązywaniu relacji i więzi międzykulturowych służących budowaniu porozumienia, zrozumienia i szacunku między narodami czy państwami. Autorka przygląda się historii zorganizowanej wymiany akademickiej, omawiając początki jej instytucjonalizacji pod koniec XIX w., stan w międzywojniu oraz sytuację po II wojnie światowej zarówno w Europie (po dwóch stronach muru berlińskiego), jak i w Stanach Zjednoczonych Ameryki.

dr hab. Jacek Luszniewicz, prof. nadzw. SGH mgr Katarzyna Obłąkowska-Kubiak

 


 

 

Jacek Luszniewicz, Katarzyna Obłąkowska-Kubiak

Wstęp

 

 

Katarzyna Obłąkowska-Kubiak

1. Zawodności rynku jako źródło zapotrzebowania na politykę publiczną

Wprowadzenie

1.1. Państwo i polityka publiczna

1.2. Zawodność rynku w dostarczaniu dóbr publicznych

1.3. Niedoskonałość konkurencji

1.4. Niepełna informacja

1.5. Efekty zewnętrzne

1.6. Kryzysy, inflacja, bezrobocie

1.7. Nierówności dochodowe

1.8. Defekty koordynacji rynków komplementarnych na wielką skalę w krajach słabo rozwiniętych

Podsumowanie

Bibliografia

 

 

Patrycja Brudnicka, Katarzyna Obłąkowska-Kubiak

2. Ewaluacja interwencji publicznej

Wprowadzenie

2.1. Racjonalność, rzetelność i odpowiedzialność społeczna jako podstawowe wartości ewaluacji

2.2. Definicja ewaluacji

2.3. Cechy ewaluacji

2.4. Rodzaje ewaluacji

2.5. Ewaluacja, monitoring a kontrola

2.6. Etapy procesu ewaluacji interwencji publicznej

2.7. Kryteria ewaluacji

2.8. Rola wskaźników w ewaluacji

2.9. Metody badawcze i analityczne ewaluacji

Podsumowanie

Bibliografia

 

Sylwia Timoszuk, Wojciech Łątkowski

3. Przemiany demograficzne w Polsce jako źródło wyzwań dla polityki publicznej

Wprowadzenie

3.1. Przemiany demograficzne w Polsce

3.1.1. Współczynnik dzietności

3.1.2. Oczekiwana długość życia oraz oczekiwana długość życia w dobrym zdrowiu

3.1.3. Zmiany w liczbie ludności oraz w strukturze wieku populacji Polski

3.2. Procesy demograficzne a wybrane dziedziny polityki publicznej

3.2.1. Polityka zatrudnieniowa

3.2.2. Polityka zdrowotna

3.2.3. Polityka społeczna

3.2.4. Polityka miejska

Podsumowanie

Bibliografia

 

 

Tomasz Berg, Izabela Czepirska

4. Polityka konkurencji

Wprowadzenie

4.1. Istota polityki konkurencji i jej cele

4.2. Narzędzia i układ instytucjonalny

4.2.1. Narzędzia

4.2.2. Instytucje

4.3. Sektory sieciowe

4.4. Polityka konkurencji a wolny rynek

4.5. Pomiar konkurencji

4.6. Efektywność polityki konkurencji

4.7. Ekonomia i ekonomiści w orzecznictwie dotyczącym konkurencji

Podsumowanie

Bibliografia

 

 

Aleksandra Falkowska, Katarzyna Negacz

5. Polityka publiczna wobec ochrony środowiska: gospodarowanie odpadami w Polsce

Wprowadzenie

5.1. Wielkość i struktura odpadów w Polsce

5.2. Historia gospodarowania odpadami

5.3. Rola Unii Europejskiej w regulowaniu gospodarki odpadowej

5.4. Podstawy prawne systemu gospodarowania odpadami w Polsce

5.4.1. Ustawa prawo ochrony środowiska

5.4.2. Ustawa o odpadach

5.4.3. Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

5.4.4. Ustawy szczegółowe

5.4.5. Organy administracji publicznej systemu gospodarki odpadami

Podsumowanie

Bibliografia

 

 

Łukasz Drozda

6. Zagospodarowanie przestrzeni i jego znaczenie dla polityki publicznej

Wprowadzenie

6.1. Geneza oraz znaczenie zagospodarowania i planowania przestrzeni

6.2. Polski system planowania przestrzennego

6.3. Zagrożenia dla efektywnego zagospodarowania przestrzeni

Podsumowanie

 

Bibliografia

 

Anna Derelkowska-Misiuna

7. Wymiana akademicka w służbie dyplomacji publicznej: doświadczenia i wyzwania

Wprowadzenie

7.1. Początki zinstytucjonalizowanej wymiany akademickiej

7.2. Po II wojnie światowej: Europa

7.3. Po II wojnie światowej: USA

7.4. Po II wojnie światowej: blok wschodni

Podsumowanie

Bibliografia

 

Zespół autorski

 

Napisz swoją opinię
Twoja ocena:
Szybka wysyłka zamówień
Kup online i odbierz na uczelni
Bezpieczne płatności
pixel