Polityka migracyjna to całokształt decyzji, czynności i działań podejmowanych przez władzę publiczną, zmierzających do osiągnięcia celów w zakresie migracji ludności. Jeszcze niedawno tak zdefiniowana polityka pozostawała w Polsce raczej domeną urzędników i zajmujących się nią badaczy i nie wywoływała szerszego odzewu. Wszystko zmieniło się wraz z kryzysem uchodźczym latem 2015 r., kiedy kwestia przyjęcia migrantów z Bliskiego Wschodu zaczęła rozpalać umysły, ulicami miast przeszły pochody zarówno zwolenników, jak i przeciwników proponowanych rozwiązań, a polityka migracyjna stała się elementem dyskursu politycznego. Dla porządku dodajmy, że i w państwach Europy Zachodniej politykę migracyjną zaczęto realnie kształtować stosunkowo niedawno, na co dobitnie wskazują debaty na temat obecności w Europie wyznawców drugiej co do wielkości religii czyli islamu kwitowane niekiedy kolokwialnym twierdzeniem o fiasku multi-kulti.
Tymczasem rzeczywistość jest o wiele bardziej złożona, a zaistniała sytuacja prowokuje dyskusję nie tylko w przestrzeni publicznej, lecz także akademickiej. Stąd 10 grudnia 2015 r. pracownicy Katedry Historii Gospodarczej i Społecznej oraz Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie zorganizowali seminarium poświęcone polityce migracyjnej w ramach cyklu "Zrozumieć politykę publiczną". Jego celem było wielostronne spojrzenie na problemy polityki migracyjnej, możliwe dzięki głosom specjalistów z różnych dziedzin nauki, jak również praktyków, a zatem osób badających procesy migracyjne, ale również obserwujących je czy uczestniczących w nich bezpośrednio.
Owocem tego seminarium jest niniejszy tom, zbierający wystąpienia ośmiorga prelegentów. Ich forma i charakter odzwierciedla wielość przyjętych perspektyw. Są zatem teksty oparte na warsztacie stricte historycznym, a także rozważania poparte danymi z badań socjologicznych, wreszcie obserwacje własne osób znających imigrantów i pracujących z nimi. Wielość tych form wynika nie tyle z redaktorskiego niedopracowania - dołożyliśmy bowiem wszelkich starań, aby nadać tekstom spójną formę, tam gdzie uważaliśmy to za niezbędne ile raczej z inkluzywnego i otwartego poznawczo charakteru Katedry Historii Gospodarczej i Społecznej.
Wróćmy jednak do meritum, a zatem do tekstów wchodzących w skład niniejszego tomu. Składają się one na trzy główne tematy: historia migracji, wyzwania związane z migracją muzułmanów i migracja w Polsce. Wszystkie te główne tematy zazębiają się, stąd zdecydowaliśmy się nie wydzielać w książce osobnych działów. Zamiast tego postaramy się przeprowadzić Czytelnika od zagadnień o charakterze ogólnym do studiów przypadku dotyczących otaczającej nas rzeczywistości dalszej (Europa, Bliski Wschód) i bliskiej (Polska).
Pierwszym tematem jest historia migracji i prowadzonej wobec niej polityki. Spojrzenie w przeszłość daje dystans wobec współczesnych wydarzeń powodujących napięcia, a jednocześnie uświadamia, że problemy migracji nie są nowymi, wyjątkowymi wyzwaniami XXI w. Część tę otwiera tekst Wojciecha Morawskiego, przedstawiający podejście do migracji na przestrzeni ostatnich dwustu lat. Autor wskazuje na demograficzne przyczyny wielkich ruchów migracyjnych i skupia się na różnych metodach radzenia sobie z nimi. Postuluje rozróżnienie metod i celów polityki migracyjnej, ponieważ uważa, że cele niekoniecznie muszą być publicznie ujawniane, lecz metody powinny być jednoznaczne i przejrzyste. Stawia też tezę, że wobec nasilenia się ruchów migracyjnych należy rozważyć powrót do sprawdzonych rozwiązań bezpaństwowości, co powinno umożliwić formalne oddzielenie koniecznego ratowania życia od udzielania azylu.
Podobny zakres czasowy obejmuje tekst Joanny Modrzejewskiej-Leśniewskiej, poświęcony migracjom w obrębie imperium brytyjskiego. Autorka pokazuje w nim migracje jako integralny element polityki imperialnej Wielkiej Brytanii i jeden z czynników jej sukcesu. Ze względu na zróżnicowanie brytyjskiego prawodawstwa tekst odrębnie przedstawia migracje białych, odrębnie zaś ludności "kolorowej" (w tym zwłaszcza zmianę brytyjskich regulacji w XX w.). Wskazuje liczebność i geograficzną dystrybucję migrantów oraz jej współczesne konsekwencje pod postacią licznych diaspor.
Kolejne trzy teksty poświęcone są kwestii migracji muzułmanów (choć nie tylko ich) z Bliskiego Wschodu do Europy (ale nie tylko tam). Marta Urzędowska porusza problem syryjskich uchodźców. Opierając się na publikacjach międzynarodowych organizacji humanitarnych i własnych doświadczeniach reporterskich, omawia przyczyny i skalę emigracji z Syrii oraz losy wychodźców z tego kraju. W opracowaniu przedstawiona jest kolejno sytuacja w samej Syrii i w innych krajach regionu: w Libanie, Jordanii, Turcji i w Iraku. Autorka skupia się na liczebności grup uchodźczych, ich sytuacji ekonomicznej, możności podjęcia pracy, dostępie do żywności i opieki społecznej. Podkreśla zwłaszcza trudną sytuację dzieci. W ostatniej części pracy dalsza migracja Syryjczyków do Europy zostaje przedstawiona jako logiczna konsekwencja pogarszania się sytuacji w regionie i w samej Syrii. Problem migrantów z Syrii jawi się jako zagadnienie wymagające długofalowej, zintegrowanej polityki, a nie ograniczonej pomocy humanitarnej.
Katarzyna Górak-Sosnowska podejmuje kontrowersyjny temat integracji muzułmanów w Europie. Wykorzystując kilka szerokich badań sondażowych, autorka analizuje, w jakim stopniu akulturacja muzułmanów w Europie może być przypadkiem wyjątkowym, a na ile wynika z cech demograficznych i strukturalnych samych imigrantów. Opinie, postawy i stosunek do integracji europejskich muzułmanów zostają zestawione z prezentowanymi przez mieszkańców państw muzułmańskich i Europejczyków, w tym przez inne grupy imigranckie w Europie. Zestawienie tych badań pozwala na stwierdzenie, że mimo powtarzanych wątpliwości co do możliwości integracji muzułmanów w Europie czy przystawalności islamu do wartości zachodnich integracja wyznawców tej religii w Europie postępuje.
Ostatnia część książki poświęcona została problemom imigracji do Polski. Otwiera ją tekst Jerzego Łazora dotyczący ewolucji polityki imigracyjnej wobec cudzoziemców, prowadzonej przez kolejne formy istnienia państwa polskiego w XX w. Autor skupia się na pokazaniu celów polityki i jej podstaw prawnych. Dowodzi, że do 1989 r. Polska była zamknięta na imigrację cudzoziemców, przy czym w Drugiej Rzeczypospolitej postawa taka wynikała głównie z chęci ochrony rynku pracy obciążonego wysokim bezrobociem, zaś w Polsce Ludowej stały za nią raczej sprawy bezpieczeństwa. Otwarcie kraju nastąpiło po 1989 r., z jednej strony w ramach procesu europeizacji (czego konsekwencją było przyjęcie rozwiązań europejskich w tej dziedzinie), z drugiej jako część polityki wschodniej prowadzonej przez państwo.
W kolejnych tekstach przedstawiono dwa przykłady funkcjonowania imigrantów w Polsce. Ewa Grabowska opisała diasporę wietnamską, zwłaszcza zaś przyjęte strategie integracji i wyzwania, z jakimi muszą się mierzyć jej przedstawiciele. Centralnym problemem poruszonym w opracowaniu są wyzwania stojące przed drugim pokoleniem, czyli dziećmi imigrantów. Autorka skupia się zwłaszcza na dwóch kwestiach: znalezieniu odpowiedniego zatrudnienia w Polsce i kontakcie z rodziną. Mając na uwadze integrację tej grupy, postuluje wprowadzenie w Polsce systemowych rozwiązań wspierających przedsiębiorców migrantów i programów nauczania języka polskiego.
Inną pozycję, zarówno pod względem tematu, jak i metodologii, przyjmuje w tekście zamykającym ten tom Adam Rogoda. Jego opracowanie mające formę case study podejmuje temat integracji osób o pochodzeniu arabskim w Polsce na podstawie cyklu wywiadów przeprowadzonych przez autora z Egipcjaninem mieszkającym od ośmiu lat w Warszawie. Autor skupia się na doświadczeniach swojego rozmówcy w trzech sferach: w pracy, kontaktach z instytucjami i funkcjonariuszami państwowymi oraz w przestrzeni publicznej. Skłaniają one do dwóch wniosków: o ile już wcześniej Polska nie była przyjaznym miejscem dla imigrantów muzułmańskich, o tyle sytuacja zauważalnie pogorszyła się w 2015 r. w konsekwencji kryzysu uchodźczego.
[[[separator]]]
Katarzyna Górak-Sosnowska, Jerzy Łazor
Wstęp
Wojciech Morawski
Emigranci, wygnańcy, uchodźcy. Perspektywa historyczna
Joanna Modrzejewska-Leśniewska
Migracje w imperium brytyjskim
Marta Urzędowska
Uchodźcy syryjscy Mapa problemu
Katarzyna Górak-Sosnowska
Integracja muzułmanów w Europie . Przypadek wyjątkowy?
Jerzy Łazor
Polska polityka imigracyjna wobec cudzoziemców, 1918-2012
Ewa Grabowska
Integracja Wietnamczyków z Polski - aktualne wyzwania
Adam Rogoda
Życie codzienne Egipcjanina w Warszawie
Bibliografia
Spis tabel
Noty o autorach
Opis
Wstęp
Polityka migracyjna to całokształt decyzji, czynności i działań podejmowanych przez władzę publiczną, zmierzających do osiągnięcia celów w zakresie migracji ludności. Jeszcze niedawno tak zdefiniowana polityka pozostawała w Polsce raczej domeną urzędników i zajmujących się nią badaczy i nie wywoływała szerszego odzewu. Wszystko zmieniło się wraz z kryzysem uchodźczym latem 2015 r., kiedy kwestia przyjęcia migrantów z Bliskiego Wschodu zaczęła rozpalać umysły, ulicami miast przeszły pochody zarówno zwolenników, jak i przeciwników proponowanych rozwiązań, a polityka migracyjna stała się elementem dyskursu politycznego. Dla porządku dodajmy, że i w państwach Europy Zachodniej politykę migracyjną zaczęto realnie kształtować stosunkowo niedawno, na co dobitnie wskazują debaty na temat obecności w Europie wyznawców drugiej co do wielkości religii czyli islamu kwitowane niekiedy kolokwialnym twierdzeniem o fiasku multi-kulti.
Tymczasem rzeczywistość jest o wiele bardziej złożona, a zaistniała sytuacja prowokuje dyskusję nie tylko w przestrzeni publicznej, lecz także akademickiej. Stąd 10 grudnia 2015 r. pracownicy Katedry Historii Gospodarczej i Społecznej oraz Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie zorganizowali seminarium poświęcone polityce migracyjnej w ramach cyklu "Zrozumieć politykę publiczną". Jego celem było wielostronne spojrzenie na problemy polityki migracyjnej, możliwe dzięki głosom specjalistów z różnych dziedzin nauki, jak również praktyków, a zatem osób badających procesy migracyjne, ale również obserwujących je czy uczestniczących w nich bezpośrednio.
Owocem tego seminarium jest niniejszy tom, zbierający wystąpienia ośmiorga prelegentów. Ich forma i charakter odzwierciedla wielość przyjętych perspektyw. Są zatem teksty oparte na warsztacie stricte historycznym, a także rozważania poparte danymi z badań socjologicznych, wreszcie obserwacje własne osób znających imigrantów i pracujących z nimi. Wielość tych form wynika nie tyle z redaktorskiego niedopracowania - dołożyliśmy bowiem wszelkich starań, aby nadać tekstom spójną formę, tam gdzie uważaliśmy to za niezbędne ile raczej z inkluzywnego i otwartego poznawczo charakteru Katedry Historii Gospodarczej i Społecznej.
Wróćmy jednak do meritum, a zatem do tekstów wchodzących w skład niniejszego tomu. Składają się one na trzy główne tematy: historia migracji, wyzwania związane z migracją muzułmanów i migracja w Polsce. Wszystkie te główne tematy zazębiają się, stąd zdecydowaliśmy się nie wydzielać w książce osobnych działów. Zamiast tego postaramy się przeprowadzić Czytelnika od zagadnień o charakterze ogólnym do studiów przypadku dotyczących otaczającej nas rzeczywistości dalszej (Europa, Bliski Wschód) i bliskiej (Polska).
Pierwszym tematem jest historia migracji i prowadzonej wobec niej polityki. Spojrzenie w przeszłość daje dystans wobec współczesnych wydarzeń powodujących napięcia, a jednocześnie uświadamia, że problemy migracji nie są nowymi, wyjątkowymi wyzwaniami XXI w. Część tę otwiera tekst Wojciecha Morawskiego, przedstawiający podejście do migracji na przestrzeni ostatnich dwustu lat. Autor wskazuje na demograficzne przyczyny wielkich ruchów migracyjnych i skupia się na różnych metodach radzenia sobie z nimi. Postuluje rozróżnienie metod i celów polityki migracyjnej, ponieważ uważa, że cele niekoniecznie muszą być publicznie ujawniane, lecz metody powinny być jednoznaczne i przejrzyste. Stawia też tezę, że wobec nasilenia się ruchów migracyjnych należy rozważyć powrót do sprawdzonych rozwiązań bezpaństwowości, co powinno umożliwić formalne oddzielenie koniecznego ratowania życia od udzielania azylu.
Podobny zakres czasowy obejmuje tekst Joanny Modrzejewskiej-Leśniewskiej, poświęcony migracjom w obrębie imperium brytyjskiego. Autorka pokazuje w nim migracje jako integralny element polityki imperialnej Wielkiej Brytanii i jeden z czynników jej sukcesu. Ze względu na zróżnicowanie brytyjskiego prawodawstwa tekst odrębnie przedstawia migracje białych, odrębnie zaś ludności "kolorowej" (w tym zwłaszcza zmianę brytyjskich regulacji w XX w.). Wskazuje liczebność i geograficzną dystrybucję migrantów oraz jej współczesne konsekwencje pod postacią licznych diaspor.
Kolejne trzy teksty poświęcone są kwestii migracji muzułmanów (choć nie tylko ich) z Bliskiego Wschodu do Europy (ale nie tylko tam). Marta Urzędowska porusza problem syryjskich uchodźców. Opierając się na publikacjach międzynarodowych organizacji humanitarnych i własnych doświadczeniach reporterskich, omawia przyczyny i skalę emigracji z Syrii oraz losy wychodźców z tego kraju. W opracowaniu przedstawiona jest kolejno sytuacja w samej Syrii i w innych krajach regionu: w Libanie, Jordanii, Turcji i w Iraku. Autorka skupia się na liczebności grup uchodźczych, ich sytuacji ekonomicznej, możności podjęcia pracy, dostępie do żywności i opieki społecznej. Podkreśla zwłaszcza trudną sytuację dzieci. W ostatniej części pracy dalsza migracja Syryjczyków do Europy zostaje przedstawiona jako logiczna konsekwencja pogarszania się sytuacji w regionie i w samej Syrii. Problem migrantów z Syrii jawi się jako zagadnienie wymagające długofalowej, zintegrowanej polityki, a nie ograniczonej pomocy humanitarnej.
Katarzyna Górak-Sosnowska podejmuje kontrowersyjny temat integracji muzułmanów w Europie. Wykorzystując kilka szerokich badań sondażowych, autorka analizuje, w jakim stopniu akulturacja muzułmanów w Europie może być przypadkiem wyjątkowym, a na ile wynika z cech demograficznych i strukturalnych samych imigrantów. Opinie, postawy i stosunek do integracji europejskich muzułmanów zostają zestawione z prezentowanymi przez mieszkańców państw muzułmańskich i Europejczyków, w tym przez inne grupy imigranckie w Europie. Zestawienie tych badań pozwala na stwierdzenie, że mimo powtarzanych wątpliwości co do możliwości integracji muzułmanów w Europie czy przystawalności islamu do wartości zachodnich integracja wyznawców tej religii w Europie postępuje.
Ostatnia część książki poświęcona została problemom imigracji do Polski. Otwiera ją tekst Jerzego Łazora dotyczący ewolucji polityki imigracyjnej wobec cudzoziemców, prowadzonej przez kolejne formy istnienia państwa polskiego w XX w. Autor skupia się na pokazaniu celów polityki i jej podstaw prawnych. Dowodzi, że do 1989 r. Polska była zamknięta na imigrację cudzoziemców, przy czym w Drugiej Rzeczypospolitej postawa taka wynikała głównie z chęci ochrony rynku pracy obciążonego wysokim bezrobociem, zaś w Polsce Ludowej stały za nią raczej sprawy bezpieczeństwa. Otwarcie kraju nastąpiło po 1989 r., z jednej strony w ramach procesu europeizacji (czego konsekwencją było przyjęcie rozwiązań europejskich w tej dziedzinie), z drugiej jako część polityki wschodniej prowadzonej przez państwo.
W kolejnych tekstach przedstawiono dwa przykłady funkcjonowania imigrantów w Polsce. Ewa Grabowska opisała diasporę wietnamską, zwłaszcza zaś przyjęte strategie integracji i wyzwania, z jakimi muszą się mierzyć jej przedstawiciele. Centralnym problemem poruszonym w opracowaniu są wyzwania stojące przed drugim pokoleniem, czyli dziećmi imigrantów. Autorka skupia się zwłaszcza na dwóch kwestiach: znalezieniu odpowiedniego zatrudnienia w Polsce i kontakcie z rodziną. Mając na uwadze integrację tej grupy, postuluje wprowadzenie w Polsce systemowych rozwiązań wspierających przedsiębiorców migrantów i programów nauczania języka polskiego.
Inną pozycję, zarówno pod względem tematu, jak i metodologii, przyjmuje w tekście zamykającym ten tom Adam Rogoda. Jego opracowanie mające formę case study podejmuje temat integracji osób o pochodzeniu arabskim w Polsce na podstawie cyklu wywiadów przeprowadzonych przez autora z Egipcjaninem mieszkającym od ośmiu lat w Warszawie. Autor skupia się na doświadczeniach swojego rozmówcy w trzech sferach: w pracy, kontaktach z instytucjami i funkcjonariuszami państwowymi oraz w przestrzeni publicznej. Skłaniają one do dwóch wniosków: o ile już wcześniej Polska nie była przyjaznym miejscem dla imigrantów muzułmańskich, o tyle sytuacja zauważalnie pogorszyła się w 2015 r. w konsekwencji kryzysu uchodźczego.
Spis treści
Katarzyna Górak-Sosnowska, Jerzy Łazor
Wstęp
Wojciech Morawski
Emigranci, wygnańcy, uchodźcy. Perspektywa historyczna
Joanna Modrzejewska-Leśniewska
Migracje w imperium brytyjskim
Marta Urzędowska
Uchodźcy syryjscy Mapa problemu
Katarzyna Górak-Sosnowska
Integracja muzułmanów w Europie . Przypadek wyjątkowy?
Jerzy Łazor
Polska polityka imigracyjna wobec cudzoziemców, 1918-2012
Ewa Grabowska
Integracja Wietnamczyków z Polski - aktualne wyzwania
Adam Rogoda
Życie codzienne Egipcjanina w Warszawie
Bibliografia
Spis tabel
Noty o autorach
Opinie
Polityka migracyjna to całokształt decyzji, czynności i działań podejmowanych przez władzę publiczną, zmierzających do osiągnięcia celów w zakresie migracji ludności. Jeszcze niedawno tak zdefiniowana polityka pozostawała w Polsce raczej domeną urzędników i zajmujących się nią badaczy i nie wywoływała szerszego odzewu. Wszystko zmieniło się wraz z kryzysem uchodźczym latem 2015 r., kiedy kwestia przyjęcia migrantów z Bliskiego Wschodu zaczęła rozpalać umysły, ulicami miast przeszły pochody zarówno zwolenników, jak i przeciwników proponowanych rozwiązań, a polityka migracyjna stała się elementem dyskursu politycznego. Dla porządku dodajmy, że i w państwach Europy Zachodniej politykę migracyjną zaczęto realnie kształtować stosunkowo niedawno, na co dobitnie wskazują debaty na temat obecności w Europie wyznawców drugiej co do wielkości religii czyli islamu kwitowane niekiedy kolokwialnym twierdzeniem o fiasku multi-kulti.
Tymczasem rzeczywistość jest o wiele bardziej złożona, a zaistniała sytuacja prowokuje dyskusję nie tylko w przestrzeni publicznej, lecz także akademickiej. Stąd 10 grudnia 2015 r. pracownicy Katedry Historii Gospodarczej i Społecznej oraz Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie zorganizowali seminarium poświęcone polityce migracyjnej w ramach cyklu "Zrozumieć politykę publiczną". Jego celem było wielostronne spojrzenie na problemy polityki migracyjnej, możliwe dzięki głosom specjalistów z różnych dziedzin nauki, jak również praktyków, a zatem osób badających procesy migracyjne, ale również obserwujących je czy uczestniczących w nich bezpośrednio.
Owocem tego seminarium jest niniejszy tom, zbierający wystąpienia ośmiorga prelegentów. Ich forma i charakter odzwierciedla wielość przyjętych perspektyw. Są zatem teksty oparte na warsztacie stricte historycznym, a także rozważania poparte danymi z badań socjologicznych, wreszcie obserwacje własne osób znających imigrantów i pracujących z nimi. Wielość tych form wynika nie tyle z redaktorskiego niedopracowania - dołożyliśmy bowiem wszelkich starań, aby nadać tekstom spójną formę, tam gdzie uważaliśmy to za niezbędne ile raczej z inkluzywnego i otwartego poznawczo charakteru Katedry Historii Gospodarczej i Społecznej.
Wróćmy jednak do meritum, a zatem do tekstów wchodzących w skład niniejszego tomu. Składają się one na trzy główne tematy: historia migracji, wyzwania związane z migracją muzułmanów i migracja w Polsce. Wszystkie te główne tematy zazębiają się, stąd zdecydowaliśmy się nie wydzielać w książce osobnych działów. Zamiast tego postaramy się przeprowadzić Czytelnika od zagadnień o charakterze ogólnym do studiów przypadku dotyczących otaczającej nas rzeczywistości dalszej (Europa, Bliski Wschód) i bliskiej (Polska).
Pierwszym tematem jest historia migracji i prowadzonej wobec niej polityki. Spojrzenie w przeszłość daje dystans wobec współczesnych wydarzeń powodujących napięcia, a jednocześnie uświadamia, że problemy migracji nie są nowymi, wyjątkowymi wyzwaniami XXI w. Część tę otwiera tekst Wojciecha Morawskiego, przedstawiający podejście do migracji na przestrzeni ostatnich dwustu lat. Autor wskazuje na demograficzne przyczyny wielkich ruchów migracyjnych i skupia się na różnych metodach radzenia sobie z nimi. Postuluje rozróżnienie metod i celów polityki migracyjnej, ponieważ uważa, że cele niekoniecznie muszą być publicznie ujawniane, lecz metody powinny być jednoznaczne i przejrzyste. Stawia też tezę, że wobec nasilenia się ruchów migracyjnych należy rozważyć powrót do sprawdzonych rozwiązań bezpaństwowości, co powinno umożliwić formalne oddzielenie koniecznego ratowania życia od udzielania azylu.
Podobny zakres czasowy obejmuje tekst Joanny Modrzejewskiej-Leśniewskiej, poświęcony migracjom w obrębie imperium brytyjskiego. Autorka pokazuje w nim migracje jako integralny element polityki imperialnej Wielkiej Brytanii i jeden z czynników jej sukcesu. Ze względu na zróżnicowanie brytyjskiego prawodawstwa tekst odrębnie przedstawia migracje białych, odrębnie zaś ludności "kolorowej" (w tym zwłaszcza zmianę brytyjskich regulacji w XX w.). Wskazuje liczebność i geograficzną dystrybucję migrantów oraz jej współczesne konsekwencje pod postacią licznych diaspor.
Kolejne trzy teksty poświęcone są kwestii migracji muzułmanów (choć nie tylko ich) z Bliskiego Wschodu do Europy (ale nie tylko tam). Marta Urzędowska porusza problem syryjskich uchodźców. Opierając się na publikacjach międzynarodowych organizacji humanitarnych i własnych doświadczeniach reporterskich, omawia przyczyny i skalę emigracji z Syrii oraz losy wychodźców z tego kraju. W opracowaniu przedstawiona jest kolejno sytuacja w samej Syrii i w innych krajach regionu: w Libanie, Jordanii, Turcji i w Iraku. Autorka skupia się na liczebności grup uchodźczych, ich sytuacji ekonomicznej, możności podjęcia pracy, dostępie do żywności i opieki społecznej. Podkreśla zwłaszcza trudną sytuację dzieci. W ostatniej części pracy dalsza migracja Syryjczyków do Europy zostaje przedstawiona jako logiczna konsekwencja pogarszania się sytuacji w regionie i w samej Syrii. Problem migrantów z Syrii jawi się jako zagadnienie wymagające długofalowej, zintegrowanej polityki, a nie ograniczonej pomocy humanitarnej.
Katarzyna Górak-Sosnowska podejmuje kontrowersyjny temat integracji muzułmanów w Europie. Wykorzystując kilka szerokich badań sondażowych, autorka analizuje, w jakim stopniu akulturacja muzułmanów w Europie może być przypadkiem wyjątkowym, a na ile wynika z cech demograficznych i strukturalnych samych imigrantów. Opinie, postawy i stosunek do integracji europejskich muzułmanów zostają zestawione z prezentowanymi przez mieszkańców państw muzułmańskich i Europejczyków, w tym przez inne grupy imigranckie w Europie. Zestawienie tych badań pozwala na stwierdzenie, że mimo powtarzanych wątpliwości co do możliwości integracji muzułmanów w Europie czy przystawalności islamu do wartości zachodnich integracja wyznawców tej religii w Europie postępuje.
Ostatnia część książki poświęcona została problemom imigracji do Polski. Otwiera ją tekst Jerzego Łazora dotyczący ewolucji polityki imigracyjnej wobec cudzoziemców, prowadzonej przez kolejne formy istnienia państwa polskiego w XX w. Autor skupia się na pokazaniu celów polityki i jej podstaw prawnych. Dowodzi, że do 1989 r. Polska była zamknięta na imigrację cudzoziemców, przy czym w Drugiej Rzeczypospolitej postawa taka wynikała głównie z chęci ochrony rynku pracy obciążonego wysokim bezrobociem, zaś w Polsce Ludowej stały za nią raczej sprawy bezpieczeństwa. Otwarcie kraju nastąpiło po 1989 r., z jednej strony w ramach procesu europeizacji (czego konsekwencją było przyjęcie rozwiązań europejskich w tej dziedzinie), z drugiej jako część polityki wschodniej prowadzonej przez państwo.
W kolejnych tekstach przedstawiono dwa przykłady funkcjonowania imigrantów w Polsce. Ewa Grabowska opisała diasporę wietnamską, zwłaszcza zaś przyjęte strategie integracji i wyzwania, z jakimi muszą się mierzyć jej przedstawiciele. Centralnym problemem poruszonym w opracowaniu są wyzwania stojące przed drugim pokoleniem, czyli dziećmi imigrantów. Autorka skupia się zwłaszcza na dwóch kwestiach: znalezieniu odpowiedniego zatrudnienia w Polsce i kontakcie z rodziną. Mając na uwadze integrację tej grupy, postuluje wprowadzenie w Polsce systemowych rozwiązań wspierających przedsiębiorców migrantów i programów nauczania języka polskiego.
Inną pozycję, zarówno pod względem tematu, jak i metodologii, przyjmuje w tekście zamykającym ten tom Adam Rogoda. Jego opracowanie mające formę case study podejmuje temat integracji osób o pochodzeniu arabskim w Polsce na podstawie cyklu wywiadów przeprowadzonych przez autora z Egipcjaninem mieszkającym od ośmiu lat w Warszawie. Autor skupia się na doświadczeniach swojego rozmówcy w trzech sferach: w pracy, kontaktach z instytucjami i funkcjonariuszami państwowymi oraz w przestrzeni publicznej. Skłaniają one do dwóch wniosków: o ile już wcześniej Polska nie była przyjaznym miejscem dla imigrantów muzułmańskich, o tyle sytuacja zauważalnie pogorszyła się w 2015 r. w konsekwencji kryzysu uchodźczego.
Katarzyna Górak-Sosnowska, Jerzy Łazor
Wstęp
Wojciech Morawski
Emigranci, wygnańcy, uchodźcy. Perspektywa historyczna
Joanna Modrzejewska-Leśniewska
Migracje w imperium brytyjskim
Marta Urzędowska
Uchodźcy syryjscy Mapa problemu
Katarzyna Górak-Sosnowska
Integracja muzułmanów w Europie . Przypadek wyjątkowy?
Jerzy Łazor
Polska polityka imigracyjna wobec cudzoziemców, 1918-2012
Ewa Grabowska
Integracja Wietnamczyków z Polski - aktualne wyzwania
Adam Rogoda
Życie codzienne Egipcjanina w Warszawie
Bibliografia
Spis tabel
Noty o autorach
