POLITYKA MIESZKANIOWA W POLSCE W PRACACH NAUKOWYCH 1918-2010 Dokonania i wpływ polskiej szkoły badań

Trudności mieszkaniowe o różnej treści i formie przejawiania się towarzyszyły wszystkim ustrojom społeczno-gospodarczym. Wraz z rozwojem cywilizacyjnym problemy mieszkaniowe okazują się coraz bardziej zagadnieniem ogólnospołecznym, a ich masowość i powszechność czyni z nich nabierający znaczenia problem polityczny. Bardziej, choć głównie poprzez proste, bezpośrednie zależności ekonomiczne, dostrzegane są również związki polityki mieszkaniowej z rozwojem gospodarczym, mimo wielokrotnie przedstawianych w literaturze przedmiotu szerszych korelacji i procesów w tym zakresie warunkujących lepszy byt społeczny. Rozwój gospodarczy, stopień urbanizacji i zamożności społeczeństw decydują o potrzebach mieszkaniowych oraz możliwościach ich zaspokajania. Wyznaczają zatem ogólny poziom sytuacji mieszkaniowej. Ustroje społeczno-gospodarcze przesądzają natomiast o systemie zaspokajania potrzeb mieszkaniowych i ich charakterze. Mają wpływ na cechy sytuacji mieszkaniowej kiedyś wykrystalizowanych klas, a obecnie grup i warstw społecznych w państwach, regionach i ich ugrupowaniach. Generalne efekty polityki mieszkaniowej zależą od ogólnej polityki społeczno-ekonomicznej i znaczenia przywiązywanego w niej do mieszkania. Dopiero na tym tle wpływ na rozwój sytuacji i gospodarki mieszkaniowej wywiera wybór celów i metod stosowania polityki mieszkaniowej.

.

Rozdział I. Potrzeba badań nad polityką mieszkaniową w Polsce - wprowadzenie

1. Przesłanie oraz cel i zakres pracy

2. Polityka mieszkaniowa w pracach naukowych - metoda, założenia i materiały źródłowe

3. Układ pracy i ustalenia metodyczne

Rozdział II. Źródła i przesłanki polityki mieszkaniowej w okresie międzywojennym

1. Polska szkoła społecznej polityki mieszkaniowej i jej geneza - międzywojnie

1.1. Kapitalizm a polityka i sytuacja mieszkaniowa w Polsce

1.2. Podejście polskiej szkoły badań i inne spojrzenia na kwestię mieszkaniową

Rozdział III. Polityka mieszkaniowa w pracach naukowych oraz jej warunki i efekty - 1945-1989

1. Badania IBM-IGM i realia polityki mieszkaniowej w Polsce - zmagania o cele

1.1. Okres odbudowy i PTRM

1.2. Powstanie i działalność IBM oraz IGM

1.3. Badania kadry IGM w strukturach IKŚ oraz IGPiK

2. Zagadnienia polityki mieszkaniowej w pracach badaczy spoza IBM-IGM

2.1. Aspekty i warunki lepszego zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych

2.2. Uwagi i wnioski dotyczące kształtowania osiedli mieszkaniowych

2.3. Socjologia mieszkalnictwa - nowa płaszczyzna oceny polityki mieszkaniowej

2.4. Rozważania nad popytem jako wyrazem potrzeb mieszkaniowych

3. Sytuacja mieszkaniowa, jej uwarunkowania i społeczny odbiór

3.1. Rozwój ludności i urbanizacji - wpływ na stan zasobu i warunki mieszkaniowe

3.2. Sytuacja mieszkaniowa w Polsce na tle państw Europy Zachodniej

3.3. Polityka i sytuacja mieszkaniowa oraz ich społeczna percepcja - synteza

Rozdział IV. Polityka mieszkaniowa po 1989 roku - społeczno-gospodarcze uwarunkowania i oddziaływanie

1. Polityka mieszkaniowa w skali kraju - założenia i przekształcenia prawne

1.1. Zmiany i kwestie społeczno-instytucjonalne polityki mieszkaniowej

1.2. Finansowo-ekonomiczne działania i wyzwania polityki mieszkaniowej

2. Gmina na tle polityki budowlano-mieszkaniowej państwa - regulacje prawne i efekty

2.1. Polityka budowlano-mieszkaniowa - akty prawne oraz dokumenty

2.2. Budownictwo gmin - wielkość i miejsce w strukturze inwestorskiej

3. Polityka budowlano-mieszkaniowa w działalności gmin - zagadnienia komunalne i socjalne

3.1. Przekształcenia własnościowe komunalnego zasobu mieszkaniowego

3.2. Warunki i skala pozyskiwania mieszkań komunalnych

3.3. Bariery i konieczne ułatwienia budownictwa komunalnego

3.4. Kwestia dostarczania mieszkań socjalnych

4. Demograficzne uwarunkowania i efekty polityki mieszkaniowej - sytuacja mieszkaniowa

4.1. Urbanizacja jako wyznacznik demograficznych potrzeb mieszkaniowych

4.2. Rozmiary i struktura zasobu mieszkaniowego

4.3. Warunki mieszkaniowe

4.4. Formy własności zasobu mieszkaniowego

4.5. Sytuacja mieszkaniowa według form własności zasobu

4.5.1. Stan i struktura zasobu mieszkaniowego

4.5.2. Warunki mieszkaniowe

5. Sytuacja mieszkaniowa w Polsce na tle państw Unii Europejskiej

Rozdział V. Problemy polityki mieszkaniowej po 1989 roku - badania i publikacje

1. Polityka mieszkaniowa i jej problemy w badaniach IGM

1.1. Propozycje polityki mieszkaniowej i jej ocena - zagadnienia strukturalne

1.2. Społeczny wymiar i kwestie polityki mieszkaniowej

1.3. Finansowanie mieszkalnictwa oraz ekonomiczne aspekty budownictwa

1.4. Polityka i gospodarka mieszkaniowa w skali lokalnej - propozycje metodyczne

1.5. Stanowisko IGM a polityka władz i kryzys mieszkaniowy

2. Polityka mieszkaniowa i elementy jej oceny w badaniach ZM IRM

2.1. Społeczne problemy mieszkalnictwa

2.2. Finansowo-ekonomiczne zagadnienia mieszkalnictwa i budownictwa

2.3. Zagadnienia mieszkaniowe jako czynnik i bariera rozwoju zrównoważonego

2.4. Elementy struktury i oceny polityki mieszkaniowej

3. Problemy polskiej polityki mieszkaniowej w pracach badaczy spoza IGM i ZM IRM - płaszczyzny wspólne i różnice

3.1. Zagadnienia mieszkaniowe w aspekcie społecznym

3.2. Polityka mieszkaniowa i jej efekty w socjologii mieszkalnictwa

3.3. Urbanistyczno-architektoniczne oraz środowiskowe oceny osiedli mieszkaniowych

3.4. Polityka mieszkaniowa w perspektywie lokalnej i samorządu terytorialnego

3.5. Podejście ekonomiczne i jego kierunek liberalny w polityce mieszkaniowej

Rozdział VI. Polska szkoła badań wobec wyzwań polityki mieszkaniowej w europejskiej cywilizacji zachodniej - wybrane problemy

1. Modele i efekty polityki mieszkaniowej w powojennej Europie.

1.1. Modele polityki mieszkaniowej od drugiej połowy XX w. - cechy podstawowe

1.2. Modele a warunki mieszkaniowe w drugiej połowie XX w. - relacje generalne

1.3. Modele a warunki mieszkaniowe na początku XXI w. - elementy zmian

1.4. Modele i warunki mieszkaniowe w powojennej Europie - zależności długookresowe

2. Społeczno-socjologiczne aspekty mieszkaniowych zamkniętych osiedli strzeżonych

2.1. Losy zasobu czynszowego w okresie powojennym - elementy genezy osiedli strzeżonych

2.2. Zjawisko i cechy osiedli strzeżonych - nowe kwestie terminologiczne

2.3. Metodyka i podejścia do badań osiedli strzeżonych

2.4. Osiedla strzeżone w Polsce na tle podejść badawczych i dyskursu publicznego

3. Polityka mieszkaniowa i przestrzeń zamieszkana wobec europejskich problemów strukturalnych - szanse i zagrożenia

3.1. Potencjał przestrzeni zamieszkanej dzisiejszej Europy i jego zagrożenia

3.2. Polityka mieszkaniowa i osadnicza oraz jej problemy w powojennych dekadach XX w.

3.3. Mieszkaniowe osiągnięcia i zaniedbania w wymiarze europejskim

3.4. Płaszczyzna społeczna równoważenia przestrzeni zamieszkanej - perspektywa europejska

3.5. Polityka mieszkaniowa i przestrzeń zamieszkana a globalne europejskie wyzwania XX w.

4. Społeczna polityka mieszkaniowa i jej przyszłość wobec kryzysu z początku XXI wieku

4.1. Kryzysy, mieszkalnictwo społeczne a konwergencja i dywergencja rozwoju społeczno-gospodarczego

4.2. Mieszkalnictwo społeczne oraz kryzysy XX w. - fazy i zależności

4.3. Kryzys mieszkalnictwa społecznego w państwach transformacji - cechy strukturalne

4.4. Kryzys początku XXI w. - finansowy mechanizm kreacji prywatnej własności mieszkań

4.5. Pierwsze lata kryzysu w Polsce - budownictwo i rynek mieszkaniowy

4.6. Kryzysowe wyzwania - pytania o mieszkalnictwo społeczne

5. Przesłanki i wyzwania społecznej polityki mieszkaniowej Unii Europejskiej

5.1. Aspekty społecznej polityki mieszkaniowej w dokumentach UE - atuty i słabości

5.2. Aktualne podejście do mieszkalnictwa społecznego w UE - przejawy i problemy

5.3. Społeczne równoważenie przestrzeni zamieszkanej w integracji Unii Europejskiej - miejsce Polski

Rozdział VII. Polityka mieszkaniowa w Polsce w pracach naukowych 1918-2010 - podsumowanie i wnioski

1. Pojmowanie polityki mieszkaniowej - rola i miejsce polskiej szkoły badań

1.1. Okres międzywojnia

1.2. Lata 1945-1989.

1.3. Okres po 1989 r.

1.3.1. Prace IGM oraz ZM IRM

1.3.2. Prace spoza IGM oraz ZM IRM

2. Polska szkoła badań a mieszkaniowe wyzwania europejskiej cywilizacji zachodniej

3. Naukowa baza badań nad mieszkalnictwem - stan i przyszłość w Polsce

Aneks I

Aneks II

Literatura

Wykaz podstawowych skrótów

Wykaz nazwisk