Struktura pracy została podporządkowana problemowi badawczemu zarysowanemu w hipotezie głównej i w poszczególnych hipotezach cząstkowych. Praca składa się z trzech rozdziałów.
Podstawowym celem rozdziału pierwszego jest m.in. weryfikacja, czy eksport BIZ jest zjawiskiem pozytywnym z punktu widzenia gospodarki kraju eksportującego kapitał, przede wszystkim w obszarach związanych z poziomem zatrudnienia, produkcją i rozwojem technologii w kraju macierzystym. Metoda badawcza, zastosowana przy realizacji wymienionego celu, została oparta na standardowej analizie badań empirycznych, dotyczących wpływu eksportu BIZ na gospodarkę kraju macierzystego, opublikowanych w światowym piśmiennictwie ekonomicznym. Wykorzystanie w tej części pracy wyników badań przeprowadzonych na podstawie danych z innych gospodarek niż polska jest rezultatem ciągle niewystarczającego poziomu eksportu BIZ w Polsce, który nie pozwala na kompleksową analizę wpływu eksportu BIZ na polską gospodarkę.
Drugim, istotnym celem rozdziału 1 jest analiza poziomu polskiego eksportu BIZ per capita na tle wybranych państw europejskich. W tym celu w rozdziale została przeprowadzona analiza danych statystycznych państw należących do Unii Europejskiej w zakresie stanu eksportu BIZ, stanu eksportu BIZ per capita, a także stanu eksportu BIZ w stosunku do PKB. Omówienie w rozdziale 1 obu powyższych zagadnień ma na celu potwierdzenie lub falsyfikację pierwszej i drugiej hipotezy cząstkowej. Potwierdzenie pozytywnego wpływu eksportu BIZ na gospodarkę kraju eksportującego kapitał byłoby przesłanką pozwalającą rekomendować prowadzenie polityki gospodarczej wspierającej krajowe spółki inwestujące za granicą. Taka rekomendacja byłaby tym bardziej zasadna w przypadku relatywnie niskiego poziomu eksportu BIZ per capita w polskiej gospodarce w porównaniu z poziomem eksportu BIZ per capita wybranych gospodarek europejskich.
Oprócz zagadnień związanych z potwierdzeniem lub falsyfikacją cząstkowych hipotez pracy w rozdziale pierwszym zostały omówione także, mimo ich podręcznikowego charakteru, podstawowe kwestie dotyczące najbardziej zaawansowanej formy internacjonalizacji, jaką jest eksport BIZ. W tym celu w rozdziale 1 podano definicje bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ), stosowane w pracy, przedstawiono klasyfikację współczesnych teorii dotyczących internacjonalizacji, zdefiniowano główne determinanty egzogeniczne, wpływające na internacjonalizację przedsiębiorstw, a także dokonano analizy krytycznej światowego i polskiego piśmiennictwa ekonomicznego, poświęconego problemowi eksportu BIZ z państw EŚiW. W rozdziale świadomie pominięto szczegółowy opis teorii internacjonalizacji, w pracy skoncentrowano się bowiem głównie na czynnikach egzogenicznych procesu internacjonalizacji w ich bardzo wąskim zakresie, związanym głównie z polityką gospodarczą państwa, wspierającą eksport BIZ.
Rozdział drugi został poświęcony przede wszystkim klasyfikacji najistotniejszych instrumentów polityki gospodarczej, mających na celu wspieranie eksportu BIZ krajowych przedsiębiorstw. Usystematyzowanie wiedzy na ten temat jest ważne z punktu widzenia tezy głównej niniejszej pracy, a ponadto jest konieczne do przedstawienia rekomendacji w zakresie polityki wspierającej eksport BIZ, która w przyszłości mogłaby być realizowana w Polsce. Na początku rozdziału została omówiona ewolucja polityki gospodarczej wobec BIZ, w tym ewolucja polityki państw wysoko rozwiniętych w tym obszarze. Poruszono także zagadnienia związane z pośrednią polityką wsparcia eksportu BIZ, będącą konsekwencją zaangażowania państwa w strukturę własnościową spółek. W rozdziale przeprowadzono również analizę działalności państwowych funduszy majątkowych (PFM), które są istotnymi mechanizmami zaangażowania państw w realizację eksportu BIZ. Spośród mechanizmów bezpośrednich polityki gospodarczej najszerzej omówiono mechanizmy fiskalne, stosowane zarówno w krajach wysoko rozwiniętych, jak i w rozwijających się. Przeprowadzenie w pracy bardziej szczegółowej analizy instrumentów fiskalnych, w stosunku do pozostałych instrumentów wspierających eksport BIZ, jest w głównej mierze wynikiem ich znaczącego zróżnicowania. Podstawową metodą wykorzystaną przy badaniu instrumentów wsparcia fiskalnego była analiza rozwiązań prawnych w tym zakresie, stosowanych przez państwa wysoko rozwinięte i rozwijające się, będące największymi światowymi inwestorami.
W rozdziale 2 omówiono także wpływ stosowanego przez państwa podmiotowego i przedmiotowego kryterium podatkowego w zakresie jego wpływu na zagraniczną działalność inwestycyjną spółek krajowych, a także na transfer zysków do kraju macierzystego. Dokonano również klasyfikacji celów osiąganych przez państwa stosujące poszczególne mechanizmy wsparcia fiskalnego.
W rozdziale trzecim zostały omówione przede wszystkim zagadnienia, których celem jest potwierdzenie lub falsyfikacja trzeciej oraz czwartej hipotezy cząstkowej. W celu określenia wachlarza możliwych do zastosowania instrumentów polityki gospodarczej wspierającej eksport BIZ w Polsce, na początku rozdziału zostały przedstawione uwarunkowania prawne stosowania mechanizmów polityki gospodarczej wspierającej eksport BIZ w krajach Unii Europejskiej. W rozdziale przeprowadzono także analizę bezpośrednich i pośrednich mechanizmów wsparcia, stosowanych przez UE, które w przyszłości mogą być wykorzystywane także przez polskie przedsiębiorstwa. Z kolei w celu porównania instrumentów stosowanych w państwach wysoko rozwiniętych i rozwijających się wykorzystano przykład gospodarek niemieckiej i chińskiej. Metoda badawcza, związana z pozyskaniem powyższych danych, w przypadku gospodarki niemieckiej opierała się przede wszystkim na kwerendzie informacji uzyskanych bezpośrednio z instytucji zajmujących się wspieraniem eksportu BIZ, natomiast w przypadku gospodarki chińskiej - na analizie chińskich dokumentów źródłowych. Na podstawie analizy instrumentów wspierających eksport BIZ, stosowanych w Niemczech i w Chinach, w podsumowaniu pracy przedstawiono rekomendacje, które mogłyby zostać zaimplementowane w Polsce.
Ostatnia część rozdziału trzeciego została poświęcona koncepcji neutralności konkurencyjnej i rozwiązaniom prawnym wprowadzonym w Stanach Zjednoczonych i w Niemczech, których celem jest blokowanie niepożądanych inwestycji, przede wszystkim realizowanych przez zagraniczne spółki państwowe, a także inwestycji skierowanych do branż wrażliwych. Choć ostatnia część rozdziału 3 nie jest bezpośrednio związana z tezą główną pracy, dotyczy ona jednak zachodzących obecnie zmian w światowej polityce gospodarczej, które w dużym stopniu są konsekwencją prowadzenia polityki gospodarczej wspierającej eksport BIZ przez państwa rozwijające się.
[[[separator]]]
Wstęp
Rozdział 1. Determinanty eksportu BIZ i jego wpływ na gospodarkę kraju inwestora
1.1. Pojęcie i istota bezpośrednich inwestycji zagranicznych
1.2. Determinanty eksportu BIZ
1.2.1. Klasyfikacja determinant
1.2.2. Uwarunkowania makroekonomiczne
1.2.3. Zmienność i siła waluty krajowej
1.2.4. System instytucjonalny
1.2.5. Struktura własnościowa spółek kraju macierzystego
1.2.6. Determinanty BIZ a poziom rozwoju gospodarczego
1.3. Przyczyny zaangażowania państw we wspieranie krajowych spółek inwestujących za granicą
1.3.1. Wpływ eksportu BIZ na eksport kraju macierzystego
1.3.2. Wpływ eksportu BIZ na zatrudnienie
1.3.3. Wpływ eksportu BIZ na B+R
1.3.4. Wpływ eksportu BIZ na bilans płatniczy
1.4. Eksport BIZ z państw Europy Środkowej i Wschodniej
1.4.1. Charakterystyka eksportu BIZ z państw Europy Środkowej i Wschodniej
1.4.2. Determinanty eksportu BIZ w Europie Środkowej i Wschodniej
1.4.3. Wpływ na gospodarkę kraju macierzystego
1.4.4. Strategie wchodzenia na rynki zagraniczne
1.4.5. Motywy internacjonalizacji
Rozdział 2. Instrumenty polityki gospodarczej wspierające eksport BIZ
2.1. Ewolucja polityki wobec BIZ
2.2. Klasyfikacja instrumentów wsparcia
2.3. Polityka wsparcia eksportu BIZ a przedsiębiorstwa kontrolowane przez państwo
2.3.1. Rola spółek kontrolowanych przez państwa w światowych przepływach BIZ
2.3.2. Inwestycje zagraniczne polskich przedsiębiorstw państwowych
2.4. Państwowe Fundusze Majątkowe
2.5. Instrumenty fiskalne
2.5.1. Kryterium przedmiotowe versus kryterium podmiotowe
2.5.2. Preferencje podatkowe
2.5.3. Mechanizmy wsparcia fiskalnego
2.5.4. Cele osiągane za pomocą instrumentów międzynarodowej polityki fiskalnej
Rozdział 3. Polityka gospodarcza wspierająca eksport BIZ w wybranych krajach Unii Europejskiej i w Chinach
3.1. Polityka wspierania inwestycji w Unii Europejskiej
3.1.1. Unia Europejska wobec dwustronnych umów inwestycyjnych
3.1.2. Uwarunkowania prawne pomocy publicznej w UE
3.1.3. Decyzje Komisji Europejskiej dotyczące wsparcia dla inwestycji zagranicznych
3.1.4. Bezpośrednie mechanizmy wspierania inwestycji zagranicznych w UE
3.1.5. Pośrednie mechanizmy wspierania inwestycji zagranicznych w UE
3.2. Instrumenty wsparcia inwestycji zagranicznych w Niemczech
3.3. Instrumenty wsparcia inwestycji zagranicznych w Polsce
3.4. Instrumenty wsparcia inwestycji zagranicznych w Chinach
3.4.1. Główne założenia strategii "Going global"
3.4.2. Instrumenty stosowane przy realizacji strategii "Going global"
3.5. Koncepcja neutralności konkurencyjnej i mechanizmy blokujące BIZ
3.5.1. Mechanizmy blokujące BIZ
3.5.2. Koncepcja neutralności konkurencyjnej
Podsumowanie
Aneks 1. Stan eksportu BIZ per capita i stan eksportu BIZ/PKB dla państw UE w 2012 r.
Aneks 2. Największe Państwowe Fundusze Majątkowe w 2012 r. (w mld USD)
Aneks 3. Największe chińskie przejęcia za granicą w latach 2008-2010 (w mld USD)
Wykaz stosowanych skrótów
Spis tabel
Spis rysunków
Bibliografia
Opis
Wstęp
Struktura pracy została podporządkowana problemowi badawczemu zarysowanemu w hipotezie głównej i w poszczególnych hipotezach cząstkowych. Praca składa się z trzech rozdziałów.
Podstawowym celem rozdziału pierwszego jest m.in. weryfikacja, czy eksport BIZ jest zjawiskiem pozytywnym z punktu widzenia gospodarki kraju eksportującego kapitał, przede wszystkim w obszarach związanych z poziomem zatrudnienia, produkcją i rozwojem technologii w kraju macierzystym. Metoda badawcza, zastosowana przy realizacji wymienionego celu, została oparta na standardowej analizie badań empirycznych, dotyczących wpływu eksportu BIZ na gospodarkę kraju macierzystego, opublikowanych w światowym piśmiennictwie ekonomicznym. Wykorzystanie w tej części pracy wyników badań przeprowadzonych na podstawie danych z innych gospodarek niż polska jest rezultatem ciągle niewystarczającego poziomu eksportu BIZ w Polsce, który nie pozwala na kompleksową analizę wpływu eksportu BIZ na polską gospodarkę.
Drugim, istotnym celem rozdziału 1 jest analiza poziomu polskiego eksportu BIZ per capita na tle wybranych państw europejskich. W tym celu w rozdziale została przeprowadzona analiza danych statystycznych państw należących do Unii Europejskiej w zakresie stanu eksportu BIZ, stanu eksportu BIZ per capita, a także stanu eksportu BIZ w stosunku do PKB. Omówienie w rozdziale 1 obu powyższych zagadnień ma na celu potwierdzenie lub falsyfikację pierwszej i drugiej hipotezy cząstkowej. Potwierdzenie pozytywnego wpływu eksportu BIZ na gospodarkę kraju eksportującego kapitał byłoby przesłanką pozwalającą rekomendować prowadzenie polityki gospodarczej wspierającej krajowe spółki inwestujące za granicą. Taka rekomendacja byłaby tym bardziej zasadna w przypadku relatywnie niskiego poziomu eksportu BIZ per capita w polskiej gospodarce w porównaniu z poziomem eksportu BIZ per capita wybranych gospodarek europejskich.
Oprócz zagadnień związanych z potwierdzeniem lub falsyfikacją cząstkowych hipotez pracy w rozdziale pierwszym zostały omówione także, mimo ich podręcznikowego charakteru, podstawowe kwestie dotyczące najbardziej zaawansowanej formy internacjonalizacji, jaką jest eksport BIZ. W tym celu w rozdziale 1 podano definicje bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ), stosowane w pracy, przedstawiono klasyfikację współczesnych teorii dotyczących internacjonalizacji, zdefiniowano główne determinanty egzogeniczne, wpływające na internacjonalizację przedsiębiorstw, a także dokonano analizy krytycznej światowego i polskiego piśmiennictwa ekonomicznego, poświęconego problemowi eksportu BIZ z państw EŚiW. W rozdziale świadomie pominięto szczegółowy opis teorii internacjonalizacji, w pracy skoncentrowano się bowiem głównie na czynnikach egzogenicznych procesu internacjonalizacji w ich bardzo wąskim zakresie, związanym głównie z polityką gospodarczą państwa, wspierającą eksport BIZ.
Rozdział drugi został poświęcony przede wszystkim klasyfikacji najistotniejszych instrumentów polityki gospodarczej, mających na celu wspieranie eksportu BIZ krajowych przedsiębiorstw. Usystematyzowanie wiedzy na ten temat jest ważne z punktu widzenia tezy głównej niniejszej pracy, a ponadto jest konieczne do przedstawienia rekomendacji w zakresie polityki wspierającej eksport BIZ, która w przyszłości mogłaby być realizowana w Polsce. Na początku rozdziału została omówiona ewolucja polityki gospodarczej wobec BIZ, w tym ewolucja polityki państw wysoko rozwiniętych w tym obszarze. Poruszono także zagadnienia związane z pośrednią polityką wsparcia eksportu BIZ, będącą konsekwencją zaangażowania państwa w strukturę własnościową spółek. W rozdziale przeprowadzono również analizę działalności państwowych funduszy majątkowych (PFM), które są istotnymi mechanizmami zaangażowania państw w realizację eksportu BIZ. Spośród mechanizmów bezpośrednich polityki gospodarczej najszerzej omówiono mechanizmy fiskalne, stosowane zarówno w krajach wysoko rozwiniętych, jak i w rozwijających się. Przeprowadzenie w pracy bardziej szczegółowej analizy instrumentów fiskalnych, w stosunku do pozostałych instrumentów wspierających eksport BIZ, jest w głównej mierze wynikiem ich znaczącego zróżnicowania. Podstawową metodą wykorzystaną przy badaniu instrumentów wsparcia fiskalnego była analiza rozwiązań prawnych w tym zakresie, stosowanych przez państwa wysoko rozwinięte i rozwijające się, będące największymi światowymi inwestorami.
W rozdziale 2 omówiono także wpływ stosowanego przez państwa podmiotowego i przedmiotowego kryterium podatkowego w zakresie jego wpływu na zagraniczną działalność inwestycyjną spółek krajowych, a także na transfer zysków do kraju macierzystego. Dokonano również klasyfikacji celów osiąganych przez państwa stosujące poszczególne mechanizmy wsparcia fiskalnego.
W rozdziale trzecim zostały omówione przede wszystkim zagadnienia, których celem jest potwierdzenie lub falsyfikacja trzeciej oraz czwartej hipotezy cząstkowej. W celu określenia wachlarza możliwych do zastosowania instrumentów polityki gospodarczej wspierającej eksport BIZ w Polsce, na początku rozdziału zostały przedstawione uwarunkowania prawne stosowania mechanizmów polityki gospodarczej wspierającej eksport BIZ w krajach Unii Europejskiej. W rozdziale przeprowadzono także analizę bezpośrednich i pośrednich mechanizmów wsparcia, stosowanych przez UE, które w przyszłości mogą być wykorzystywane także przez polskie przedsiębiorstwa. Z kolei w celu porównania instrumentów stosowanych w państwach wysoko rozwiniętych i rozwijających się wykorzystano przykład gospodarek niemieckiej i chińskiej. Metoda badawcza, związana z pozyskaniem powyższych danych, w przypadku gospodarki niemieckiej opierała się przede wszystkim na kwerendzie informacji uzyskanych bezpośrednio z instytucji zajmujących się wspieraniem eksportu BIZ, natomiast w przypadku gospodarki chińskiej - na analizie chińskich dokumentów źródłowych. Na podstawie analizy instrumentów wspierających eksport BIZ, stosowanych w Niemczech i w Chinach, w podsumowaniu pracy przedstawiono rekomendacje, które mogłyby zostać zaimplementowane w Polsce.
Ostatnia część rozdziału trzeciego została poświęcona koncepcji neutralności konkurencyjnej i rozwiązaniom prawnym wprowadzonym w Stanach Zjednoczonych i w Niemczech, których celem jest blokowanie niepożądanych inwestycji, przede wszystkim realizowanych przez zagraniczne spółki państwowe, a także inwestycji skierowanych do branż wrażliwych. Choć ostatnia część rozdziału 3 nie jest bezpośrednio związana z tezą główną pracy, dotyczy ona jednak zachodzących obecnie zmian w światowej polityce gospodarczej, które w dużym stopniu są konsekwencją prowadzenia polityki gospodarczej wspierającej eksport BIZ przez państwa rozwijające się.
Spis treści
Wstęp
Rozdział 1. Determinanty eksportu BIZ i jego wpływ na gospodarkę kraju inwestora
1.1. Pojęcie i istota bezpośrednich inwestycji zagranicznych
1.2. Determinanty eksportu BIZ
1.2.1. Klasyfikacja determinant
1.2.2. Uwarunkowania makroekonomiczne
1.2.3. Zmienność i siła waluty krajowej
1.2.4. System instytucjonalny
1.2.5. Struktura własnościowa spółek kraju macierzystego
1.2.6. Determinanty BIZ a poziom rozwoju gospodarczego
1.3. Przyczyny zaangażowania państw we wspieranie krajowych spółek inwestujących za granicą
1.3.1. Wpływ eksportu BIZ na eksport kraju macierzystego
1.3.2. Wpływ eksportu BIZ na zatrudnienie
1.3.3. Wpływ eksportu BIZ na B+R
1.3.4. Wpływ eksportu BIZ na bilans płatniczy
1.4. Eksport BIZ z państw Europy Środkowej i Wschodniej
1.4.1. Charakterystyka eksportu BIZ z państw Europy Środkowej i Wschodniej
1.4.2. Determinanty eksportu BIZ w Europie Środkowej i Wschodniej
1.4.3. Wpływ na gospodarkę kraju macierzystego
1.4.4. Strategie wchodzenia na rynki zagraniczne
1.4.5. Motywy internacjonalizacji
Rozdział 2. Instrumenty polityki gospodarczej wspierające eksport BIZ
2.1. Ewolucja polityki wobec BIZ
2.2. Klasyfikacja instrumentów wsparcia
2.3. Polityka wsparcia eksportu BIZ a przedsiębiorstwa kontrolowane przez państwo
2.3.1. Rola spółek kontrolowanych przez państwa w światowych przepływach BIZ
2.3.2. Inwestycje zagraniczne polskich przedsiębiorstw państwowych
2.4. Państwowe Fundusze Majątkowe
2.5. Instrumenty fiskalne
2.5.1. Kryterium przedmiotowe versus kryterium podmiotowe
2.5.2. Preferencje podatkowe
2.5.3. Mechanizmy wsparcia fiskalnego
2.5.4. Cele osiągane za pomocą instrumentów międzynarodowej polityki fiskalnej
Rozdział 3. Polityka gospodarcza wspierająca eksport BIZ w wybranych krajach Unii Europejskiej i w Chinach
3.1. Polityka wspierania inwestycji w Unii Europejskiej
3.1.1. Unia Europejska wobec dwustronnych umów inwestycyjnych
3.1.2. Uwarunkowania prawne pomocy publicznej w UE
3.1.3. Decyzje Komisji Europejskiej dotyczące wsparcia dla inwestycji zagranicznych
3.1.4. Bezpośrednie mechanizmy wspierania inwestycji zagranicznych w UE
3.1.5. Pośrednie mechanizmy wspierania inwestycji zagranicznych w UE
3.2. Instrumenty wsparcia inwestycji zagranicznych w Niemczech
3.3. Instrumenty wsparcia inwestycji zagranicznych w Polsce
3.4. Instrumenty wsparcia inwestycji zagranicznych w Chinach
3.4.1. Główne założenia strategii "Going global"
3.4.2. Instrumenty stosowane przy realizacji strategii "Going global"
3.5. Koncepcja neutralności konkurencyjnej i mechanizmy blokujące BIZ
3.5.1. Mechanizmy blokujące BIZ
3.5.2. Koncepcja neutralności konkurencyjnej
Podsumowanie
Aneks 1. Stan eksportu BIZ per capita i stan eksportu BIZ/PKB dla państw UE w 2012 r.
Aneks 2. Największe Państwowe Fundusze Majątkowe w 2012 r. (w mld USD)
Aneks 3. Największe chińskie przejęcia za granicą w latach 2008-2010 (w mld USD)
Wykaz stosowanych skrótów
Spis tabel
Spis rysunków
Bibliografia
Opinie
Struktura pracy została podporządkowana problemowi badawczemu zarysowanemu w hipotezie głównej i w poszczególnych hipotezach cząstkowych. Praca składa się z trzech rozdziałów.
Podstawowym celem rozdziału pierwszego jest m.in. weryfikacja, czy eksport BIZ jest zjawiskiem pozytywnym z punktu widzenia gospodarki kraju eksportującego kapitał, przede wszystkim w obszarach związanych z poziomem zatrudnienia, produkcją i rozwojem technologii w kraju macierzystym. Metoda badawcza, zastosowana przy realizacji wymienionego celu, została oparta na standardowej analizie badań empirycznych, dotyczących wpływu eksportu BIZ na gospodarkę kraju macierzystego, opublikowanych w światowym piśmiennictwie ekonomicznym. Wykorzystanie w tej części pracy wyników badań przeprowadzonych na podstawie danych z innych gospodarek niż polska jest rezultatem ciągle niewystarczającego poziomu eksportu BIZ w Polsce, który nie pozwala na kompleksową analizę wpływu eksportu BIZ na polską gospodarkę.
Drugim, istotnym celem rozdziału 1 jest analiza poziomu polskiego eksportu BIZ per capita na tle wybranych państw europejskich. W tym celu w rozdziale została przeprowadzona analiza danych statystycznych państw należących do Unii Europejskiej w zakresie stanu eksportu BIZ, stanu eksportu BIZ per capita, a także stanu eksportu BIZ w stosunku do PKB. Omówienie w rozdziale 1 obu powyższych zagadnień ma na celu potwierdzenie lub falsyfikację pierwszej i drugiej hipotezy cząstkowej. Potwierdzenie pozytywnego wpływu eksportu BIZ na gospodarkę kraju eksportującego kapitał byłoby przesłanką pozwalającą rekomendować prowadzenie polityki gospodarczej wspierającej krajowe spółki inwestujące za granicą. Taka rekomendacja byłaby tym bardziej zasadna w przypadku relatywnie niskiego poziomu eksportu BIZ per capita w polskiej gospodarce w porównaniu z poziomem eksportu BIZ per capita wybranych gospodarek europejskich.
Oprócz zagadnień związanych z potwierdzeniem lub falsyfikacją cząstkowych hipotez pracy w rozdziale pierwszym zostały omówione także, mimo ich podręcznikowego charakteru, podstawowe kwestie dotyczące najbardziej zaawansowanej formy internacjonalizacji, jaką jest eksport BIZ. W tym celu w rozdziale 1 podano definicje bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ), stosowane w pracy, przedstawiono klasyfikację współczesnych teorii dotyczących internacjonalizacji, zdefiniowano główne determinanty egzogeniczne, wpływające na internacjonalizację przedsiębiorstw, a także dokonano analizy krytycznej światowego i polskiego piśmiennictwa ekonomicznego, poświęconego problemowi eksportu BIZ z państw EŚiW. W rozdziale świadomie pominięto szczegółowy opis teorii internacjonalizacji, w pracy skoncentrowano się bowiem głównie na czynnikach egzogenicznych procesu internacjonalizacji w ich bardzo wąskim zakresie, związanym głównie z polityką gospodarczą państwa, wspierającą eksport BIZ.
Rozdział drugi został poświęcony przede wszystkim klasyfikacji najistotniejszych instrumentów polityki gospodarczej, mających na celu wspieranie eksportu BIZ krajowych przedsiębiorstw. Usystematyzowanie wiedzy na ten temat jest ważne z punktu widzenia tezy głównej niniejszej pracy, a ponadto jest konieczne do przedstawienia rekomendacji w zakresie polityki wspierającej eksport BIZ, która w przyszłości mogłaby być realizowana w Polsce. Na początku rozdziału została omówiona ewolucja polityki gospodarczej wobec BIZ, w tym ewolucja polityki państw wysoko rozwiniętych w tym obszarze. Poruszono także zagadnienia związane z pośrednią polityką wsparcia eksportu BIZ, będącą konsekwencją zaangażowania państwa w strukturę własnościową spółek. W rozdziale przeprowadzono również analizę działalności państwowych funduszy majątkowych (PFM), które są istotnymi mechanizmami zaangażowania państw w realizację eksportu BIZ. Spośród mechanizmów bezpośrednich polityki gospodarczej najszerzej omówiono mechanizmy fiskalne, stosowane zarówno w krajach wysoko rozwiniętych, jak i w rozwijających się. Przeprowadzenie w pracy bardziej szczegółowej analizy instrumentów fiskalnych, w stosunku do pozostałych instrumentów wspierających eksport BIZ, jest w głównej mierze wynikiem ich znaczącego zróżnicowania. Podstawową metodą wykorzystaną przy badaniu instrumentów wsparcia fiskalnego była analiza rozwiązań prawnych w tym zakresie, stosowanych przez państwa wysoko rozwinięte i rozwijające się, będące największymi światowymi inwestorami.
W rozdziale 2 omówiono także wpływ stosowanego przez państwa podmiotowego i przedmiotowego kryterium podatkowego w zakresie jego wpływu na zagraniczną działalność inwestycyjną spółek krajowych, a także na transfer zysków do kraju macierzystego. Dokonano również klasyfikacji celów osiąganych przez państwa stosujące poszczególne mechanizmy wsparcia fiskalnego.
W rozdziale trzecim zostały omówione przede wszystkim zagadnienia, których celem jest potwierdzenie lub falsyfikacja trzeciej oraz czwartej hipotezy cząstkowej. W celu określenia wachlarza możliwych do zastosowania instrumentów polityki gospodarczej wspierającej eksport BIZ w Polsce, na początku rozdziału zostały przedstawione uwarunkowania prawne stosowania mechanizmów polityki gospodarczej wspierającej eksport BIZ w krajach Unii Europejskiej. W rozdziale przeprowadzono także analizę bezpośrednich i pośrednich mechanizmów wsparcia, stosowanych przez UE, które w przyszłości mogą być wykorzystywane także przez polskie przedsiębiorstwa. Z kolei w celu porównania instrumentów stosowanych w państwach wysoko rozwiniętych i rozwijających się wykorzystano przykład gospodarek niemieckiej i chińskiej. Metoda badawcza, związana z pozyskaniem powyższych danych, w przypadku gospodarki niemieckiej opierała się przede wszystkim na kwerendzie informacji uzyskanych bezpośrednio z instytucji zajmujących się wspieraniem eksportu BIZ, natomiast w przypadku gospodarki chińskiej - na analizie chińskich dokumentów źródłowych. Na podstawie analizy instrumentów wspierających eksport BIZ, stosowanych w Niemczech i w Chinach, w podsumowaniu pracy przedstawiono rekomendacje, które mogłyby zostać zaimplementowane w Polsce.
Ostatnia część rozdziału trzeciego została poświęcona koncepcji neutralności konkurencyjnej i rozwiązaniom prawnym wprowadzonym w Stanach Zjednoczonych i w Niemczech, których celem jest blokowanie niepożądanych inwestycji, przede wszystkim realizowanych przez zagraniczne spółki państwowe, a także inwestycji skierowanych do branż wrażliwych. Choć ostatnia część rozdziału 3 nie jest bezpośrednio związana z tezą główną pracy, dotyczy ona jednak zachodzących obecnie zmian w światowej polityce gospodarczej, które w dużym stopniu są konsekwencją prowadzenia polityki gospodarczej wspierającej eksport BIZ przez państwa rozwijające się.
Wstęp
Rozdział 1. Determinanty eksportu BIZ i jego wpływ na gospodarkę kraju inwestora
1.1. Pojęcie i istota bezpośrednich inwestycji zagranicznych
1.2. Determinanty eksportu BIZ
1.2.1. Klasyfikacja determinant
1.2.2. Uwarunkowania makroekonomiczne
1.2.3. Zmienność i siła waluty krajowej
1.2.4. System instytucjonalny
1.2.5. Struktura własnościowa spółek kraju macierzystego
1.2.6. Determinanty BIZ a poziom rozwoju gospodarczego
1.3. Przyczyny zaangażowania państw we wspieranie krajowych spółek inwestujących za granicą
1.3.1. Wpływ eksportu BIZ na eksport kraju macierzystego
1.3.2. Wpływ eksportu BIZ na zatrudnienie
1.3.3. Wpływ eksportu BIZ na B+R
1.3.4. Wpływ eksportu BIZ na bilans płatniczy
1.4. Eksport BIZ z państw Europy Środkowej i Wschodniej
1.4.1. Charakterystyka eksportu BIZ z państw Europy Środkowej i Wschodniej
1.4.2. Determinanty eksportu BIZ w Europie Środkowej i Wschodniej
1.4.3. Wpływ na gospodarkę kraju macierzystego
1.4.4. Strategie wchodzenia na rynki zagraniczne
1.4.5. Motywy internacjonalizacji
Rozdział 2. Instrumenty polityki gospodarczej wspierające eksport BIZ
2.1. Ewolucja polityki wobec BIZ
2.2. Klasyfikacja instrumentów wsparcia
2.3. Polityka wsparcia eksportu BIZ a przedsiębiorstwa kontrolowane przez państwo
2.3.1. Rola spółek kontrolowanych przez państwa w światowych przepływach BIZ
2.3.2. Inwestycje zagraniczne polskich przedsiębiorstw państwowych
2.4. Państwowe Fundusze Majątkowe
2.5. Instrumenty fiskalne
2.5.1. Kryterium przedmiotowe versus kryterium podmiotowe
2.5.2. Preferencje podatkowe
2.5.3. Mechanizmy wsparcia fiskalnego
2.5.4. Cele osiągane za pomocą instrumentów międzynarodowej polityki fiskalnej
Rozdział 3. Polityka gospodarcza wspierająca eksport BIZ w wybranych krajach Unii Europejskiej i w Chinach
3.1. Polityka wspierania inwestycji w Unii Europejskiej
3.1.1. Unia Europejska wobec dwustronnych umów inwestycyjnych
3.1.2. Uwarunkowania prawne pomocy publicznej w UE
3.1.3. Decyzje Komisji Europejskiej dotyczące wsparcia dla inwestycji zagranicznych
3.1.4. Bezpośrednie mechanizmy wspierania inwestycji zagranicznych w UE
3.1.5. Pośrednie mechanizmy wspierania inwestycji zagranicznych w UE
3.2. Instrumenty wsparcia inwestycji zagranicznych w Niemczech
3.3. Instrumenty wsparcia inwestycji zagranicznych w Polsce
3.4. Instrumenty wsparcia inwestycji zagranicznych w Chinach
3.4.1. Główne założenia strategii "Going global"
3.4.2. Instrumenty stosowane przy realizacji strategii "Going global"
3.5. Koncepcja neutralności konkurencyjnej i mechanizmy blokujące BIZ
3.5.1. Mechanizmy blokujące BIZ
3.5.2. Koncepcja neutralności konkurencyjnej
Podsumowanie
Aneks 1. Stan eksportu BIZ per capita i stan eksportu BIZ/PKB dla państw UE w 2012 r.
Aneks 2. Największe Państwowe Fundusze Majątkowe w 2012 r. (w mld USD)
Aneks 3. Największe chińskie przejęcia za granicą w latach 2008-2010 (w mld USD)
Wykaz stosowanych skrótów
Spis tabel
Spis rysunków
Bibliografia