DR PIOTR WIŚNIEWSKI, absolwent Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, jest adiunktem w Instytucie Finansów Kolegium Zarządzania i Finansów SGH. Jego dorobek obejmuje kilkadziesiąt krajowych i zagranicznych publikacji, a także wiele projektów badawczych, wystąpień naukowych, ekspertyz, recenzji wydawniczych oraz opracowań publicystycznych i dydaktycznych na temat rynków finansowych, finansów przedsiębiorstwa, instytucji zbiorowego inwestowania, mediów społecznościowych oraz kapitału intelektualnego. Jest członkiem krajowych i międzynarodowych gremiów naukowych: komitetów konferencyjnych, redakcyjnych i rad programowych. W zakresie badań nad państwowymi funduszami majątkowymi (PFM) prowadził granty pod auspicjami JM Rektora SGH, a także uczestniczył w projekcie finansowanym przez Narodowe Centrum Nauki na temat politycznego znaczenia inwestycji PFM w Europie Środkowej i Wschodniej. W 2017 r. opublikował rozdział na temat PFM w czołowej światowej monografii The Oxford Handbook of Sovereign Wealth Funds, wydanej przez Oxford University Press. Jest członkiem brytyjskiego Chartered Institute for Securities & Investment.
[[[separator]]]
Prezentowana monografia stanowi jedną z pierwszych prób całościowej analizy działalności inwestycyjnej wszystkich funkcjonujących na świecie państwowych funduszy majątkowych (PFM; ang. sovereign wealth funds, SWFs), opartej na wielostronnych danych empirycznych. Wiodącym celem monografii jest wszechstronne studium działalności PFM - jako alternatywnej formy inwestowania. Tematyka jest istotna zarówno z perspektywy teoretycznej (koncepcji inwestowania realizowanej przez te specyficzne podmioty), jak i praktycznej (związanej z oceną skutków powoływania PFM dla macierzystych gospodarek, a także dla odbiorców ich inwestycji). Także skala aktywów będących w dyspozycji PFM wskazuje na istotność problematyki podjętej w monografii.
Alternatywny charakter omawianej kategorii instytucji finansowych wyraża się w unikalnej genezie, jak i katalogu lokat podejmowanych w portfelach inwestycyjnych tych funduszy.
PFM jako odrębna kategoria instytucji finansowych formalnie zostały wyróżnione dopiero w XXI w. i są zaliczane do nietradycyjnych inwestorów publicznych obok funduszy hedgingowych, private equity oraz exchange traded funds (ETFs). Prócz tego specyfika polityki inwestycyjnej tych funduszy polega na angażowaniu się w niestandardowe typy aktywów (nieruchomości, tytuły uczestnictwa w funduszach hedgingowych, surowce i towary giełdowe oraz inwestycje typu private equity).
Sposób prezentacji danych w monografii jest dychotomiczny. Pierwsza część pracy to siedem rozdziałów (prócz wstępu i zakończenia), w których zespolono i przeanalizowano dane na temat światowego rynku PFM (wraz z analizą jego otoczenia). W drugiej części zamieszczono załączniki dokumentujące kluczowe dane o poszczególnych funduszach i ich suwerenach. Układ ten zwiększa przejrzystość pracy oraz umożliwia maksymalny rozdział między interpretacją a faktografią. Daje tym samym szansę wykorzystania zebranych danych w zakresie innym niż prezentowany, a także ułatwia krytyczny ogląd treści zawartych w monografii.
Działalność PFM nasuwa wiele pytań badawczych. Najważniejsze - z perspektywy proponowanej monografii - można pogrupować w następujące zagadnienia:
-
Jakie są zasadnicze funkcje społeczno-ekonomiczne wypełniane przez PFM w ramach polityki finansowej na szczeblu centralnym? Jaka jest hierarchia ich istotności w światowej populacji PFM?
-
Jak można ocenić użyteczność społeczno-ekonomiczną poszczególnych funkcji PFM? Które z funkcji są wiodące w kontekście istniejących i konkurencyjnych narzędzi polityki finansowej państwa?
-
Jaki poziom przejrzystości informacyjnej reprezentują PFM? Czy przejrzystość ta to pochodna standardów informacyjnych ich suwerenów, czy też właściwość samych funduszy? Jak można ocenić ewolucję standardów informacyjnych PFM?
-
Czy dopływ nowych aktywów do PFM ma szansę kontynuacji w horyzoncie długoterminowym?
-
Czy PFM inwestują w sposób racjonalny? Czy polityka inwestycyjna PFM wypełnia kryteria efektywności portfelowej? Z czego wynika istniejący poziom zaangażowania PFM w pomiar skuteczności alokacji zarządzanych aktywów? Tak sformułowane pytania badawcze prowadzą do analiz podjętych w monografii i sformułowania hipotez: głównej (Hg) oraz cząstkowych (HI-H5), które zweryfikowano w ramach przeprowadzonych badań.
Hipotezy te o charakterze opisowym, a także przyczynowo-skutkowym, przedstawiają się następująco:
Hipoteza główna:
Hg - Państwowe fundusze majątkowe jako globalny inwestor alternatywny mogą stanowić trwały element światowych finansów, mimo różnych uwarunkowań ich funkcjonowania.
Hipotezy cząstkowe:
HI - Wiodące funkcje społeczno-ekonomiczne PFM, według skali zarządzanych aktywów, to: solidaryzm międzypokoleniowy, efektywne zarządzanie rezerwami walutowymi, rozwój społeczno-ekonomiczny, zabezpieczenie emerytalne, stabilizacja makroekonomiczna oraz inwestycje bezpośrednie.
H2 - Funkcje PFM, które cechują się unikalnością albo perspektywami większej skuteczności wobec istniejących narzędzi polityki finansowej, to: solidaryzm międzypokoleniowy, efektywne zarządzanie rezerwami walutowymi oraz stabilizacja makroekonomiczna.
H3 - Większość PFM charakteryzuje się nikłym poziomem przejrzystości, a także - świadomości społecznej ich funkcjonowania. Uwarunkowane jest to ich genezą, usytuowaniem na terenie państw o niskich, ogólnych standardach informacyjnych i ograniczonym poziomem odpowiedzialności wobec interesariuszy. Aczkolwiek przejrzystość niektórych PFM wyróżnia się na tle swych państw-za- łożycieli, co uznać należy za celową strategię działania. W całej populacji PFM standardy informacyjne ulegają stopniowej poprawie.
H4 - Mimo niższej dynamiki wzrostu cen czołowych surowców strategicznych oraz rozwoju gospodarek wschodzących, większość PFM znajduje się w fazie akumulacji kapitału.
H5 - Choć portfele inwestycji PFM wykazują dywersyfikację inwestowania w różne klasy aktywów (tradycyjnych i alternatywnych) - służącą zwiększeniu efektywności portfelowej - większość PFM nie interesuje się w sposób wszechstronny i konsekwentny monitorowaniem wyników inwestycyjnych odnoszonych do ryzyka. Przypisać to można długoterminowej perspektywie większości spośród zakładanych funkcji PFM i specyfice dokonywanych lokat (duży udział aktywów o ograniczonej płynności), a także łatwości dostępu do państwowych środków finansowych i miernej jakości zarządzania inwestycyjnego.
Z perspektywy zastosowanych metod prezentowana monografia stanowi badanie pełne populacji wszystkich 80 PFM działających na świecie. Jednostkami przeprowadzonego badania są zatem poszczególne PFM. Naukowa eksploracja podjęta w monografii dotyczy kluczowych parametrów działalności tych instytucji, jak i zjawisk towarzyszących. Tak dobrana metoda badawcza wynika z heterogeniczności PFM, ich środowiska, jak i inwestycji podejmowanych przez te podmioty. Mimo zindywidualizowanego podejścia do funkcjonowania poszczególnych PFM, analiza działalności tych instytucji dokonana jest także na podstawie danych zbiorczych, co ma ułatwić wnioskowanie o niektórych, kluczowych właściwościach tak badanej zbiorowości. Stwarza także możliwość śledzenia ewolucji zbiorowości PFM dynamicznie (w różnych przedziałach czasu).
Okres badawczy zdeterminowany został przede wszystkim historią samych PFM. Choć powstanie najstarszego z nich datuje się na połowę XIX w., to dominantą powoływania tych funduszy jest rok 2006 (czas poprzedzający ostatni z globalnych kryzysów ekonomicznych), zaś znakomita większość PFM zakładana była na przełomie XX i XXI w. W przypadku opracowań zbiorczych przyjęto zasadę, aby prowadzone obserwacje i wnioski wysnuwane na ich podstawie dotyczyły możliwie najdłuższych szeregów czasowych. Proces tworzenia monografii przełożył się na konieczność wielokrotnej aktualizacji dostępnego materiału faktograficznego (w tym liczbowego).
W monografii zawarto odwołanie do różnorodnych źródeł informacji. Bibliografia obejmuje ponad 400 pozycji i zdominowana jest - z uwagi na specyfikę problemu - przez zasoby obcojęzyczne. Wśród wykorzystanych źródeł są monografie, czasopisma naukowe i branżowe, raporty okresowe (włącznie z sprawozdawczością samych PFM, ich organów, nadzorców, zarządzających oraz mocodawców), specjalistyczne bazy danych (na czele z Sovereign Wealth Fund Institute, Sovereign Wealth Center oraz Preqin), materiały instytutów badawczych, serwisy finansowe oraz zasoby internetowe. Poddano także analizie wszelkie dostępne dokumenty założycielskie przygotowane przy tworzeniu PFM, prospekty, statuty, prace metodyczne i wyniki badań firm konsultingowych, naukowo-badawczych i organizacji międzynarodowych oraz opracowania wielu innych podmiotów zainteresowanych problematyką PFM.
Monografia, obejmująca całościowe badanie zindywidualizowanej zbiorowości PFM, ma w przeważającej mierze charakter mikroekonomiczny. Jednakże ze względu na genezę badanych funduszy (ich państwowy rodowód) nie pominięto odniesień do zmiennych makroekonomicznych, w szczególności przy ilustracji czynników warunkujących tworzenie tych podmiotów, kontynuację przez nie działalności i wyposażanie je w aktywa inwestycyjne (pochodzące zazwyczaj z państwowych rezerw dewizowych).
Dołożono starań, aby dane na temat funkcjonowania PFM były możliwie najbardziej aktualne i spójne, aczkolwiek ograniczenia w dostępie do informacji (niekiedy znaczne) i opóźnienia w ich publikowaniu przez poszczególne podmioty i ich organy, determinują zarówno retrospekcję, jak i kompletność informacji. Osobnym problemem są rozbieżności pod względem kompletowania danych na temat działalności inwestycyjnej w ramach poszczególnych źródeł informacji, jak i funduszy.
Podjęte w monografii badania mają charakter zarówno analizy jakościowej, jak i ilościowej. W części zasadniczej tekstu elementy liczbowe zostały całościowo włączone do poszczególnych rozdziałów (w postaci tabel i rysunków). Załączniki skoncentrowane są na danych ilościowych oraz zunifikowanych cechach funduszy i ich mocodawców (suwerenów).
Studiom podjętym w niniejszej monografii towarzyszą merytoryczne ograniczenia, utrudniające analizę prowadzącą do weryfikacji postawionych hipotez i formułowania wniosków. Najbardziej oczywistym z tych ograniczeń jest nowatorstwo podjętej tematyki oraz skromna liczba wszechstronnych analiz poświęconych PFM na świecie.
Kolejnym zastrzeżeniem poznawczym jest - wielowątkowo akcentowana w niniejszej monografii - niewielka przejrzystość informacyjna PFM. Fragmentaryczne, niespójne i nieaktualne dane na temat niektórych z funduszy komplikują analizy poszczególnych podmiotów objętych badaniem, jak i sumaryczne konkluzje w odniesieniu do całości środowiska PFM. W praktyce luki w zbiorach danych eliminują także wykorzystanie zaawansowanych narzędzi ilościowych.
Inną barierą w przeprowadzonych badaniach jest sama kwalifikacja podmiotów do grupy PFM. Przy nieujednoliconej nomenklaturze i heterogeniczności tych instytucji może zdarzyć się, że niektórzy obserwatorzy uznawać będą za PFM podmiot, który nie będzie zaliczany do tej grupy przez pozostałych badaczy.
Następnym, niebagatelnym wyzwaniem jest pochodzenie PFM z wielu państw świata - o skrajnie odmiennych standardach życia publicznego, ustroju politycznego, ładu korporacyjnego (ang. corporategovernance), kultury i języka. Choć podjęto tu próbę ujednolicenia danych, włącznie z pozyskiwaniem ich z lokalnych źródeł, to tak duża niejednorodność analizowanych informacji, z natury rzeczy, utrudnia ich porównanie i interpretację.
Merytoryczną trudnością, o jakiej także trzeba wspomnieć, jest interdyscyplinarność badań odnoszących się do PFM. Całościowa ocena implikacji funkcjonowania tych funduszy - prócz oczywistych związków z dziedzinami takimi jak ekonomia, zarządzanie i finanse - wymaga poszerzenia obszaru zainteresowań m.in. o nauki polityczne oraz gospodarkę surowcami mineralnymi i energią. Choć więc monografia z założenia skoncentrowana jest na finansach, to wystąpiła okazjonalna konieczność posiłkowania się danymi i źródłami z innych - często odległych pojęciowo - dyscyplin.
Międzynarodowy charakter działalności PFM i ubóstwo poświęconych im kompleksowych analiz znalazły odzwierciedlenie w doborze odniesień literaturowych. Zdominowany on jest, jak wspomniano, przez źródła zagraniczne, przy czym wiele z nich ma charakter publicystyczny, biznesowy, skrótowy i incydentalny. W znacznej mierze przegląd literatury naukowej posłużył więc ilustracji podejmowanych zjawisk wpływających na PFM lub stanowiących efekt ich działania, nie zaś teoretycznemu tłu omawianej formy inwestycji, bowiem istniejące podstawy w tym względzie są wątłe. Prócz wykorzystania wąskiej grupy opracowań naukowych i analitycznych, ściśle zbieżnych z podejmowaną tematyką, posłużono się istniejącymi zasobami informacyjnymi i raportami autorstwa samych funduszy.
Struktura niniejszej monografii ma budowę implikacyjną, którą syntetycznie zademonstrowano w diagramie 1.
W rozdziale 1 podjęto próbę wyjaśnienia pojęcia oraz zaprezentowania typologii PFM na tle innych kategorii inwestorów instytucjonalnych (tradycyjnych oraz alternatywnych). Przedstawiono miary społecznej istotności tych funduszy, modele ich funkcjonowania oraz formy organizacyjno-prawne, jakie obierane są na świecie przez PFM.
Rozdział 2 obejmuje szacunki skali sumarycznych aktywów PFM na tle innych inwestorów instytucjonalnych (tradycyjnych oraz alternatywnych) oraz systematykę wpływu tych funduszy na gospodarki państw-założycieli, a także odbiorców ich inwestycji. W tej części monografii podjęto próbę nakreślenia charakterystyki PFM, ich możliwie najbardziej aktualnego stanu aktywów w podziale na poszczególne fundusze oraz przykładów znaczniejszych transakcji, jakie były udziałem tych podmiotów w historii.
Istotnym z punktu widzenia celów monografii jest rozdział 3. Zawiera on typologię PFM w świetle dotychczasowych badań naukowych, jak i autorskiej metodyki proponowanej w kontekście zadań stawianych przed PFM. Na podstawie empirycznych badań wszystkich aktywnych w świecie PFM, pogrupowano ich funkcje w następującej hierarchii: solidaryzmu międzypokoleniowego, zarządzania rezerwami walutowymi, rozwoju społeczno-ekonomicznego, zabezpieczenia emerytalnego, stabilizacji makroekonomicznej oraz inwestycji bezpośrednich. Dokonano oceny funkcji wypełnianych przez PFM w stosunku do konkurencyjnych narzędzi polityki finansowej, jak i potencjalnej skuteczności działania.
Domeną rozdziału 4 jest problematyka przejrzystości PFM - newralgiczna z punktu widzenia pozostałych elementów dokonanej analizy oraz wszelkich innych dociekań co do działalności tych podmiotów i ich skutków. W tej części monografii, prócz wyjaśnienia genezy niskich standardów raportowania ze strony większości funduszy, wyszczególniono i zilustrowano czołowe, światowe inicjatywy, których celem było wypracowanie dobrych praktyk informacyjnych, jak i pomiar stopnia otwartości informacyjnej poszczególnych PFM.
Analiza przesłanek tworzenia i źródeł finansowania PFM znalazła się w rozdziale 5. Sporządzono to w ramach zasadniczych kategorii pochodzenia aktywów tych funduszy i rozpatrzono perspektywy napływu środków do omawianych funduszy na podstawie prognozowanych cen surowców i intensywności eksportowej. Analiza ta prowadzi do przekonania co do kontynuacji działalności tej formy inwestycji publicznych w długim okresie.
Obszernym fragmentem monografii jest rozdział 6, który został poświęcony polityce inwestycyjnej PFM. Znalazły się tu rozważania na temat systematyki inwestycji dokonywanych przez PFM na tle ewolucji ogólnego środowiska inwestycyjnego na świecie. W dalszej części tego rozdziału inwestycje przeanalizowano w dwóch głównych ujęciach - według klas aktywów i regionów geograficznych. Ważne miejsce w tych rozważaniach znalazły aktywa alternatywne, co odpowiada zasadniczemu celowi pracy.
W rozdziale 7 poddano analizie metody pomiaru efektywności (tradycyjne oraz alternatywne), wyniki obrazujące skuteczność zarządzania portfelowego oraz zawarto ocenę przyczyn ograniczonych standardów profesjonalnych i informacyjnych w tym zakresie. Ocena efektywności funkcjonowania PFM pozostaje problemem kontrowersyjnym. Stanowi to pochodną zarówno ograniczonego poziomu ogólnych praktyk informacyjnych reprezentowanych przez większość tych funduszy, braku motywacji ze strony ich suwerenów do stawiania tego rodzaju celów, jak i realizacji przez fundusze zamierzeń o charakterze niefinansowym (w tym politycznym), których interpretacja nie jest przedmiotem tej monografii.
W załącznikach (1-80) przedstawiono, opracowane na podstawie licznych źródeł informacji, ujednolicone zakresowo, profile wszystkich działających współcześnie PFM (wraz z możliwie szeroką charakterystyką tych podmiotów, a także ich suwerenów). Załączniki zawierają genezę i nazewnictwo omawianych funduszy, ich model finansowania, organizację funkcjonowania, strategię inwestycyjną, alokację aktywów, świadectwa pomiaru efektywności inwestycyjnej oraz stopień umiędzynarodowienia ich organów.
Monografia ta nie powstałaby, gdyby nie inspiracja ze strony wielu osób i organizacji. Pierwotnym impulsem zainteresowania tak specyficzną tematyką było zamówienie ze strony redakcji Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, w ramach którego dokonano skrótowego, publicystycznego podsumowania działalności PFM pod koniec globalnego kryzysu finansowego lat 2007-2009. Dalsze prace realizowano w zakresie projektów badawczych zleconych przez
JM Rektora Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Kolejnym bodźcem były szeroko zakrojone badania podjęte przy realizacji pionierskiego grantu z Narodowego Centrum Nauki (DEC-2012/07/B/HS5/03797), których owocem była seria współautorskich publikacji i którego środki posłużyły dostępowi do najbardziej kompletnej bazy danych (Sovereign Wealth Fund Institute). Życzliwość okazana przez Sovereign Wealth Fund Institute, a także Sovereign Wealth Center oraz Preqin, ułatwiła porównania między poszczególnymi zasobami baz danych i formułowanie krytycznych wniosków. Wyróżnić także należy zaproszenie ze strony redakcji Oxford University Press do napisania rozdziału w głównej światowej monografii poświęconej tym funduszom.
Niniejsza monografia stanowi zatem zwieńczenie, ale też rozwinięcie, dotychczasowych dociekań autora służących wielostronnej analizie PFM.
[[[separator]]]
Wykaz skrótów
Wstęp
Rozdział 1. Pojęcie, geneza, istotność społeczna i organizacja państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
1.1. Próba definicji państwowych funduszy majątkowych
1.2. Państwowe fundusze majątkowe na tle innych podmiotów inwestycyjnych
1.2.1. Państwowe fundusze majątkowe a powszechne towarzystwa emerytalne
1.2.2. Państwowe fundusze majątkowe a przedsiębiorstwa państwowe
1.3. Formy organizacji działalności państwowych funduszy majątkowych
1.4. Istotność społeczna pojęcia ?państwowe fundusze majątkowe" w Polsce
Podsumowanie
Rozdział 2. Pozycja, rola i systematyka państwowych funduszy majątkowych w globalnym systemie finansowym
Wprowadzenie
2.1. Specyfika globalnej pozycji państwowych funduszy majątkowych
2.2. Szacunki skali światowych instytucji zarządzających aktywami
2.3. Państwowe fundusze majątkowe jako alternatywny inwestor instytucjonalny
2.4. Wpływ państwowych funduszy majątkowych na gospodarki państw-założycieli
2.5. Wpływ państwowych funduszy majątkowych na gospodarki państw-odbiorców inwestycji
2.6. Państwowe fundusze majątkowe na tle tradycyjnych inwestorów instytucjonalnych
2.7. Państwowe fundusze majątkowe na tle alternatywnych inwestorów instytucjonalnych
2.8. Państwowe fundusze majątkowe wobec innych inwestorów publicznych
2.9. Charakterystyka światowych państwowych funduszy majątkowych
2.10. Przykłady działalności transakcyjnej państwowych funduszy majątkowych
Podsumowanie
Rozdział 3. Funkcje państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
3.1. Geneza państwowych funduszy majątkowych i analiza ich funkcji jako problem badawczy
3.2. Państwowe fundusze majątkowe jako instrument polityki finansowej
3.2.1. Państwowe fundusze majątkowe jako narzędzie polityki alokacyjnej
3.2.2. Państwowe fundusze majątkowe jako narzędzie polityki redystrybucyjnej
3.2.3. Państwowe fundusze majątkowe jako narzędzie polityki stabilizacyjnej
3.3. Funkcje państwowych funduszy majątkowych - metodyka
3.3.1. Typologia Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW)
3.3.2. Typologia Banku Światowego
3.3.3. Typologia PricewaterhouseCoopers
3.3.4. Typologia Sovereign Wealth Fund Institute
3.3.5. Typologia J. A. McCahery'ego i A. de Roode'a
3.4. Propozycja autorskiej klasyfikacji
3.4.1. Państwowe fundusze majątkowe solidaryzmu międzypokoleniowego
3.4.2. Państwowe fundusze majątkowe efektywnego zarządzania rezerwami walutowymi
3.4.3. Państwowe fundusze majątkowe rozwoju społeczno-ekonomicznego
3.4.4. Państwowe fundusze majątkowe zabezpieczenia emerytalnego
3.4.5. Państwowe fundusze majątkowe stabilizacji makroekonomicznej
3.4.6. Państwowe fundusze majątkowe inwestycji bezpośrednich
3.5. Ocena państwowych funduszy majątkowych jako narzędzia polityki finansowej
Podsumowanie
Rozdział 4. Przejrzystość i regulacja działalności państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
4.1. Pojęcie przejrzystości państwowych funduszy majątkowych
4.2. Geneza ograniczonej przejrzystości państwowych funduszy majątkowych na tle innych instytucji finansowych
4.3. Przykłady oceny przejrzystości informacyjnej państwowych funduszy majątkowych
4.3.1. Tablica wyników Trumana
4.3.2. Wskaźnik przejrzystości Linaburga-Maduella
4.3.3. Zasady z Santiago
4.4. Obserwacje empiryczne przejrzystości państwowych funduszy majątkowych
4.5. Perspektywy zwiększenia przejrzystości i odpowiedzialności społecznej państwowych funduszy majątkowych
Podsumowanie
Rozdział 5. Przesłanki tworzenia i źródła finansowania państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
5.1. Przesłanki tworzenia państwowych funduszy majątkowych
5.2. Źródła finansowania państwowych funduszy majątkowych
5.3. Perspektywy finansowania państwowych funduszy majątkowych
5.3.1. Rezerwy surowcowe
5.3.2. Ceny surowców
5.3.3. Intensywność eksportowa
Podsumowanie
Rozdział 6. Polityka inwestycyjna państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
6.1. Systematyka działalności inwestycyjnej państwowych funduszy majątkowych
6.2. Indeks państwowych funduszy majątkowych
6.3. Ogólne tendencje globalnego rynku zarządzania aktywami i ich znaczenie dla działalności państwowych funduszy majątkowych
6.4. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych według miejsca pochodzenia funduszy
6.4.1. Państwowe fundusze majątkowe Ameryki Północnej
6.4.2. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Ameryki Łacińskiej
6.4.3. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Europy
6.4.4. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Bliskiego Wschodu
6.4.5. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Afryki
6.4.6. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Azji
6.4.7. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Australazji
6.5. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w ujęciu rodzajowym
6.5.1. Struktura portfeli światowych państwowych funduszy majątkowych według klas aktywów
6.5.2. Zaangażowanie światowych państwowych funduszy majątkowych w poszczególne klasy aktywów
6.6. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w aktywa alternatywne
6.6.1. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w private equity
6.6.2. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w nieruchomości
6.6.3. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w infrastrukturę
6.6.4. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w fundusze hedgingowe
Podsumowanie
Rozdział 7. Efektywność działania państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
7.1. Pomiar efektywności działania państwowych funduszy majątkowych jako wyzwanie teoretyczne i praktyczne
7.2. Tradycyjne metody pomiaru efektywności portfelowej
7.2.1. Nominalne stopy zwrotu
7.2.2. Alfa Jensena
7.2.3. Wskaźnik Sharpe'a
7.2.4. Wskaźnik Sortino
7.2.5. Wskaźnik informacji0
7.3. Alternatywne metody pomiaru efektywności portfelowej
7.3.1. Pozostałe nietradycyjne metody pomiaru efektywności inwestycyjnej
7.3.2. Inteligentna beta jako nowe podejście do pomiaru efektywności inwestycyjnej
7.4. Empiryczne przykłady pomiaru efektywności działania państwowych funduszy majątkowych
7.4.1. Państwowe fundusze majątkowe publikujące wyniki inwestycyjne odniesione do ryzyka
7.4.2. Wybrane wyniki państwowych funduszy majątkowych odniesione do ryzyka
Podsumowanie
Zakończenie
Bibliografia
Załączniki
Opis
DR PIOTR WIŚNIEWSKI, absolwent Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, jest adiunktem w Instytucie Finansów Kolegium Zarządzania i Finansów SGH. Jego dorobek obejmuje kilkadziesiąt krajowych i zagranicznych publikacji, a także wiele projektów badawczych, wystąpień naukowych, ekspertyz, recenzji wydawniczych oraz opracowań publicystycznych i dydaktycznych na temat rynków finansowych, finansów przedsiębiorstwa, instytucji zbiorowego inwestowania, mediów społecznościowych oraz kapitału intelektualnego. Jest członkiem krajowych i międzynarodowych gremiów naukowych: komitetów konferencyjnych, redakcyjnych i rad programowych. W zakresie badań nad państwowymi funduszami majątkowymi (PFM) prowadził granty pod auspicjami JM Rektora SGH, a także uczestniczył w projekcie finansowanym przez Narodowe Centrum Nauki na temat politycznego znaczenia inwestycji PFM w Europie Środkowej i Wschodniej. W 2017 r. opublikował rozdział na temat PFM w czołowej światowej monografii The Oxford Handbook of Sovereign Wealth Funds, wydanej przez Oxford University Press. Jest członkiem brytyjskiego Chartered Institute for Securities & Investment.
Wstęp
Prezentowana monografia stanowi jedną z pierwszych prób całościowej analizy działalności inwestycyjnej wszystkich funkcjonujących na świecie państwowych funduszy majątkowych (PFM; ang. sovereign wealth funds, SWFs), opartej na wielostronnych danych empirycznych. Wiodącym celem monografii jest wszechstronne studium działalności PFM - jako alternatywnej formy inwestowania. Tematyka jest istotna zarówno z perspektywy teoretycznej (koncepcji inwestowania realizowanej przez te specyficzne podmioty), jak i praktycznej (związanej z oceną skutków powoływania PFM dla macierzystych gospodarek, a także dla odbiorców ich inwestycji). Także skala aktywów będących w dyspozycji PFM wskazuje na istotność problematyki podjętej w monografii.
Alternatywny charakter omawianej kategorii instytucji finansowych wyraża się w unikalnej genezie, jak i katalogu lokat podejmowanych w portfelach inwestycyjnych tych funduszy.
PFM jako odrębna kategoria instytucji finansowych formalnie zostały wyróżnione dopiero w XXI w. i są zaliczane do nietradycyjnych inwestorów publicznych obok funduszy hedgingowych, private equity oraz exchange traded funds (ETFs). Prócz tego specyfika polityki inwestycyjnej tych funduszy polega na angażowaniu się w niestandardowe typy aktywów (nieruchomości, tytuły uczestnictwa w funduszach hedgingowych, surowce i towary giełdowe oraz inwestycje typu private equity).
Sposób prezentacji danych w monografii jest dychotomiczny. Pierwsza część pracy to siedem rozdziałów (prócz wstępu i zakończenia), w których zespolono i przeanalizowano dane na temat światowego rynku PFM (wraz z analizą jego otoczenia). W drugiej części zamieszczono załączniki dokumentujące kluczowe dane o poszczególnych funduszach i ich suwerenach. Układ ten zwiększa przejrzystość pracy oraz umożliwia maksymalny rozdział między interpretacją a faktografią. Daje tym samym szansę wykorzystania zebranych danych w zakresie innym niż prezentowany, a także ułatwia krytyczny ogląd treści zawartych w monografii.
Działalność PFM nasuwa wiele pytań badawczych. Najważniejsze - z perspektywy proponowanej monografii - można pogrupować w następujące zagadnienia:
-
Jakie są zasadnicze funkcje społeczno-ekonomiczne wypełniane przez PFM w ramach polityki finansowej na szczeblu centralnym? Jaka jest hierarchia ich istotności w światowej populacji PFM?
-
Jak można ocenić użyteczność społeczno-ekonomiczną poszczególnych funkcji PFM? Które z funkcji są wiodące w kontekście istniejących i konkurencyjnych narzędzi polityki finansowej państwa?
-
Jaki poziom przejrzystości informacyjnej reprezentują PFM? Czy przejrzystość ta to pochodna standardów informacyjnych ich suwerenów, czy też właściwość samych funduszy? Jak można ocenić ewolucję standardów informacyjnych PFM?
-
Czy dopływ nowych aktywów do PFM ma szansę kontynuacji w horyzoncie długoterminowym?
-
Czy PFM inwestują w sposób racjonalny? Czy polityka inwestycyjna PFM wypełnia kryteria efektywności portfelowej? Z czego wynika istniejący poziom zaangażowania PFM w pomiar skuteczności alokacji zarządzanych aktywów? Tak sformułowane pytania badawcze prowadzą do analiz podjętych w monografii i sformułowania hipotez: głównej (Hg) oraz cząstkowych (HI-H5), które zweryfikowano w ramach przeprowadzonych badań.
Hipotezy te o charakterze opisowym, a także przyczynowo-skutkowym, przedstawiają się następująco:
Hipoteza główna:
Hg - Państwowe fundusze majątkowe jako globalny inwestor alternatywny mogą stanowić trwały element światowych finansów, mimo różnych uwarunkowań ich funkcjonowania.
Hipotezy cząstkowe:
HI - Wiodące funkcje społeczno-ekonomiczne PFM, według skali zarządzanych aktywów, to: solidaryzm międzypokoleniowy, efektywne zarządzanie rezerwami walutowymi, rozwój społeczno-ekonomiczny, zabezpieczenie emerytalne, stabilizacja makroekonomiczna oraz inwestycje bezpośrednie.
H2 - Funkcje PFM, które cechują się unikalnością albo perspektywami większej skuteczności wobec istniejących narzędzi polityki finansowej, to: solidaryzm międzypokoleniowy, efektywne zarządzanie rezerwami walutowymi oraz stabilizacja makroekonomiczna.
H3 - Większość PFM charakteryzuje się nikłym poziomem przejrzystości, a także - świadomości społecznej ich funkcjonowania. Uwarunkowane jest to ich genezą, usytuowaniem na terenie państw o niskich, ogólnych standardach informacyjnych i ograniczonym poziomem odpowiedzialności wobec interesariuszy. Aczkolwiek przejrzystość niektórych PFM wyróżnia się na tle swych państw-za- łożycieli, co uznać należy za celową strategię działania. W całej populacji PFM standardy informacyjne ulegają stopniowej poprawie.
H4 - Mimo niższej dynamiki wzrostu cen czołowych surowców strategicznych oraz rozwoju gospodarek wschodzących, większość PFM znajduje się w fazie akumulacji kapitału.
H5 - Choć portfele inwestycji PFM wykazują dywersyfikację inwestowania w różne klasy aktywów (tradycyjnych i alternatywnych) - służącą zwiększeniu efektywności portfelowej - większość PFM nie interesuje się w sposób wszechstronny i konsekwentny monitorowaniem wyników inwestycyjnych odnoszonych do ryzyka. Przypisać to można długoterminowej perspektywie większości spośród zakładanych funkcji PFM i specyfice dokonywanych lokat (duży udział aktywów o ograniczonej płynności), a także łatwości dostępu do państwowych środków finansowych i miernej jakości zarządzania inwestycyjnego.
Z perspektywy zastosowanych metod prezentowana monografia stanowi badanie pełne populacji wszystkich 80 PFM działających na świecie. Jednostkami przeprowadzonego badania są zatem poszczególne PFM. Naukowa eksploracja podjęta w monografii dotyczy kluczowych parametrów działalności tych instytucji, jak i zjawisk towarzyszących. Tak dobrana metoda badawcza wynika z heterogeniczności PFM, ich środowiska, jak i inwestycji podejmowanych przez te podmioty. Mimo zindywidualizowanego podejścia do funkcjonowania poszczególnych PFM, analiza działalności tych instytucji dokonana jest także na podstawie danych zbiorczych, co ma ułatwić wnioskowanie o niektórych, kluczowych właściwościach tak badanej zbiorowości. Stwarza także możliwość śledzenia ewolucji zbiorowości PFM dynamicznie (w różnych przedziałach czasu).
Okres badawczy zdeterminowany został przede wszystkim historią samych PFM. Choć powstanie najstarszego z nich datuje się na połowę XIX w., to dominantą powoływania tych funduszy jest rok 2006 (czas poprzedzający ostatni z globalnych kryzysów ekonomicznych), zaś znakomita większość PFM zakładana była na przełomie XX i XXI w. W przypadku opracowań zbiorczych przyjęto zasadę, aby prowadzone obserwacje i wnioski wysnuwane na ich podstawie dotyczyły możliwie najdłuższych szeregów czasowych. Proces tworzenia monografii przełożył się na konieczność wielokrotnej aktualizacji dostępnego materiału faktograficznego (w tym liczbowego).
W monografii zawarto odwołanie do różnorodnych źródeł informacji. Bibliografia obejmuje ponad 400 pozycji i zdominowana jest - z uwagi na specyfikę problemu - przez zasoby obcojęzyczne. Wśród wykorzystanych źródeł są monografie, czasopisma naukowe i branżowe, raporty okresowe (włącznie z sprawozdawczością samych PFM, ich organów, nadzorców, zarządzających oraz mocodawców), specjalistyczne bazy danych (na czele z Sovereign Wealth Fund Institute, Sovereign Wealth Center oraz Preqin), materiały instytutów badawczych, serwisy finansowe oraz zasoby internetowe. Poddano także analizie wszelkie dostępne dokumenty założycielskie przygotowane przy tworzeniu PFM, prospekty, statuty, prace metodyczne i wyniki badań firm konsultingowych, naukowo-badawczych i organizacji międzynarodowych oraz opracowania wielu innych podmiotów zainteresowanych problematyką PFM.
Monografia, obejmująca całościowe badanie zindywidualizowanej zbiorowości PFM, ma w przeważającej mierze charakter mikroekonomiczny. Jednakże ze względu na genezę badanych funduszy (ich państwowy rodowód) nie pominięto odniesień do zmiennych makroekonomicznych, w szczególności przy ilustracji czynników warunkujących tworzenie tych podmiotów, kontynuację przez nie działalności i wyposażanie je w aktywa inwestycyjne (pochodzące zazwyczaj z państwowych rezerw dewizowych).
Dołożono starań, aby dane na temat funkcjonowania PFM były możliwie najbardziej aktualne i spójne, aczkolwiek ograniczenia w dostępie do informacji (niekiedy znaczne) i opóźnienia w ich publikowaniu przez poszczególne podmioty i ich organy, determinują zarówno retrospekcję, jak i kompletność informacji. Osobnym problemem są rozbieżności pod względem kompletowania danych na temat działalności inwestycyjnej w ramach poszczególnych źródeł informacji, jak i funduszy.
Podjęte w monografii badania mają charakter zarówno analizy jakościowej, jak i ilościowej. W części zasadniczej tekstu elementy liczbowe zostały całościowo włączone do poszczególnych rozdziałów (w postaci tabel i rysunków). Załączniki skoncentrowane są na danych ilościowych oraz zunifikowanych cechach funduszy i ich mocodawców (suwerenów).
Studiom podjętym w niniejszej monografii towarzyszą merytoryczne ograniczenia, utrudniające analizę prowadzącą do weryfikacji postawionych hipotez i formułowania wniosków. Najbardziej oczywistym z tych ograniczeń jest nowatorstwo podjętej tematyki oraz skromna liczba wszechstronnych analiz poświęconych PFM na świecie.
Kolejnym zastrzeżeniem poznawczym jest - wielowątkowo akcentowana w niniejszej monografii - niewielka przejrzystość informacyjna PFM. Fragmentaryczne, niespójne i nieaktualne dane na temat niektórych z funduszy komplikują analizy poszczególnych podmiotów objętych badaniem, jak i sumaryczne konkluzje w odniesieniu do całości środowiska PFM. W praktyce luki w zbiorach danych eliminują także wykorzystanie zaawansowanych narzędzi ilościowych.
Inną barierą w przeprowadzonych badaniach jest sama kwalifikacja podmiotów do grupy PFM. Przy nieujednoliconej nomenklaturze i heterogeniczności tych instytucji może zdarzyć się, że niektórzy obserwatorzy uznawać będą za PFM podmiot, który nie będzie zaliczany do tej grupy przez pozostałych badaczy.
Następnym, niebagatelnym wyzwaniem jest pochodzenie PFM z wielu państw świata - o skrajnie odmiennych standardach życia publicznego, ustroju politycznego, ładu korporacyjnego (ang. corporategovernance), kultury i języka. Choć podjęto tu próbę ujednolicenia danych, włącznie z pozyskiwaniem ich z lokalnych źródeł, to tak duża niejednorodność analizowanych informacji, z natury rzeczy, utrudnia ich porównanie i interpretację.
Merytoryczną trudnością, o jakiej także trzeba wspomnieć, jest interdyscyplinarność badań odnoszących się do PFM. Całościowa ocena implikacji funkcjonowania tych funduszy - prócz oczywistych związków z dziedzinami takimi jak ekonomia, zarządzanie i finanse - wymaga poszerzenia obszaru zainteresowań m.in. o nauki polityczne oraz gospodarkę surowcami mineralnymi i energią. Choć więc monografia z założenia skoncentrowana jest na finansach, to wystąpiła okazjonalna konieczność posiłkowania się danymi i źródłami z innych - często odległych pojęciowo - dyscyplin.
Międzynarodowy charakter działalności PFM i ubóstwo poświęconych im kompleksowych analiz znalazły odzwierciedlenie w doborze odniesień literaturowych. Zdominowany on jest, jak wspomniano, przez źródła zagraniczne, przy czym wiele z nich ma charakter publicystyczny, biznesowy, skrótowy i incydentalny. W znacznej mierze przegląd literatury naukowej posłużył więc ilustracji podejmowanych zjawisk wpływających na PFM lub stanowiących efekt ich działania, nie zaś teoretycznemu tłu omawianej formy inwestycji, bowiem istniejące podstawy w tym względzie są wątłe. Prócz wykorzystania wąskiej grupy opracowań naukowych i analitycznych, ściśle zbieżnych z podejmowaną tematyką, posłużono się istniejącymi zasobami informacyjnymi i raportami autorstwa samych funduszy.
Struktura niniejszej monografii ma budowę implikacyjną, którą syntetycznie zademonstrowano w diagramie 1.
W rozdziale 1 podjęto próbę wyjaśnienia pojęcia oraz zaprezentowania typologii PFM na tle innych kategorii inwestorów instytucjonalnych (tradycyjnych oraz alternatywnych). Przedstawiono miary społecznej istotności tych funduszy, modele ich funkcjonowania oraz formy organizacyjno-prawne, jakie obierane są na świecie przez PFM.
Rozdział 2 obejmuje szacunki skali sumarycznych aktywów PFM na tle innych inwestorów instytucjonalnych (tradycyjnych oraz alternatywnych) oraz systematykę wpływu tych funduszy na gospodarki państw-założycieli, a także odbiorców ich inwestycji. W tej części monografii podjęto próbę nakreślenia charakterystyki PFM, ich możliwie najbardziej aktualnego stanu aktywów w podziale na poszczególne fundusze oraz przykładów znaczniejszych transakcji, jakie były udziałem tych podmiotów w historii.
Istotnym z punktu widzenia celów monografii jest rozdział 3. Zawiera on typologię PFM w świetle dotychczasowych badań naukowych, jak i autorskiej metodyki proponowanej w kontekście zadań stawianych przed PFM. Na podstawie empirycznych badań wszystkich aktywnych w świecie PFM, pogrupowano ich funkcje w następującej hierarchii: solidaryzmu międzypokoleniowego, zarządzania rezerwami walutowymi, rozwoju społeczno-ekonomicznego, zabezpieczenia emerytalnego, stabilizacji makroekonomicznej oraz inwestycji bezpośrednich. Dokonano oceny funkcji wypełnianych przez PFM w stosunku do konkurencyjnych narzędzi polityki finansowej, jak i potencjalnej skuteczności działania.
Domeną rozdziału 4 jest problematyka przejrzystości PFM - newralgiczna z punktu widzenia pozostałych elementów dokonanej analizy oraz wszelkich innych dociekań co do działalności tych podmiotów i ich skutków. W tej części monografii, prócz wyjaśnienia genezy niskich standardów raportowania ze strony większości funduszy, wyszczególniono i zilustrowano czołowe, światowe inicjatywy, których celem było wypracowanie dobrych praktyk informacyjnych, jak i pomiar stopnia otwartości informacyjnej poszczególnych PFM.
Analiza przesłanek tworzenia i źródeł finansowania PFM znalazła się w rozdziale 5. Sporządzono to w ramach zasadniczych kategorii pochodzenia aktywów tych funduszy i rozpatrzono perspektywy napływu środków do omawianych funduszy na podstawie prognozowanych cen surowców i intensywności eksportowej. Analiza ta prowadzi do przekonania co do kontynuacji działalności tej formy inwestycji publicznych w długim okresie.
Obszernym fragmentem monografii jest rozdział 6, który został poświęcony polityce inwestycyjnej PFM. Znalazły się tu rozważania na temat systematyki inwestycji dokonywanych przez PFM na tle ewolucji ogólnego środowiska inwestycyjnego na świecie. W dalszej części tego rozdziału inwestycje przeanalizowano w dwóch głównych ujęciach - według klas aktywów i regionów geograficznych. Ważne miejsce w tych rozważaniach znalazły aktywa alternatywne, co odpowiada zasadniczemu celowi pracy.
W rozdziale 7 poddano analizie metody pomiaru efektywności (tradycyjne oraz alternatywne), wyniki obrazujące skuteczność zarządzania portfelowego oraz zawarto ocenę przyczyn ograniczonych standardów profesjonalnych i informacyjnych w tym zakresie. Ocena efektywności funkcjonowania PFM pozostaje problemem kontrowersyjnym. Stanowi to pochodną zarówno ograniczonego poziomu ogólnych praktyk informacyjnych reprezentowanych przez większość tych funduszy, braku motywacji ze strony ich suwerenów do stawiania tego rodzaju celów, jak i realizacji przez fundusze zamierzeń o charakterze niefinansowym (w tym politycznym), których interpretacja nie jest przedmiotem tej monografii.
W załącznikach (1-80) przedstawiono, opracowane na podstawie licznych źródeł informacji, ujednolicone zakresowo, profile wszystkich działających współcześnie PFM (wraz z możliwie szeroką charakterystyką tych podmiotów, a także ich suwerenów). Załączniki zawierają genezę i nazewnictwo omawianych funduszy, ich model finansowania, organizację funkcjonowania, strategię inwestycyjną, alokację aktywów, świadectwa pomiaru efektywności inwestycyjnej oraz stopień umiędzynarodowienia ich organów.
Monografia ta nie powstałaby, gdyby nie inspiracja ze strony wielu osób i organizacji. Pierwotnym impulsem zainteresowania tak specyficzną tematyką było zamówienie ze strony redakcji Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, w ramach którego dokonano skrótowego, publicystycznego podsumowania działalności PFM pod koniec globalnego kryzysu finansowego lat 2007-2009. Dalsze prace realizowano w zakresie projektów badawczych zleconych przez
JM Rektora Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Kolejnym bodźcem były szeroko zakrojone badania podjęte przy realizacji pionierskiego grantu z Narodowego Centrum Nauki (DEC-2012/07/B/HS5/03797), których owocem była seria współautorskich publikacji i którego środki posłużyły dostępowi do najbardziej kompletnej bazy danych (Sovereign Wealth Fund Institute). Życzliwość okazana przez Sovereign Wealth Fund Institute, a także Sovereign Wealth Center oraz Preqin, ułatwiła porównania między poszczególnymi zasobami baz danych i formułowanie krytycznych wniosków. Wyróżnić także należy zaproszenie ze strony redakcji Oxford University Press do napisania rozdziału w głównej światowej monografii poświęconej tym funduszom.
Niniejsza monografia stanowi zatem zwieńczenie, ale też rozwinięcie, dotychczasowych dociekań autora służących wielostronnej analizie PFM.
Spis treści
Wykaz skrótów
Wstęp
Rozdział 1. Pojęcie, geneza, istotność społeczna i organizacja państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
1.1. Próba definicji państwowych funduszy majątkowych
1.2. Państwowe fundusze majątkowe na tle innych podmiotów inwestycyjnych
1.2.1. Państwowe fundusze majątkowe a powszechne towarzystwa emerytalne
1.2.2. Państwowe fundusze majątkowe a przedsiębiorstwa państwowe
1.3. Formy organizacji działalności państwowych funduszy majątkowych
1.4. Istotność społeczna pojęcia ?państwowe fundusze majątkowe" w Polsce
Podsumowanie
Rozdział 2. Pozycja, rola i systematyka państwowych funduszy majątkowych w globalnym systemie finansowym
Wprowadzenie
2.1. Specyfika globalnej pozycji państwowych funduszy majątkowych
2.2. Szacunki skali światowych instytucji zarządzających aktywami
2.3. Państwowe fundusze majątkowe jako alternatywny inwestor instytucjonalny
2.4. Wpływ państwowych funduszy majątkowych na gospodarki państw-założycieli
2.5. Wpływ państwowych funduszy majątkowych na gospodarki państw-odbiorców inwestycji
2.6. Państwowe fundusze majątkowe na tle tradycyjnych inwestorów instytucjonalnych
2.7. Państwowe fundusze majątkowe na tle alternatywnych inwestorów instytucjonalnych
2.8. Państwowe fundusze majątkowe wobec innych inwestorów publicznych
2.9. Charakterystyka światowych państwowych funduszy majątkowych
2.10. Przykłady działalności transakcyjnej państwowych funduszy majątkowych
Podsumowanie
Rozdział 3. Funkcje państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
3.1. Geneza państwowych funduszy majątkowych i analiza ich funkcji jako problem badawczy
3.2. Państwowe fundusze majątkowe jako instrument polityki finansowej
3.2.1. Państwowe fundusze majątkowe jako narzędzie polityki alokacyjnej
3.2.2. Państwowe fundusze majątkowe jako narzędzie polityki redystrybucyjnej
3.2.3. Państwowe fundusze majątkowe jako narzędzie polityki stabilizacyjnej
3.3. Funkcje państwowych funduszy majątkowych - metodyka
3.3.1. Typologia Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW)
3.3.2. Typologia Banku Światowego
3.3.3. Typologia PricewaterhouseCoopers
3.3.4. Typologia Sovereign Wealth Fund Institute
3.3.5. Typologia J. A. McCahery'ego i A. de Roode'a
3.4. Propozycja autorskiej klasyfikacji
3.4.1. Państwowe fundusze majątkowe solidaryzmu międzypokoleniowego
3.4.2. Państwowe fundusze majątkowe efektywnego zarządzania rezerwami walutowymi
3.4.3. Państwowe fundusze majątkowe rozwoju społeczno-ekonomicznego
3.4.4. Państwowe fundusze majątkowe zabezpieczenia emerytalnego
3.4.5. Państwowe fundusze majątkowe stabilizacji makroekonomicznej
3.4.6. Państwowe fundusze majątkowe inwestycji bezpośrednich
3.5. Ocena państwowych funduszy majątkowych jako narzędzia polityki finansowej
Podsumowanie
Rozdział 4. Przejrzystość i regulacja działalności państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
4.1. Pojęcie przejrzystości państwowych funduszy majątkowych
4.2. Geneza ograniczonej przejrzystości państwowych funduszy majątkowych na tle innych instytucji finansowych
4.3. Przykłady oceny przejrzystości informacyjnej państwowych funduszy majątkowych
4.3.1. Tablica wyników Trumana
4.3.2. Wskaźnik przejrzystości Linaburga-Maduella
4.3.3. Zasady z Santiago
4.4. Obserwacje empiryczne przejrzystości państwowych funduszy majątkowych
4.5. Perspektywy zwiększenia przejrzystości i odpowiedzialności społecznej państwowych funduszy majątkowych
Podsumowanie
Rozdział 5. Przesłanki tworzenia i źródła finansowania państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
5.1. Przesłanki tworzenia państwowych funduszy majątkowych
5.2. Źródła finansowania państwowych funduszy majątkowych
5.3. Perspektywy finansowania państwowych funduszy majątkowych
5.3.1. Rezerwy surowcowe
5.3.2. Ceny surowców
5.3.3. Intensywność eksportowa
Podsumowanie
Rozdział 6. Polityka inwestycyjna państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
6.1. Systematyka działalności inwestycyjnej państwowych funduszy majątkowych
6.2. Indeks państwowych funduszy majątkowych
6.3. Ogólne tendencje globalnego rynku zarządzania aktywami i ich znaczenie dla działalności państwowych funduszy majątkowych
6.4. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych według miejsca pochodzenia funduszy
6.4.1. Państwowe fundusze majątkowe Ameryki Północnej
6.4.2. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Ameryki Łacińskiej
6.4.3. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Europy
6.4.4. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Bliskiego Wschodu
6.4.5. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Afryki
6.4.6. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Azji
6.4.7. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Australazji
6.5. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w ujęciu rodzajowym
6.5.1. Struktura portfeli światowych państwowych funduszy majątkowych według klas aktywów
6.5.2. Zaangażowanie światowych państwowych funduszy majątkowych w poszczególne klasy aktywów
6.6. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w aktywa alternatywne
6.6.1. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w private equity
6.6.2. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w nieruchomości
6.6.3. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w infrastrukturę
6.6.4. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w fundusze hedgingowe
Podsumowanie
Rozdział 7. Efektywność działania państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
7.1. Pomiar efektywności działania państwowych funduszy majątkowych jako wyzwanie teoretyczne i praktyczne
7.2. Tradycyjne metody pomiaru efektywności portfelowej
7.2.1. Nominalne stopy zwrotu
7.2.2. Alfa Jensena
7.2.3. Wskaźnik Sharpe'a
7.2.4. Wskaźnik Sortino
7.2.5. Wskaźnik informacji0
7.3. Alternatywne metody pomiaru efektywności portfelowej
7.3.1. Pozostałe nietradycyjne metody pomiaru efektywności inwestycyjnej
7.3.2. Inteligentna beta jako nowe podejście do pomiaru efektywności inwestycyjnej
7.4. Empiryczne przykłady pomiaru efektywności działania państwowych funduszy majątkowych
7.4.1. Państwowe fundusze majątkowe publikujące wyniki inwestycyjne odniesione do ryzyka
7.4.2. Wybrane wyniki państwowych funduszy majątkowych odniesione do ryzyka
Podsumowanie
Zakończenie
Bibliografia
Załączniki
Opinie
DR PIOTR WIŚNIEWSKI, absolwent Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, jest adiunktem w Instytucie Finansów Kolegium Zarządzania i Finansów SGH. Jego dorobek obejmuje kilkadziesiąt krajowych i zagranicznych publikacji, a także wiele projektów badawczych, wystąpień naukowych, ekspertyz, recenzji wydawniczych oraz opracowań publicystycznych i dydaktycznych na temat rynków finansowych, finansów przedsiębiorstwa, instytucji zbiorowego inwestowania, mediów społecznościowych oraz kapitału intelektualnego. Jest członkiem krajowych i międzynarodowych gremiów naukowych: komitetów konferencyjnych, redakcyjnych i rad programowych. W zakresie badań nad państwowymi funduszami majątkowymi (PFM) prowadził granty pod auspicjami JM Rektora SGH, a także uczestniczył w projekcie finansowanym przez Narodowe Centrum Nauki na temat politycznego znaczenia inwestycji PFM w Europie Środkowej i Wschodniej. W 2017 r. opublikował rozdział na temat PFM w czołowej światowej monografii The Oxford Handbook of Sovereign Wealth Funds, wydanej przez Oxford University Press. Jest członkiem brytyjskiego Chartered Institute for Securities & Investment.
Prezentowana monografia stanowi jedną z pierwszych prób całościowej analizy działalności inwestycyjnej wszystkich funkcjonujących na świecie państwowych funduszy majątkowych (PFM; ang. sovereign wealth funds, SWFs), opartej na wielostronnych danych empirycznych. Wiodącym celem monografii jest wszechstronne studium działalności PFM - jako alternatywnej formy inwestowania. Tematyka jest istotna zarówno z perspektywy teoretycznej (koncepcji inwestowania realizowanej przez te specyficzne podmioty), jak i praktycznej (związanej z oceną skutków powoływania PFM dla macierzystych gospodarek, a także dla odbiorców ich inwestycji). Także skala aktywów będących w dyspozycji PFM wskazuje na istotność problematyki podjętej w monografii.
Alternatywny charakter omawianej kategorii instytucji finansowych wyraża się w unikalnej genezie, jak i katalogu lokat podejmowanych w portfelach inwestycyjnych tych funduszy.
PFM jako odrębna kategoria instytucji finansowych formalnie zostały wyróżnione dopiero w XXI w. i są zaliczane do nietradycyjnych inwestorów publicznych obok funduszy hedgingowych, private equity oraz exchange traded funds (ETFs). Prócz tego specyfika polityki inwestycyjnej tych funduszy polega na angażowaniu się w niestandardowe typy aktywów (nieruchomości, tytuły uczestnictwa w funduszach hedgingowych, surowce i towary giełdowe oraz inwestycje typu private equity).
Sposób prezentacji danych w monografii jest dychotomiczny. Pierwsza część pracy to siedem rozdziałów (prócz wstępu i zakończenia), w których zespolono i przeanalizowano dane na temat światowego rynku PFM (wraz z analizą jego otoczenia). W drugiej części zamieszczono załączniki dokumentujące kluczowe dane o poszczególnych funduszach i ich suwerenach. Układ ten zwiększa przejrzystość pracy oraz umożliwia maksymalny rozdział między interpretacją a faktografią. Daje tym samym szansę wykorzystania zebranych danych w zakresie innym niż prezentowany, a także ułatwia krytyczny ogląd treści zawartych w monografii.
Działalność PFM nasuwa wiele pytań badawczych. Najważniejsze - z perspektywy proponowanej monografii - można pogrupować w następujące zagadnienia:
-
Jakie są zasadnicze funkcje społeczno-ekonomiczne wypełniane przez PFM w ramach polityki finansowej na szczeblu centralnym? Jaka jest hierarchia ich istotności w światowej populacji PFM?
-
Jak można ocenić użyteczność społeczno-ekonomiczną poszczególnych funkcji PFM? Które z funkcji są wiodące w kontekście istniejących i konkurencyjnych narzędzi polityki finansowej państwa?
-
Jaki poziom przejrzystości informacyjnej reprezentują PFM? Czy przejrzystość ta to pochodna standardów informacyjnych ich suwerenów, czy też właściwość samych funduszy? Jak można ocenić ewolucję standardów informacyjnych PFM?
-
Czy dopływ nowych aktywów do PFM ma szansę kontynuacji w horyzoncie długoterminowym?
-
Czy PFM inwestują w sposób racjonalny? Czy polityka inwestycyjna PFM wypełnia kryteria efektywności portfelowej? Z czego wynika istniejący poziom zaangażowania PFM w pomiar skuteczności alokacji zarządzanych aktywów? Tak sformułowane pytania badawcze prowadzą do analiz podjętych w monografii i sformułowania hipotez: głównej (Hg) oraz cząstkowych (HI-H5), które zweryfikowano w ramach przeprowadzonych badań.
Hipotezy te o charakterze opisowym, a także przyczynowo-skutkowym, przedstawiają się następująco:
Hipoteza główna:
Hg - Państwowe fundusze majątkowe jako globalny inwestor alternatywny mogą stanowić trwały element światowych finansów, mimo różnych uwarunkowań ich funkcjonowania.
Hipotezy cząstkowe:
HI - Wiodące funkcje społeczno-ekonomiczne PFM, według skali zarządzanych aktywów, to: solidaryzm międzypokoleniowy, efektywne zarządzanie rezerwami walutowymi, rozwój społeczno-ekonomiczny, zabezpieczenie emerytalne, stabilizacja makroekonomiczna oraz inwestycje bezpośrednie.
H2 - Funkcje PFM, które cechują się unikalnością albo perspektywami większej skuteczności wobec istniejących narzędzi polityki finansowej, to: solidaryzm międzypokoleniowy, efektywne zarządzanie rezerwami walutowymi oraz stabilizacja makroekonomiczna.
H3 - Większość PFM charakteryzuje się nikłym poziomem przejrzystości, a także - świadomości społecznej ich funkcjonowania. Uwarunkowane jest to ich genezą, usytuowaniem na terenie państw o niskich, ogólnych standardach informacyjnych i ograniczonym poziomem odpowiedzialności wobec interesariuszy. Aczkolwiek przejrzystość niektórych PFM wyróżnia się na tle swych państw-za- łożycieli, co uznać należy za celową strategię działania. W całej populacji PFM standardy informacyjne ulegają stopniowej poprawie.
H4 - Mimo niższej dynamiki wzrostu cen czołowych surowców strategicznych oraz rozwoju gospodarek wschodzących, większość PFM znajduje się w fazie akumulacji kapitału.
H5 - Choć portfele inwestycji PFM wykazują dywersyfikację inwestowania w różne klasy aktywów (tradycyjnych i alternatywnych) - służącą zwiększeniu efektywności portfelowej - większość PFM nie interesuje się w sposób wszechstronny i konsekwentny monitorowaniem wyników inwestycyjnych odnoszonych do ryzyka. Przypisać to można długoterminowej perspektywie większości spośród zakładanych funkcji PFM i specyfice dokonywanych lokat (duży udział aktywów o ograniczonej płynności), a także łatwości dostępu do państwowych środków finansowych i miernej jakości zarządzania inwestycyjnego.
Z perspektywy zastosowanych metod prezentowana monografia stanowi badanie pełne populacji wszystkich 80 PFM działających na świecie. Jednostkami przeprowadzonego badania są zatem poszczególne PFM. Naukowa eksploracja podjęta w monografii dotyczy kluczowych parametrów działalności tych instytucji, jak i zjawisk towarzyszących. Tak dobrana metoda badawcza wynika z heterogeniczności PFM, ich środowiska, jak i inwestycji podejmowanych przez te podmioty. Mimo zindywidualizowanego podejścia do funkcjonowania poszczególnych PFM, analiza działalności tych instytucji dokonana jest także na podstawie danych zbiorczych, co ma ułatwić wnioskowanie o niektórych, kluczowych właściwościach tak badanej zbiorowości. Stwarza także możliwość śledzenia ewolucji zbiorowości PFM dynamicznie (w różnych przedziałach czasu).
Okres badawczy zdeterminowany został przede wszystkim historią samych PFM. Choć powstanie najstarszego z nich datuje się na połowę XIX w., to dominantą powoływania tych funduszy jest rok 2006 (czas poprzedzający ostatni z globalnych kryzysów ekonomicznych), zaś znakomita większość PFM zakładana była na przełomie XX i XXI w. W przypadku opracowań zbiorczych przyjęto zasadę, aby prowadzone obserwacje i wnioski wysnuwane na ich podstawie dotyczyły możliwie najdłuższych szeregów czasowych. Proces tworzenia monografii przełożył się na konieczność wielokrotnej aktualizacji dostępnego materiału faktograficznego (w tym liczbowego).
W monografii zawarto odwołanie do różnorodnych źródeł informacji. Bibliografia obejmuje ponad 400 pozycji i zdominowana jest - z uwagi na specyfikę problemu - przez zasoby obcojęzyczne. Wśród wykorzystanych źródeł są monografie, czasopisma naukowe i branżowe, raporty okresowe (włącznie z sprawozdawczością samych PFM, ich organów, nadzorców, zarządzających oraz mocodawców), specjalistyczne bazy danych (na czele z Sovereign Wealth Fund Institute, Sovereign Wealth Center oraz Preqin), materiały instytutów badawczych, serwisy finansowe oraz zasoby internetowe. Poddano także analizie wszelkie dostępne dokumenty założycielskie przygotowane przy tworzeniu PFM, prospekty, statuty, prace metodyczne i wyniki badań firm konsultingowych, naukowo-badawczych i organizacji międzynarodowych oraz opracowania wielu innych podmiotów zainteresowanych problematyką PFM.
Monografia, obejmująca całościowe badanie zindywidualizowanej zbiorowości PFM, ma w przeważającej mierze charakter mikroekonomiczny. Jednakże ze względu na genezę badanych funduszy (ich państwowy rodowód) nie pominięto odniesień do zmiennych makroekonomicznych, w szczególności przy ilustracji czynników warunkujących tworzenie tych podmiotów, kontynuację przez nie działalności i wyposażanie je w aktywa inwestycyjne (pochodzące zazwyczaj z państwowych rezerw dewizowych).
Dołożono starań, aby dane na temat funkcjonowania PFM były możliwie najbardziej aktualne i spójne, aczkolwiek ograniczenia w dostępie do informacji (niekiedy znaczne) i opóźnienia w ich publikowaniu przez poszczególne podmioty i ich organy, determinują zarówno retrospekcję, jak i kompletność informacji. Osobnym problemem są rozbieżności pod względem kompletowania danych na temat działalności inwestycyjnej w ramach poszczególnych źródeł informacji, jak i funduszy.
Podjęte w monografii badania mają charakter zarówno analizy jakościowej, jak i ilościowej. W części zasadniczej tekstu elementy liczbowe zostały całościowo włączone do poszczególnych rozdziałów (w postaci tabel i rysunków). Załączniki skoncentrowane są na danych ilościowych oraz zunifikowanych cechach funduszy i ich mocodawców (suwerenów).
Studiom podjętym w niniejszej monografii towarzyszą merytoryczne ograniczenia, utrudniające analizę prowadzącą do weryfikacji postawionych hipotez i formułowania wniosków. Najbardziej oczywistym z tych ograniczeń jest nowatorstwo podjętej tematyki oraz skromna liczba wszechstronnych analiz poświęconych PFM na świecie.
Kolejnym zastrzeżeniem poznawczym jest - wielowątkowo akcentowana w niniejszej monografii - niewielka przejrzystość informacyjna PFM. Fragmentaryczne, niespójne i nieaktualne dane na temat niektórych z funduszy komplikują analizy poszczególnych podmiotów objętych badaniem, jak i sumaryczne konkluzje w odniesieniu do całości środowiska PFM. W praktyce luki w zbiorach danych eliminują także wykorzystanie zaawansowanych narzędzi ilościowych.
Inną barierą w przeprowadzonych badaniach jest sama kwalifikacja podmiotów do grupy PFM. Przy nieujednoliconej nomenklaturze i heterogeniczności tych instytucji może zdarzyć się, że niektórzy obserwatorzy uznawać będą za PFM podmiot, który nie będzie zaliczany do tej grupy przez pozostałych badaczy.
Następnym, niebagatelnym wyzwaniem jest pochodzenie PFM z wielu państw świata - o skrajnie odmiennych standardach życia publicznego, ustroju politycznego, ładu korporacyjnego (ang. corporategovernance), kultury i języka. Choć podjęto tu próbę ujednolicenia danych, włącznie z pozyskiwaniem ich z lokalnych źródeł, to tak duża niejednorodność analizowanych informacji, z natury rzeczy, utrudnia ich porównanie i interpretację.
Merytoryczną trudnością, o jakiej także trzeba wspomnieć, jest interdyscyplinarność badań odnoszących się do PFM. Całościowa ocena implikacji funkcjonowania tych funduszy - prócz oczywistych związków z dziedzinami takimi jak ekonomia, zarządzanie i finanse - wymaga poszerzenia obszaru zainteresowań m.in. o nauki polityczne oraz gospodarkę surowcami mineralnymi i energią. Choć więc monografia z założenia skoncentrowana jest na finansach, to wystąpiła okazjonalna konieczność posiłkowania się danymi i źródłami z innych - często odległych pojęciowo - dyscyplin.
Międzynarodowy charakter działalności PFM i ubóstwo poświęconych im kompleksowych analiz znalazły odzwierciedlenie w doborze odniesień literaturowych. Zdominowany on jest, jak wspomniano, przez źródła zagraniczne, przy czym wiele z nich ma charakter publicystyczny, biznesowy, skrótowy i incydentalny. W znacznej mierze przegląd literatury naukowej posłużył więc ilustracji podejmowanych zjawisk wpływających na PFM lub stanowiących efekt ich działania, nie zaś teoretycznemu tłu omawianej formy inwestycji, bowiem istniejące podstawy w tym względzie są wątłe. Prócz wykorzystania wąskiej grupy opracowań naukowych i analitycznych, ściśle zbieżnych z podejmowaną tematyką, posłużono się istniejącymi zasobami informacyjnymi i raportami autorstwa samych funduszy.
Struktura niniejszej monografii ma budowę implikacyjną, którą syntetycznie zademonstrowano w diagramie 1.
W rozdziale 1 podjęto próbę wyjaśnienia pojęcia oraz zaprezentowania typologii PFM na tle innych kategorii inwestorów instytucjonalnych (tradycyjnych oraz alternatywnych). Przedstawiono miary społecznej istotności tych funduszy, modele ich funkcjonowania oraz formy organizacyjno-prawne, jakie obierane są na świecie przez PFM.
Rozdział 2 obejmuje szacunki skali sumarycznych aktywów PFM na tle innych inwestorów instytucjonalnych (tradycyjnych oraz alternatywnych) oraz systematykę wpływu tych funduszy na gospodarki państw-założycieli, a także odbiorców ich inwestycji. W tej części monografii podjęto próbę nakreślenia charakterystyki PFM, ich możliwie najbardziej aktualnego stanu aktywów w podziale na poszczególne fundusze oraz przykładów znaczniejszych transakcji, jakie były udziałem tych podmiotów w historii.
Istotnym z punktu widzenia celów monografii jest rozdział 3. Zawiera on typologię PFM w świetle dotychczasowych badań naukowych, jak i autorskiej metodyki proponowanej w kontekście zadań stawianych przed PFM. Na podstawie empirycznych badań wszystkich aktywnych w świecie PFM, pogrupowano ich funkcje w następującej hierarchii: solidaryzmu międzypokoleniowego, zarządzania rezerwami walutowymi, rozwoju społeczno-ekonomicznego, zabezpieczenia emerytalnego, stabilizacji makroekonomicznej oraz inwestycji bezpośrednich. Dokonano oceny funkcji wypełnianych przez PFM w stosunku do konkurencyjnych narzędzi polityki finansowej, jak i potencjalnej skuteczności działania.
Domeną rozdziału 4 jest problematyka przejrzystości PFM - newralgiczna z punktu widzenia pozostałych elementów dokonanej analizy oraz wszelkich innych dociekań co do działalności tych podmiotów i ich skutków. W tej części monografii, prócz wyjaśnienia genezy niskich standardów raportowania ze strony większości funduszy, wyszczególniono i zilustrowano czołowe, światowe inicjatywy, których celem było wypracowanie dobrych praktyk informacyjnych, jak i pomiar stopnia otwartości informacyjnej poszczególnych PFM.
Analiza przesłanek tworzenia i źródeł finansowania PFM znalazła się w rozdziale 5. Sporządzono to w ramach zasadniczych kategorii pochodzenia aktywów tych funduszy i rozpatrzono perspektywy napływu środków do omawianych funduszy na podstawie prognozowanych cen surowców i intensywności eksportowej. Analiza ta prowadzi do przekonania co do kontynuacji działalności tej formy inwestycji publicznych w długim okresie.
Obszernym fragmentem monografii jest rozdział 6, który został poświęcony polityce inwestycyjnej PFM. Znalazły się tu rozważania na temat systematyki inwestycji dokonywanych przez PFM na tle ewolucji ogólnego środowiska inwestycyjnego na świecie. W dalszej części tego rozdziału inwestycje przeanalizowano w dwóch głównych ujęciach - według klas aktywów i regionów geograficznych. Ważne miejsce w tych rozważaniach znalazły aktywa alternatywne, co odpowiada zasadniczemu celowi pracy.
W rozdziale 7 poddano analizie metody pomiaru efektywności (tradycyjne oraz alternatywne), wyniki obrazujące skuteczność zarządzania portfelowego oraz zawarto ocenę przyczyn ograniczonych standardów profesjonalnych i informacyjnych w tym zakresie. Ocena efektywności funkcjonowania PFM pozostaje problemem kontrowersyjnym. Stanowi to pochodną zarówno ograniczonego poziomu ogólnych praktyk informacyjnych reprezentowanych przez większość tych funduszy, braku motywacji ze strony ich suwerenów do stawiania tego rodzaju celów, jak i realizacji przez fundusze zamierzeń o charakterze niefinansowym (w tym politycznym), których interpretacja nie jest przedmiotem tej monografii.
W załącznikach (1-80) przedstawiono, opracowane na podstawie licznych źródeł informacji, ujednolicone zakresowo, profile wszystkich działających współcześnie PFM (wraz z możliwie szeroką charakterystyką tych podmiotów, a także ich suwerenów). Załączniki zawierają genezę i nazewnictwo omawianych funduszy, ich model finansowania, organizację funkcjonowania, strategię inwestycyjną, alokację aktywów, świadectwa pomiaru efektywności inwestycyjnej oraz stopień umiędzynarodowienia ich organów.
Monografia ta nie powstałaby, gdyby nie inspiracja ze strony wielu osób i organizacji. Pierwotnym impulsem zainteresowania tak specyficzną tematyką było zamówienie ze strony redakcji Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, w ramach którego dokonano skrótowego, publicystycznego podsumowania działalności PFM pod koniec globalnego kryzysu finansowego lat 2007-2009. Dalsze prace realizowano w zakresie projektów badawczych zleconych przez
JM Rektora Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Kolejnym bodźcem były szeroko zakrojone badania podjęte przy realizacji pionierskiego grantu z Narodowego Centrum Nauki (DEC-2012/07/B/HS5/03797), których owocem była seria współautorskich publikacji i którego środki posłużyły dostępowi do najbardziej kompletnej bazy danych (Sovereign Wealth Fund Institute). Życzliwość okazana przez Sovereign Wealth Fund Institute, a także Sovereign Wealth Center oraz Preqin, ułatwiła porównania między poszczególnymi zasobami baz danych i formułowanie krytycznych wniosków. Wyróżnić także należy zaproszenie ze strony redakcji Oxford University Press do napisania rozdziału w głównej światowej monografii poświęconej tym funduszom.
Niniejsza monografia stanowi zatem zwieńczenie, ale też rozwinięcie, dotychczasowych dociekań autora służących wielostronnej analizie PFM.
Wykaz skrótów
Wstęp
Rozdział 1. Pojęcie, geneza, istotność społeczna i organizacja państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
1.1. Próba definicji państwowych funduszy majątkowych
1.2. Państwowe fundusze majątkowe na tle innych podmiotów inwestycyjnych
1.2.1. Państwowe fundusze majątkowe a powszechne towarzystwa emerytalne
1.2.2. Państwowe fundusze majątkowe a przedsiębiorstwa państwowe
1.3. Formy organizacji działalności państwowych funduszy majątkowych
1.4. Istotność społeczna pojęcia ?państwowe fundusze majątkowe" w Polsce
Podsumowanie
Rozdział 2. Pozycja, rola i systematyka państwowych funduszy majątkowych w globalnym systemie finansowym
Wprowadzenie
2.1. Specyfika globalnej pozycji państwowych funduszy majątkowych
2.2. Szacunki skali światowych instytucji zarządzających aktywami
2.3. Państwowe fundusze majątkowe jako alternatywny inwestor instytucjonalny
2.4. Wpływ państwowych funduszy majątkowych na gospodarki państw-założycieli
2.5. Wpływ państwowych funduszy majątkowych na gospodarki państw-odbiorców inwestycji
2.6. Państwowe fundusze majątkowe na tle tradycyjnych inwestorów instytucjonalnych
2.7. Państwowe fundusze majątkowe na tle alternatywnych inwestorów instytucjonalnych
2.8. Państwowe fundusze majątkowe wobec innych inwestorów publicznych
2.9. Charakterystyka światowych państwowych funduszy majątkowych
2.10. Przykłady działalności transakcyjnej państwowych funduszy majątkowych
Podsumowanie
Rozdział 3. Funkcje państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
3.1. Geneza państwowych funduszy majątkowych i analiza ich funkcji jako problem badawczy
3.2. Państwowe fundusze majątkowe jako instrument polityki finansowej
3.2.1. Państwowe fundusze majątkowe jako narzędzie polityki alokacyjnej
3.2.2. Państwowe fundusze majątkowe jako narzędzie polityki redystrybucyjnej
3.2.3. Państwowe fundusze majątkowe jako narzędzie polityki stabilizacyjnej
3.3. Funkcje państwowych funduszy majątkowych - metodyka
3.3.1. Typologia Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW)
3.3.2. Typologia Banku Światowego
3.3.3. Typologia PricewaterhouseCoopers
3.3.4. Typologia Sovereign Wealth Fund Institute
3.3.5. Typologia J. A. McCahery'ego i A. de Roode'a
3.4. Propozycja autorskiej klasyfikacji
3.4.1. Państwowe fundusze majątkowe solidaryzmu międzypokoleniowego
3.4.2. Państwowe fundusze majątkowe efektywnego zarządzania rezerwami walutowymi
3.4.3. Państwowe fundusze majątkowe rozwoju społeczno-ekonomicznego
3.4.4. Państwowe fundusze majątkowe zabezpieczenia emerytalnego
3.4.5. Państwowe fundusze majątkowe stabilizacji makroekonomicznej
3.4.6. Państwowe fundusze majątkowe inwestycji bezpośrednich
3.5. Ocena państwowych funduszy majątkowych jako narzędzia polityki finansowej
Podsumowanie
Rozdział 4. Przejrzystość i regulacja działalności państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
4.1. Pojęcie przejrzystości państwowych funduszy majątkowych
4.2. Geneza ograniczonej przejrzystości państwowych funduszy majątkowych na tle innych instytucji finansowych
4.3. Przykłady oceny przejrzystości informacyjnej państwowych funduszy majątkowych
4.3.1. Tablica wyników Trumana
4.3.2. Wskaźnik przejrzystości Linaburga-Maduella
4.3.3. Zasady z Santiago
4.4. Obserwacje empiryczne przejrzystości państwowych funduszy majątkowych
4.5. Perspektywy zwiększenia przejrzystości i odpowiedzialności społecznej państwowych funduszy majątkowych
Podsumowanie
Rozdział 5. Przesłanki tworzenia i źródła finansowania państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
5.1. Przesłanki tworzenia państwowych funduszy majątkowych
5.2. Źródła finansowania państwowych funduszy majątkowych
5.3. Perspektywy finansowania państwowych funduszy majątkowych
5.3.1. Rezerwy surowcowe
5.3.2. Ceny surowców
5.3.3. Intensywność eksportowa
Podsumowanie
Rozdział 6. Polityka inwestycyjna państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
6.1. Systematyka działalności inwestycyjnej państwowych funduszy majątkowych
6.2. Indeks państwowych funduszy majątkowych
6.3. Ogólne tendencje globalnego rynku zarządzania aktywami i ich znaczenie dla działalności państwowych funduszy majątkowych
6.4. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych według miejsca pochodzenia funduszy
6.4.1. Państwowe fundusze majątkowe Ameryki Północnej
6.4.2. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Ameryki Łacińskiej
6.4.3. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Europy
6.4.4. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Bliskiego Wschodu
6.4.5. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Afryki
6.4.6. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Azji
6.4.7. Państwowe fundusze majątkowe z regionu Australazji
6.5. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w ujęciu rodzajowym
6.5.1. Struktura portfeli światowych państwowych funduszy majątkowych według klas aktywów
6.5.2. Zaangażowanie światowych państwowych funduszy majątkowych w poszczególne klasy aktywów
6.6. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w aktywa alternatywne
6.6.1. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w private equity
6.6.2. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w nieruchomości
6.6.3. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w infrastrukturę
6.6.4. Inwestycje państwowych funduszy majątkowych w fundusze hedgingowe
Podsumowanie
Rozdział 7. Efektywność działania państwowych funduszy majątkowych
Wprowadzenie
7.1. Pomiar efektywności działania państwowych funduszy majątkowych jako wyzwanie teoretyczne i praktyczne
7.2. Tradycyjne metody pomiaru efektywności portfelowej
7.2.1. Nominalne stopy zwrotu
7.2.2. Alfa Jensena
7.2.3. Wskaźnik Sharpe'a
7.2.4. Wskaźnik Sortino
7.2.5. Wskaźnik informacji0
7.3. Alternatywne metody pomiaru efektywności portfelowej
7.3.1. Pozostałe nietradycyjne metody pomiaru efektywności inwestycyjnej
7.3.2. Inteligentna beta jako nowe podejście do pomiaru efektywności inwestycyjnej
7.4. Empiryczne przykłady pomiaru efektywności działania państwowych funduszy majątkowych
7.4.1. Państwowe fundusze majątkowe publikujące wyniki inwestycyjne odniesione do ryzyka
7.4.2. Wybrane wyniki państwowych funduszy majątkowych odniesione do ryzyka
Podsumowanie
Zakończenie
Bibliografia
Załączniki