Współczesne organizacje działają w ekosystemie, którego uczestnicy nie są skazani na adaptację do otoczenia, ale je współtworzą, nawiązując różnego rodzaju relacje międzyorganizacyjne. Czynią to, by umocnić swoją pozycję w środowisku, lepiej wykorzystać posiadane zasoby i umiejętności, zwiększyć swoją innowacyjność i efektywność oraz ograniczyć niepewność otoczenia, a w konsekwencji uzyskać rentę relacyjną.
Rosnąca wciąż potrzeba współdziałania powoduje, że organizacje przestały być bytami atomistycznymi, "samodzielnymi wyspami", a stały się podmiotami zakotwiczonymi w układach relacji międzyorganizacyjnych (diad i sieci). Jednocześnie każda organizacja sama w sobie stanowi splot wielu wzajemnie powiązanych ze sobą relacji wewnętrznych, zarówno horyzontalnych, jak i wertykalnych, o różnym charakterze i stopniu sformalizowania.
Tworzenie i rozwijanie więzi wewnątrz i międzyorganizacyjnych wymaga chęci do współpracy, zaangażowania i zaufania, wzajemności, ale także odpowiedniego przywództwa, które determinują różnorodne czynniki o egzo i endogenicznym charakterze. Wobec tego obszar zarządzania relacjami charakteryzuje eklektyzm zagadnień i problemów.
Mimo że relacje wewnątrz i międzyorganizacyjne są przedmiotem badań od wielu lat, to z uwagi na ich istotę, wieloaspektowość i złożoność wciąż pozostają w głównym nurcie dyskusji w naukach o zarządzaniu, stanowiąc również ważny dyskurs dla praktyki gospodarczej.
Aktualność i znaczenie niniejszej problematyki stały się przesłanką do zorganizowania przez Katedrę Zarządzania Politechniki Łódzkiej, pod patronatem Komitetu Nauk Organizacji i Zarządzania Polskiej Akademii Nauk, Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej z cyklu "Zarządzanie rozwojem organizacji", którą poświęcono właśnie zagadnieniom postrzegania i funkcjonowania organizacji w sieci relacji. Artykuły zamieszczone w tym numerze kwartalnika "Organizacja i Kierowanie" nawiązują do niniejszej tematyki, obrazując jednocześnie wielość i różnorodność problemów z nią związanych.
Ewa Stańczyk-Hugiet, wykorzystując teorię zależności i przedstawiając jej podstawowe założenia, podejmuje dyskusję nad współzależnym kontekstem oraz zależnością od zasobów, by określić asocjacje zależności w perspektywie relacji międzyorganizacyjnych. Tym samym wskazuje na rolę teorii zależności w zrozumieniu tego, jak organizacje o małej sile przetargowej mogą doświadczać możliwości wpływania na otoczenie i wykorzystywania układów relacyjnych umożliwiających im trwanie i rozwój.
W tym nurcie rozważań mieści również opracowanie Sylwii Stańczyk, która podejmuje problematykę sieci międzyorganizacyjnej z perspektywy założeń ekologów organizacji. Dokonując porównania istoty i architektury sieci w ujęciu strategicznymi i ekologicznym, Autorka określa kryteria, które wskazują konieczność utrzymywania właściwych podstaw teoriopoznawczych ekosystemów biznesu.
Z kolei Piotr Pachura dokonuje identyfikacji relacji międzyorganizacyjnych w kontekście ontologii przestrzeni. Proponuje przy tym konceptualny model "diamentu przestrzeni", obrazujący cztery podstawowe wymiary "przestrzenne". Tym samym wskazuje na znaczenie przestrzeni jako kategorii interpretacyjnej w naukach o zarządzaniu, co może stanowić element dyskusji nad rozpoznawaniem wyzwań, przed którymi stają współczesne organizacje.
Następnych pięć artykułów podejmuje problem relacji organizacji w perspektywie strategicznej. Elżbieta Urbanowska-Sojkin omawia możliwości wykorzystania koncepcji "ścieżki zależności" do wyjaśniania procesu "utrwalania" sposobów działania przedsiębiorstwa w warunkach niepewności. Przy czym głównym przedmiotem swoich rozważań czyni wybory strategiczne indukujące stan nieelastyczności czy swoistej bezwładności.
Identyfikacji i próby wyjaśnienia zjawiska, tzw. uzależnienia strategicznego organizacji od sieci międzyorganizacyjnej, w której dany podmiot funkcjonuje, podjęli się Janusz Marek Lichtarski, Katarzyna Piórkowska oraz Krzysztof Ćwik. Autorzy przedstawili podstawowe przesłanki rozkładu sił i zakorzenienia w sieci międzyorganizacyjnej, omówili aspekt pozycji w sieci w konfrontacji z osiąganymi korzyściami i możliwością wywierania wpływu oraz wyjaśnili aspekt uzależnienia strategicznego zarówno z perspektywy uczestnika sieci, jak i jej integratora.
Aleksandra Sus, w oparciu o przegląd literatury, dokonała analizy triady: mikrostrategia - otwarta strategia - ekosystem, podejmując próbę określenia związków zachodzących między nimi. Autorka konkluduje, że otwarta strategia wymaga odpowiednich działań w obszarze mikro, tworząc grunt do rozwoju skali makro. Zmiany te zachodzą symultanicznie, nie przyjmując bezpośrednio charakteru hierarchicznego, ale charakter hierarchiczno-współtworzący.
Problem świadomości sieciowej oraz rozpoznania logik strategii relacyjnej, wynikających ze stosowanych w literaturze ram teoretycznych i badań nad relacjami międzyorganizacyjnymi, podjął Wojciech Czakon. Autor wyodrębnił trzy logiki: strukturalną, zasobową oraz tworzenia wartości, a następnie przyjął pozycję racjonalności praktycznej, by rozwinąć wątek postrzegania otoczenia sieciowego, obrazu sieci oraz świadomości sieciowej. W toku prowadzonych rozważań stwierdził, że świadomość sieciowa jest niska i cechuje się postrzeganiem przede wszystkim relacji bezpośrednich.
Natomiast inne spojrzenie na źródła potencjału konkurencyjnego organizacji prezentują Jerzy Rokita i Agnieszka Dziubińska. Bazując na zasobowym podejściu do przewagi konkurencyjnej i teoretycznych podstawach teorii złożoności, autorzy identyfikują procesy odpowiedzialne za twórcze wykorzystanie zasobów w organizacji, i w konsekwencji za przewagę konkurencyjną, wskazując m.in. ma potrzebę nowego ujęcia przywództwa.
Dlatego też kolejne artykuły koncentrują się na aspektach przywództwa w organizacjach uwikłanych w różnego typu relacje. Wojciech Dyduch i Mariusz Bratnicki, w oparciu o krytyczny przegląd literatury, zaproponowali autorski model procesu strategicznego przywództwa zorientowanego na tworzenie wartości. Przedstawili jednocześnie wyniki badań empirycznych analizujących poziom przywództwa strategicznego, godzenie sprzeczności w wymiarach przywództwa oraz powiązanie przywództwa z tworzeniem wartości w organizacjach w Polsce.
Michał Organa i Jerzy Niemczyk identyfikują typy przywództwa charakterystyczne dla określonych poziomów sieci organizacyjnej. Czyniąc przedmiotem rozważań, z jednej strony, teorie przywództwa transakcyjnego, transformacyjnego i transcendentalnego, autentycznego, integracyjnego, strategicznego, globalnego, teorie przywództwa w warunkach złożoności oraz teorie przywództwa autorstwa J. Collinsa, K. Blancharda i G.C. Averyego, z drugiej zaś poziomy rozwoju sieci wyodrębnione w zależności od rodzaju renty sieciowej.
Natomiast przywództwo w kontekście pozytywnym z uwzględnieniem kapitału psychologicznego, jako czynnika wyzwalającego autentyczność lidera, omówił Przemysław Zbierowski. Na podstawie badań empirycznych autor stwierdził, że przywództwo autentyczne znajduje się pod umiarkowanym wpływem kapitału psychologicznego, a w szczególności zauważył, że nadzieja wpływa na samoświadomość, a optymizm i odporność wpływają na zinternalizowaną perspektywę moralną.
Kolejne dwa opracowania poruszają problem kapitału relacyjnego. Anna Walecka i Aneta Zelek analizują wpływ kapitału relacyjnego na wzmocnienie działań prewencyjnych i interwencyjnych w przedsiębiorstwach wobec zjawisk kryzysowych i dekoniunkturalnych. W oparciu o wyniki badań empirycznych autorki potwierdzają zależność między nasileniem i jakością różnego rodzaju relacji firm z interesariuszami w otoczeniu gospodarczym a ich faktyczną kondycją ekonomiczną i przyszłymi perspektywami wzrostu.
Wiesław Matwiejczuk i Justyna Grześ-Bukłaho omówili znaczenie kapitału relacyjnego w funkcjonowaniu przedsiębiorstw deweloperskich. Przeprowadzone badania wskazały na istotną rolę pozytywnych relacji zarówno z klientami, pracownikami, partnerami biznesowymi, jak i podwykonawcami.
W zarządzaniu relacjami wewnątrz i międzyorganizacyjnymi bardzo istotną rolę pełni zaufanie. Dlatego też kolejne artykuły koncentrują się właśnie na nim. Katarzyna Czernek wyjaśnia, w jaki sposób zakorzenienie społeczne służy budowaniu zaufania w biznesowej współpracy między partnerami na przykładzie branży turystycznej. Wykorzystując wyniki badań jakościowych, autorka wykazała, że zakorzenienie społeczne sprzyja budowaniu zaufania w różnych jego wymiarach, zarówno kognitywnym, jak i afektywnym, co z kolei służy podejmowaniu, rozwojowi i efektom współpracy w sektorze turystycznym.
Problem zaufania w relacjach międzyorganizacyjnych podejmują także Dagmara Lewicka, Monika Pec i Anna Słaby, koncentrując się na relacjach handlowych. Szczegółowym rozważaniom poddano tu znaczenie źródeł zaufania w poszczególnych etapach rozwoju relacji, potencjalne korzyści osiągane w relacjach opartych na zaufaniu oraz przyczyny zaufania i nieufności omawiane w kontekście relacji formalnych i nieformalnych w wybranym przedsiębiorstwie handlowym.
Regina Lenart-Gansiniec identyfikuje wielopoziomowy związek między zaufaniem a crowdsourcingiem w kontekście organizacji publicznych. Uwzględniając perspektywę organizacji, społeczności wirtualnej oraz technologii, stwierdza, że zaufanie jest uznawane za centralny element oraz jeden z warunków powodzenia projektów crowdsoucingowych inicjowanych przez organizacje publiczne.
Zaufanie w relacjach pracowniczych staje się przedmiotem rozważań artykułu Agnieszki Sopińskiej. Autorka w szczególności identyfikuje skalę i częstotliwość występowania zjawisk patologicznych, obniżających stopień zaufania interpersonalnego w przedsiębiorstwie w przekroju poszczególnych grup interesariuszy wewnętrznych, obrazując omawiane kwestie wynikami badań empirycznych.
Budowanie relacji z pracownikami z perspektywy działań związanych z wdrażaniem idei społecznej odpowiedzialności biznesu omawiają Agnieszka Furmańska Maruszak i Agata Sudolska. Na podstawie badań przeprowadzonych w przedsiębiorstwach funkcjonujących w Polsce autorki identyfikują, z jednej strony, działania w zakresie wdrażania koncepcji CSR zorientowane na budowanie relacji z pracownikami, z drugiej zaś dokonują oceny ich przydatności w kształtowaniu zachowań pracowników pożądanych przez kadrę kierowniczą.
Iwona Escher, Aldona Glińska-Neweś i Paweł Brzustewicz podejmują dyskusję na temat kończenia relacji biznesowej, określając rolę, jaką w tym procesie odgrywają więzi osobiste łączące partnerów relacji. Prezentując wyniki badań empirycznych, autorzy stwierdzają, że w badanych podmiotach więź osobista nawiązana między pracownikami dwóch stron relacji jest zazwyczaj postrzegana jako istotny czynnik powstrzymujący decyzję o zakończeniu relacji biznesowej, a tym samym wspierający jej utrzymanie.
Na kształtowaniu relacji z klientem koncertuje się artykuł Arkadiusza Kawy. Autor przyjął tu perspektywę rozwijającego się handlu elektronicznego, a w szczególności handlu zintegrowanego wielokanałowo. Dokonując przeglądu literatury, autor wskazuje szanse i bariery wdrożenia koncepcji omnichannel, konkludując, że w praktyce gospodarczej wydaje się to być nadal zadaniem stosunkowo trudnym.
Ciekawe spojrzenie na relacyjność i profesjonalizm w zarządzaniu prezentują Teresa Kraśnicka, Tomasz Ingram i Katarzyna Bratnicka-Myśliwiec, wybierając na przedmiot rozważań przedsiębiorstwo rodzinne. Autorzy dokonują empirycznej weryfikacji tego, w jakim stopniu tożsamość przedsiębiorstwa rodzinnego oraz jego relacyjność, rozumiana przez więzi pomiędzy rodziną i pracownikami, kształtują poziom profesjonalizacji zarządzania przedsiębiorstwem rodzinnym.
W kolejnych artykułach kontekst relacyjny jest analizowany z perspektywy wybranych zagadnień związanych z procesami zarządzania wiedzą i innowacjami. Andrzej Lis omawia relacyjny wymiar zdolności organizacji do absorpcji wiedzy zewnętrznej, wykorzystując w tym celu metodę systematycznego przeglądu literatury. Tym samym autor określił, z jednej strony, dotychczasowy wkład w rozwój badań w zakresie relacyjnej zdolności absorpcyjnej organizacji, z drugiej zaś potencjalne pola przyszłych eksploracji w tym obszarze.
Aleksandra Hauke-Lopes koncentruje się na skutecznym transferze wiedzy w oparciu o diagnozę kluczowych elementów architektury powiązania sieciowego na rynku zagranicznym. Architektura powiązania jest tu rozpatrywana w kontekście strategicznej sieci biznesowej, pozwalającej dopasować strukturę wewnętrzną i zewnętrzną do przyjętej strategii działania na odmiennym kulturowo rynku zagranicznym.
Proces dzielenia się wiedzą jest przedmiotem rozważań w artykule Sylwii Flaszewskiej i Agnieszki Zakrzewskiej-Bielawskiej, przy czym autorki skoncentrowały się tu na czynnikach organizacyjnych zapewniających jego skuteczność. W oparciu o wyniki badań przeprowadzonych w grupie przedsiębiorstw high-tech stwierdzono, że atrybutami struktury organizacyjnej silnie sprzyjającymi dzieleniu się wiedzą w organizacji jest wysoka elastyczność i sieciowość, zaś proces ten hamują wysoka centralizacja i formalizacja.
Z kolei Wioletta Mierzejewska i Agnieszka Sopińska podjęły problem współpracy w obszarze działalności badawczo-rozwojowej, wskazując jednocześnie na rolę prac B+R w działalności innowacyjnej przedsiębiorstwa. Autorki zaproponowały cztery teoretyczne modele współpracy w obszarze B+R w grupach kapitałowych, które następnie zweryfikowano empirycznie. Badania potwierdziły możliwość stosowania różnych modeli współpracy w zakresie prac B+R w grupach kapitałowych oraz relatywną trudność realizacji modelu zintegrowanego.
Kontynuując wątek innowacyjności przedsiębiorstw, Maciej Zastempowski podejmuje próbę identyfikacji działań składających się na proces innowacyjny polskich MSP. Autor omawia ewolucję modeli procesu innowacyjnego, wyszczególniając ich pięć generacji, od modeli podażowych po modele sieciowe, a następnie w toku badań empirycznych identyfikuje proces innowacyjny polskich MSP. Uzyskane wyniki pozwoliły Mu stwierdzić, że większość z tych firm wykorzystuje (krótkie) popytowe modele procesu innowacyjnego.
Edyta Gwarda-Gruszczyńska podejmuje problem dyfuzji innowacji w kontekście komercjalizacji kluczowych technologii wspomagających (KET). Na bazie studiów literaturowych autorka wskazuje na znaczenie dyfuzji innowacji powstających w oparciu o KET dla rozwoju gospodarczego, w tym podniesienia przewagi konkurencyjnej regionów i poszczególnych krajów, a także przedsiębiorstw w nich działających.
Oceny wpływu potencjału desorpcyjnego dawców technologii na skuteczność procesu ich absorpcji przez działające w Polsce przedsiębiorstwa finansowe dokonuje Waldemar Glabiszewski. Na podstawie badań empirycznych Autor stwierdza, że wyselekcjonowanie dawcy o odpowiednio rozwiniętym potencjale desorpcyjnym pozwala przedsiębiorstwom finansowym łatwiej zrealizować proces absorpcji innowacyjnej technologii, ale przede wszystkim umożliwia im osiągnąć lepsze efekty.
Bogdan Nogalski i Przemysław Niewiadomski podejmują próbę oceny relacji uelastyczniających procesy implementacyjne. Autorzy dowodzą, że im większy potencjał wytwórcy do budowania sieci relacji, tym wyższy poziom jego elastyczności implementacyjnej. Przez szczegółową analizę przypadku procesu implementacji wybranego komponentu zauważają, że dobre relacje między partnerami - wskutek zwiększania się serii produkcji mogą implikować spadek jej kosztów jednostkowych.
Z kolei Leszek Bohdanowicz podejmuje problem powoływania do rad nadzorczych polskich spółek publicznych pracowników uczelni i osób mających stopień naukowy z perspektywy teorii zależności od zasobów. Przeprowadzone badania w spółkach notowanych na GPW w Warszawie wskazały, że na obecność pracowników naukowych w radach nadzorczych pozytywny wpływ mają: własność menedżerska, własność państwa oraz liczebność rad nadzorczych, zaś negatywny - wielkość spółki.
Artykuły przedstawione w tym wydaniu Kwartalnika obrazują różnorodność problemów związanych z funkcjonowaniem organizacji w sieciach relacji. Autorzy wyrażają nadzieję, że będą one stanowić inspirację do dalszych dyskusji i poszukiwań naukowo-badawczych.
[[[separator]]]Stefan Lachiewicz, Agnieszka Zakrzewska-Bielawska
WSTĘP
Ewa Stańczyk-Hugiet
IMPLIKACJE TEORII ZALEŻNOŚCI W BADANIACH RELACJI
IMPLICATIONS OF RESOURCE DEPENDENCE THEORY IN RESEARCHING RELATIONS
Sylwia Stańczyk
SIEĆ W JĘZYKU EKOLOGÓW ORGANIZACJI
THE NETWORK IN ORGANIZATIONAL ECOLOGISTS INTERPRETATION
Piotr Pachura
IDENTYFIKACJA RELACJI ORGANIZACYJNYCH W KONTEKŚCIE ONTOLOGII PRZESTRZENI
THE IDENTIFICATION OF ORGANIZATIONAL RELATIONS IN A CONTEXT OF ONTOLOGY OF SPACE
Elżbieta Urbanowska-Sojkin
WYBORY STRATEGICZNE - U PODSTAW "BEZWŁADNOŚCI" PRZEDSIĘBIORSTW W WARUNKACH NIEPEWNOŚCI
STRATEGIC CHOICES AT THE BASIS OF CORPORATE "INERTIA" IN ENVIRONMENTAL UNCERTAINTY
Janusz Marek Lichtarski, Katarzyna Piórkowska, Krzysztof Ćwik
UZALEŻNIENIE STRATEGICZNE: PERSPEKTYWA SIECI MIĘDZYORGANIZACYJNYCH
STRATEGIC ADDICTION: INTER-ORGANIZATIONAL NETWORKS PERSPECTIVE
Aleksandra Sus
MIKRO- I OTWARTA STRATEGIA. KONTEKST EKOSYSTEMU
MICRO- AND OPEN STRATEGY IN AN ECOSYSTEM CONTEXT
Wojciech Czakon
ŚWIADOMOŚĆ SIECIOWA W STRATEGIACH RELACYJNYCH
NETWORK AWARENESS IN NETWORK STRATEGIES
Jerzy Rokita, Agnieszka Dziubińska
INNE SPOJRZENIE NA ŹRÓDŁA POTENCJAŁU KONKURENCYJNEGO ORGANIZACJI
DIFFERENTAPPROACH TO THE SOURCES OF COMPETITIVE POTENTIAL OF THE ORGANIZATION
Wojciech Dyduch, Mariusz Bratnicki
PRZYWÓDZTWO STRATEGICZNE A TWORZENIE WARTOŚCI W ORGANIZACJACH
STRATEGIC LEADERSHIP AND VALUE CREATION IN ORGANIZATIONS
Michał Organa, Jerzy Niemczyk
PRZYWÓDZTWO W SIECIACH MIĘDZYORGANIZACYJNYCH - PERSPEKTYWA POZIOMÓW ROZWOJU SIECI
LEADERSHIP IN INTERORGANIZATIONAL NETWORKS - PERSPECTIVE OF NETWORK DEVELOPMENT LEVELS
Przemysław Zbierowski
PRZYWÓDZTWO W KONTEKŚCIE POZYTYWNYM - AUTENTYCZNOŚĆ LIDERA I KAPITAŁ PSYCHOLOGICZNY
LEADERSHIP IN POSITIVE CONTEXT- AUTENTHICITY OF THE LEADER AND PSYCHOLOGICAL CAPITAL
Anna Walecka, Aneta Zelek
KAPITAŁ RELACYJNY FIRM W PREWENCJI I INTERWENCJI ANTYKRYZYSOWEJ
RELATIONAL CAPITAL IN CRISIS PREVENTION AND INTERVENTION
Wiesław Matwiejczuk, Justyna Grześ-Bukłaho
KAPITAŁ RELACYJNY W FUNKCJONOWANIU PRZEDSIĘBIORSTWA DEWELOPERSKIEGO
RELATIONAL CAPITAL IN THE FUNCTIONING OF THE DEVELOPMENT ENTERPRISE
Katarzyna Czernek
ZAKO RZENIENIE S POŁECZNE JAKO STYMU LANTA ZAU FANIA W KOOPERACJI PRZEDSIĘBIORSTW TURYSTYCZNYCH
SOCIAL EMBEDDEDNESS AS A STIMULANT OF TRUST IN TOURIST ENTREPRENEURS COOPERATION
Dagmara Lewicka, Monika Pec, Anna Słaby
ZAUFANIE W RELACJACH MIĘDZYORGANIZACYJNYCH NA PRZYKŁADZIE PRZEDSIĘBIORSTWA HANDLOWEGO
TRUST IN INTERORGANIZATIONAL RELATIONSHIPS ON THE EXAMPLE OF A TRADING COMPANY
Regina Lenart-Gansiniec
ZAUFANIE A CROWDSOURCING W ORGANIZACJACH PUBLICZNYCH
TRUST AND CROWDSOURCING IN PUBLIC ORGANISATIONS
Agnieszka Sopińska
ZJAWISKA PATOLOGICZNE OBNIŻAJĄCE STOPIEŃ ZAUFANIA W PRZEDSIĘBIORSTWIE
PATHOLOGICAL PHENOMENA REDUCING TRUST IN AN ENTERPRISE
Agnieszka Furmańska-Maruszak, Agata Sudolska
RELACJ E Z PRACOWNI KAM I JAKO OBSZAR WDRAŻANIA CSR
RELATIONSHIPS WITH EMPLOYEES AS THE AREA OF CSR IMPLEMENTATION
Iwona Escher, Aldona Glińska-Neweś, Paweł Brzustewicz
ZNACZENIE OSOBISTYCH WIĘZI PARTNERÓW RELACJI BIZNESOWEJ NA ETAPIE JEJ KOŃCZENIA
THE IMPORTANCE OF PERSONAL TIES BETWEEN BUSINESS PARTNERS FOR THE RELATIONSHIP ENDING
Arkadiusz Kawa
KSZTAŁTOWANIE RELACJI Z KLIENTAMI W HANDLU ZINTEGROWANYM WIELOKANAŁOWO
RELATIONSHIPS FORMATION WITH CONSUMERS IN OMNICHANNEL STRATEGY
Teresa Kraśnicka, Tomasz Ingram, Katarzyna Bratnicka-Myśliwiec
RELACYJNOŚĆ I PROFESJONALIZACJA PRZEDSIĘBIORSTWA RODZINNEGO
RELATEDNESS AND PROFESSIONALIZATION OF FAMILY FIRMS
Andrzej Lis
RELACYJNY WYMIAR ZDOLNOŚCI ORGANIZACJI DO ABSORPCJI WIEDZY ZEWNĘTRZNEJ
RELATIVE DIMENSION OF ORGANISATION'S CAPACITY TO ABSORB EXTERNAL KNOWLEDGE
Aleksandra Hauke-Lopes
ELEM ENTY ARCHITEKTU RY POWIĄZANIA WARU NKUJĄCE SKUTECZNY TRANSFER WIEDZY - UJĘCIE KONCEPCYJNE
ELEMENTS OF NETWORK ARCHITECTURE IMPACTING THE EFFECTIVE KNOWLEDGE TRANSFER IN FOREIGN MARKET - CONCEPTUAL APPROACH
Sylwia Flaszewska, Agnieszka Zakrzewska-Bielawska
STRUKTURA ORGANIZACYJNA JAKO WSPARCIE DLA PROCESU DZIELENIA SIĘ WIEDZĄ W PRZEDSIĘBIORSTWIE
ORGANIZATIONAL STRUCTURE AS A SUPPORT FOR PROCESS OF KNOWLEDGE SHARING IN ENTERPRISE
Wioletta Mierzejewska, Agnieszka Sopińska
MODELE WSPÓŁPRACY W ZAKRESIE PRAC BADAWCZO-ROZWOJOWYCH W GRUPACH KAPITAŁOWYCH
MODELS OF R&D COOPERATION IN HOLDINGS
Maciej Zastempowski
MODEL PROCESU INNOWACYJNEGO POLSKICH MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW
POLISH SMALL AND MEDUIM-SIZED ENTERPRISES MODEL OF INNOVATION PROCES
Edyta Gwarda-Gruszczyńska
DYFUZJA INNOWACJI - NASTĘPSTWO KOMERCJALIZACJI NOWYCH TECHNOLOGII
INNOVATION DIFUSION - NEXTSTEP OUT OF COMMERCIALIZATION OF NEW TECHNOLOGIES
Waldemar Glabiszewski
POTENCJAŁ DESORPCYJNY DAWCÓW TECHNOLOGII W PROCESIE ICH TRANSFERU DO PRZEDSIĘBIORSTW FINANSOWYCH
THE DESORPTIVE CAPACITY OF TECHNOLOGY GIVERS IN THE PROCESS OF THEIR TRANSFER TO FINANCIAL COMPANIES
Bogdan Nogalski, Przemysław Niewiadomski
PRÓBA OCENY RELACJI UELASTYCZNIAJĄCYCH PROCESY IMPLEMENTACYJNE
ATTEMPT TO ASSESS RELATIONSHIPS THAT MAKE THE IMPLEMENTATION OF PROCESSES FLEXIBLE
Leszek Bohdanowicz
PRACOWNICY NAUKOWI W RADACH NADZORCZYCH POLSKICH SPÓŁEK PUBLICZNYCH
ACADEMICS ON SUPERVISORY BOARDS OF POLISH LISTED COMPANIES
KOMITET NAUK ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA PAN
SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE
Opis
Wstęp
Współczesne organizacje działają w ekosystemie, którego uczestnicy nie są skazani na adaptację do otoczenia, ale je współtworzą, nawiązując różnego rodzaju relacje międzyorganizacyjne. Czynią to, by umocnić swoją pozycję w środowisku, lepiej wykorzystać posiadane zasoby i umiejętności, zwiększyć swoją innowacyjność i efektywność oraz ograniczyć niepewność otoczenia, a w konsekwencji uzyskać rentę relacyjną.
Rosnąca wciąż potrzeba współdziałania powoduje, że organizacje przestały być bytami atomistycznymi, "samodzielnymi wyspami", a stały się podmiotami zakotwiczonymi w układach relacji międzyorganizacyjnych (diad i sieci). Jednocześnie każda organizacja sama w sobie stanowi splot wielu wzajemnie powiązanych ze sobą relacji wewnętrznych, zarówno horyzontalnych, jak i wertykalnych, o różnym charakterze i stopniu sformalizowania.
Tworzenie i rozwijanie więzi wewnątrz i międzyorganizacyjnych wymaga chęci do współpracy, zaangażowania i zaufania, wzajemności, ale także odpowiedniego przywództwa, które determinują różnorodne czynniki o egzo i endogenicznym charakterze. Wobec tego obszar zarządzania relacjami charakteryzuje eklektyzm zagadnień i problemów.
Mimo że relacje wewnątrz i międzyorganizacyjne są przedmiotem badań od wielu lat, to z uwagi na ich istotę, wieloaspektowość i złożoność wciąż pozostają w głównym nurcie dyskusji w naukach o zarządzaniu, stanowiąc również ważny dyskurs dla praktyki gospodarczej.
Aktualność i znaczenie niniejszej problematyki stały się przesłanką do zorganizowania przez Katedrę Zarządzania Politechniki Łódzkiej, pod patronatem Komitetu Nauk Organizacji i Zarządzania Polskiej Akademii Nauk, Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej z cyklu "Zarządzanie rozwojem organizacji", którą poświęcono właśnie zagadnieniom postrzegania i funkcjonowania organizacji w sieci relacji. Artykuły zamieszczone w tym numerze kwartalnika "Organizacja i Kierowanie" nawiązują do niniejszej tematyki, obrazując jednocześnie wielość i różnorodność problemów z nią związanych.
Ewa Stańczyk-Hugiet, wykorzystując teorię zależności i przedstawiając jej podstawowe założenia, podejmuje dyskusję nad współzależnym kontekstem oraz zależnością od zasobów, by określić asocjacje zależności w perspektywie relacji międzyorganizacyjnych. Tym samym wskazuje na rolę teorii zależności w zrozumieniu tego, jak organizacje o małej sile przetargowej mogą doświadczać możliwości wpływania na otoczenie i wykorzystywania układów relacyjnych umożliwiających im trwanie i rozwój.
W tym nurcie rozważań mieści również opracowanie Sylwii Stańczyk, która podejmuje problematykę sieci międzyorganizacyjnej z perspektywy założeń ekologów organizacji. Dokonując porównania istoty i architektury sieci w ujęciu strategicznymi i ekologicznym, Autorka określa kryteria, które wskazują konieczność utrzymywania właściwych podstaw teoriopoznawczych ekosystemów biznesu.
Z kolei Piotr Pachura dokonuje identyfikacji relacji międzyorganizacyjnych w kontekście ontologii przestrzeni. Proponuje przy tym konceptualny model "diamentu przestrzeni", obrazujący cztery podstawowe wymiary "przestrzenne". Tym samym wskazuje na znaczenie przestrzeni jako kategorii interpretacyjnej w naukach o zarządzaniu, co może stanowić element dyskusji nad rozpoznawaniem wyzwań, przed którymi stają współczesne organizacje.
Następnych pięć artykułów podejmuje problem relacji organizacji w perspektywie strategicznej. Elżbieta Urbanowska-Sojkin omawia możliwości wykorzystania koncepcji "ścieżki zależności" do wyjaśniania procesu "utrwalania" sposobów działania przedsiębiorstwa w warunkach niepewności. Przy czym głównym przedmiotem swoich rozważań czyni wybory strategiczne indukujące stan nieelastyczności czy swoistej bezwładności.
Identyfikacji i próby wyjaśnienia zjawiska, tzw. uzależnienia strategicznego organizacji od sieci międzyorganizacyjnej, w której dany podmiot funkcjonuje, podjęli się Janusz Marek Lichtarski, Katarzyna Piórkowska oraz Krzysztof Ćwik. Autorzy przedstawili podstawowe przesłanki rozkładu sił i zakorzenienia w sieci międzyorganizacyjnej, omówili aspekt pozycji w sieci w konfrontacji z osiąganymi korzyściami i możliwością wywierania wpływu oraz wyjaśnili aspekt uzależnienia strategicznego zarówno z perspektywy uczestnika sieci, jak i jej integratora.
Aleksandra Sus, w oparciu o przegląd literatury, dokonała analizy triady: mikrostrategia - otwarta strategia - ekosystem, podejmując próbę określenia związków zachodzących między nimi. Autorka konkluduje, że otwarta strategia wymaga odpowiednich działań w obszarze mikro, tworząc grunt do rozwoju skali makro. Zmiany te zachodzą symultanicznie, nie przyjmując bezpośrednio charakteru hierarchicznego, ale charakter hierarchiczno-współtworzący.
Problem świadomości sieciowej oraz rozpoznania logik strategii relacyjnej, wynikających ze stosowanych w literaturze ram teoretycznych i badań nad relacjami międzyorganizacyjnymi, podjął Wojciech Czakon. Autor wyodrębnił trzy logiki: strukturalną, zasobową oraz tworzenia wartości, a następnie przyjął pozycję racjonalności praktycznej, by rozwinąć wątek postrzegania otoczenia sieciowego, obrazu sieci oraz świadomości sieciowej. W toku prowadzonych rozważań stwierdził, że świadomość sieciowa jest niska i cechuje się postrzeganiem przede wszystkim relacji bezpośrednich.
Natomiast inne spojrzenie na źródła potencjału konkurencyjnego organizacji prezentują Jerzy Rokita i Agnieszka Dziubińska. Bazując na zasobowym podejściu do przewagi konkurencyjnej i teoretycznych podstawach teorii złożoności, autorzy identyfikują procesy odpowiedzialne za twórcze wykorzystanie zasobów w organizacji, i w konsekwencji za przewagę konkurencyjną, wskazując m.in. ma potrzebę nowego ujęcia przywództwa.
Dlatego też kolejne artykuły koncentrują się na aspektach przywództwa w organizacjach uwikłanych w różnego typu relacje. Wojciech Dyduch i Mariusz Bratnicki, w oparciu o krytyczny przegląd literatury, zaproponowali autorski model procesu strategicznego przywództwa zorientowanego na tworzenie wartości. Przedstawili jednocześnie wyniki badań empirycznych analizujących poziom przywództwa strategicznego, godzenie sprzeczności w wymiarach przywództwa oraz powiązanie przywództwa z tworzeniem wartości w organizacjach w Polsce.
Michał Organa i Jerzy Niemczyk identyfikują typy przywództwa charakterystyczne dla określonych poziomów sieci organizacyjnej. Czyniąc przedmiotem rozważań, z jednej strony, teorie przywództwa transakcyjnego, transformacyjnego i transcendentalnego, autentycznego, integracyjnego, strategicznego, globalnego, teorie przywództwa w warunkach złożoności oraz teorie przywództwa autorstwa J. Collinsa, K. Blancharda i G.C. Averyego, z drugiej zaś poziomy rozwoju sieci wyodrębnione w zależności od rodzaju renty sieciowej.
Natomiast przywództwo w kontekście pozytywnym z uwzględnieniem kapitału psychologicznego, jako czynnika wyzwalającego autentyczność lidera, omówił Przemysław Zbierowski. Na podstawie badań empirycznych autor stwierdził, że przywództwo autentyczne znajduje się pod umiarkowanym wpływem kapitału psychologicznego, a w szczególności zauważył, że nadzieja wpływa na samoświadomość, a optymizm i odporność wpływają na zinternalizowaną perspektywę moralną.
Kolejne dwa opracowania poruszają problem kapitału relacyjnego. Anna Walecka i Aneta Zelek analizują wpływ kapitału relacyjnego na wzmocnienie działań prewencyjnych i interwencyjnych w przedsiębiorstwach wobec zjawisk kryzysowych i dekoniunkturalnych. W oparciu o wyniki badań empirycznych autorki potwierdzają zależność między nasileniem i jakością różnego rodzaju relacji firm z interesariuszami w otoczeniu gospodarczym a ich faktyczną kondycją ekonomiczną i przyszłymi perspektywami wzrostu.
Wiesław Matwiejczuk i Justyna Grześ-Bukłaho omówili znaczenie kapitału relacyjnego w funkcjonowaniu przedsiębiorstw deweloperskich. Przeprowadzone badania wskazały na istotną rolę pozytywnych relacji zarówno z klientami, pracownikami, partnerami biznesowymi, jak i podwykonawcami.
W zarządzaniu relacjami wewnątrz i międzyorganizacyjnymi bardzo istotną rolę pełni zaufanie. Dlatego też kolejne artykuły koncentrują się właśnie na nim. Katarzyna Czernek wyjaśnia, w jaki sposób zakorzenienie społeczne służy budowaniu zaufania w biznesowej współpracy między partnerami na przykładzie branży turystycznej. Wykorzystując wyniki badań jakościowych, autorka wykazała, że zakorzenienie społeczne sprzyja budowaniu zaufania w różnych jego wymiarach, zarówno kognitywnym, jak i afektywnym, co z kolei służy podejmowaniu, rozwojowi i efektom współpracy w sektorze turystycznym.
Problem zaufania w relacjach międzyorganizacyjnych podejmują także Dagmara Lewicka, Monika Pec i Anna Słaby, koncentrując się na relacjach handlowych. Szczegółowym rozważaniom poddano tu znaczenie źródeł zaufania w poszczególnych etapach rozwoju relacji, potencjalne korzyści osiągane w relacjach opartych na zaufaniu oraz przyczyny zaufania i nieufności omawiane w kontekście relacji formalnych i nieformalnych w wybranym przedsiębiorstwie handlowym.
Regina Lenart-Gansiniec identyfikuje wielopoziomowy związek między zaufaniem a crowdsourcingiem w kontekście organizacji publicznych. Uwzględniając perspektywę organizacji, społeczności wirtualnej oraz technologii, stwierdza, że zaufanie jest uznawane za centralny element oraz jeden z warunków powodzenia projektów crowdsoucingowych inicjowanych przez organizacje publiczne.
Zaufanie w relacjach pracowniczych staje się przedmiotem rozważań artykułu Agnieszki Sopińskiej. Autorka w szczególności identyfikuje skalę i częstotliwość występowania zjawisk patologicznych, obniżających stopień zaufania interpersonalnego w przedsiębiorstwie w przekroju poszczególnych grup interesariuszy wewnętrznych, obrazując omawiane kwestie wynikami badań empirycznych.
Budowanie relacji z pracownikami z perspektywy działań związanych z wdrażaniem idei społecznej odpowiedzialności biznesu omawiają Agnieszka Furmańska Maruszak i Agata Sudolska. Na podstawie badań przeprowadzonych w przedsiębiorstwach funkcjonujących w Polsce autorki identyfikują, z jednej strony, działania w zakresie wdrażania koncepcji CSR zorientowane na budowanie relacji z pracownikami, z drugiej zaś dokonują oceny ich przydatności w kształtowaniu zachowań pracowników pożądanych przez kadrę kierowniczą.
Iwona Escher, Aldona Glińska-Neweś i Paweł Brzustewicz podejmują dyskusję na temat kończenia relacji biznesowej, określając rolę, jaką w tym procesie odgrywają więzi osobiste łączące partnerów relacji. Prezentując wyniki badań empirycznych, autorzy stwierdzają, że w badanych podmiotach więź osobista nawiązana między pracownikami dwóch stron relacji jest zazwyczaj postrzegana jako istotny czynnik powstrzymujący decyzję o zakończeniu relacji biznesowej, a tym samym wspierający jej utrzymanie.
Na kształtowaniu relacji z klientem koncertuje się artykuł Arkadiusza Kawy. Autor przyjął tu perspektywę rozwijającego się handlu elektronicznego, a w szczególności handlu zintegrowanego wielokanałowo. Dokonując przeglądu literatury, autor wskazuje szanse i bariery wdrożenia koncepcji omnichannel, konkludując, że w praktyce gospodarczej wydaje się to być nadal zadaniem stosunkowo trudnym.
Ciekawe spojrzenie na relacyjność i profesjonalizm w zarządzaniu prezentują Teresa Kraśnicka, Tomasz Ingram i Katarzyna Bratnicka-Myśliwiec, wybierając na przedmiot rozważań przedsiębiorstwo rodzinne. Autorzy dokonują empirycznej weryfikacji tego, w jakim stopniu tożsamość przedsiębiorstwa rodzinnego oraz jego relacyjność, rozumiana przez więzi pomiędzy rodziną i pracownikami, kształtują poziom profesjonalizacji zarządzania przedsiębiorstwem rodzinnym.
W kolejnych artykułach kontekst relacyjny jest analizowany z perspektywy wybranych zagadnień związanych z procesami zarządzania wiedzą i innowacjami. Andrzej Lis omawia relacyjny wymiar zdolności organizacji do absorpcji wiedzy zewnętrznej, wykorzystując w tym celu metodę systematycznego przeglądu literatury. Tym samym autor określił, z jednej strony, dotychczasowy wkład w rozwój badań w zakresie relacyjnej zdolności absorpcyjnej organizacji, z drugiej zaś potencjalne pola przyszłych eksploracji w tym obszarze.
Aleksandra Hauke-Lopes koncentruje się na skutecznym transferze wiedzy w oparciu o diagnozę kluczowych elementów architektury powiązania sieciowego na rynku zagranicznym. Architektura powiązania jest tu rozpatrywana w kontekście strategicznej sieci biznesowej, pozwalającej dopasować strukturę wewnętrzną i zewnętrzną do przyjętej strategii działania na odmiennym kulturowo rynku zagranicznym.
Proces dzielenia się wiedzą jest przedmiotem rozważań w artykule Sylwii Flaszewskiej i Agnieszki Zakrzewskiej-Bielawskiej, przy czym autorki skoncentrowały się tu na czynnikach organizacyjnych zapewniających jego skuteczność. W oparciu o wyniki badań przeprowadzonych w grupie przedsiębiorstw high-tech stwierdzono, że atrybutami struktury organizacyjnej silnie sprzyjającymi dzieleniu się wiedzą w organizacji jest wysoka elastyczność i sieciowość, zaś proces ten hamują wysoka centralizacja i formalizacja.
Z kolei Wioletta Mierzejewska i Agnieszka Sopińska podjęły problem współpracy w obszarze działalności badawczo-rozwojowej, wskazując jednocześnie na rolę prac B+R w działalności innowacyjnej przedsiębiorstwa. Autorki zaproponowały cztery teoretyczne modele współpracy w obszarze B+R w grupach kapitałowych, które następnie zweryfikowano empirycznie. Badania potwierdziły możliwość stosowania różnych modeli współpracy w zakresie prac B+R w grupach kapitałowych oraz relatywną trudność realizacji modelu zintegrowanego.
Kontynuując wątek innowacyjności przedsiębiorstw, Maciej Zastempowski podejmuje próbę identyfikacji działań składających się na proces innowacyjny polskich MSP. Autor omawia ewolucję modeli procesu innowacyjnego, wyszczególniając ich pięć generacji, od modeli podażowych po modele sieciowe, a następnie w toku badań empirycznych identyfikuje proces innowacyjny polskich MSP. Uzyskane wyniki pozwoliły Mu stwierdzić, że większość z tych firm wykorzystuje (krótkie) popytowe modele procesu innowacyjnego.
Edyta Gwarda-Gruszczyńska podejmuje problem dyfuzji innowacji w kontekście komercjalizacji kluczowych technologii wspomagających (KET). Na bazie studiów literaturowych autorka wskazuje na znaczenie dyfuzji innowacji powstających w oparciu o KET dla rozwoju gospodarczego, w tym podniesienia przewagi konkurencyjnej regionów i poszczególnych krajów, a także przedsiębiorstw w nich działających.
Oceny wpływu potencjału desorpcyjnego dawców technologii na skuteczność procesu ich absorpcji przez działające w Polsce przedsiębiorstwa finansowe dokonuje Waldemar Glabiszewski. Na podstawie badań empirycznych Autor stwierdza, że wyselekcjonowanie dawcy o odpowiednio rozwiniętym potencjale desorpcyjnym pozwala przedsiębiorstwom finansowym łatwiej zrealizować proces absorpcji innowacyjnej technologii, ale przede wszystkim umożliwia im osiągnąć lepsze efekty.
Bogdan Nogalski i Przemysław Niewiadomski podejmują próbę oceny relacji uelastyczniających procesy implementacyjne. Autorzy dowodzą, że im większy potencjał wytwórcy do budowania sieci relacji, tym wyższy poziom jego elastyczności implementacyjnej. Przez szczegółową analizę przypadku procesu implementacji wybranego komponentu zauważają, że dobre relacje między partnerami - wskutek zwiększania się serii produkcji mogą implikować spadek jej kosztów jednostkowych.
Z kolei Leszek Bohdanowicz podejmuje problem powoływania do rad nadzorczych polskich spółek publicznych pracowników uczelni i osób mających stopień naukowy z perspektywy teorii zależności od zasobów. Przeprowadzone badania w spółkach notowanych na GPW w Warszawie wskazały, że na obecność pracowników naukowych w radach nadzorczych pozytywny wpływ mają: własność menedżerska, własność państwa oraz liczebność rad nadzorczych, zaś negatywny - wielkość spółki.
Artykuły przedstawione w tym wydaniu Kwartalnika obrazują różnorodność problemów związanych z funkcjonowaniem organizacji w sieciach relacji. Autorzy wyrażają nadzieję, że będą one stanowić inspirację do dalszych dyskusji i poszukiwań naukowo-badawczych.
Spis treści
Stefan Lachiewicz, Agnieszka Zakrzewska-Bielawska
WSTĘP
Ewa Stańczyk-Hugiet
IMPLIKACJE TEORII ZALEŻNOŚCI W BADANIACH RELACJI
IMPLICATIONS OF RESOURCE DEPENDENCE THEORY IN RESEARCHING RELATIONS
Sylwia Stańczyk
SIEĆ W JĘZYKU EKOLOGÓW ORGANIZACJI
THE NETWORK IN ORGANIZATIONAL ECOLOGISTS INTERPRETATION
Piotr Pachura
IDENTYFIKACJA RELACJI ORGANIZACYJNYCH W KONTEKŚCIE ONTOLOGII PRZESTRZENI
THE IDENTIFICATION OF ORGANIZATIONAL RELATIONS IN A CONTEXT OF ONTOLOGY OF SPACE
Elżbieta Urbanowska-Sojkin
WYBORY STRATEGICZNE - U PODSTAW "BEZWŁADNOŚCI" PRZEDSIĘBIORSTW W WARUNKACH NIEPEWNOŚCI
STRATEGIC CHOICES AT THE BASIS OF CORPORATE "INERTIA" IN ENVIRONMENTAL UNCERTAINTY
Janusz Marek Lichtarski, Katarzyna Piórkowska, Krzysztof Ćwik
UZALEŻNIENIE STRATEGICZNE: PERSPEKTYWA SIECI MIĘDZYORGANIZACYJNYCH
STRATEGIC ADDICTION: INTER-ORGANIZATIONAL NETWORKS PERSPECTIVE
Aleksandra Sus
MIKRO- I OTWARTA STRATEGIA. KONTEKST EKOSYSTEMU
MICRO- AND OPEN STRATEGY IN AN ECOSYSTEM CONTEXT
Wojciech Czakon
ŚWIADOMOŚĆ SIECIOWA W STRATEGIACH RELACYJNYCH
NETWORK AWARENESS IN NETWORK STRATEGIES
Jerzy Rokita, Agnieszka Dziubińska
INNE SPOJRZENIE NA ŹRÓDŁA POTENCJAŁU KONKURENCYJNEGO ORGANIZACJI
DIFFERENTAPPROACH TO THE SOURCES OF COMPETITIVE POTENTIAL OF THE ORGANIZATION
Wojciech Dyduch, Mariusz Bratnicki
PRZYWÓDZTWO STRATEGICZNE A TWORZENIE WARTOŚCI W ORGANIZACJACH
STRATEGIC LEADERSHIP AND VALUE CREATION IN ORGANIZATIONS
Michał Organa, Jerzy Niemczyk
PRZYWÓDZTWO W SIECIACH MIĘDZYORGANIZACYJNYCH - PERSPEKTYWA POZIOMÓW ROZWOJU SIECI
LEADERSHIP IN INTERORGANIZATIONAL NETWORKS - PERSPECTIVE OF NETWORK DEVELOPMENT LEVELS
Przemysław Zbierowski
PRZYWÓDZTWO W KONTEKŚCIE POZYTYWNYM - AUTENTYCZNOŚĆ LIDERA I KAPITAŁ PSYCHOLOGICZNY
LEADERSHIP IN POSITIVE CONTEXT- AUTENTHICITY OF THE LEADER AND PSYCHOLOGICAL CAPITAL
Anna Walecka, Aneta Zelek
KAPITAŁ RELACYJNY FIRM W PREWENCJI I INTERWENCJI ANTYKRYZYSOWEJ
RELATIONAL CAPITAL IN CRISIS PREVENTION AND INTERVENTION
Wiesław Matwiejczuk, Justyna Grześ-Bukłaho
KAPITAŁ RELACYJNY W FUNKCJONOWANIU PRZEDSIĘBIORSTWA DEWELOPERSKIEGO
RELATIONAL CAPITAL IN THE FUNCTIONING OF THE DEVELOPMENT ENTERPRISE
Katarzyna Czernek
ZAKO RZENIENIE S POŁECZNE JAKO STYMU LANTA ZAU FANIA W KOOPERACJI PRZEDSIĘBIORSTW TURYSTYCZNYCH
SOCIAL EMBEDDEDNESS AS A STIMULANT OF TRUST IN TOURIST ENTREPRENEURS COOPERATION
Dagmara Lewicka, Monika Pec, Anna Słaby
ZAUFANIE W RELACJACH MIĘDZYORGANIZACYJNYCH NA PRZYKŁADZIE PRZEDSIĘBIORSTWA HANDLOWEGO
TRUST IN INTERORGANIZATIONAL RELATIONSHIPS ON THE EXAMPLE OF A TRADING COMPANY
Regina Lenart-Gansiniec
ZAUFANIE A CROWDSOURCING W ORGANIZACJACH PUBLICZNYCH
TRUST AND CROWDSOURCING IN PUBLIC ORGANISATIONS
Agnieszka Sopińska
ZJAWISKA PATOLOGICZNE OBNIŻAJĄCE STOPIEŃ ZAUFANIA W PRZEDSIĘBIORSTWIE
PATHOLOGICAL PHENOMENA REDUCING TRUST IN AN ENTERPRISE
Agnieszka Furmańska-Maruszak, Agata Sudolska
RELACJ E Z PRACOWNI KAM I JAKO OBSZAR WDRAŻANIA CSR
RELATIONSHIPS WITH EMPLOYEES AS THE AREA OF CSR IMPLEMENTATION
Iwona Escher, Aldona Glińska-Neweś, Paweł Brzustewicz
ZNACZENIE OSOBISTYCH WIĘZI PARTNERÓW RELACJI BIZNESOWEJ NA ETAPIE JEJ KOŃCZENIA
THE IMPORTANCE OF PERSONAL TIES BETWEEN BUSINESS PARTNERS FOR THE RELATIONSHIP ENDING
Arkadiusz Kawa
KSZTAŁTOWANIE RELACJI Z KLIENTAMI W HANDLU ZINTEGROWANYM WIELOKANAŁOWO
RELATIONSHIPS FORMATION WITH CONSUMERS IN OMNICHANNEL STRATEGY
Teresa Kraśnicka, Tomasz Ingram, Katarzyna Bratnicka-Myśliwiec
RELACYJNOŚĆ I PROFESJONALIZACJA PRZEDSIĘBIORSTWA RODZINNEGO
RELATEDNESS AND PROFESSIONALIZATION OF FAMILY FIRMS
Andrzej Lis
RELACYJNY WYMIAR ZDOLNOŚCI ORGANIZACJI DO ABSORPCJI WIEDZY ZEWNĘTRZNEJ
RELATIVE DIMENSION OF ORGANISATION'S CAPACITY TO ABSORB EXTERNAL KNOWLEDGE
Aleksandra Hauke-Lopes
ELEM ENTY ARCHITEKTU RY POWIĄZANIA WARU NKUJĄCE SKUTECZNY TRANSFER WIEDZY - UJĘCIE KONCEPCYJNE
ELEMENTS OF NETWORK ARCHITECTURE IMPACTING THE EFFECTIVE KNOWLEDGE TRANSFER IN FOREIGN MARKET - CONCEPTUAL APPROACH
Sylwia Flaszewska, Agnieszka Zakrzewska-Bielawska
STRUKTURA ORGANIZACYJNA JAKO WSPARCIE DLA PROCESU DZIELENIA SIĘ WIEDZĄ W PRZEDSIĘBIORSTWIE
ORGANIZATIONAL STRUCTURE AS A SUPPORT FOR PROCESS OF KNOWLEDGE SHARING IN ENTERPRISE
Wioletta Mierzejewska, Agnieszka Sopińska
MODELE WSPÓŁPRACY W ZAKRESIE PRAC BADAWCZO-ROZWOJOWYCH W GRUPACH KAPITAŁOWYCH
MODELS OF R&D COOPERATION IN HOLDINGS
Maciej Zastempowski
MODEL PROCESU INNOWACYJNEGO POLSKICH MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW
POLISH SMALL AND MEDUIM-SIZED ENTERPRISES MODEL OF INNOVATION PROCES
Edyta Gwarda-Gruszczyńska
DYFUZJA INNOWACJI - NASTĘPSTWO KOMERCJALIZACJI NOWYCH TECHNOLOGII
INNOVATION DIFUSION - NEXTSTEP OUT OF COMMERCIALIZATION OF NEW TECHNOLOGIES
Waldemar Glabiszewski
POTENCJAŁ DESORPCYJNY DAWCÓW TECHNOLOGII W PROCESIE ICH TRANSFERU DO PRZEDSIĘBIORSTW FINANSOWYCH
THE DESORPTIVE CAPACITY OF TECHNOLOGY GIVERS IN THE PROCESS OF THEIR TRANSFER TO FINANCIAL COMPANIES
Bogdan Nogalski, Przemysław Niewiadomski
PRÓBA OCENY RELACJI UELASTYCZNIAJĄCYCH PROCESY IMPLEMENTACYJNE
ATTEMPT TO ASSESS RELATIONSHIPS THAT MAKE THE IMPLEMENTATION OF PROCESSES FLEXIBLE
Leszek Bohdanowicz
PRACOWNICY NAUKOWI W RADACH NADZORCZYCH POLSKICH SPÓŁEK PUBLICZNYCH
ACADEMICS ON SUPERVISORY BOARDS OF POLISH LISTED COMPANIES
KOMITET NAUK ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA PAN
SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE
Opinie
Współczesne organizacje działają w ekosystemie, którego uczestnicy nie są skazani na adaptację do otoczenia, ale je współtworzą, nawiązując różnego rodzaju relacje międzyorganizacyjne. Czynią to, by umocnić swoją pozycję w środowisku, lepiej wykorzystać posiadane zasoby i umiejętności, zwiększyć swoją innowacyjność i efektywność oraz ograniczyć niepewność otoczenia, a w konsekwencji uzyskać rentę relacyjną.
Rosnąca wciąż potrzeba współdziałania powoduje, że organizacje przestały być bytami atomistycznymi, "samodzielnymi wyspami", a stały się podmiotami zakotwiczonymi w układach relacji międzyorganizacyjnych (diad i sieci). Jednocześnie każda organizacja sama w sobie stanowi splot wielu wzajemnie powiązanych ze sobą relacji wewnętrznych, zarówno horyzontalnych, jak i wertykalnych, o różnym charakterze i stopniu sformalizowania.
Tworzenie i rozwijanie więzi wewnątrz i międzyorganizacyjnych wymaga chęci do współpracy, zaangażowania i zaufania, wzajemności, ale także odpowiedniego przywództwa, które determinują różnorodne czynniki o egzo i endogenicznym charakterze. Wobec tego obszar zarządzania relacjami charakteryzuje eklektyzm zagadnień i problemów.
Mimo że relacje wewnątrz i międzyorganizacyjne są przedmiotem badań od wielu lat, to z uwagi na ich istotę, wieloaspektowość i złożoność wciąż pozostają w głównym nurcie dyskusji w naukach o zarządzaniu, stanowiąc również ważny dyskurs dla praktyki gospodarczej.
Aktualność i znaczenie niniejszej problematyki stały się przesłanką do zorganizowania przez Katedrę Zarządzania Politechniki Łódzkiej, pod patronatem Komitetu Nauk Organizacji i Zarządzania Polskiej Akademii Nauk, Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej z cyklu "Zarządzanie rozwojem organizacji", którą poświęcono właśnie zagadnieniom postrzegania i funkcjonowania organizacji w sieci relacji. Artykuły zamieszczone w tym numerze kwartalnika "Organizacja i Kierowanie" nawiązują do niniejszej tematyki, obrazując jednocześnie wielość i różnorodność problemów z nią związanych.
Ewa Stańczyk-Hugiet, wykorzystując teorię zależności i przedstawiając jej podstawowe założenia, podejmuje dyskusję nad współzależnym kontekstem oraz zależnością od zasobów, by określić asocjacje zależności w perspektywie relacji międzyorganizacyjnych. Tym samym wskazuje na rolę teorii zależności w zrozumieniu tego, jak organizacje o małej sile przetargowej mogą doświadczać możliwości wpływania na otoczenie i wykorzystywania układów relacyjnych umożliwiających im trwanie i rozwój.
W tym nurcie rozważań mieści również opracowanie Sylwii Stańczyk, która podejmuje problematykę sieci międzyorganizacyjnej z perspektywy założeń ekologów organizacji. Dokonując porównania istoty i architektury sieci w ujęciu strategicznymi i ekologicznym, Autorka określa kryteria, które wskazują konieczność utrzymywania właściwych podstaw teoriopoznawczych ekosystemów biznesu.
Z kolei Piotr Pachura dokonuje identyfikacji relacji międzyorganizacyjnych w kontekście ontologii przestrzeni. Proponuje przy tym konceptualny model "diamentu przestrzeni", obrazujący cztery podstawowe wymiary "przestrzenne". Tym samym wskazuje na znaczenie przestrzeni jako kategorii interpretacyjnej w naukach o zarządzaniu, co może stanowić element dyskusji nad rozpoznawaniem wyzwań, przed którymi stają współczesne organizacje.
Następnych pięć artykułów podejmuje problem relacji organizacji w perspektywie strategicznej. Elżbieta Urbanowska-Sojkin omawia możliwości wykorzystania koncepcji "ścieżki zależności" do wyjaśniania procesu "utrwalania" sposobów działania przedsiębiorstwa w warunkach niepewności. Przy czym głównym przedmiotem swoich rozważań czyni wybory strategiczne indukujące stan nieelastyczności czy swoistej bezwładności.
Identyfikacji i próby wyjaśnienia zjawiska, tzw. uzależnienia strategicznego organizacji od sieci międzyorganizacyjnej, w której dany podmiot funkcjonuje, podjęli się Janusz Marek Lichtarski, Katarzyna Piórkowska oraz Krzysztof Ćwik. Autorzy przedstawili podstawowe przesłanki rozkładu sił i zakorzenienia w sieci międzyorganizacyjnej, omówili aspekt pozycji w sieci w konfrontacji z osiąganymi korzyściami i możliwością wywierania wpływu oraz wyjaśnili aspekt uzależnienia strategicznego zarówno z perspektywy uczestnika sieci, jak i jej integratora.
Aleksandra Sus, w oparciu o przegląd literatury, dokonała analizy triady: mikrostrategia - otwarta strategia - ekosystem, podejmując próbę określenia związków zachodzących między nimi. Autorka konkluduje, że otwarta strategia wymaga odpowiednich działań w obszarze mikro, tworząc grunt do rozwoju skali makro. Zmiany te zachodzą symultanicznie, nie przyjmując bezpośrednio charakteru hierarchicznego, ale charakter hierarchiczno-współtworzący.
Problem świadomości sieciowej oraz rozpoznania logik strategii relacyjnej, wynikających ze stosowanych w literaturze ram teoretycznych i badań nad relacjami międzyorganizacyjnymi, podjął Wojciech Czakon. Autor wyodrębnił trzy logiki: strukturalną, zasobową oraz tworzenia wartości, a następnie przyjął pozycję racjonalności praktycznej, by rozwinąć wątek postrzegania otoczenia sieciowego, obrazu sieci oraz świadomości sieciowej. W toku prowadzonych rozważań stwierdził, że świadomość sieciowa jest niska i cechuje się postrzeganiem przede wszystkim relacji bezpośrednich.
Natomiast inne spojrzenie na źródła potencjału konkurencyjnego organizacji prezentują Jerzy Rokita i Agnieszka Dziubińska. Bazując na zasobowym podejściu do przewagi konkurencyjnej i teoretycznych podstawach teorii złożoności, autorzy identyfikują procesy odpowiedzialne za twórcze wykorzystanie zasobów w organizacji, i w konsekwencji za przewagę konkurencyjną, wskazując m.in. ma potrzebę nowego ujęcia przywództwa.
Dlatego też kolejne artykuły koncentrują się na aspektach przywództwa w organizacjach uwikłanych w różnego typu relacje. Wojciech Dyduch i Mariusz Bratnicki, w oparciu o krytyczny przegląd literatury, zaproponowali autorski model procesu strategicznego przywództwa zorientowanego na tworzenie wartości. Przedstawili jednocześnie wyniki badań empirycznych analizujących poziom przywództwa strategicznego, godzenie sprzeczności w wymiarach przywództwa oraz powiązanie przywództwa z tworzeniem wartości w organizacjach w Polsce.
Michał Organa i Jerzy Niemczyk identyfikują typy przywództwa charakterystyczne dla określonych poziomów sieci organizacyjnej. Czyniąc przedmiotem rozważań, z jednej strony, teorie przywództwa transakcyjnego, transformacyjnego i transcendentalnego, autentycznego, integracyjnego, strategicznego, globalnego, teorie przywództwa w warunkach złożoności oraz teorie przywództwa autorstwa J. Collinsa, K. Blancharda i G.C. Averyego, z drugiej zaś poziomy rozwoju sieci wyodrębnione w zależności od rodzaju renty sieciowej.
Natomiast przywództwo w kontekście pozytywnym z uwzględnieniem kapitału psychologicznego, jako czynnika wyzwalającego autentyczność lidera, omówił Przemysław Zbierowski. Na podstawie badań empirycznych autor stwierdził, że przywództwo autentyczne znajduje się pod umiarkowanym wpływem kapitału psychologicznego, a w szczególności zauważył, że nadzieja wpływa na samoświadomość, a optymizm i odporność wpływają na zinternalizowaną perspektywę moralną.
Kolejne dwa opracowania poruszają problem kapitału relacyjnego. Anna Walecka i Aneta Zelek analizują wpływ kapitału relacyjnego na wzmocnienie działań prewencyjnych i interwencyjnych w przedsiębiorstwach wobec zjawisk kryzysowych i dekoniunkturalnych. W oparciu o wyniki badań empirycznych autorki potwierdzają zależność między nasileniem i jakością różnego rodzaju relacji firm z interesariuszami w otoczeniu gospodarczym a ich faktyczną kondycją ekonomiczną i przyszłymi perspektywami wzrostu.
Wiesław Matwiejczuk i Justyna Grześ-Bukłaho omówili znaczenie kapitału relacyjnego w funkcjonowaniu przedsiębiorstw deweloperskich. Przeprowadzone badania wskazały na istotną rolę pozytywnych relacji zarówno z klientami, pracownikami, partnerami biznesowymi, jak i podwykonawcami.
W zarządzaniu relacjami wewnątrz i międzyorganizacyjnymi bardzo istotną rolę pełni zaufanie. Dlatego też kolejne artykuły koncentrują się właśnie na nim. Katarzyna Czernek wyjaśnia, w jaki sposób zakorzenienie społeczne służy budowaniu zaufania w biznesowej współpracy między partnerami na przykładzie branży turystycznej. Wykorzystując wyniki badań jakościowych, autorka wykazała, że zakorzenienie społeczne sprzyja budowaniu zaufania w różnych jego wymiarach, zarówno kognitywnym, jak i afektywnym, co z kolei służy podejmowaniu, rozwojowi i efektom współpracy w sektorze turystycznym.
Problem zaufania w relacjach międzyorganizacyjnych podejmują także Dagmara Lewicka, Monika Pec i Anna Słaby, koncentrując się na relacjach handlowych. Szczegółowym rozważaniom poddano tu znaczenie źródeł zaufania w poszczególnych etapach rozwoju relacji, potencjalne korzyści osiągane w relacjach opartych na zaufaniu oraz przyczyny zaufania i nieufności omawiane w kontekście relacji formalnych i nieformalnych w wybranym przedsiębiorstwie handlowym.
Regina Lenart-Gansiniec identyfikuje wielopoziomowy związek między zaufaniem a crowdsourcingiem w kontekście organizacji publicznych. Uwzględniając perspektywę organizacji, społeczności wirtualnej oraz technologii, stwierdza, że zaufanie jest uznawane za centralny element oraz jeden z warunków powodzenia projektów crowdsoucingowych inicjowanych przez organizacje publiczne.
Zaufanie w relacjach pracowniczych staje się przedmiotem rozważań artykułu Agnieszki Sopińskiej. Autorka w szczególności identyfikuje skalę i częstotliwość występowania zjawisk patologicznych, obniżających stopień zaufania interpersonalnego w przedsiębiorstwie w przekroju poszczególnych grup interesariuszy wewnętrznych, obrazując omawiane kwestie wynikami badań empirycznych.
Budowanie relacji z pracownikami z perspektywy działań związanych z wdrażaniem idei społecznej odpowiedzialności biznesu omawiają Agnieszka Furmańska Maruszak i Agata Sudolska. Na podstawie badań przeprowadzonych w przedsiębiorstwach funkcjonujących w Polsce autorki identyfikują, z jednej strony, działania w zakresie wdrażania koncepcji CSR zorientowane na budowanie relacji z pracownikami, z drugiej zaś dokonują oceny ich przydatności w kształtowaniu zachowań pracowników pożądanych przez kadrę kierowniczą.
Iwona Escher, Aldona Glińska-Neweś i Paweł Brzustewicz podejmują dyskusję na temat kończenia relacji biznesowej, określając rolę, jaką w tym procesie odgrywają więzi osobiste łączące partnerów relacji. Prezentując wyniki badań empirycznych, autorzy stwierdzają, że w badanych podmiotach więź osobista nawiązana między pracownikami dwóch stron relacji jest zazwyczaj postrzegana jako istotny czynnik powstrzymujący decyzję o zakończeniu relacji biznesowej, a tym samym wspierający jej utrzymanie.
Na kształtowaniu relacji z klientem koncertuje się artykuł Arkadiusza Kawy. Autor przyjął tu perspektywę rozwijającego się handlu elektronicznego, a w szczególności handlu zintegrowanego wielokanałowo. Dokonując przeglądu literatury, autor wskazuje szanse i bariery wdrożenia koncepcji omnichannel, konkludując, że w praktyce gospodarczej wydaje się to być nadal zadaniem stosunkowo trudnym.
Ciekawe spojrzenie na relacyjność i profesjonalizm w zarządzaniu prezentują Teresa Kraśnicka, Tomasz Ingram i Katarzyna Bratnicka-Myśliwiec, wybierając na przedmiot rozważań przedsiębiorstwo rodzinne. Autorzy dokonują empirycznej weryfikacji tego, w jakim stopniu tożsamość przedsiębiorstwa rodzinnego oraz jego relacyjność, rozumiana przez więzi pomiędzy rodziną i pracownikami, kształtują poziom profesjonalizacji zarządzania przedsiębiorstwem rodzinnym.
W kolejnych artykułach kontekst relacyjny jest analizowany z perspektywy wybranych zagadnień związanych z procesami zarządzania wiedzą i innowacjami. Andrzej Lis omawia relacyjny wymiar zdolności organizacji do absorpcji wiedzy zewnętrznej, wykorzystując w tym celu metodę systematycznego przeglądu literatury. Tym samym autor określił, z jednej strony, dotychczasowy wkład w rozwój badań w zakresie relacyjnej zdolności absorpcyjnej organizacji, z drugiej zaś potencjalne pola przyszłych eksploracji w tym obszarze.
Aleksandra Hauke-Lopes koncentruje się na skutecznym transferze wiedzy w oparciu o diagnozę kluczowych elementów architektury powiązania sieciowego na rynku zagranicznym. Architektura powiązania jest tu rozpatrywana w kontekście strategicznej sieci biznesowej, pozwalającej dopasować strukturę wewnętrzną i zewnętrzną do przyjętej strategii działania na odmiennym kulturowo rynku zagranicznym.
Proces dzielenia się wiedzą jest przedmiotem rozważań w artykule Sylwii Flaszewskiej i Agnieszki Zakrzewskiej-Bielawskiej, przy czym autorki skoncentrowały się tu na czynnikach organizacyjnych zapewniających jego skuteczność. W oparciu o wyniki badań przeprowadzonych w grupie przedsiębiorstw high-tech stwierdzono, że atrybutami struktury organizacyjnej silnie sprzyjającymi dzieleniu się wiedzą w organizacji jest wysoka elastyczność i sieciowość, zaś proces ten hamują wysoka centralizacja i formalizacja.
Z kolei Wioletta Mierzejewska i Agnieszka Sopińska podjęły problem współpracy w obszarze działalności badawczo-rozwojowej, wskazując jednocześnie na rolę prac B+R w działalności innowacyjnej przedsiębiorstwa. Autorki zaproponowały cztery teoretyczne modele współpracy w obszarze B+R w grupach kapitałowych, które następnie zweryfikowano empirycznie. Badania potwierdziły możliwość stosowania różnych modeli współpracy w zakresie prac B+R w grupach kapitałowych oraz relatywną trudność realizacji modelu zintegrowanego.
Kontynuując wątek innowacyjności przedsiębiorstw, Maciej Zastempowski podejmuje próbę identyfikacji działań składających się na proces innowacyjny polskich MSP. Autor omawia ewolucję modeli procesu innowacyjnego, wyszczególniając ich pięć generacji, od modeli podażowych po modele sieciowe, a następnie w toku badań empirycznych identyfikuje proces innowacyjny polskich MSP. Uzyskane wyniki pozwoliły Mu stwierdzić, że większość z tych firm wykorzystuje (krótkie) popytowe modele procesu innowacyjnego.
Edyta Gwarda-Gruszczyńska podejmuje problem dyfuzji innowacji w kontekście komercjalizacji kluczowych technologii wspomagających (KET). Na bazie studiów literaturowych autorka wskazuje na znaczenie dyfuzji innowacji powstających w oparciu o KET dla rozwoju gospodarczego, w tym podniesienia przewagi konkurencyjnej regionów i poszczególnych krajów, a także przedsiębiorstw w nich działających.
Oceny wpływu potencjału desorpcyjnego dawców technologii na skuteczność procesu ich absorpcji przez działające w Polsce przedsiębiorstwa finansowe dokonuje Waldemar Glabiszewski. Na podstawie badań empirycznych Autor stwierdza, że wyselekcjonowanie dawcy o odpowiednio rozwiniętym potencjale desorpcyjnym pozwala przedsiębiorstwom finansowym łatwiej zrealizować proces absorpcji innowacyjnej technologii, ale przede wszystkim umożliwia im osiągnąć lepsze efekty.
Bogdan Nogalski i Przemysław Niewiadomski podejmują próbę oceny relacji uelastyczniających procesy implementacyjne. Autorzy dowodzą, że im większy potencjał wytwórcy do budowania sieci relacji, tym wyższy poziom jego elastyczności implementacyjnej. Przez szczegółową analizę przypadku procesu implementacji wybranego komponentu zauważają, że dobre relacje między partnerami - wskutek zwiększania się serii produkcji mogą implikować spadek jej kosztów jednostkowych.
Z kolei Leszek Bohdanowicz podejmuje problem powoływania do rad nadzorczych polskich spółek publicznych pracowników uczelni i osób mających stopień naukowy z perspektywy teorii zależności od zasobów. Przeprowadzone badania w spółkach notowanych na GPW w Warszawie wskazały, że na obecność pracowników naukowych w radach nadzorczych pozytywny wpływ mają: własność menedżerska, własność państwa oraz liczebność rad nadzorczych, zaś negatywny - wielkość spółki.
Artykuły przedstawione w tym wydaniu Kwartalnika obrazują różnorodność problemów związanych z funkcjonowaniem organizacji w sieciach relacji. Autorzy wyrażają nadzieję, że będą one stanowić inspirację do dalszych dyskusji i poszukiwań naukowo-badawczych.
Stefan Lachiewicz, Agnieszka Zakrzewska-Bielawska
WSTĘP
Ewa Stańczyk-Hugiet
IMPLIKACJE TEORII ZALEŻNOŚCI W BADANIACH RELACJI
IMPLICATIONS OF RESOURCE DEPENDENCE THEORY IN RESEARCHING RELATIONS
Sylwia Stańczyk
SIEĆ W JĘZYKU EKOLOGÓW ORGANIZACJI
THE NETWORK IN ORGANIZATIONAL ECOLOGISTS INTERPRETATION
Piotr Pachura
IDENTYFIKACJA RELACJI ORGANIZACYJNYCH W KONTEKŚCIE ONTOLOGII PRZESTRZENI
THE IDENTIFICATION OF ORGANIZATIONAL RELATIONS IN A CONTEXT OF ONTOLOGY OF SPACE
Elżbieta Urbanowska-Sojkin
WYBORY STRATEGICZNE - U PODSTAW "BEZWŁADNOŚCI" PRZEDSIĘBIORSTW W WARUNKACH NIEPEWNOŚCI
STRATEGIC CHOICES AT THE BASIS OF CORPORATE "INERTIA" IN ENVIRONMENTAL UNCERTAINTY
Janusz Marek Lichtarski, Katarzyna Piórkowska, Krzysztof Ćwik
UZALEŻNIENIE STRATEGICZNE: PERSPEKTYWA SIECI MIĘDZYORGANIZACYJNYCH
STRATEGIC ADDICTION: INTER-ORGANIZATIONAL NETWORKS PERSPECTIVE
Aleksandra Sus
MIKRO- I OTWARTA STRATEGIA. KONTEKST EKOSYSTEMU
MICRO- AND OPEN STRATEGY IN AN ECOSYSTEM CONTEXT
Wojciech Czakon
ŚWIADOMOŚĆ SIECIOWA W STRATEGIACH RELACYJNYCH
NETWORK AWARENESS IN NETWORK STRATEGIES
Jerzy Rokita, Agnieszka Dziubińska
INNE SPOJRZENIE NA ŹRÓDŁA POTENCJAŁU KONKURENCYJNEGO ORGANIZACJI
DIFFERENTAPPROACH TO THE SOURCES OF COMPETITIVE POTENTIAL OF THE ORGANIZATION
Wojciech Dyduch, Mariusz Bratnicki
PRZYWÓDZTWO STRATEGICZNE A TWORZENIE WARTOŚCI W ORGANIZACJACH
STRATEGIC LEADERSHIP AND VALUE CREATION IN ORGANIZATIONS
Michał Organa, Jerzy Niemczyk
PRZYWÓDZTWO W SIECIACH MIĘDZYORGANIZACYJNYCH - PERSPEKTYWA POZIOMÓW ROZWOJU SIECI
LEADERSHIP IN INTERORGANIZATIONAL NETWORKS - PERSPECTIVE OF NETWORK DEVELOPMENT LEVELS
Przemysław Zbierowski
PRZYWÓDZTWO W KONTEKŚCIE POZYTYWNYM - AUTENTYCZNOŚĆ LIDERA I KAPITAŁ PSYCHOLOGICZNY
LEADERSHIP IN POSITIVE CONTEXT- AUTENTHICITY OF THE LEADER AND PSYCHOLOGICAL CAPITAL
Anna Walecka, Aneta Zelek
KAPITAŁ RELACYJNY FIRM W PREWENCJI I INTERWENCJI ANTYKRYZYSOWEJ
RELATIONAL CAPITAL IN CRISIS PREVENTION AND INTERVENTION
Wiesław Matwiejczuk, Justyna Grześ-Bukłaho
KAPITAŁ RELACYJNY W FUNKCJONOWANIU PRZEDSIĘBIORSTWA DEWELOPERSKIEGO
RELATIONAL CAPITAL IN THE FUNCTIONING OF THE DEVELOPMENT ENTERPRISE
Katarzyna Czernek
ZAKO RZENIENIE S POŁECZNE JAKO STYMU LANTA ZAU FANIA W KOOPERACJI PRZEDSIĘBIORSTW TURYSTYCZNYCH
SOCIAL EMBEDDEDNESS AS A STIMULANT OF TRUST IN TOURIST ENTREPRENEURS COOPERATION
Dagmara Lewicka, Monika Pec, Anna Słaby
ZAUFANIE W RELACJACH MIĘDZYORGANIZACYJNYCH NA PRZYKŁADZIE PRZEDSIĘBIORSTWA HANDLOWEGO
TRUST IN INTERORGANIZATIONAL RELATIONSHIPS ON THE EXAMPLE OF A TRADING COMPANY
Regina Lenart-Gansiniec
ZAUFANIE A CROWDSOURCING W ORGANIZACJACH PUBLICZNYCH
TRUST AND CROWDSOURCING IN PUBLIC ORGANISATIONS
Agnieszka Sopińska
ZJAWISKA PATOLOGICZNE OBNIŻAJĄCE STOPIEŃ ZAUFANIA W PRZEDSIĘBIORSTWIE
PATHOLOGICAL PHENOMENA REDUCING TRUST IN AN ENTERPRISE
Agnieszka Furmańska-Maruszak, Agata Sudolska
RELACJ E Z PRACOWNI KAM I JAKO OBSZAR WDRAŻANIA CSR
RELATIONSHIPS WITH EMPLOYEES AS THE AREA OF CSR IMPLEMENTATION
Iwona Escher, Aldona Glińska-Neweś, Paweł Brzustewicz
ZNACZENIE OSOBISTYCH WIĘZI PARTNERÓW RELACJI BIZNESOWEJ NA ETAPIE JEJ KOŃCZENIA
THE IMPORTANCE OF PERSONAL TIES BETWEEN BUSINESS PARTNERS FOR THE RELATIONSHIP ENDING
Arkadiusz Kawa
KSZTAŁTOWANIE RELACJI Z KLIENTAMI W HANDLU ZINTEGROWANYM WIELOKANAŁOWO
RELATIONSHIPS FORMATION WITH CONSUMERS IN OMNICHANNEL STRATEGY
Teresa Kraśnicka, Tomasz Ingram, Katarzyna Bratnicka-Myśliwiec
RELACYJNOŚĆ I PROFESJONALIZACJA PRZEDSIĘBIORSTWA RODZINNEGO
RELATEDNESS AND PROFESSIONALIZATION OF FAMILY FIRMS
Andrzej Lis
RELACYJNY WYMIAR ZDOLNOŚCI ORGANIZACJI DO ABSORPCJI WIEDZY ZEWNĘTRZNEJ
RELATIVE DIMENSION OF ORGANISATION'S CAPACITY TO ABSORB EXTERNAL KNOWLEDGE
Aleksandra Hauke-Lopes
ELEM ENTY ARCHITEKTU RY POWIĄZANIA WARU NKUJĄCE SKUTECZNY TRANSFER WIEDZY - UJĘCIE KONCEPCYJNE
ELEMENTS OF NETWORK ARCHITECTURE IMPACTING THE EFFECTIVE KNOWLEDGE TRANSFER IN FOREIGN MARKET - CONCEPTUAL APPROACH
Sylwia Flaszewska, Agnieszka Zakrzewska-Bielawska
STRUKTURA ORGANIZACYJNA JAKO WSPARCIE DLA PROCESU DZIELENIA SIĘ WIEDZĄ W PRZEDSIĘBIORSTWIE
ORGANIZATIONAL STRUCTURE AS A SUPPORT FOR PROCESS OF KNOWLEDGE SHARING IN ENTERPRISE
Wioletta Mierzejewska, Agnieszka Sopińska
MODELE WSPÓŁPRACY W ZAKRESIE PRAC BADAWCZO-ROZWOJOWYCH W GRUPACH KAPITAŁOWYCH
MODELS OF R&D COOPERATION IN HOLDINGS
Maciej Zastempowski
MODEL PROCESU INNOWACYJNEGO POLSKICH MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW
POLISH SMALL AND MEDUIM-SIZED ENTERPRISES MODEL OF INNOVATION PROCES
Edyta Gwarda-Gruszczyńska
DYFUZJA INNOWACJI - NASTĘPSTWO KOMERCJALIZACJI NOWYCH TECHNOLOGII
INNOVATION DIFUSION - NEXTSTEP OUT OF COMMERCIALIZATION OF NEW TECHNOLOGIES
Waldemar Glabiszewski
POTENCJAŁ DESORPCYJNY DAWCÓW TECHNOLOGII W PROCESIE ICH TRANSFERU DO PRZEDSIĘBIORSTW FINANSOWYCH
THE DESORPTIVE CAPACITY OF TECHNOLOGY GIVERS IN THE PROCESS OF THEIR TRANSFER TO FINANCIAL COMPANIES
Bogdan Nogalski, Przemysław Niewiadomski
PRÓBA OCENY RELACJI UELASTYCZNIAJĄCYCH PROCESY IMPLEMENTACYJNE
ATTEMPT TO ASSESS RELATIONSHIPS THAT MAKE THE IMPLEMENTATION OF PROCESSES FLEXIBLE
Leszek Bohdanowicz
PRACOWNICY NAUKOWI W RADACH NADZORCZYCH POLSKICH SPÓŁEK PUBLICZNYCH
ACADEMICS ON SUPERVISORY BOARDS OF POLISH LISTED COMPANIES
KOMITET NAUK ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA PAN
SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE
