OBLIGACJE KORPORACYJNE W FINANSOWANIU PRZEDSIĘBIORSTW

Rozpoczynając działalność, każde przedsiębiorstwo musi zdecydować się na źródła jej finansowania. W początkowym okresie zazwyczaj rozwój finanso­wany jest głównie z kapitału własnego założycieli. Z czasem pojawia się kapitał obcy. Odpowiednie dobranie mieszanki kapitału własnego i obcego jest nie lada sztuką. Mimo dziesiątek lat badań nie udało się określić optymalnej struktury kapitału w przedsiębiorstwie. Nie ma jednej uniwersalnej zasady dotyczącej tego, jak powinna wyglądać struktura finansowania przedsiębiorstwa. Niemniej jednak w ostatnich dziesięciu latach na polskim rynku popularność jako źródło finanso­wania zyskał instrument, który w krajach Europy Zachodniej jest jednym z naj­ważniejszych źródeł. Chodzi o obligacje korporacyjne, które - można powiedzieć

-       przebojem weszły do świadomości zarówno emitentów, którzy zaczęli je wyko­rzystywać jako sposób na zdobycie kapitału dłużnego, jak i inwestorów, którzy zyskali możliwość lokowania w nich nadwyżek finansowych. Pomimo tego, że polski rynek finansowy ma cechy modelu kontynentalnego, w którym to banki są głównym źródłem kapitału dłużnego, obligacje korporacyjne na trwałe znala­zły miejsce w strukturze finansowania polskich przedsiębiorstw.

Uruchomienie w roku 2009 zorganizowanego rynku obrotu obligacjami

-       rynku Catalyst - było impulsem dla przedsiębiorstw, aby wykorzystywać obli­gacje jako źródło kapitału dłużnego. Nie bez znaczenia są trudności w dostępie do kredytów, jakie napotykają przedsiębiorstwa, co było skutkiem światowego kryzysu. Rynek Catalyst otworzył jednak nowe możliwości. Po blisko dziesię­ciu latach funkcjonowania rynek ten znalazł się jednak na zakręcie przez nie­wypłacalność dużego emitenta. Jednak miejmy nadzieję, że po zawirowaniach rynek obligacji nadal będzie przyczyniał się do rozwoju instrumentu finanso­wania, jakim są obligacje.

Analiza emitentów na rynku Catalyst pod względem branży, w której prowa­dzona jest działalność danego emitenta, wskazuje, że najwięcej emisji obligacji przeprowadziły spółki windykacyjne, deweloperskie i pożyczkowe. W niniejszej książce, w której wykorzystano wyniki badań z rozprawy doktorskiej obronionej 2015 r. przez autora, badaniu zostały poddane firmy windykacyjne, które chęt­nie korzystały z emisji obligacji jako sposobu na finansowanie swojego rozwoju.

Nieregulowanie zobowiązań jest zjawiskiem negatywnym, jednak natural­nym w gospodarce. W rozwiniętych gospodarkach rynkowych przez dziesięciolecia opracowano skuteczne sposoby windykacji należności. W Polsce, mimo że branża windykatorów rozwinęła się stosunkowo niedawno, wykorzystuje się już wiele narzędzi. Branża windykacyjna jest obecnie integralną częścią sektora finansowego. W ostatnich dziesięciu latach można zauważyć spore zmiany w modelu funkcjono­wania firm windykacyjnych, co ma wpływ na strukturę ich finansowania. Zmiany na rynku spowodowały, że coraz większe znaczenie odgrywa windykacja portfeli wierzytelności, które wcześniej zostały zakupione przez daną firmę windykacyjną. Aby kupować portfele wierzytelności, firmy windykacyjne muszą posiadać odpo­wiedni kapitał. W celu zwiększenia efektywności działania, niezbędne jest sięgnię­cie po kapitał dłużny. Windykatorzy coraz chętniej zaczęli korzystać z obligacji, które stały się instrumentem pozyskiwania niezbędnego kapitału.

Głównym celem badawczym w niniejszej książce jest wskazanie przyczyn wykorzystywania obligacji jako podstawowego źródła kapitału dłużnego, który finansuje działalność firm windykacyjnych. Ocena tego zjawiska została prze­prowadzona na podstawie wywiadów z przedstawicielami przedsiębiorstw windykacyjnych biorących udział w badaniu. W badaniu określono hipotezę główną, która brzmi - Wykorzystanie obligacji jako źródła kapitału wiąże się bezpośrednio ze specyfiką przedsiębiorstw windykacyjnych.

Ponadto przedstawiono hipotezy pomocnicze:

1.      Model działania firm windykacyjnych spowodował wzrost zapotrzebowania na finansowanie dłużne.

2.      Kredyty bankowe są niedostępnym źródłem finansowania firm windykacyjnych. Dzięki przeprowadzonemu badaniu uzyskano również odpowiedzi na nastę­pujące pytania badawcze:

1.      Jaką rolę odgrywają obligacje oraz zorganizowany rynek obrotu nimi w pozy­skiwaniu finansowania?

2.      Jakie zmiany zaszły w modelu funkcjonowania firm windykacyjnych? Książka składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy poświęcony został kapitałowi

w przedsiębiorstwie. W rozdziale tym omówiono jego definicje, istotę, rolę oraz jego rodzaje. Szczególną uwagę zwrócono na obligacje, które są źródłem kapitału obcego dla przedsiębiorstw. Skupiono się również na determinantach oddziału­jących na jego pochodzenie.

Rozdział drugi ukazuje zorganizowany rynek obrotu obligacjami korporacyj­nymi. Przedstawiono w nim stan rozwoju rynku oraz jego rolę w finansowaniu przedsiębiorstw. Ważną część rozdziału stanowi badanie inwestorów indywidual­nych dotyczące postrzegania rynku obligacji w dobie dynamicznych zmian.

Trzeci rozdział książki poświęcono analizie zmian modelu funkcjonowania firm windykacyjnych w Polsce w ciągu ostatnich lat. W rozdziale tym opisano istotę działalności firm windykacyjnych, a za pomocą danych charakteryzujących cały rynek windykacyjny w Polsce zaprezentowano analizę zmian, jakie na nim zaszły. Ostatnia część rozdziału traktuje o możliwych konsekwencjach związanych z niewypłacalnością czołowej firmy działającej na tym rynku.

Ostatni rozdział książki dotyczy badania motywów korzystania z obligacji jako źródła kapitału w firmach windykacyjnych. W rozdziale tym wykorzystano wywiady, jakie przeprowadzono z przedstawicielami badanych firm.

Warto również zaznaczyć, że w publikacji używane są zamiennie pojęcia przed­siębiorstwo windykacyjne i firma windykacyjna. Mają one tożsame znaczenie, czyli opisują zorganizowany podmiot zajmujący się świadczeniem usług odzyskiwania przeterminowanych należności na zlecenie bądź na własny rachunek.

Wstęp

Rozdział I. Kapitał w przedsiębiorstwie

1.1. Istota i źródła kapitału w przedsiębiorstwie

1.2. Cechy kapitału własnego

1.3. Charakterystyka kapitału obcego

1.4. Kluczowe determinanty oddziałujące na pochodzenie kapitału w przedsiębiorstwie

Rozdział II. Zorganizowany rynek obrotu obligacjami

2.1. Zasady organizacji rynku Catalyst

2.2. Stan rozwoju rynku obligacji

2.3. Rola obligacji w Polsce i wybranych krajach Europy Środkowej

2.4. Inwestorzy indywidualni wobec zmian na rynku Catalyst

Rozdział III. Wykorzystanie obligacji na przykładzie finansowania firm windykacyjnych

3.1. Istota i rola działalności windykatorów

3.2. Rozwój rynku windykacyjnego w Polsce

3.3. Rola sekurytyzacji na rynku windykacyjnym i jej finansowanie

3.4. Wpływ jednostkowego przypadku na rynek obligacji

Rozdział IV. Czynniki decydujące o wykorzystaniu obligacji jako instrumentu finansowania w świetle badań empirycznych

4.1. Założenia dotyczące prowadzonego badania

4.2. Rola kapitału w firmach windykacyjnych

4.3. Specyfika firm windykacyjnych wobec źródeł finansowania

4.4. Uwarunkowania instytucjonalne a sposób pozyskiwania kapitału

Zakończenie

Bibliografia

Spis tabel

Spis wykresów

Spis rysunków