WPROWADZENIE
Czas wolny, na pierwszy rzut oka tak łatwy w definiowaniu, obecnie nabiera nowych znaczeń i kontekstów, o jakich jeszcze dwie dekady temu nawet nie myślano. Już w 1930 r. J.M. Keynes uzasadnił tezę, która wraca współcześnie - w krajach uprzemysłowionych nadchodzi epoka permanentnych wakacji. Wyzwaniem zatem stają się sposoby radzenia sobie z nadmiarem czasu wolnego. Tak postawiony problem bardzo trafnie spuentował A.C. Jemolo, ostrzegając, że "(...) świat maszyn zmierza do wyzwolenia człowieka od trudu, lecz skrócony dzień roboczy staje się nową klątwą" . Możemy przypuszczać, że autor miał na myśli wszechogarniającą ludzi nudę lub czas niewypełniony aktywnościami. Czy jednak faktycznie cierpimy na nadmiar wolnego czasu? Czy może stale poszukujemy dodatkowych zasobów, by je szybko zagospodarować? Czas społeczności tradycyjnych upływał powoli i nie było okazji, aby zmierzyć się z koncepcją powszechnych wakacji. Zwykle dotyczyła ona elitarnych grup społecznych, które T. Veblen opisał po raz pierwszy w książce Teoria klasy próżniaczej. Podkreślał w niej znaczenie rosnącego segmentu burżuazji, coraz częściej żyjącej z kapitału zgromadzonego przez przedsiębiorczych przodków. Jej przedstawicieli opisywał jako cierpiętników dysponujących nadmiarem wolnego czasu i próbujących zapełnić własne "puste życia". Wypełnianie czasu próżniaczeniem uważa się za klasyczny syndrom postnowoczesności .
Technologiczne zmniejszenie i skompresowanie dzisiejszego świata, szereg czasooszczędnych dóbr i usług, wyprzedzający i zastępujący nasze działania Internet rzeczy w połączeniu z błyskawiczną komunikacją międzyludzką generują nowe oblicze czasu wolnego.
Ponadto robotyzacja pracy i ekspansywność sztucznej inteligencji spowodują w najbliższej przyszłości, że wiele miejsc pracy w krajach wysokorozwiniętych ulegnie automatyzacji. Skutkiem tego będą, nieodwracalne na skalę przemysłową, procesy zanikania profesji i zawodowa próżnia dla całych grup społecznych. Współczesna cywilizacja została rozpołowiona na dwa równoległe światy, z których jeden Z. Bauman opisuje następująco: "Mieszkańcy pierwszego świata pogrążeni są w ciągłej teraźniejszości, a ich życie jest ciągiem epizodów higienicznie oddzielonych od przeszłości i przyszłości. Ludzie ci są stale zajęci i ciągle brakuje im czasu" . Reprezentanci drugiego świata są jak rozbitkowie, przygnieceni bezużytecznym nadmiarem czasu, bez realnych szans na jego wypełnienie . M. Michalski owe dwie połowy określa mianem "zaklętych w czasie" - jednych w czasie pracy, innych - w czasie bez niej .
Wzrost świadomości prozdrowotnego spędzania czasu oraz emocje towarzyszące wydarzeniom i rywalizacji sportowej dawały silne podwaliny rozwoju przemysłu kultury fizycznej, także w ujęciu turystycznym. Rosnące płace i długie okresy urlopowe stymulowały sektor turystyczny, który począwszy od 1841 r., kiedy to Thomas Cook zorganizował pierwszą wycieczkę, a w dziesięć lat później założył pierwszą zinstytucjonalizowaną formę aktywności gospodarczej zajmującą się obsługą ruchu turystycznego, rozrastał się w szybkim tempie, szczególnie w krajach rozwiniętych gospodarczo, zagospodarowując pojawiające się społeczne potrzeby w zakresie czasowej zmiany miejsca pobytu. O ile w 1950 r. podróżowało na świecie ok. 25 mln osób, to obecnie, według raportów Światowej Organizacji Turystyki, ich liczba wzrosła do gigantycznych rozmiarów - 1,3 mld podróżnych . Wydatki odwiedzających w skali świata przynoszą obszarom recepcyjnym dochód w wysokości 1,2 bln dolarów.
Sektorowa interpretacja kategorii czasu i wolności wymaga głębszego namysłu, popartego ciągłymi badaniami i procesami analitycznymi. Czas i przestrzeń tworzą czterowymiarowe continuum, w którym dzieją się procesy życia społecznego w każdym jego wymiarze - kulturowym, ekonomicznym czy turystycznym.
Książka, którą Czytelnik i Czytelniczka trzymają w dłoni, jest próbą naukowych interpretacji zjawisk zachodzących w czasie wolnym. Zjawisk skomplikowanych, niejednoznacznych, trudnych do uchwycenia, bo wciąż ewoluujących. Opracowanie składa się z dwóch części głównych, podzielonych na rozdziały.
W pierwszej części "Czas jako materia społeczna i kulturowa" zawarto osiem rozdziałów, w których przeprowadzono próbę opisu terminologii i definicji związanych z czasem wolnym. Dokonano zarówno interpretacji teoretycznej, jak i empirycznej weryfikacji w postaci samooceny jednostek. Wskazano na problematykę zależności pomiędzy jakością czasu wolnego a kształtowaniem się kreatywności w - tak ważnej dla każdej aktywnej zawodowo osoby - sferze pracy. Omówiono także wybrane sposoby spędzania czasu wolnego poprzez odniesienie do przemysłów kultury, wirtualizacji czasu wolnego, e-sportu czy czasu zakupów w galeriach handlowych. Jako ważny element rozważań należy wpisać problematykę czasu wolnego w projekty związane ze zrównoważonym rozwojem oraz działaniami partycypacyjnym członków społeczeństwa obywatelskiego. W części tej zwrócono także uwagę na rynkowe wykorzystanie czasu regeneracji jednostki w kontekście potrzeb związanych ze snem.
W części drugiej, bliskiej sferze turystyczno-rekreacyjnej, autorzy studiują problemy obejmujące mechanizmy kontekstowe czasu wolnego towarzyszące sektorowi podróży, nie tylko w obrębie sytuacji kryzysowych i permanentnych zmian zachodzących na rynkach, ale także uwarunkowań rodzajowych turystyki. Czytelnicy odnajdą tu odniesienia do wyjazdów weekendowych do wielkich miast, kontrowersyjnych produktów czasu wolnego czy silne nawiązania do e-turystyki będącej coraz bardziej popularnym narzędziem służącym kreowaniu wartości. Istotnym elementem współczesnego rynku jest Internet, nie tylko zajmujący poczesne miejsce w procesie nabywania i korzystania z usług zagospodarowujących czas wolny konsumentów oferty turystycznej, ale także stanowiący przykład ponadnormatywnych aktywności młodych ludzi, szczególnie w zderzeniu z potrzebami i koniecznością ruchu.
W trakcie przygotowywania monografii niespodziewanie zmieniły się realia przeżywania czasu wolnego. Doświadczenia pandemii COVID-19 to przede wszystkim zamknięcie w domach, przymusowa kwarantanna milionów osób oraz zmiany trybu pracy i nauki wykorzystujących formy zdalne. Nieograniczony czas wolny stał się źródłem specyficznej niewoli, czasem przeznaczonym nie do spokojnego (radosnego) przeżywania, ale do jak najszybszego przemijania. Wszystko to stanowi przyczynek do ponownej analizy kategorii czasu wolnego. Mamy nadzieję, że lektura monografii będzie ciekawym, a zarazem inspirującym Czytelnika wyzwaniem do dalszych poszukiwań i refleksji badawczych.
Małgorzata Bombol, Grzegorz Godlewski
[[[separator]]]
Wprowadzenie
Część I
CZAS WOLNY JAKO MATERIASPOŁECZNA I KULTUROWA
Małgorzata Bombol
Kilka refleksji definicyjnych w warunkach nieustannej pogoni za czasem wolnym
Ewa Wszendybył-Skulska
Czas wolny a kreatywność pracowników
Barbara Frątczak-Rudnicka
Masz wolny czas? To może się zdrzemnij
Magdalena Sobocińska
Doznania i doświadczenia uczestników kultury w kontekście rozwoju wirtualnej rzeczywistości
Michał Jan Lutostański
Kulturowe, ekonomiczne i społeczne aspekty e-sportu w Polsce
Joanna Cywińska-Raczkowska
"Wytwarzanie" doświadczenia czasu wolnego w procesach mapowania partycypacyjnego
Joanna Zuzanna Popławska
Galeria handlowa - przestrzeń handlu czy spędzania wolnego czasu?
Małgorzata Godlewska
Instytucjonalne uwarunkowania przemysłu czasu wolnego w ramach gospodarki dostępu a zrównoważony rozwój
Część II
CZAS WOLNY W PERSPEKTYWIE TURYSTYCZNEJ I REKREACYJNEJ
Katarzyna Bentkowska
Instytucje nieformalne i użyteczność transakcyjna - city break w długi weekend
Aleksander Panasiuk
Turystyka na rynku czasu wolnego w kontekście kryzysów i zmian
Agnieszka Niezgoda
Kompresja czasu w turystyce - uwarunkowania, cechy i znaczenie zjawiska
Grzegorz Godlewski
Kontrowersyjne produkty czasu wolnego. Doświadczenia rynkowe polskich przedsiębiorstw turystycznych
Zygmunt Waśkowski, Wioleta Dryl
Hedonizm vs. orientacja społeczna w gospodarowaniu czasem wolnym. Czy da się pogodzić ogień z wodą?
Beata Kolny
Internet w procesie nabywania i korzystania z usług zagospodarowujących czas wolny
Magdalena Kachniewska
Mobilna poszerzona rzeczywistość (m-AR) jako narzędzie kreowania wartości w turystyce doświadczeń
Mirosław Zalech, Lech Jaczynowski
Aktywność fizyczna w czasie wolnym studentów w tygodniowym budżecie czasu
Bohdan Jung
Towards reconfiguration of time in the digital era moving from time free 'from' to time free 'to'
Opis
Wstęp
WPROWADZENIE
Czas wolny, na pierwszy rzut oka tak łatwy w definiowaniu, obecnie nabiera nowych znaczeń i kontekstów, o jakich jeszcze dwie dekady temu nawet nie myślano. Już w 1930 r. J.M. Keynes uzasadnił tezę, która wraca współcześnie - w krajach uprzemysłowionych nadchodzi epoka permanentnych wakacji. Wyzwaniem zatem stają się sposoby radzenia sobie z nadmiarem czasu wolnego. Tak postawiony problem bardzo trafnie spuentował A.C. Jemolo, ostrzegając, że "(...) świat maszyn zmierza do wyzwolenia człowieka od trudu, lecz skrócony dzień roboczy staje się nową klątwą" . Możemy przypuszczać, że autor miał na myśli wszechogarniającą ludzi nudę lub czas niewypełniony aktywnościami. Czy jednak faktycznie cierpimy na nadmiar wolnego czasu? Czy może stale poszukujemy dodatkowych zasobów, by je szybko zagospodarować? Czas społeczności tradycyjnych upływał powoli i nie było okazji, aby zmierzyć się z koncepcją powszechnych wakacji. Zwykle dotyczyła ona elitarnych grup społecznych, które T. Veblen opisał po raz pierwszy w książce Teoria klasy próżniaczej. Podkreślał w niej znaczenie rosnącego segmentu burżuazji, coraz częściej żyjącej z kapitału zgromadzonego przez przedsiębiorczych przodków. Jej przedstawicieli opisywał jako cierpiętników dysponujących nadmiarem wolnego czasu i próbujących zapełnić własne "puste życia". Wypełnianie czasu próżniaczeniem uważa się za klasyczny syndrom postnowoczesności .
Technologiczne zmniejszenie i skompresowanie dzisiejszego świata, szereg czasooszczędnych dóbr i usług, wyprzedzający i zastępujący nasze działania Internet rzeczy w połączeniu z błyskawiczną komunikacją międzyludzką generują nowe oblicze czasu wolnego.
Ponadto robotyzacja pracy i ekspansywność sztucznej inteligencji spowodują w najbliższej przyszłości, że wiele miejsc pracy w krajach wysokorozwiniętych ulegnie automatyzacji. Skutkiem tego będą, nieodwracalne na skalę przemysłową, procesy zanikania profesji i zawodowa próżnia dla całych grup społecznych. Współczesna cywilizacja została rozpołowiona na dwa równoległe światy, z których jeden Z. Bauman opisuje następująco: "Mieszkańcy pierwszego świata pogrążeni są w ciągłej teraźniejszości, a ich życie jest ciągiem epizodów higienicznie oddzielonych od przeszłości i przyszłości. Ludzie ci są stale zajęci i ciągle brakuje im czasu" . Reprezentanci drugiego świata są jak rozbitkowie, przygnieceni bezużytecznym nadmiarem czasu, bez realnych szans na jego wypełnienie . M. Michalski owe dwie połowy określa mianem "zaklętych w czasie" - jednych w czasie pracy, innych - w czasie bez niej .
Wzrost świadomości prozdrowotnego spędzania czasu oraz emocje towarzyszące wydarzeniom i rywalizacji sportowej dawały silne podwaliny rozwoju przemysłu kultury fizycznej, także w ujęciu turystycznym. Rosnące płace i długie okresy urlopowe stymulowały sektor turystyczny, który począwszy od 1841 r., kiedy to Thomas Cook zorganizował pierwszą wycieczkę, a w dziesięć lat później założył pierwszą zinstytucjonalizowaną formę aktywności gospodarczej zajmującą się obsługą ruchu turystycznego, rozrastał się w szybkim tempie, szczególnie w krajach rozwiniętych gospodarczo, zagospodarowując pojawiające się społeczne potrzeby w zakresie czasowej zmiany miejsca pobytu. O ile w 1950 r. podróżowało na świecie ok. 25 mln osób, to obecnie, według raportów Światowej Organizacji Turystyki, ich liczba wzrosła do gigantycznych rozmiarów - 1,3 mld podróżnych . Wydatki odwiedzających w skali świata przynoszą obszarom recepcyjnym dochód w wysokości 1,2 bln dolarów.
Sektorowa interpretacja kategorii czasu i wolności wymaga głębszego namysłu, popartego ciągłymi badaniami i procesami analitycznymi. Czas i przestrzeń tworzą czterowymiarowe continuum, w którym dzieją się procesy życia społecznego w każdym jego wymiarze - kulturowym, ekonomicznym czy turystycznym.
Książka, którą Czytelnik i Czytelniczka trzymają w dłoni, jest próbą naukowych interpretacji zjawisk zachodzących w czasie wolnym. Zjawisk skomplikowanych, niejednoznacznych, trudnych do uchwycenia, bo wciąż ewoluujących. Opracowanie składa się z dwóch części głównych, podzielonych na rozdziały.
W pierwszej części "Czas jako materia społeczna i kulturowa" zawarto osiem rozdziałów, w których przeprowadzono próbę opisu terminologii i definicji związanych z czasem wolnym. Dokonano zarówno interpretacji teoretycznej, jak i empirycznej weryfikacji w postaci samooceny jednostek. Wskazano na problematykę zależności pomiędzy jakością czasu wolnego a kształtowaniem się kreatywności w - tak ważnej dla każdej aktywnej zawodowo osoby - sferze pracy. Omówiono także wybrane sposoby spędzania czasu wolnego poprzez odniesienie do przemysłów kultury, wirtualizacji czasu wolnego, e-sportu czy czasu zakupów w galeriach handlowych. Jako ważny element rozważań należy wpisać problematykę czasu wolnego w projekty związane ze zrównoważonym rozwojem oraz działaniami partycypacyjnym członków społeczeństwa obywatelskiego. W części tej zwrócono także uwagę na rynkowe wykorzystanie czasu regeneracji jednostki w kontekście potrzeb związanych ze snem.
W części drugiej, bliskiej sferze turystyczno-rekreacyjnej, autorzy studiują problemy obejmujące mechanizmy kontekstowe czasu wolnego towarzyszące sektorowi podróży, nie tylko w obrębie sytuacji kryzysowych i permanentnych zmian zachodzących na rynkach, ale także uwarunkowań rodzajowych turystyki. Czytelnicy odnajdą tu odniesienia do wyjazdów weekendowych do wielkich miast, kontrowersyjnych produktów czasu wolnego czy silne nawiązania do e-turystyki będącej coraz bardziej popularnym narzędziem służącym kreowaniu wartości. Istotnym elementem współczesnego rynku jest Internet, nie tylko zajmujący poczesne miejsce w procesie nabywania i korzystania z usług zagospodarowujących czas wolny konsumentów oferty turystycznej, ale także stanowiący przykład ponadnormatywnych aktywności młodych ludzi, szczególnie w zderzeniu z potrzebami i koniecznością ruchu.
W trakcie przygotowywania monografii niespodziewanie zmieniły się realia przeżywania czasu wolnego. Doświadczenia pandemii COVID-19 to przede wszystkim zamknięcie w domach, przymusowa kwarantanna milionów osób oraz zmiany trybu pracy i nauki wykorzystujących formy zdalne. Nieograniczony czas wolny stał się źródłem specyficznej niewoli, czasem przeznaczonym nie do spokojnego (radosnego) przeżywania, ale do jak najszybszego przemijania. Wszystko to stanowi przyczynek do ponownej analizy kategorii czasu wolnego. Mamy nadzieję, że lektura monografii będzie ciekawym, a zarazem inspirującym Czytelnika wyzwaniem do dalszych poszukiwań i refleksji badawczych.
Małgorzata Bombol, Grzegorz Godlewski
Spis treści
Wprowadzenie
Część I
CZAS WOLNY JAKO MATERIASPOŁECZNA I KULTUROWA
Małgorzata Bombol
Kilka refleksji definicyjnych w warunkach nieustannej pogoni za czasem wolnym
Ewa Wszendybył-Skulska
Czas wolny a kreatywność pracowników
Barbara Frątczak-Rudnicka
Masz wolny czas? To może się zdrzemnij
Magdalena Sobocińska
Doznania i doświadczenia uczestników kultury w kontekście rozwoju wirtualnej rzeczywistości
Michał Jan Lutostański
Kulturowe, ekonomiczne i społeczne aspekty e-sportu w Polsce
Joanna Cywińska-Raczkowska
"Wytwarzanie" doświadczenia czasu wolnego w procesach mapowania partycypacyjnego
Joanna Zuzanna Popławska
Galeria handlowa - przestrzeń handlu czy spędzania wolnego czasu?
Małgorzata Godlewska
Instytucjonalne uwarunkowania przemysłu czasu wolnego w ramach gospodarki dostępu a zrównoważony rozwój
Część II
CZAS WOLNY W PERSPEKTYWIE TURYSTYCZNEJ I REKREACYJNEJ
Katarzyna Bentkowska
Instytucje nieformalne i użyteczność transakcyjna - city break w długi weekend
Aleksander Panasiuk
Turystyka na rynku czasu wolnego w kontekście kryzysów i zmian
Agnieszka Niezgoda
Kompresja czasu w turystyce - uwarunkowania, cechy i znaczenie zjawiska
Grzegorz Godlewski
Kontrowersyjne produkty czasu wolnego. Doświadczenia rynkowe polskich przedsiębiorstw turystycznych
Zygmunt Waśkowski, Wioleta Dryl
Hedonizm vs. orientacja społeczna w gospodarowaniu czasem wolnym. Czy da się pogodzić ogień z wodą?
Beata Kolny
Internet w procesie nabywania i korzystania z usług zagospodarowujących czas wolny
Magdalena Kachniewska
Mobilna poszerzona rzeczywistość (m-AR) jako narzędzie kreowania wartości w turystyce doświadczeń
Mirosław Zalech, Lech Jaczynowski
Aktywność fizyczna w czasie wolnym studentów w tygodniowym budżecie czasu
Bohdan Jung
Towards reconfiguration of time in the digital era moving from time free 'from' to time free 'to'
Opinie
WPROWADZENIE
Czas wolny, na pierwszy rzut oka tak łatwy w definiowaniu, obecnie nabiera nowych znaczeń i kontekstów, o jakich jeszcze dwie dekady temu nawet nie myślano. Już w 1930 r. J.M. Keynes uzasadnił tezę, która wraca współcześnie - w krajach uprzemysłowionych nadchodzi epoka permanentnych wakacji. Wyzwaniem zatem stają się sposoby radzenia sobie z nadmiarem czasu wolnego. Tak postawiony problem bardzo trafnie spuentował A.C. Jemolo, ostrzegając, że "(...) świat maszyn zmierza do wyzwolenia człowieka od trudu, lecz skrócony dzień roboczy staje się nową klątwą" . Możemy przypuszczać, że autor miał na myśli wszechogarniającą ludzi nudę lub czas niewypełniony aktywnościami. Czy jednak faktycznie cierpimy na nadmiar wolnego czasu? Czy może stale poszukujemy dodatkowych zasobów, by je szybko zagospodarować? Czas społeczności tradycyjnych upływał powoli i nie było okazji, aby zmierzyć się z koncepcją powszechnych wakacji. Zwykle dotyczyła ona elitarnych grup społecznych, które T. Veblen opisał po raz pierwszy w książce Teoria klasy próżniaczej. Podkreślał w niej znaczenie rosnącego segmentu burżuazji, coraz częściej żyjącej z kapitału zgromadzonego przez przedsiębiorczych przodków. Jej przedstawicieli opisywał jako cierpiętników dysponujących nadmiarem wolnego czasu i próbujących zapełnić własne "puste życia". Wypełnianie czasu próżniaczeniem uważa się za klasyczny syndrom postnowoczesności .
Technologiczne zmniejszenie i skompresowanie dzisiejszego świata, szereg czasooszczędnych dóbr i usług, wyprzedzający i zastępujący nasze działania Internet rzeczy w połączeniu z błyskawiczną komunikacją międzyludzką generują nowe oblicze czasu wolnego.
Ponadto robotyzacja pracy i ekspansywność sztucznej inteligencji spowodują w najbliższej przyszłości, że wiele miejsc pracy w krajach wysokorozwiniętych ulegnie automatyzacji. Skutkiem tego będą, nieodwracalne na skalę przemysłową, procesy zanikania profesji i zawodowa próżnia dla całych grup społecznych. Współczesna cywilizacja została rozpołowiona na dwa równoległe światy, z których jeden Z. Bauman opisuje następująco: "Mieszkańcy pierwszego świata pogrążeni są w ciągłej teraźniejszości, a ich życie jest ciągiem epizodów higienicznie oddzielonych od przeszłości i przyszłości. Ludzie ci są stale zajęci i ciągle brakuje im czasu" . Reprezentanci drugiego świata są jak rozbitkowie, przygnieceni bezużytecznym nadmiarem czasu, bez realnych szans na jego wypełnienie . M. Michalski owe dwie połowy określa mianem "zaklętych w czasie" - jednych w czasie pracy, innych - w czasie bez niej .
Wzrost świadomości prozdrowotnego spędzania czasu oraz emocje towarzyszące wydarzeniom i rywalizacji sportowej dawały silne podwaliny rozwoju przemysłu kultury fizycznej, także w ujęciu turystycznym. Rosnące płace i długie okresy urlopowe stymulowały sektor turystyczny, który począwszy od 1841 r., kiedy to Thomas Cook zorganizował pierwszą wycieczkę, a w dziesięć lat później założył pierwszą zinstytucjonalizowaną formę aktywności gospodarczej zajmującą się obsługą ruchu turystycznego, rozrastał się w szybkim tempie, szczególnie w krajach rozwiniętych gospodarczo, zagospodarowując pojawiające się społeczne potrzeby w zakresie czasowej zmiany miejsca pobytu. O ile w 1950 r. podróżowało na świecie ok. 25 mln osób, to obecnie, według raportów Światowej Organizacji Turystyki, ich liczba wzrosła do gigantycznych rozmiarów - 1,3 mld podróżnych . Wydatki odwiedzających w skali świata przynoszą obszarom recepcyjnym dochód w wysokości 1,2 bln dolarów.
Sektorowa interpretacja kategorii czasu i wolności wymaga głębszego namysłu, popartego ciągłymi badaniami i procesami analitycznymi. Czas i przestrzeń tworzą czterowymiarowe continuum, w którym dzieją się procesy życia społecznego w każdym jego wymiarze - kulturowym, ekonomicznym czy turystycznym.
Książka, którą Czytelnik i Czytelniczka trzymają w dłoni, jest próbą naukowych interpretacji zjawisk zachodzących w czasie wolnym. Zjawisk skomplikowanych, niejednoznacznych, trudnych do uchwycenia, bo wciąż ewoluujących. Opracowanie składa się z dwóch części głównych, podzielonych na rozdziały.
W pierwszej części "Czas jako materia społeczna i kulturowa" zawarto osiem rozdziałów, w których przeprowadzono próbę opisu terminologii i definicji związanych z czasem wolnym. Dokonano zarówno interpretacji teoretycznej, jak i empirycznej weryfikacji w postaci samooceny jednostek. Wskazano na problematykę zależności pomiędzy jakością czasu wolnego a kształtowaniem się kreatywności w - tak ważnej dla każdej aktywnej zawodowo osoby - sferze pracy. Omówiono także wybrane sposoby spędzania czasu wolnego poprzez odniesienie do przemysłów kultury, wirtualizacji czasu wolnego, e-sportu czy czasu zakupów w galeriach handlowych. Jako ważny element rozważań należy wpisać problematykę czasu wolnego w projekty związane ze zrównoważonym rozwojem oraz działaniami partycypacyjnym członków społeczeństwa obywatelskiego. W części tej zwrócono także uwagę na rynkowe wykorzystanie czasu regeneracji jednostki w kontekście potrzeb związanych ze snem.
W części drugiej, bliskiej sferze turystyczno-rekreacyjnej, autorzy studiują problemy obejmujące mechanizmy kontekstowe czasu wolnego towarzyszące sektorowi podróży, nie tylko w obrębie sytuacji kryzysowych i permanentnych zmian zachodzących na rynkach, ale także uwarunkowań rodzajowych turystyki. Czytelnicy odnajdą tu odniesienia do wyjazdów weekendowych do wielkich miast, kontrowersyjnych produktów czasu wolnego czy silne nawiązania do e-turystyki będącej coraz bardziej popularnym narzędziem służącym kreowaniu wartości. Istotnym elementem współczesnego rynku jest Internet, nie tylko zajmujący poczesne miejsce w procesie nabywania i korzystania z usług zagospodarowujących czas wolny konsumentów oferty turystycznej, ale także stanowiący przykład ponadnormatywnych aktywności młodych ludzi, szczególnie w zderzeniu z potrzebami i koniecznością ruchu.
W trakcie przygotowywania monografii niespodziewanie zmieniły się realia przeżywania czasu wolnego. Doświadczenia pandemii COVID-19 to przede wszystkim zamknięcie w domach, przymusowa kwarantanna milionów osób oraz zmiany trybu pracy i nauki wykorzystujących formy zdalne. Nieograniczony czas wolny stał się źródłem specyficznej niewoli, czasem przeznaczonym nie do spokojnego (radosnego) przeżywania, ale do jak najszybszego przemijania. Wszystko to stanowi przyczynek do ponownej analizy kategorii czasu wolnego. Mamy nadzieję, że lektura monografii będzie ciekawym, a zarazem inspirującym Czytelnika wyzwaniem do dalszych poszukiwań i refleksji badawczych.
Małgorzata Bombol, Grzegorz Godlewski
Wprowadzenie
Część I
CZAS WOLNY JAKO MATERIASPOŁECZNA I KULTUROWA
Małgorzata Bombol
Kilka refleksji definicyjnych w warunkach nieustannej pogoni za czasem wolnym
Ewa Wszendybył-Skulska
Czas wolny a kreatywność pracowników
Barbara Frątczak-Rudnicka
Masz wolny czas? To może się zdrzemnij
Magdalena Sobocińska
Doznania i doświadczenia uczestników kultury w kontekście rozwoju wirtualnej rzeczywistości
Michał Jan Lutostański
Kulturowe, ekonomiczne i społeczne aspekty e-sportu w Polsce
Joanna Cywińska-Raczkowska
"Wytwarzanie" doświadczenia czasu wolnego w procesach mapowania partycypacyjnego
Joanna Zuzanna Popławska
Galeria handlowa - przestrzeń handlu czy spędzania wolnego czasu?
Małgorzata Godlewska
Instytucjonalne uwarunkowania przemysłu czasu wolnego w ramach gospodarki dostępu a zrównoważony rozwój
Część II
CZAS WOLNY W PERSPEKTYWIE TURYSTYCZNEJ I REKREACYJNEJ
Katarzyna Bentkowska
Instytucje nieformalne i użyteczność transakcyjna - city break w długi weekend
Aleksander Panasiuk
Turystyka na rynku czasu wolnego w kontekście kryzysów i zmian
Agnieszka Niezgoda
Kompresja czasu w turystyce - uwarunkowania, cechy i znaczenie zjawiska
Grzegorz Godlewski
Kontrowersyjne produkty czasu wolnego. Doświadczenia rynkowe polskich przedsiębiorstw turystycznych
Zygmunt Waśkowski, Wioleta Dryl
Hedonizm vs. orientacja społeczna w gospodarowaniu czasem wolnym. Czy da się pogodzić ogień z wodą?
Beata Kolny
Internet w procesie nabywania i korzystania z usług zagospodarowujących czas wolny
Magdalena Kachniewska
Mobilna poszerzona rzeczywistość (m-AR) jako narzędzie kreowania wartości w turystyce doświadczeń
Mirosław Zalech, Lech Jaczynowski
Aktywność fizyczna w czasie wolnym studentów w tygodniowym budżecie czasu
Bohdan Jung
Towards reconfiguration of time in the digital era moving from time free 'from' to time free 'to'
