[[[separator]]]
Ceny obserwowane na rynku finansowym często traktuje się jako zmienne zewnętrzne bez namysłu nad tym, skąd się biorą. Wycena instrumentów finansowych zależy przede wszystkim od tego, ile inni uczestnicy rynku są skłonni za nie zapłacić. Aby zapewnić ciągłość kwotowań, a więc szeregu kursów determinujących aktualną wartość produktów finansowych, niezbędne są podmioty gotowe świadczyć usługę dostarczania bieżących cen kupna i sprzedaży. Tymi podmiotami są animatorzy rynku (ang. market makers), którzy - jako podmioty aktywnie kwotujące ceny - dostarczają rynkowi płynność będącą miarą łatwości zawierania transakcji na rynku finansowym przy umiarkowanych kosztach transakcyjnych.
Niniejsza publikacja opisuje proces kreowania cen zwany również animacją, determinujący kształtowanie się kursów na pozagiełdowym rynku finansowym. Praca animatorów została przedstawiona głównie pod kątem czynników wpływających na proces podejmowania przez nich decyzji. Ceny są bowiem wypadkową setek mikrodecyzji ludzi pełniących obowiązki animatorów, a nie instytucji, dla których pracują. Decyzje te odnoszą się do zawierania transakcji lub ich zaniechania, kwotowania cen oraz rozpowszechnianych czy ukrywanych informacji. Obserwowanie decyzji innych uczestników rynku pozwala na przepływ informacji pomiędzy podmiotami aktywnymi na rynku finansowym. Z kolei informacja jest kluczowym czynnikiem kształtującym oczekiwania co do przyszłego poziomu cen i ich zmienności.
W książce została postawiona teza, że animatorzy rynku stanowią główne źródło kształtowania się cen na nieregulowanym rynku finansowym. Jednocześnie opisano mechanizm procesu tworzenia cen poprzez wskazanie kluczowej roli przepływu informacji dla procesu decyzyjnego po stronie aktywnych uczestników rynku. Autor wykazuje, że decyzje animatorów są kształtowane przez wiele czynników ekonomicznych, psychologicznych i socjologicznych.
Temat omawiany w książce jest stosunkowo dobrze opisany w literaturze przedmiotu, aczkolwiek jego dotychczasowa analiza w dużej mierze obejmowała badanie dojrzałych rynków finansowych o dostępnych długoterminowych szeregach czasowych. Autor wprowadza pięć nowych elementów do powyższej analizy, dostosowując ją do specyfiki nieregulowanych rynków wschodzących.
Po pierwsze, książka skupia się na pozagiełdowym rynku nieregulowanym (tzw. rynek OTC, ang. over-the-counter), który jest mniej przejrzysty niż rynek giełdowy, jeśli chodzi o dostęp do danych i rolę animatorów w kształtowaniu cen.
Po drugie, autor analizuje rynek wschodzący, który charakteryzuje się ograniczonym spektrum dostępnych instrumentów, innym rozkładem zwrotów i niższym poziomem płynności niż rynki rozwinięte. Doskonałym przykładem rynku wschodzącego jest rynek polski, który stanowi główny punkt referencyjny dla prezentowanych rozważań. Skupienie się na specyfice rynku wschodzącego z jednej strony zwraca uwagę na niestandardowe procesy zmienności cen na tych rynkach (a więc niezgodne z założeniami powszechnie przyjętych modeli), z drugiej strony ogranicza wachlarz omawianych instrumentów do tych, które są płynne na takich rynkach (stąd brak w opracowaniu analizy procesu kreowania cen na rynku towarowym czy kredytowym).
Po trzecie, w analizie wzięto pod uwagę zmiany strukturalne powstałe po kryzysie finansowym w latach 2007-2009, które wpłynęły na organizację rynku i zmieniły wzajemne relacje pomiędzy cenami obserwowanymi na rynku finansowym.
Po czwarte, w rozważaniach ujęto czynniki psychologiczne związane ze zjawiskiem zarażania poglądami; stanowią one ważne uzupełnienie występującego w literaturze czysto ilościowego spojrzenia na zmienność cen.
I wreszcie, po piąte, uznano animatorów za głównych aktorów cenotwórczych dla instrumentów finansowych, dzięki czemu procesy decyzyjne są obserwowane oczami aktywnych kreatorów rynku, a nie biernych odbiorców cen dostępnych na rynku finansowym.
W pracy naukowej dotyczącej analiz rynku finansowego niejednokrotnie wyjaśnienie związków przyczynowo-skutkowych determinujących zmienność cen aktywów finansowych jest możliwe jedynie na podstawie informacji uzyskanych od praktyków rynkowych. Zewnętrzna analiza cen może nie przynieść satysfakcjonujących rezultatów, albo za sprawą obserwowania związków pozornych, albo też przez niedostrzeganie czynników, które mają realny wpływ na kształtowanie się zmiennych objaśnianych. W związku z powyższym praca analityczna dotycząca rynków finansowych nie może ograniczać się jedynie do analizowania zmiennych, ale powinna być uzupełniona przez rozmowy z uczestnikami rynku. Dla przykładu prof. Charles Goodhart z London School of Economics spędził w latach 80. XX wieku wiele godzin na rozmowach z animatorami londyńskiego rynku walutowego, aby zrozumieć procesy, które determinowały zmienność kursów, poziom kosztów transakcyjnych, wahania płynności czy reaktywność cen na zmienne makroekonomiczne. Podobnie prof. Andrzej Sławiński ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie wielokrotnie rozmawiał z animatorami rynku warszawskiego, poznając motywacje uczestników rynku finansowego i wyjaśniając specyficzne zjawiska, charakteryzujące wschodzący rynek finansowy. Również Nassim Nicholas Taleb, profesor New York University, w rozważaniach teoretycznych o ryzyku rynkowym bazował na wieloletnim doświadczeniu związanym ze swoją aktywnością na rynku finansowym jako osoby zarządzającej portfelami opcyjnymi. Autor, idąc tym tropem, pozwolił sobie również wykorzystać własne doświadczenia dotyczące animacji na rynku złotego w celu wyjaśnienia kluczowych zjawisk, wpływających na kształtowanie się kwotowań i kosztów transakcyjnych na nieregulowanym rynku finansowym. Praktyczne podejście do omawianego problemu pozwala na wskazanie czynników i procesów mających rzeczywiste ekonomiczne znaczenie.
Weryfikacja analiz teoretycznych na gruncie praktycznym prowadzi m.in. do dwóch fundamentalnych wniosków. Po pierwsze, ze szczególną ostrożnością należy podchodzić do szeregów czasowych generowanych z systemów informacyjnych. Jakość danych prezentowanych w bazach danych jest zróżnicowana i analizując szeregi danych, należy zadać sobie pytanie: jakie wartości ekonomiczne one reprezentują? Czym innym są bowiem ceny informacyjne, czym innym kwotowania adekwatne do zawarcia transakcji, a czym innym ceny odnoszące się do zawartych transakcji. Idąc dalej, czym innym są ceny dla transakcji o małym i znacznym nominale. Ponadto każdy rynek ma swoją specyfikę, więc jakość dostępnych cen może być rozbieżna w zależności od segmentu rynku, który jest badany. Po drugie, przy analizie związków przyczynowo-skutkowych kluczowe są zależności ekonomiczne, a nie statystyczne. Modele ekonometryczne, mimo swojej wysokiej jakości parametrycznej, mogą pokazywać zależności pozorne. Z kolei rzeczywiste zależności ekonomiczne, wynikające ze struktury rynku i zachowań jego uczestników, mogą być trudne do modelowania. Dlatego też należy pamiętać o tym, że narzędzia statystyczne pełnią rolę służebną wobec fundamentalnej analizy ekonomicznej badanego problemu.
Książka składa się z pięciu rozdziałów podporządkowanych celowi pracy, którym jest wyjaśnienie czynników kształtujących ceny kwotowane przez animatorów rynku na pozagiełdowym rynku nieregulowanym.
W pierwszym rozdziale zaprezentowano uczestników rynku finansowego i instrumenty finansowe, które są przedmiotem obrotu. Wskazano motywacje głównych aktorów aktywnych na rynku i źródła ryzyka, na które są narażone podmioty uczestniczące w obrocie. Rozdział ten ma dwa cele: po pierwsze, wprowadza specyficzną terminologię i ujednolica znaczenie pojęć, co ułatwia analizę rozważań w dalszej części książki, po drugie, poprzez wskazanie motywacji uczestników rynku pomaga w zrozumieniu psychologicznych i socjologicznych przyczyn procesu decyzyjnego animatora.
Rozdział drugi opisuje źródła wahań cen na rynku finansowym ze szczególnym uwzględnieniem czynników zaburzających efektywność rynku oraz charakterystyki procesu transmisji poglądów rynkowych. Zaprezentowano omawianą w licznych źródłach literaturowych koncepcję zarażania poglądami, która ma znaczenie dla modelu decyzyjnego wszystkich uczestników rynku, nie wyłączając animatorów. Jako kontynuację tych rozważań rozdział zawiera szczegółową analizę determinant decyzji animatora o charakterze ekonomicznym i psychologicznym.
W trzecim rozdziale książki przedstawiono zasady kwotowań, uwzględniając zmiany, które nastąpiły na rynku w ostatnich latach, zwłaszcza w zakresie kwoto- wania stawek referencyjnych. Pod uwagę wzięto również aspekty etyczne w działalności animatora, które na nieregulowanym rynku finansowym mają kluczowe znaczenie dla płynności, standaryzacji i bezpieczeństwa obrotu.
Czwarty rozdział pracy zawiera kwestie zarządzania ryzykiem przez animatora w sytuacji występowania charakterystycznych dla rynków wschodzących asymetrycznych impulsów cenowych. Szczegółowej analizie poddano dwa najpopularniejsze na takich rynkach portfele: liniowe instrumenty odsetkowe i nieliniowe instrumenty walutowe.
Książkę kończy piąty rozdział, który opisuje modele animacji. Dotychczasowa bogata literatura przedmiotu została uzupełniona o modele uwzględniające swoistość nieregulowanych rynków wschodzących.
Ze względu na specyficzną tematykę pracy tradycyjne metody badawcze, opierające się na analizie literatury i badaniach empirycznych polegających na analizie szeregów czasowych rozszerzono o źródła nieformalne, bazujące na rozmowach z uczestnikami rynku i informacjach niedostępnych publicznie. Autor wyraża nadzieję, że takie przedstawienie problematyki źródeł cen na rynku finansowym pozwoli na głębsze (co do przyczyn) i szersze (co do zakresu) zrozumienie skomplikowanych procesów determinujących poziom, zmienność i rozkład cen obserwowanych na nieregulowanych rynkach finansowych.
[[[separator]]]
Wprowadzenie
Rozdział 1. Przedmiotowa analiza rynku finansowego
1.1. Geneza rynku i animacji
1.2. Ryzyko i motywacja na rynku finansowym
1.3. Klasyfikacja instrumentów
1.4. Wycena i ryzyko instrumentów
1.4.1. Determinanty krzywej dochodowości
1.4.2. Determinanty powierzchni zmienności
Rozdział 2. Źródła wahań cen na rynku finansowym
2.1. Źródła zróżnicowania cen instrumentów finansowych
2.2. Czynniki zaburzające efektywność rynku finansowego
2.3. Transmisja poglądów rynkowych
2.4. Determinanty decyzji uczestników rynku
2.4.1. Czynniki ekonomiczne
2.4.2. Czynniki egzogeniczne
2.4.3. Czynniki endogeniczne
2.4.4. Czynniki psychologiczne
Rozdział 3. Zasady kwotowania na rynku nieregulowanym
3.1. Współczesne problemy animacji rynków finansowych
3.1.1. Zmiany struktury podmiotowej animowanego rynku
3.1.2. Wpływ mechanizmów ograniczających ryzyko kredytowe na płynność instrumentów
3.1.3. Rola struktury społeczności animatorów w formułowaniu decyzji inwestycyjnych
3.1.4. Wpływ organizacji rynku klientowskiego na reakcje animatorów rynku
3.1.5. Wpływ wahań płynności na animację na rynku finansowym
3.2. Kwotowanie stawek referencyjnych
3.3. Aspekty etyczne w działalności animatora
Rozdział 4. Zarządzanie ryzykiem przez animatora
4.1. Zarządzanie portfelem instrumentów
4.1.1. Liniowe portfele odsetkowe
4.1.2. Portfel opcji walutowych
4.2. Czynniki wpływające na koszty transakcyjne
4.3. Wpływ asymetrii ryzyka na zachowania animatorów rynku
Rozdział 5. Modele animacji
5.1. Badania uwzględniające mikrostrukturę rynku
5.2. Model kształtowania cen przez animatora
5.2.1. Czynniki wpływające na decyzje animatora
5.2.2. Model dwustronnego kwotowania ceny
5.2.3. Analiza ekspozycji animatora - studium przypadku
5.3. Behawioralne aspekty procesu decyzyjnego animatora
Zakończenie
Bibliografia
Spis tabel, schematów, wykresów
Opis
Wstęp
Ceny obserwowane na rynku finansowym często traktuje się jako zmienne zewnętrzne bez namysłu nad tym, skąd się biorą. Wycena instrumentów finansowych zależy przede wszystkim od tego, ile inni uczestnicy rynku są skłonni za nie zapłacić. Aby zapewnić ciągłość kwotowań, a więc szeregu kursów determinujących aktualną wartość produktów finansowych, niezbędne są podmioty gotowe świadczyć usługę dostarczania bieżących cen kupna i sprzedaży. Tymi podmiotami są animatorzy rynku (ang. market makers), którzy - jako podmioty aktywnie kwotujące ceny - dostarczają rynkowi płynność będącą miarą łatwości zawierania transakcji na rynku finansowym przy umiarkowanych kosztach transakcyjnych.
Niniejsza publikacja opisuje proces kreowania cen zwany również animacją, determinujący kształtowanie się kursów na pozagiełdowym rynku finansowym. Praca animatorów została przedstawiona głównie pod kątem czynników wpływających na proces podejmowania przez nich decyzji. Ceny są bowiem wypadkową setek mikrodecyzji ludzi pełniących obowiązki animatorów, a nie instytucji, dla których pracują. Decyzje te odnoszą się do zawierania transakcji lub ich zaniechania, kwotowania cen oraz rozpowszechnianych czy ukrywanych informacji. Obserwowanie decyzji innych uczestników rynku pozwala na przepływ informacji pomiędzy podmiotami aktywnymi na rynku finansowym. Z kolei informacja jest kluczowym czynnikiem kształtującym oczekiwania co do przyszłego poziomu cen i ich zmienności.
W książce została postawiona teza, że animatorzy rynku stanowią główne źródło kształtowania się cen na nieregulowanym rynku finansowym. Jednocześnie opisano mechanizm procesu tworzenia cen poprzez wskazanie kluczowej roli przepływu informacji dla procesu decyzyjnego po stronie aktywnych uczestników rynku. Autor wykazuje, że decyzje animatorów są kształtowane przez wiele czynników ekonomicznych, psychologicznych i socjologicznych.
Temat omawiany w książce jest stosunkowo dobrze opisany w literaturze przedmiotu, aczkolwiek jego dotychczasowa analiza w dużej mierze obejmowała badanie dojrzałych rynków finansowych o dostępnych długoterminowych szeregach czasowych. Autor wprowadza pięć nowych elementów do powyższej analizy, dostosowując ją do specyfiki nieregulowanych rynków wschodzących.
Po pierwsze, książka skupia się na pozagiełdowym rynku nieregulowanym (tzw. rynek OTC, ang. over-the-counter), który jest mniej przejrzysty niż rynek giełdowy, jeśli chodzi o dostęp do danych i rolę animatorów w kształtowaniu cen.
Po drugie, autor analizuje rynek wschodzący, który charakteryzuje się ograniczonym spektrum dostępnych instrumentów, innym rozkładem zwrotów i niższym poziomem płynności niż rynki rozwinięte. Doskonałym przykładem rynku wschodzącego jest rynek polski, który stanowi główny punkt referencyjny dla prezentowanych rozważań. Skupienie się na specyfice rynku wschodzącego z jednej strony zwraca uwagę na niestandardowe procesy zmienności cen na tych rynkach (a więc niezgodne z założeniami powszechnie przyjętych modeli), z drugiej strony ogranicza wachlarz omawianych instrumentów do tych, które są płynne na takich rynkach (stąd brak w opracowaniu analizy procesu kreowania cen na rynku towarowym czy kredytowym).
Po trzecie, w analizie wzięto pod uwagę zmiany strukturalne powstałe po kryzysie finansowym w latach 2007-2009, które wpłynęły na organizację rynku i zmieniły wzajemne relacje pomiędzy cenami obserwowanymi na rynku finansowym.
Po czwarte, w rozważaniach ujęto czynniki psychologiczne związane ze zjawiskiem zarażania poglądami; stanowią one ważne uzupełnienie występującego w literaturze czysto ilościowego spojrzenia na zmienność cen.
I wreszcie, po piąte, uznano animatorów za głównych aktorów cenotwórczych dla instrumentów finansowych, dzięki czemu procesy decyzyjne są obserwowane oczami aktywnych kreatorów rynku, a nie biernych odbiorców cen dostępnych na rynku finansowym.
W pracy naukowej dotyczącej analiz rynku finansowego niejednokrotnie wyjaśnienie związków przyczynowo-skutkowych determinujących zmienność cen aktywów finansowych jest możliwe jedynie na podstawie informacji uzyskanych od praktyków rynkowych. Zewnętrzna analiza cen może nie przynieść satysfakcjonujących rezultatów, albo za sprawą obserwowania związków pozornych, albo też przez niedostrzeganie czynników, które mają realny wpływ na kształtowanie się zmiennych objaśnianych. W związku z powyższym praca analityczna dotycząca rynków finansowych nie może ograniczać się jedynie do analizowania zmiennych, ale powinna być uzupełniona przez rozmowy z uczestnikami rynku. Dla przykładu prof. Charles Goodhart z London School of Economics spędził w latach 80. XX wieku wiele godzin na rozmowach z animatorami londyńskiego rynku walutowego, aby zrozumieć procesy, które determinowały zmienność kursów, poziom kosztów transakcyjnych, wahania płynności czy reaktywność cen na zmienne makroekonomiczne. Podobnie prof. Andrzej Sławiński ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie wielokrotnie rozmawiał z animatorami rynku warszawskiego, poznając motywacje uczestników rynku finansowego i wyjaśniając specyficzne zjawiska, charakteryzujące wschodzący rynek finansowy. Również Nassim Nicholas Taleb, profesor New York University, w rozważaniach teoretycznych o ryzyku rynkowym bazował na wieloletnim doświadczeniu związanym ze swoją aktywnością na rynku finansowym jako osoby zarządzającej portfelami opcyjnymi. Autor, idąc tym tropem, pozwolił sobie również wykorzystać własne doświadczenia dotyczące animacji na rynku złotego w celu wyjaśnienia kluczowych zjawisk, wpływających na kształtowanie się kwotowań i kosztów transakcyjnych na nieregulowanym rynku finansowym. Praktyczne podejście do omawianego problemu pozwala na wskazanie czynników i procesów mających rzeczywiste ekonomiczne znaczenie.
Weryfikacja analiz teoretycznych na gruncie praktycznym prowadzi m.in. do dwóch fundamentalnych wniosków. Po pierwsze, ze szczególną ostrożnością należy podchodzić do szeregów czasowych generowanych z systemów informacyjnych. Jakość danych prezentowanych w bazach danych jest zróżnicowana i analizując szeregi danych, należy zadać sobie pytanie: jakie wartości ekonomiczne one reprezentują? Czym innym są bowiem ceny informacyjne, czym innym kwotowania adekwatne do zawarcia transakcji, a czym innym ceny odnoszące się do zawartych transakcji. Idąc dalej, czym innym są ceny dla transakcji o małym i znacznym nominale. Ponadto każdy rynek ma swoją specyfikę, więc jakość dostępnych cen może być rozbieżna w zależności od segmentu rynku, który jest badany. Po drugie, przy analizie związków przyczynowo-skutkowych kluczowe są zależności ekonomiczne, a nie statystyczne. Modele ekonometryczne, mimo swojej wysokiej jakości parametrycznej, mogą pokazywać zależności pozorne. Z kolei rzeczywiste zależności ekonomiczne, wynikające ze struktury rynku i zachowań jego uczestników, mogą być trudne do modelowania. Dlatego też należy pamiętać o tym, że narzędzia statystyczne pełnią rolę służebną wobec fundamentalnej analizy ekonomicznej badanego problemu.
Książka składa się z pięciu rozdziałów podporządkowanych celowi pracy, którym jest wyjaśnienie czynników kształtujących ceny kwotowane przez animatorów rynku na pozagiełdowym rynku nieregulowanym.
W pierwszym rozdziale zaprezentowano uczestników rynku finansowego i instrumenty finansowe, które są przedmiotem obrotu. Wskazano motywacje głównych aktorów aktywnych na rynku i źródła ryzyka, na które są narażone podmioty uczestniczące w obrocie. Rozdział ten ma dwa cele: po pierwsze, wprowadza specyficzną terminologię i ujednolica znaczenie pojęć, co ułatwia analizę rozważań w dalszej części książki, po drugie, poprzez wskazanie motywacji uczestników rynku pomaga w zrozumieniu psychologicznych i socjologicznych przyczyn procesu decyzyjnego animatora.
Rozdział drugi opisuje źródła wahań cen na rynku finansowym ze szczególnym uwzględnieniem czynników zaburzających efektywność rynku oraz charakterystyki procesu transmisji poglądów rynkowych. Zaprezentowano omawianą w licznych źródłach literaturowych koncepcję zarażania poglądami, która ma znaczenie dla modelu decyzyjnego wszystkich uczestników rynku, nie wyłączając animatorów. Jako kontynuację tych rozważań rozdział zawiera szczegółową analizę determinant decyzji animatora o charakterze ekonomicznym i psychologicznym.
W trzecim rozdziale książki przedstawiono zasady kwotowań, uwzględniając zmiany, które nastąpiły na rynku w ostatnich latach, zwłaszcza w zakresie kwoto- wania stawek referencyjnych. Pod uwagę wzięto również aspekty etyczne w działalności animatora, które na nieregulowanym rynku finansowym mają kluczowe znaczenie dla płynności, standaryzacji i bezpieczeństwa obrotu.
Czwarty rozdział pracy zawiera kwestie zarządzania ryzykiem przez animatora w sytuacji występowania charakterystycznych dla rynków wschodzących asymetrycznych impulsów cenowych. Szczegółowej analizie poddano dwa najpopularniejsze na takich rynkach portfele: liniowe instrumenty odsetkowe i nieliniowe instrumenty walutowe.
Książkę kończy piąty rozdział, który opisuje modele animacji. Dotychczasowa bogata literatura przedmiotu została uzupełniona o modele uwzględniające swoistość nieregulowanych rynków wschodzących.
Ze względu na specyficzną tematykę pracy tradycyjne metody badawcze, opierające się na analizie literatury i badaniach empirycznych polegających na analizie szeregów czasowych rozszerzono o źródła nieformalne, bazujące na rozmowach z uczestnikami rynku i informacjach niedostępnych publicznie. Autor wyraża nadzieję, że takie przedstawienie problematyki źródeł cen na rynku finansowym pozwoli na głębsze (co do przyczyn) i szersze (co do zakresu) zrozumienie skomplikowanych procesów determinujących poziom, zmienność i rozkład cen obserwowanych na nieregulowanych rynkach finansowych.
Spis treści
Wprowadzenie
Rozdział 1. Przedmiotowa analiza rynku finansowego
1.1. Geneza rynku i animacji
1.2. Ryzyko i motywacja na rynku finansowym
1.3. Klasyfikacja instrumentów
1.4. Wycena i ryzyko instrumentów
1.4.1. Determinanty krzywej dochodowości
1.4.2. Determinanty powierzchni zmienności
Rozdział 2. Źródła wahań cen na rynku finansowym
2.1. Źródła zróżnicowania cen instrumentów finansowych
2.2. Czynniki zaburzające efektywność rynku finansowego
2.3. Transmisja poglądów rynkowych
2.4. Determinanty decyzji uczestników rynku
2.4.1. Czynniki ekonomiczne
2.4.2. Czynniki egzogeniczne
2.4.3. Czynniki endogeniczne
2.4.4. Czynniki psychologiczne
Rozdział 3. Zasady kwotowania na rynku nieregulowanym
3.1. Współczesne problemy animacji rynków finansowych
3.1.1. Zmiany struktury podmiotowej animowanego rynku
3.1.2. Wpływ mechanizmów ograniczających ryzyko kredytowe na płynność instrumentów
3.1.3. Rola struktury społeczności animatorów w formułowaniu decyzji inwestycyjnych
3.1.4. Wpływ organizacji rynku klientowskiego na reakcje animatorów rynku
3.1.5. Wpływ wahań płynności na animację na rynku finansowym
3.2. Kwotowanie stawek referencyjnych
3.3. Aspekty etyczne w działalności animatora
Rozdział 4. Zarządzanie ryzykiem przez animatora
4.1. Zarządzanie portfelem instrumentów
4.1.1. Liniowe portfele odsetkowe
4.1.2. Portfel opcji walutowych
4.2. Czynniki wpływające na koszty transakcyjne
4.3. Wpływ asymetrii ryzyka na zachowania animatorów rynku
Rozdział 5. Modele animacji
5.1. Badania uwzględniające mikrostrukturę rynku
5.2. Model kształtowania cen przez animatora
5.2.1. Czynniki wpływające na decyzje animatora
5.2.2. Model dwustronnego kwotowania ceny
5.2.3. Analiza ekspozycji animatora - studium przypadku
5.3. Behawioralne aspekty procesu decyzyjnego animatora
Zakończenie
Bibliografia
Spis tabel, schematów, wykresów
Opinie
Ceny obserwowane na rynku finansowym często traktuje się jako zmienne zewnętrzne bez namysłu nad tym, skąd się biorą. Wycena instrumentów finansowych zależy przede wszystkim od tego, ile inni uczestnicy rynku są skłonni za nie zapłacić. Aby zapewnić ciągłość kwotowań, a więc szeregu kursów determinujących aktualną wartość produktów finansowych, niezbędne są podmioty gotowe świadczyć usługę dostarczania bieżących cen kupna i sprzedaży. Tymi podmiotami są animatorzy rynku (ang. market makers), którzy - jako podmioty aktywnie kwotujące ceny - dostarczają rynkowi płynność będącą miarą łatwości zawierania transakcji na rynku finansowym przy umiarkowanych kosztach transakcyjnych.
Niniejsza publikacja opisuje proces kreowania cen zwany również animacją, determinujący kształtowanie się kursów na pozagiełdowym rynku finansowym. Praca animatorów została przedstawiona głównie pod kątem czynników wpływających na proces podejmowania przez nich decyzji. Ceny są bowiem wypadkową setek mikrodecyzji ludzi pełniących obowiązki animatorów, a nie instytucji, dla których pracują. Decyzje te odnoszą się do zawierania transakcji lub ich zaniechania, kwotowania cen oraz rozpowszechnianych czy ukrywanych informacji. Obserwowanie decyzji innych uczestników rynku pozwala na przepływ informacji pomiędzy podmiotami aktywnymi na rynku finansowym. Z kolei informacja jest kluczowym czynnikiem kształtującym oczekiwania co do przyszłego poziomu cen i ich zmienności.
W książce została postawiona teza, że animatorzy rynku stanowią główne źródło kształtowania się cen na nieregulowanym rynku finansowym. Jednocześnie opisano mechanizm procesu tworzenia cen poprzez wskazanie kluczowej roli przepływu informacji dla procesu decyzyjnego po stronie aktywnych uczestników rynku. Autor wykazuje, że decyzje animatorów są kształtowane przez wiele czynników ekonomicznych, psychologicznych i socjologicznych.
Temat omawiany w książce jest stosunkowo dobrze opisany w literaturze przedmiotu, aczkolwiek jego dotychczasowa analiza w dużej mierze obejmowała badanie dojrzałych rynków finansowych o dostępnych długoterminowych szeregach czasowych. Autor wprowadza pięć nowych elementów do powyższej analizy, dostosowując ją do specyfiki nieregulowanych rynków wschodzących.
Po pierwsze, książka skupia się na pozagiełdowym rynku nieregulowanym (tzw. rynek OTC, ang. over-the-counter), który jest mniej przejrzysty niż rynek giełdowy, jeśli chodzi o dostęp do danych i rolę animatorów w kształtowaniu cen.
Po drugie, autor analizuje rynek wschodzący, który charakteryzuje się ograniczonym spektrum dostępnych instrumentów, innym rozkładem zwrotów i niższym poziomem płynności niż rynki rozwinięte. Doskonałym przykładem rynku wschodzącego jest rynek polski, który stanowi główny punkt referencyjny dla prezentowanych rozważań. Skupienie się na specyfice rynku wschodzącego z jednej strony zwraca uwagę na niestandardowe procesy zmienności cen na tych rynkach (a więc niezgodne z założeniami powszechnie przyjętych modeli), z drugiej strony ogranicza wachlarz omawianych instrumentów do tych, które są płynne na takich rynkach (stąd brak w opracowaniu analizy procesu kreowania cen na rynku towarowym czy kredytowym).
Po trzecie, w analizie wzięto pod uwagę zmiany strukturalne powstałe po kryzysie finansowym w latach 2007-2009, które wpłynęły na organizację rynku i zmieniły wzajemne relacje pomiędzy cenami obserwowanymi na rynku finansowym.
Po czwarte, w rozważaniach ujęto czynniki psychologiczne związane ze zjawiskiem zarażania poglądami; stanowią one ważne uzupełnienie występującego w literaturze czysto ilościowego spojrzenia na zmienność cen.
I wreszcie, po piąte, uznano animatorów za głównych aktorów cenotwórczych dla instrumentów finansowych, dzięki czemu procesy decyzyjne są obserwowane oczami aktywnych kreatorów rynku, a nie biernych odbiorców cen dostępnych na rynku finansowym.
W pracy naukowej dotyczącej analiz rynku finansowego niejednokrotnie wyjaśnienie związków przyczynowo-skutkowych determinujących zmienność cen aktywów finansowych jest możliwe jedynie na podstawie informacji uzyskanych od praktyków rynkowych. Zewnętrzna analiza cen może nie przynieść satysfakcjonujących rezultatów, albo za sprawą obserwowania związków pozornych, albo też przez niedostrzeganie czynników, które mają realny wpływ na kształtowanie się zmiennych objaśnianych. W związku z powyższym praca analityczna dotycząca rynków finansowych nie może ograniczać się jedynie do analizowania zmiennych, ale powinna być uzupełniona przez rozmowy z uczestnikami rynku. Dla przykładu prof. Charles Goodhart z London School of Economics spędził w latach 80. XX wieku wiele godzin na rozmowach z animatorami londyńskiego rynku walutowego, aby zrozumieć procesy, które determinowały zmienność kursów, poziom kosztów transakcyjnych, wahania płynności czy reaktywność cen na zmienne makroekonomiczne. Podobnie prof. Andrzej Sławiński ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie wielokrotnie rozmawiał z animatorami rynku warszawskiego, poznając motywacje uczestników rynku finansowego i wyjaśniając specyficzne zjawiska, charakteryzujące wschodzący rynek finansowy. Również Nassim Nicholas Taleb, profesor New York University, w rozważaniach teoretycznych o ryzyku rynkowym bazował na wieloletnim doświadczeniu związanym ze swoją aktywnością na rynku finansowym jako osoby zarządzającej portfelami opcyjnymi. Autor, idąc tym tropem, pozwolił sobie również wykorzystać własne doświadczenia dotyczące animacji na rynku złotego w celu wyjaśnienia kluczowych zjawisk, wpływających na kształtowanie się kwotowań i kosztów transakcyjnych na nieregulowanym rynku finansowym. Praktyczne podejście do omawianego problemu pozwala na wskazanie czynników i procesów mających rzeczywiste ekonomiczne znaczenie.
Weryfikacja analiz teoretycznych na gruncie praktycznym prowadzi m.in. do dwóch fundamentalnych wniosków. Po pierwsze, ze szczególną ostrożnością należy podchodzić do szeregów czasowych generowanych z systemów informacyjnych. Jakość danych prezentowanych w bazach danych jest zróżnicowana i analizując szeregi danych, należy zadać sobie pytanie: jakie wartości ekonomiczne one reprezentują? Czym innym są bowiem ceny informacyjne, czym innym kwotowania adekwatne do zawarcia transakcji, a czym innym ceny odnoszące się do zawartych transakcji. Idąc dalej, czym innym są ceny dla transakcji o małym i znacznym nominale. Ponadto każdy rynek ma swoją specyfikę, więc jakość dostępnych cen może być rozbieżna w zależności od segmentu rynku, który jest badany. Po drugie, przy analizie związków przyczynowo-skutkowych kluczowe są zależności ekonomiczne, a nie statystyczne. Modele ekonometryczne, mimo swojej wysokiej jakości parametrycznej, mogą pokazywać zależności pozorne. Z kolei rzeczywiste zależności ekonomiczne, wynikające ze struktury rynku i zachowań jego uczestników, mogą być trudne do modelowania. Dlatego też należy pamiętać o tym, że narzędzia statystyczne pełnią rolę służebną wobec fundamentalnej analizy ekonomicznej badanego problemu.
Książka składa się z pięciu rozdziałów podporządkowanych celowi pracy, którym jest wyjaśnienie czynników kształtujących ceny kwotowane przez animatorów rynku na pozagiełdowym rynku nieregulowanym.
W pierwszym rozdziale zaprezentowano uczestników rynku finansowego i instrumenty finansowe, które są przedmiotem obrotu. Wskazano motywacje głównych aktorów aktywnych na rynku i źródła ryzyka, na które są narażone podmioty uczestniczące w obrocie. Rozdział ten ma dwa cele: po pierwsze, wprowadza specyficzną terminologię i ujednolica znaczenie pojęć, co ułatwia analizę rozważań w dalszej części książki, po drugie, poprzez wskazanie motywacji uczestników rynku pomaga w zrozumieniu psychologicznych i socjologicznych przyczyn procesu decyzyjnego animatora.
Rozdział drugi opisuje źródła wahań cen na rynku finansowym ze szczególnym uwzględnieniem czynników zaburzających efektywność rynku oraz charakterystyki procesu transmisji poglądów rynkowych. Zaprezentowano omawianą w licznych źródłach literaturowych koncepcję zarażania poglądami, która ma znaczenie dla modelu decyzyjnego wszystkich uczestników rynku, nie wyłączając animatorów. Jako kontynuację tych rozważań rozdział zawiera szczegółową analizę determinant decyzji animatora o charakterze ekonomicznym i psychologicznym.
W trzecim rozdziale książki przedstawiono zasady kwotowań, uwzględniając zmiany, które nastąpiły na rynku w ostatnich latach, zwłaszcza w zakresie kwoto- wania stawek referencyjnych. Pod uwagę wzięto również aspekty etyczne w działalności animatora, które na nieregulowanym rynku finansowym mają kluczowe znaczenie dla płynności, standaryzacji i bezpieczeństwa obrotu.
Czwarty rozdział pracy zawiera kwestie zarządzania ryzykiem przez animatora w sytuacji występowania charakterystycznych dla rynków wschodzących asymetrycznych impulsów cenowych. Szczegółowej analizie poddano dwa najpopularniejsze na takich rynkach portfele: liniowe instrumenty odsetkowe i nieliniowe instrumenty walutowe.
Książkę kończy piąty rozdział, który opisuje modele animacji. Dotychczasowa bogata literatura przedmiotu została uzupełniona o modele uwzględniające swoistość nieregulowanych rynków wschodzących.
Ze względu na specyficzną tematykę pracy tradycyjne metody badawcze, opierające się na analizie literatury i badaniach empirycznych polegających na analizie szeregów czasowych rozszerzono o źródła nieformalne, bazujące na rozmowach z uczestnikami rynku i informacjach niedostępnych publicznie. Autor wyraża nadzieję, że takie przedstawienie problematyki źródeł cen na rynku finansowym pozwoli na głębsze (co do przyczyn) i szersze (co do zakresu) zrozumienie skomplikowanych procesów determinujących poziom, zmienność i rozkład cen obserwowanych na nieregulowanych rynkach finansowych.
Wprowadzenie
Rozdział 1. Przedmiotowa analiza rynku finansowego
1.1. Geneza rynku i animacji
1.2. Ryzyko i motywacja na rynku finansowym
1.3. Klasyfikacja instrumentów
1.4. Wycena i ryzyko instrumentów
1.4.1. Determinanty krzywej dochodowości
1.4.2. Determinanty powierzchni zmienności
Rozdział 2. Źródła wahań cen na rynku finansowym
2.1. Źródła zróżnicowania cen instrumentów finansowych
2.2. Czynniki zaburzające efektywność rynku finansowego
2.3. Transmisja poglądów rynkowych
2.4. Determinanty decyzji uczestników rynku
2.4.1. Czynniki ekonomiczne
2.4.2. Czynniki egzogeniczne
2.4.3. Czynniki endogeniczne
2.4.4. Czynniki psychologiczne
Rozdział 3. Zasady kwotowania na rynku nieregulowanym
3.1. Współczesne problemy animacji rynków finansowych
3.1.1. Zmiany struktury podmiotowej animowanego rynku
3.1.2. Wpływ mechanizmów ograniczających ryzyko kredytowe na płynność instrumentów
3.1.3. Rola struktury społeczności animatorów w formułowaniu decyzji inwestycyjnych
3.1.4. Wpływ organizacji rynku klientowskiego na reakcje animatorów rynku
3.1.5. Wpływ wahań płynności na animację na rynku finansowym
3.2. Kwotowanie stawek referencyjnych
3.3. Aspekty etyczne w działalności animatora
Rozdział 4. Zarządzanie ryzykiem przez animatora
4.1. Zarządzanie portfelem instrumentów
4.1.1. Liniowe portfele odsetkowe
4.1.2. Portfel opcji walutowych
4.2. Czynniki wpływające na koszty transakcyjne
4.3. Wpływ asymetrii ryzyka na zachowania animatorów rynku
Rozdział 5. Modele animacji
5.1. Badania uwzględniające mikrostrukturę rynku
5.2. Model kształtowania cen przez animatora
5.2.1. Czynniki wpływające na decyzje animatora
5.2.2. Model dwustronnego kwotowania ceny
5.2.3. Analiza ekspozycji animatora - studium przypadku
5.3. Behawioralne aspekty procesu decyzyjnego animatora
Zakończenie
Bibliografia
Spis tabel, schematów, wykresów