W książce porównano mechanizmy zapewnienia deklarowanej jedności i spójności prawa w dwóch, zasadniczo różnych, systemach prawnoustrojowych: Unii Europejskiej i Federacji Rosyjskiej. Przedstawione w niej studia dotyczą teorii owych systemów oraz opisują modele zapewniania jedności i spójności systemowej prawa w UE i Rosji.
Książka jest wynikiem międzynarodowego projektu badawczego, zrealizowanego przez Katedrę Prawa Europejskiego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz Rosyjską Akademię Nauk.
[[[separator]]]
Książka, którą przedstawiamy Czytelnikom, jest wynikiem międzynarodowego projektu badawczego zrealizowanego przez Katedrę Prawa Europejskiego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz Rosyjską Akademię Nauk. Po stronie wspomnianej jednostki SGH udział w projekcie wzięli niektórzy jej pracownicy: znakomity znawca problematyki współpracy policyjnej i sądowej UE w sprawach karnych - dr Agnieszka Grzelak, specjalista (przede wszystkim praktyk) w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii - dr Krzysztof Miszczak, oraz piszący te słowa kierownik projektu, prof. SGH dr hab. Artur Nowak-Far.
W Rosyjskiej Akademii Nauk wyniki swoich badań dotyczących genezy i ewolucji państwowości rosyjskiej przedstawił bardzo znany w literaturze rosyjskojęzycznej autor, znakomity profesor Eduard S. Kulpin-Gubajdullin. Nieco później do zespołu badawczego dołączył także dr Szymon Kardaś, prawnik z Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, który ma już uznaną w nauce pozycję jednego z wnikliwszych badaczy prawa rosyjskiego.
Celem projektu, a więc i samej książki, która jest jego rezultatem, było porównanie dwóch zasadniczo różnych systemów prawnoustrojowych - Unii Europejskiej i Federacji Rosyjskiej - zasadniczo pod jednym kątem: jak w obu tych złożonych systemach zapewniana jest deklarowana systemowo jednolitość i spójność prawa. Jest to pytanie ważne dla zrozumienia nie tylko prawa UE czy Rosji, ale w ogóle dla wyrobienia sobie poglądu na temat tego, czym jest owa jednolitość i spójność w konkretnych kontekstach ustrojowych, ukształtowanych przecież w wyniku określonego procesu rozwojowego, zdeterminowanego zasadniczymi celami wspólnot politycznych, w ramach których prawo ma funkcjonować.
Zadanie porównania systemu prawnego stworzonego przez państwa członkowskie Unii Europejskiej w ramach i dla jej struktur oraz systemu ukształtowanego w toku złożonego procesu historycznego w Rosji już od samego początku mogło być (i było przez wszystkich uczestników projektu!) uważane za karkołomne. Porównujemy bowiem nie struktury podobne do siebie czy choćby analogiczne, lecz zgoła rożne: z jednej strony organizację międzynarodową, a z drugiej strony państwo. Z jednej strony strukturę w miarę nową, stworzoną przez jej państwa członkowskie, a z drugiej państwo o długowiekowej tradycji, które niekiedy jest przez jego własnych obywateli określane jako "kraj [samo]kolonizujący się" - co w interesujący sposób wyznacza jakoś wektor impulsów kształtujących zarówno kształt terytorialny, jak i ustrojowy Rosji. Także podstawowe mechanizmy "uczestnictwa" w Unii Europejskiej i Federacji Rosyjskiej są zgoła rożne. W UE członkostwo nie jest określone finalnie i nie powoduje przejścia suwerenności z państw członkowskich na tę organizację międzynarodową. W przypadku Federacji Rosyjskiej jest zupełnie inaczej - tu jej "podmioty" nieodwołalnie rezygnują z własnej suwerenności na rzecz samej federacji. Również wyzwania stojące przed UE i Rosją w odniesieniu do spójności ich szeroko pojętych struktur funkcjonowania są zupełnie inne. W Federacji Rosyjskiej sama wielkość państwa i jego naturalne uwarunkowania są poważną barierą jego wewnętrznej integralności, o którą władze publiczne muszą więc aktywnie zabiegać i ją umacniać. W Unii Europejskiej natomiast owa "przestrzenność" nie ma tak dużego znaczenia - jej obszar jest mniejszy, sieć komunikacyjna jest dobrze ukształtowana i pozwala wręcz na zignorowanie naturalnych przeszkód, wspólne są również zasadnicze wątki tradycji kulturowej. Integracja dotyczy tu więc czego innego i ma inne wymiary: jej celem jest wykorzystanie tych istotnych atutów poprzez przełamanie barier mentalnych, podnoszonych niekiedy przez elity intelektualne i polityczne dla realizacji haseł większej lub mniejszej autarkii politycznej, gospodarczej czy kulturowej.
Systemy prawa UE i Federacji Rosyjskiej muszą więc być zupełnie rożne. Jest tak przede wszystkim dlatego, że rożne są ich zasadnicze, konstytucyjne cele. Nie obniża to jednak wartości porównawczego badania mechanizmów ich funkcjonowania. Analiza tego typu prowadzi bowiem nie tylko do lepszego zrozumienia innego systemu prawnego, lecz także poszerza perspektywę spojrzenia na swój własny system, pozwala go lepiej pojąć i umożliwia formułowanie wniosków dotyczących dalszego jego rozwoju i ewentualnych reform. Umożliwia również weryfikację potocznych poglądów na temat tego, czym dany system jest, jak funkcjonuje i w jakim zakresie jest on podobny do innych systemów prawnych lub rożny od nich.
Jeżeli znajdziecie Państwo odpowiedzi na te pytania w przedstawionych w tej książce opracowaniach, będzie to oznaczać, że cel Autorów, a także i samego - finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego - projektu naukowego, w którym wzięli udział, został w pełni osiągnięty.
Książa jest adresowana do wszystkich tych osób, które interesują się zagadnieniem jednolitości i spójności systemu prawnego; co oczywiste, może przyciągnąć uwagę tych Czytelników, których interesuje i Unia Europejska, i Rosja.
[[[separator]]]WSTĘP
CZĘŚĆ PIERWSZA. UNIA EUROPEJSKA
Rozdział I. Standard jednolitości i spójności prawa. Przykład prawa Unii Europejskiej (Artur Nowak-Far)
1. Wprowadzenie - podstawowe pojęcia
1.1. Jednolitość i spójność prawa jako zagadnienia teoretyczne
1.2. Wewnętrzne zorganizowanie systemowe acquis
1.3. Wyróżnicowanie operacyjne acquis
2. Niespójność i niejednolitość językowa acquis
3. Niespójność i niejednolitość ram instytucjonalno-proceduralnych stosowania acquis
4. Mechanizmy korygujące
4.1. Korekta niejednolitości i niespójności w systemie sądowym Unii Europejskiej
4.2. Wykładnia kontekstualna, w tym przyjazna prawu unijnemu
4.3. Miękkie prawo w funkcji wspomagającej ujednolicanie i spójność systemową acquis
5. Wnioski
Abstract
Literatura
Rozdział II. Jednolitość i spójność prawa w ramach współpracy w sprawach karnych Unii Europejskiej (Agnieszka Grzelak)
1. Wprowadzenie
2. Reforma współpracy w sprawach karnych po Traktacie z Lizbony - postanowienia przejściowe
3. Rola Trybunału Sprawiedliwości w dążeniu do zachowania jednolitości prawa w dawnym III filarze Unii Europejskiej
4. Europejski nakaz aresztowania - poszukiwanie spójności konstytucyjnej
5. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE a spójność prawa w dawnym III filarze Unii Europejskiej - komentarz
6. Wnioski. Znaczenie reform wprowadzonych przez Traktat z Lizbony dla jednolitości prawa w dziedzinie współpracy w sprawach karnych
Abstract
Literatura
Rozdział III. Traktatowe mechanizmy spójności polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej (Krzysztof Miszczak)
1. Wprowadzenie
2. Kwestia uwspólnotowienia w rozwoju wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa/wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony
3. Kontynuacja procesu kohezyjnego UE w Traktacie ustanawiającym Konstytucję dla Europy
4. Mechanizmy spójności w postanowieniach Traktatu z Lizbony
5. Wnioski
Abstract
Bibliografia
CZĘŚĆ DRUGA. FEDERACJA ROSYJSKA
Rozdział IV - rosyjskojęzyczny
Rozdział V. Konstytucyjne ujęcie jednolitości i spójności prawa w warunkach federalizmu rosyjskiego (Artur Nowak-Far)
1. Wprowadzenie
2. Kształtowanie się federalizmu rosyjskiego
2.1. Okres przedradziecki
2.2. Okres "pseudofederalizmu" radzieckiego
2.3. Procesy dezintegracji z przełomu lat 80. i 90. XX w.
2.4. Model ustrojowy Federacji Rosyjskiej
3. "Fenomen prawa rosyjskiego" a zapewnianie jednolitości i spójności prawa w warunkach rosyjskiego federalizmu
4. Wnioski
Abstract
Literatura
Rozdział VI. Proces przystąpienia Rosji do Światowej Organizacji Handlu i jego znaczenie dla spójności prawa rosyjskiego (Szymon Kardaś)
1. Wprowadzenie
2. System prawny WTO a spójność rosyjskiego prawa: aksjologia i poziomy spójności
3. Zakres działań dostosowawczych a spójność wybranych gałęzi rosyjskiego prawa
3.1. Uwagi wstępne
3.2. Zmiany w zakresie podstaw prawnych prowadzenia polityki handlowej
3.3. Zmiany regulacji prawnych dotyczących ochrony własności intelektualnej
3.4. Zmiany regulacji prawnych dotyczących sektora usług
4. Wnioski
Abstract
Literatura
Wnioski ogólne (Artur Nowak-Far)
1. Prawidłowości ogólne
2. Jednolitość i spójność prawa Unii Europejskiej
3. Jednolitość i spójność prawa Unii Europejskiej w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
4. Jednolitość i spójność systemu prawnego Unii Europejskiej w dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
5. Swoistość państwowości i systemu prawnego Federacji Rosyjskiej a wyzwania globalne
6. Cechy federalizmu rosyjskiego a mechanizmy zapewnienia jednolitości i spójności prawa Federacji Rosyjskiej
7. Wpływ standardów WTO na jednolitość i spójność systemu prawnego Federacji Rosyjskiej
Indeks rzeczowy
Opis
W książce porównano mechanizmy zapewnienia deklarowanej jedności i spójności prawa w dwóch, zasadniczo różnych, systemach prawnoustrojowych: Unii Europejskiej i Federacji Rosyjskiej. Przedstawione w niej studia dotyczą teorii owych systemów oraz opisują modele zapewniania jedności i spójności systemowej prawa w UE i Rosji.
Książka jest wynikiem międzynarodowego projektu badawczego, zrealizowanego przez Katedrę Prawa Europejskiego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz Rosyjską Akademię Nauk.
Wstęp
Książka, którą przedstawiamy Czytelnikom, jest wynikiem międzynarodowego projektu badawczego zrealizowanego przez Katedrę Prawa Europejskiego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz Rosyjską Akademię Nauk. Po stronie wspomnianej jednostki SGH udział w projekcie wzięli niektórzy jej pracownicy: znakomity znawca problematyki współpracy policyjnej i sądowej UE w sprawach karnych - dr Agnieszka Grzelak, specjalista (przede wszystkim praktyk) w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii - dr Krzysztof Miszczak, oraz piszący te słowa kierownik projektu, prof. SGH dr hab. Artur Nowak-Far.
W Rosyjskiej Akademii Nauk wyniki swoich badań dotyczących genezy i ewolucji państwowości rosyjskiej przedstawił bardzo znany w literaturze rosyjskojęzycznej autor, znakomity profesor Eduard S. Kulpin-Gubajdullin. Nieco później do zespołu badawczego dołączył także dr Szymon Kardaś, prawnik z Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, który ma już uznaną w nauce pozycję jednego z wnikliwszych badaczy prawa rosyjskiego.
Celem projektu, a więc i samej książki, która jest jego rezultatem, było porównanie dwóch zasadniczo różnych systemów prawnoustrojowych - Unii Europejskiej i Federacji Rosyjskiej - zasadniczo pod jednym kątem: jak w obu tych złożonych systemach zapewniana jest deklarowana systemowo jednolitość i spójność prawa. Jest to pytanie ważne dla zrozumienia nie tylko prawa UE czy Rosji, ale w ogóle dla wyrobienia sobie poglądu na temat tego, czym jest owa jednolitość i spójność w konkretnych kontekstach ustrojowych, ukształtowanych przecież w wyniku określonego procesu rozwojowego, zdeterminowanego zasadniczymi celami wspólnot politycznych, w ramach których prawo ma funkcjonować.
Zadanie porównania systemu prawnego stworzonego przez państwa członkowskie Unii Europejskiej w ramach i dla jej struktur oraz systemu ukształtowanego w toku złożonego procesu historycznego w Rosji już od samego początku mogło być (i było przez wszystkich uczestników projektu!) uważane za karkołomne. Porównujemy bowiem nie struktury podobne do siebie czy choćby analogiczne, lecz zgoła rożne: z jednej strony organizację międzynarodową, a z drugiej strony państwo. Z jednej strony strukturę w miarę nową, stworzoną przez jej państwa członkowskie, a z drugiej państwo o długowiekowej tradycji, które niekiedy jest przez jego własnych obywateli określane jako "kraj [samo]kolonizujący się" - co w interesujący sposób wyznacza jakoś wektor impulsów kształtujących zarówno kształt terytorialny, jak i ustrojowy Rosji. Także podstawowe mechanizmy "uczestnictwa" w Unii Europejskiej i Federacji Rosyjskiej są zgoła rożne. W UE członkostwo nie jest określone finalnie i nie powoduje przejścia suwerenności z państw członkowskich na tę organizację międzynarodową. W przypadku Federacji Rosyjskiej jest zupełnie inaczej - tu jej "podmioty" nieodwołalnie rezygnują z własnej suwerenności na rzecz samej federacji. Również wyzwania stojące przed UE i Rosją w odniesieniu do spójności ich szeroko pojętych struktur funkcjonowania są zupełnie inne. W Federacji Rosyjskiej sama wielkość państwa i jego naturalne uwarunkowania są poważną barierą jego wewnętrznej integralności, o którą władze publiczne muszą więc aktywnie zabiegać i ją umacniać. W Unii Europejskiej natomiast owa "przestrzenność" nie ma tak dużego znaczenia - jej obszar jest mniejszy, sieć komunikacyjna jest dobrze ukształtowana i pozwala wręcz na zignorowanie naturalnych przeszkód, wspólne są również zasadnicze wątki tradycji kulturowej. Integracja dotyczy tu więc czego innego i ma inne wymiary: jej celem jest wykorzystanie tych istotnych atutów poprzez przełamanie barier mentalnych, podnoszonych niekiedy przez elity intelektualne i polityczne dla realizacji haseł większej lub mniejszej autarkii politycznej, gospodarczej czy kulturowej.
Systemy prawa UE i Federacji Rosyjskiej muszą więc być zupełnie rożne. Jest tak przede wszystkim dlatego, że rożne są ich zasadnicze, konstytucyjne cele. Nie obniża to jednak wartości porównawczego badania mechanizmów ich funkcjonowania. Analiza tego typu prowadzi bowiem nie tylko do lepszego zrozumienia innego systemu prawnego, lecz także poszerza perspektywę spojrzenia na swój własny system, pozwala go lepiej pojąć i umożliwia formułowanie wniosków dotyczących dalszego jego rozwoju i ewentualnych reform. Umożliwia również weryfikację potocznych poglądów na temat tego, czym dany system jest, jak funkcjonuje i w jakim zakresie jest on podobny do innych systemów prawnych lub rożny od nich.
Jeżeli znajdziecie Państwo odpowiedzi na te pytania w przedstawionych w tej książce opracowaniach, będzie to oznaczać, że cel Autorów, a także i samego - finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego - projektu naukowego, w którym wzięli udział, został w pełni osiągnięty.
Książa jest adresowana do wszystkich tych osób, które interesują się zagadnieniem jednolitości i spójności systemu prawnego; co oczywiste, może przyciągnąć uwagę tych Czytelników, których interesuje i Unia Europejska, i Rosja.
Spis treści
WSTĘP
CZĘŚĆ PIERWSZA. UNIA EUROPEJSKA
Rozdział I. Standard jednolitości i spójności prawa. Przykład prawa Unii Europejskiej (Artur Nowak-Far)
1. Wprowadzenie - podstawowe pojęcia
1.1. Jednolitość i spójność prawa jako zagadnienia teoretyczne
1.2. Wewnętrzne zorganizowanie systemowe acquis
1.3. Wyróżnicowanie operacyjne acquis
2. Niespójność i niejednolitość językowa acquis
3. Niespójność i niejednolitość ram instytucjonalno-proceduralnych stosowania acquis
4. Mechanizmy korygujące
4.1. Korekta niejednolitości i niespójności w systemie sądowym Unii Europejskiej
4.2. Wykładnia kontekstualna, w tym przyjazna prawu unijnemu
4.3. Miękkie prawo w funkcji wspomagającej ujednolicanie i spójność systemową acquis
5. Wnioski
Abstract
Literatura
Rozdział II. Jednolitość i spójność prawa w ramach współpracy w sprawach karnych Unii Europejskiej (Agnieszka Grzelak)
1. Wprowadzenie
2. Reforma współpracy w sprawach karnych po Traktacie z Lizbony - postanowienia przejściowe
3. Rola Trybunału Sprawiedliwości w dążeniu do zachowania jednolitości prawa w dawnym III filarze Unii Europejskiej
4. Europejski nakaz aresztowania - poszukiwanie spójności konstytucyjnej
5. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE a spójność prawa w dawnym III filarze Unii Europejskiej - komentarz
6. Wnioski. Znaczenie reform wprowadzonych przez Traktat z Lizbony dla jednolitości prawa w dziedzinie współpracy w sprawach karnych
Abstract
Literatura
Rozdział III. Traktatowe mechanizmy spójności polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej (Krzysztof Miszczak)
1. Wprowadzenie
2. Kwestia uwspólnotowienia w rozwoju wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa/wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony
3. Kontynuacja procesu kohezyjnego UE w Traktacie ustanawiającym Konstytucję dla Europy
4. Mechanizmy spójności w postanowieniach Traktatu z Lizbony
5. Wnioski
Abstract
Bibliografia
CZĘŚĆ DRUGA. FEDERACJA ROSYJSKA
Rozdział IV - rosyjskojęzyczny
Rozdział V. Konstytucyjne ujęcie jednolitości i spójności prawa w warunkach federalizmu rosyjskiego (Artur Nowak-Far)
1. Wprowadzenie
2. Kształtowanie się federalizmu rosyjskiego
2.1. Okres przedradziecki
2.2. Okres "pseudofederalizmu" radzieckiego
2.3. Procesy dezintegracji z przełomu lat 80. i 90. XX w.
2.4. Model ustrojowy Federacji Rosyjskiej
3. "Fenomen prawa rosyjskiego" a zapewnianie jednolitości i spójności prawa w warunkach rosyjskiego federalizmu
4. Wnioski
Abstract
Literatura
Rozdział VI. Proces przystąpienia Rosji do Światowej Organizacji Handlu i jego znaczenie dla spójności prawa rosyjskiego (Szymon Kardaś)
1. Wprowadzenie
2. System prawny WTO a spójność rosyjskiego prawa: aksjologia i poziomy spójności
3. Zakres działań dostosowawczych a spójność wybranych gałęzi rosyjskiego prawa
3.1. Uwagi wstępne
3.2. Zmiany w zakresie podstaw prawnych prowadzenia polityki handlowej
3.3. Zmiany regulacji prawnych dotyczących ochrony własności intelektualnej
3.4. Zmiany regulacji prawnych dotyczących sektora usług
4. Wnioski
Abstract
Literatura
Wnioski ogólne (Artur Nowak-Far)
1. Prawidłowości ogólne
2. Jednolitość i spójność prawa Unii Europejskiej
3. Jednolitość i spójność prawa Unii Europejskiej w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
4. Jednolitość i spójność systemu prawnego Unii Europejskiej w dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
5. Swoistość państwowości i systemu prawnego Federacji Rosyjskiej a wyzwania globalne
6. Cechy federalizmu rosyjskiego a mechanizmy zapewnienia jednolitości i spójności prawa Federacji Rosyjskiej
7. Wpływ standardów WTO na jednolitość i spójność systemu prawnego Federacji Rosyjskiej
Indeks rzeczowy
Opinie
W książce porównano mechanizmy zapewnienia deklarowanej jedności i spójności prawa w dwóch, zasadniczo różnych, systemach prawnoustrojowych: Unii Europejskiej i Federacji Rosyjskiej. Przedstawione w niej studia dotyczą teorii owych systemów oraz opisują modele zapewniania jedności i spójności systemowej prawa w UE i Rosji.
Książka jest wynikiem międzynarodowego projektu badawczego, zrealizowanego przez Katedrę Prawa Europejskiego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz Rosyjską Akademię Nauk.
Książka, którą przedstawiamy Czytelnikom, jest wynikiem międzynarodowego projektu badawczego zrealizowanego przez Katedrę Prawa Europejskiego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz Rosyjską Akademię Nauk. Po stronie wspomnianej jednostki SGH udział w projekcie wzięli niektórzy jej pracownicy: znakomity znawca problematyki współpracy policyjnej i sądowej UE w sprawach karnych - dr Agnieszka Grzelak, specjalista (przede wszystkim praktyk) w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii - dr Krzysztof Miszczak, oraz piszący te słowa kierownik projektu, prof. SGH dr hab. Artur Nowak-Far.
W Rosyjskiej Akademii Nauk wyniki swoich badań dotyczących genezy i ewolucji państwowości rosyjskiej przedstawił bardzo znany w literaturze rosyjskojęzycznej autor, znakomity profesor Eduard S. Kulpin-Gubajdullin. Nieco później do zespołu badawczego dołączył także dr Szymon Kardaś, prawnik z Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, który ma już uznaną w nauce pozycję jednego z wnikliwszych badaczy prawa rosyjskiego.
Celem projektu, a więc i samej książki, która jest jego rezultatem, było porównanie dwóch zasadniczo różnych systemów prawnoustrojowych - Unii Europejskiej i Federacji Rosyjskiej - zasadniczo pod jednym kątem: jak w obu tych złożonych systemach zapewniana jest deklarowana systemowo jednolitość i spójność prawa. Jest to pytanie ważne dla zrozumienia nie tylko prawa UE czy Rosji, ale w ogóle dla wyrobienia sobie poglądu na temat tego, czym jest owa jednolitość i spójność w konkretnych kontekstach ustrojowych, ukształtowanych przecież w wyniku określonego procesu rozwojowego, zdeterminowanego zasadniczymi celami wspólnot politycznych, w ramach których prawo ma funkcjonować.
Zadanie porównania systemu prawnego stworzonego przez państwa członkowskie Unii Europejskiej w ramach i dla jej struktur oraz systemu ukształtowanego w toku złożonego procesu historycznego w Rosji już od samego początku mogło być (i było przez wszystkich uczestników projektu!) uważane za karkołomne. Porównujemy bowiem nie struktury podobne do siebie czy choćby analogiczne, lecz zgoła rożne: z jednej strony organizację międzynarodową, a z drugiej strony państwo. Z jednej strony strukturę w miarę nową, stworzoną przez jej państwa członkowskie, a z drugiej państwo o długowiekowej tradycji, które niekiedy jest przez jego własnych obywateli określane jako "kraj [samo]kolonizujący się" - co w interesujący sposób wyznacza jakoś wektor impulsów kształtujących zarówno kształt terytorialny, jak i ustrojowy Rosji. Także podstawowe mechanizmy "uczestnictwa" w Unii Europejskiej i Federacji Rosyjskiej są zgoła rożne. W UE członkostwo nie jest określone finalnie i nie powoduje przejścia suwerenności z państw członkowskich na tę organizację międzynarodową. W przypadku Federacji Rosyjskiej jest zupełnie inaczej - tu jej "podmioty" nieodwołalnie rezygnują z własnej suwerenności na rzecz samej federacji. Również wyzwania stojące przed UE i Rosją w odniesieniu do spójności ich szeroko pojętych struktur funkcjonowania są zupełnie inne. W Federacji Rosyjskiej sama wielkość państwa i jego naturalne uwarunkowania są poważną barierą jego wewnętrznej integralności, o którą władze publiczne muszą więc aktywnie zabiegać i ją umacniać. W Unii Europejskiej natomiast owa "przestrzenność" nie ma tak dużego znaczenia - jej obszar jest mniejszy, sieć komunikacyjna jest dobrze ukształtowana i pozwala wręcz na zignorowanie naturalnych przeszkód, wspólne są również zasadnicze wątki tradycji kulturowej. Integracja dotyczy tu więc czego innego i ma inne wymiary: jej celem jest wykorzystanie tych istotnych atutów poprzez przełamanie barier mentalnych, podnoszonych niekiedy przez elity intelektualne i polityczne dla realizacji haseł większej lub mniejszej autarkii politycznej, gospodarczej czy kulturowej.
Systemy prawa UE i Federacji Rosyjskiej muszą więc być zupełnie rożne. Jest tak przede wszystkim dlatego, że rożne są ich zasadnicze, konstytucyjne cele. Nie obniża to jednak wartości porównawczego badania mechanizmów ich funkcjonowania. Analiza tego typu prowadzi bowiem nie tylko do lepszego zrozumienia innego systemu prawnego, lecz także poszerza perspektywę spojrzenia na swój własny system, pozwala go lepiej pojąć i umożliwia formułowanie wniosków dotyczących dalszego jego rozwoju i ewentualnych reform. Umożliwia również weryfikację potocznych poglądów na temat tego, czym dany system jest, jak funkcjonuje i w jakim zakresie jest on podobny do innych systemów prawnych lub rożny od nich.
Jeżeli znajdziecie Państwo odpowiedzi na te pytania w przedstawionych w tej książce opracowaniach, będzie to oznaczać, że cel Autorów, a także i samego - finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego - projektu naukowego, w którym wzięli udział, został w pełni osiągnięty.
Książa jest adresowana do wszystkich tych osób, które interesują się zagadnieniem jednolitości i spójności systemu prawnego; co oczywiste, może przyciągnąć uwagę tych Czytelników, których interesuje i Unia Europejska, i Rosja.
WSTĘP
CZĘŚĆ PIERWSZA. UNIA EUROPEJSKA
Rozdział I. Standard jednolitości i spójności prawa. Przykład prawa Unii Europejskiej (Artur Nowak-Far)
1. Wprowadzenie - podstawowe pojęcia
1.1. Jednolitość i spójność prawa jako zagadnienia teoretyczne
1.2. Wewnętrzne zorganizowanie systemowe acquis
1.3. Wyróżnicowanie operacyjne acquis
2. Niespójność i niejednolitość językowa acquis
3. Niespójność i niejednolitość ram instytucjonalno-proceduralnych stosowania acquis
4. Mechanizmy korygujące
4.1. Korekta niejednolitości i niespójności w systemie sądowym Unii Europejskiej
4.2. Wykładnia kontekstualna, w tym przyjazna prawu unijnemu
4.3. Miękkie prawo w funkcji wspomagającej ujednolicanie i spójność systemową acquis
5. Wnioski
Abstract
Literatura
Rozdział II. Jednolitość i spójność prawa w ramach współpracy w sprawach karnych Unii Europejskiej (Agnieszka Grzelak)
1. Wprowadzenie
2. Reforma współpracy w sprawach karnych po Traktacie z Lizbony - postanowienia przejściowe
3. Rola Trybunału Sprawiedliwości w dążeniu do zachowania jednolitości prawa w dawnym III filarze Unii Europejskiej
4. Europejski nakaz aresztowania - poszukiwanie spójności konstytucyjnej
5. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE a spójność prawa w dawnym III filarze Unii Europejskiej - komentarz
6. Wnioski. Znaczenie reform wprowadzonych przez Traktat z Lizbony dla jednolitości prawa w dziedzinie współpracy w sprawach karnych
Abstract
Literatura
Rozdział III. Traktatowe mechanizmy spójności polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej (Krzysztof Miszczak)
1. Wprowadzenie
2. Kwestia uwspólnotowienia w rozwoju wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa/wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony
3. Kontynuacja procesu kohezyjnego UE w Traktacie ustanawiającym Konstytucję dla Europy
4. Mechanizmy spójności w postanowieniach Traktatu z Lizbony
5. Wnioski
Abstract
Bibliografia
CZĘŚĆ DRUGA. FEDERACJA ROSYJSKA
Rozdział IV - rosyjskojęzyczny
Rozdział V. Konstytucyjne ujęcie jednolitości i spójności prawa w warunkach federalizmu rosyjskiego (Artur Nowak-Far)
1. Wprowadzenie
2. Kształtowanie się federalizmu rosyjskiego
2.1. Okres przedradziecki
2.2. Okres "pseudofederalizmu" radzieckiego
2.3. Procesy dezintegracji z przełomu lat 80. i 90. XX w.
2.4. Model ustrojowy Federacji Rosyjskiej
3. "Fenomen prawa rosyjskiego" a zapewnianie jednolitości i spójności prawa w warunkach rosyjskiego federalizmu
4. Wnioski
Abstract
Literatura
Rozdział VI. Proces przystąpienia Rosji do Światowej Organizacji Handlu i jego znaczenie dla spójności prawa rosyjskiego (Szymon Kardaś)
1. Wprowadzenie
2. System prawny WTO a spójność rosyjskiego prawa: aksjologia i poziomy spójności
3. Zakres działań dostosowawczych a spójność wybranych gałęzi rosyjskiego prawa
3.1. Uwagi wstępne
3.2. Zmiany w zakresie podstaw prawnych prowadzenia polityki handlowej
3.3. Zmiany regulacji prawnych dotyczących ochrony własności intelektualnej
3.4. Zmiany regulacji prawnych dotyczących sektora usług
4. Wnioski
Abstract
Literatura
Wnioski ogólne (Artur Nowak-Far)
1. Prawidłowości ogólne
2. Jednolitość i spójność prawa Unii Europejskiej
3. Jednolitość i spójność prawa Unii Europejskiej w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
4. Jednolitość i spójność systemu prawnego Unii Europejskiej w dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
5. Swoistość państwowości i systemu prawnego Federacji Rosyjskiej a wyzwania globalne
6. Cechy federalizmu rosyjskiego a mechanizmy zapewnienia jednolitości i spójności prawa Federacji Rosyjskiej
7. Wpływ standardów WTO na jednolitość i spójność systemu prawnego Federacji Rosyjskiej
Indeks rzeczowy