Ulubione
  1. Strona główna
  2. INSTYTUCJE RELIGIJNE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Wybrane problemy

INSTYTUCJE RELIGIJNE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Wybrane problemy

29,40 zł
26,46 zł
/ szt.
Oszczędzasz 10 % ( 2,94 zł).
Najniższa cena produktu z 30 dni przed obniżką: 26,46 zł
Autor: red. Elżbieta Firlit
Kod produktu: 978-83-7378-502-1
Cena regularna:
29,40 zł
26,46 zł
/ szt.
Oszczędzasz 10 % ( 2,94 zł).
Najniższa cena produktu z 30 dni przed obniżką: 26,46 zł
Dodaj do ulubionych
Łatwy zwrot towaru w ciągu 14 dni od zakupu bez podania przyczyny
INSTYTUCJE RELIGIJNE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Wybrane problemy
INSTYTUCJE RELIGIJNE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Wybrane problemy

Na forum Unii Europejskiej działają liczne organizacje przybierające postać stowarzyszeń, komisji, przedstawicielstw, gremiów kolegialnych, federacji, ruchów religijnych. Są one zróżnicowane pod względem struktury i funkcji, zasięgu terytorialnego, zakresu przedmiotowego oraz genezy i okresu działania. Wspólną ich cechą jest odwoływanie się do wartości religijnych i równocześnie podejmowanie dyskursu z nowoczesnością, wchodzenie w różne sfery publicznej działalności w ramach projektu europejskiego. Aktywność w tej sferze wielu z tych organizacji można potraktować jako egzemplifikację sformułowanej przez José Casanovę tezy o deprywatyzacji religii we współczesnym świecie.

[[[separator]]]

Zamierzeniem przewodnim opracowania jest ukazanie obecności instytucji religijnych w przestrzeni publicznej Unii Europejskiej i w relacji do instytucji wspólnotowych. Kluczowe pojęcie "instytucje religijne" jest tutaj rozumiane w sensie wąskim, oznaczającym różnego rodzaju formy organizacyjne wyznań religijnych (np. Kościoły, związki wyznaniowe, stowarzyszenia, ruchy religijne, kolegialne gremia) obecnych w krajach członkowskich UE. Uwaga autorów koncentruje się na wybranych organizacjach religijnych działających w przestrzeni transnarodowej i często transwyznaniowej, będących reprezentacjami głównych wyznań religijnych występujących w krajach członkowskich i zarazem przedstawicielstwami tych wyznań wobec politycznych struktur Unii Europejskiej.

W strukturze wyznaniowej 27 krajów zjednoczonej Europy dominującym wyznaniem jest chrześcijaństwo, reprezentowane przez trzy główne nurty - katolicyzm, protestantyzm, prawosławie. Według danych z początku XXI w. większość ludności w 14 krajach deklarowała przynależność do Kościoła rzymskokatolickiego: Słowenia (57,4%), Węgry (67,0%), Francja (70,0%), Słowacja (72,0%), Austria (78,0%), Litwa (80,0%), Belgia (84,0%), Włochy (85,0%), Irlandia (90,0%), Luksemburg (91,0%), Polska (93,7%), Portugalia (94,5%), Hiszpania (97,0%), Malta (98,0%). W pięciu krajach członkowskich - Danii, Szwecji, Finlandii, Estonii, Łotwie - wyznaniem dominującym jest protestantyzm (kolejno: 91%, 88%, 85,4%, 78%, 55%), natomiast prawosławie zdecydowanie dominuje w Bułgarii (82,6%), na Cyprze (77%), w Grecji (97,5%) i Rumunii (85%). W Wielkiej Brytanii chrześcijanie stanowią 72% i większość z nich należy do Kościoła anglikańskiego. Interesująca struktura wyznaniowa jest w Niemczech, gdzie dominują dwa, równorzędne pod względem liczebności nurty chrześcijańskie - Kościół rzymskokatolicki i Kościół ewangelicki. Krajami najbardziej agnostycznymi w Unii Europejskiej są Czechy i Holandia, w których około 40% ogółu mieszkańców deklaruje brak przynależności do jakiegokolwiek 10 Instytucje religijne w krajach Unii Europejskiej. Wybrane problemy wyznania religijnego. Oprócz wyznawców chrześcijaństwa w krajach UE zamieszkują wyznawcy islamu, judaizmu, religii orientalnych oraz osoby deklarujące brak przynależności religijnej lub zdecydowany ateizm. Fouad Alaoui, sekretarz generalny Unii Organizacji Islamskich Francji (UOIF), podaje, że w krajach UE żyje "od 12 do 13 mln wyznawców islamu, (...) krajem o największej liczbie muzułmanów jest Francja (4,5-5 mln), następnie Niemcy (3,2-3,5 mln) i Wielka Brytania (1,4-2 mln)". Liczebność wyznawców judaizmu szacowana jest na 0,3% ogółu mieszkańców krajów unijnych, w tym - relatywnie najwięcej - we Francji (670 tys.), w Wielkiej Brytanii (267 tys.) i Niemczech (ok. 100 tys.) osób.

W ramach wymienionych wyznań religijnych, w tym szczególnie chrześcijaństwa, działają na forum Unii Europejskiej liczne organizacje przybierające postać stowarzyszeń, komisji, przedstawicielstw, gremiów kolegialnych, federacji, ruchów religijnych. Są one zróżnicowane pod względem struktury i funkcji, zasięgu terytorialnego, zakresu przedmiotowego oraz genezy i okresu działania. Ich wspólną cechą jest odwoływanie się do wartości religijnych i równocześnie podejmowanie dyskursu z nowoczesnością, wchodzenie w różne obszary publicznej działalności w ramach projektu europejskiego. Aktywność w sferze publicznej wielu z tych organizacji można potraktować jako egzemplifikację sformułowanej przez José Casanovę tezy o deprywatyzacji religii we współczesnym świecie. Deprywatyzacja oznacza ?odmowę przyjęcia przez tradycje religijne na całym świecie marginalnej i sprywatyzowanej roli, którą wyznaczyły im wspólnie teorie nowoczesności i teorie sekularyzacji. Pojawiły się ruchy społeczne, które albo same mają charakter religijny, albo w imię religii kwestionują podstawy funkcjonowania i autonomię sfer zasadniczo świeckich: państwa i gospodarki rynkowej. Także instytucje i organizacje religijne odmawiają ograniczania się do duszpasterskiej troski o dusze jednostek i konsekwentnie stawiają pytania o wzajemne relacje między prywatną i publiczną moralnością, kwestionując żądania rozmaitych podsystemów, zwłaszcza państw i rynków, aby wyzwolić je od zewnętrznych normatywnych zobowiązań. Jednym z efektów tej kontestacji jest dwoisty, obustronnie warunkujący się proces repolityzacji prywatnej sfery religijnej i moralnej oraz powtórnej normatywizacji publicznej sfery gospodarczej i politycznej". Organizacje religijne, działając w sferze publicznej, bronią nie tylko obszarów działania tradycyjnie przynależnych do wyznań religijnych, ale również uczestniczą i chcą być brane pod uwagę w dyskursie dotyczącym wytyczania granic pomiędzy różnymi segmentami i poziomami nowoczesnych społeczeństw. Jednym ze skutków deprywatyzacji religii i jej "wkroczenia" do sfery publicznej poprzez udział w debacie o społecznie istotnych kwestiach jest - używając słów Casanovy - "zmuszenie nowoczesnych społeczeństw do publicznej i zbiorowej refleksji nad ich strukturami normatywnymi", drugie ważne następstwo to ożywienie ("przyczynienie się do żywotności") publicznej sfery społeczeństwa obywatelskiego.

Zaprezentowane w niniejszej publikacji teksty stanowią jedynie niewielki wycinek bogatej obecności i działalności instytucji religijnych w publicznej przestrzeni Unii Europejskiej. Większość tych opracowań można pogrupować w trzy tematycznie powiązane kategorie. Po pierwsze, omówiono status Kościołów i związków wyznaniowych w prawie wspólnotowym oraz regulacje prawne obowiązujące w Polsce.

Przewodnią ideą dwóch tekstów, napisanych przez Anastazję Gajdę, było ukazanie polityki wyznaniowej w wymiarze prawa unijnego (międzynarodowego) i krajowego (na polskim przykładzie). Druga kategoria to cztery opracowania dotyczące podmiotów wyznaniowych obejmujących swą działalnością wszystkie lub większość krajów członkowskich i będących zinstytucjonalizowanymi reprezentacjami wyznań na forum UE, uczestniczącymi w debacie i dialogu nad kształtem zjednoczonej Europy, angażującymi się na rzecz rozwiązywania istotnych społecznie problemów. Kazimierz F. Papciak omawia polityczną aktywność Stolicy Apostolskiej na forum europejskim, uwzględniając specyfikę tego podmiotu, swoistość jego relacji na arenie międzynarodowej i wielowymiarową obecność w Unii Europejskiej. Elżbieta Firlit przedstawia ramy dialogu instytucjonalnych reprezentacji chrześcijaństwa ze strukturami unijnymi, zwracając szczególną uwagę na rolę i działalność dwóch struktur reprezentujących wyznania chrześcijańskie (CEC i COMECE) na unijnym forum, zaś w drugim opracowaniu omawia strukturę i działalność kluczowych chrześcijańskich organizacji charytatywnych. Katarzyna Górak-Sosnowska zaprezentowała bogactwo organizacyjne społeczności muzułmańskich w Europie, podjęła próbę typologii tych organizacji wyodrębniając - między innymi - organizacje federacyjne, mające swoje ogniwa w większości państw UE i współpracujące z unijnymi instytucjami.

Istotnym zagadnieniem w charakterystyce instytucjonalnego wymiaru religii w krajach Unii Europejskiej są nowe ruchy religijne, które pojawiły się w obecnych krajach członkowskich w drugiej połowie XX w. oraz na przełomie XX i XXI w. Skalę tego zjawiska, jego zróżnicowanie i dynamikę oraz omówienie kluczowych dokumentów Parlamentu Europejskiego dotyczących działalności sekt religijnych przedstawia Maria Libiszowska-Żółtkowska. Bogata warstwa teoretyczna i faktograficzna zawarta w tym opracowaniu jest równocześnie pewną egzemplifikacją dezintegracyjnej funkcji religii i prób jej przeciwdziałania ze strony administracji unijnej, administracji krajowych, tradycyjnych instytucji religijnych oraz społecznych stowarzyszeń.

Trzecią grupę opracowań stanowią te, które przedstawiają działalność wybranych instytucji religijnych w skali jednego lub dwóch państw członkowskich UE. Należy do nich opracowanie Katarzyny Górak-Sosnowskiej dotyczące organizacji muzułmańskich w Polsce, porównawcza analiza funkcji instytucji religijnych w organizacji życia społeczności żydowskich w Polsce i Niemczech autorstwa Kamili Łepkowskiej, a także drugi artykuł K. Łepkowskiej na temat roli lokalnych struktur Kościoła rzymskokatolickiego w środowisku najnowszej emigracji polskiej w Wielkiej Brytanii.

W publikacji zamieszczono również dwa opracowania dotyczące wybranych aspektów religijności młodzieży w Polsce i w Niemczech. Sławomir H. Zaręba pokazuje zróżnicowanie postaw wobec wiary i praktyk religijnych polskiej młodzieży uczącej się, i studiującej (przedział wiekowy: 16-26 lat). Kamila Łepkowska omawia religijność młodzieży niemieckiej, zwracając uwagę nie tylko na wymiar deklarowanej wiary i uczestnictwa w praktykach religijnych, ale również na partycypację młodych Niemców w licznych organizacjach chrześcijańskich. Obydwa te teksty pokazują - w pewnym stopniu i w sposób pośredni - poziom recepcji instytucjonalnych zaleceń Kościołów przez młode pokolenie w tradycyjnie katolickiej Polsce i w zróżnicowanych światopoglądowo zjednoczonych Niemczech.

Publikację zamyka opracowanie dotyczące funkcji religii w społeczeństwach przełomu XX i XXI w. W założeniu jest ono próbą pewnego podsumowania całości publikacji. Odwołując się do stanowisk i koncepcji teoretycznych współczesnej socjologii religii, autorka zastanawia się w jakim stopniu, we współczesnym spluralizowanym i ogarniętym procesami globalizacji świecie, religia odgrywa rolę konsolidacyjną i więziotwórczą, w jaki sposób jest obecna w sferze publicznej, na ile pełni funkcję integracyjną, a kiedy bywa czynnikiem dezintegrującym.

[[[separator]]]

WPROWADZENIE (Elżbieta Firlit)

 

I. KOŚCIOŁY I ZWIĄZKI WYZNANIOWE W PRAWIE WSPÓLNOTOWYM (Anastazja Gajda)

1.1. Pojęcie Kościołów i związków wyznaniowych

1.2. Aspekt religijny w procesach integracyjnych WE i UE

1.3. Regulacje dotyczące Kościołów i związków wyznaniowych w prawie wspólnotowym

1.3.1. Traktat o Unii Europejskiej a status Kościołów i związków wyznaniowych

1.3.2. Deklaracja O statusie Kościołów i organizacji niewyznaniowych

1.3.3. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej

1.3.4. Biała Księga w sprawie rządzenia Europą a Kościoły i związki wyznaniowe

1.3.5. Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu ze względu na religię lub światopogląd w świetle Dyrektywy Rady 2000/78/WE

1.4. Status Kościołów i związków wyznaniowych w Traktacie ustanawiającym Konstytucję dla Europy

1.5. Kościoły i związki wyznaniowe w postanowieniach Traktatu z Lizbony

Wnioski

Bibliografia

 

II. PODSTAWY I DOMINANTY POLITYKI EUROPEJSKIEJ STOLICY APOSTOLSKIEJ (Kazimierz F. Papciak)

Wstęp

2.1. Ewolucja podmiotowości prawnomiędzynarodowej

2.2. Specyfika podstaw prawnych Stolicy Apostolskiej

2.3. Watykan - Stolica Apostolska - Kościół

2.4. Dominanty europejskiej polityki Stolicy Apostolskiej

2.5. Zaangażowanie instytucjonalne Stolicy Apostolskiej

Zakończenie

Bibliografia

 

III. INSTYTUCJONALNE REPREZENTACJE KOŚCIOŁÓW NA FORUM UNII EUROPEJSKIEJ - RAMY DIALOGU, STRUKTURA ORGANIZACYJNA I DZIAŁALNOŚĆ (Elżbieta Firlit)

3.1. Dialog struktur unijnych i instytucji wyznaniowych

3.2. Konferencja Kościołów Europejskich (CEC) - struktura i działalność ekumeniczna

3.3. Komisja Episkopatów Wspólnoty Europejskiej (COMECE) - struktura i obszary działania

Zakończenie

Bibliografia

 

IV. CARITAS EUROPA I EURODIACONIA - PODSTAWOWE INSTYTUCJE CHARYTATYWNE GŁÓWNYCH WYZNAŃ RELIGIJNYCH W UE (Elżbieta Firlit)

4.1. Pomoc potrzebującym uniwersalną zasadą religijną

4.2. Zorganizowane formy realizacji miłości bliźniego ("uczynków miłosierdzia") w Kościołach chrześcijańskich w krajach UE

4.2.1. Caritas Europa - geneza, struktura organizacyjna, formy i obszary działalności

4.2.2. Eurodiaconia - rys historyczny, struktura organizacyjna i działalność

Zakończenie

Bibliografia

 

V. ORGANIZACJE MUZUŁMAŃSKIE W EUROPIE (Katarzyna Górak-Sosnowska)

Wstęp

5.1. Organizacje funkcjonujące w ramach światowych organizacji muzułmańskich

5.2. Organizacje izolacjonistyczne/monodenominacyjne

5.3. Organizacje narodowe/etniczne

5.4. Organizacje misyjne

5.5. Organizacje federacyjne

Zakończenie

Bibliografia

 

VI. NOWE RUCHY RELIGIJNE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ (Maria Libiszowska-Żółtkowska)

6.1. Charakterystyka zjawiska nowych ruchów religijnych

6.2. Motywy konwersji do nowych ruchów religijnych

6.3. Wiedza o zjawisku i społeczny odbiór nowych ruchów religijnych

6.4. Nowe ruchy religijne (sekty) jako zagrożenie

6.5. Rezolucje europejskie w sprawie sekt, kultów i nowych ruchów religijnych

Bibliografia

 

VII. INSTYTUCJE RELIGIJNO-SPOŁECZNE WSPÓLNOT ŻYDOWSKICH W POLSCE I W NIEMCZECH (Kamila Łepkowska)

Wstęp

7.1. Życie społeczno-religijne Żydów na terenie Rzeczypospolitej Polskiej

7.1.1. Prawne podstawy relacji państwa polskiego z żydowskimi wspólnotami religijnymi

7.1.2. Gminy wyznaniowe jako podstawowe ośrodki organizacji życia religijnego i społecznego Żydów na przykładzie gminy warszawskiej

7.1.3. Żydowskie organizacje społeczne działające na terenie Polski

7.1.3.1. B'nai B'rith

7.1.3.2. Towarzystwo Kultury Żydowskiej - Beit Warszawa

7.2. Życie społeczno-religijne Żydów na terenie Republiki Federalnej Niemiec

7.2.1. Aktualne regulacje prawne statusu organizacji żydowskich w Niemczech

7.2.2. Żydowskie wspólnoty wyznaniowe w Niemczech na przykładzie gminy w Monachium

7.2.3. Żydowskie organizacje społeczne w Republice Federalnej Niemiec

7.2.3.1. Związek Studentów Żydowskich

7.2.3.2. Związek Sportowy Makkabi - Niemcy

7.3. Europejski Kongres Żydów jako międzynarodowa płaszczyzna współpracy żydowskich instytucji religijnych

Zakończenie

Bibliografia

 

VIII. ROLA INSTYTUCJI RELIGIJNYCH W ORGANIZACJI ŻYCIA POLSKICH EMIGRANTÓW W LONDYNIE PO ROKU 2004 (Kamila Łepkowska)

Wprowadzenie

8.1. Polscy emigranci w Londynie

8.1.1. Struktura demograficzno-społeczna polskiej emigracji w Wielkiej Brytanii i Londynie

8.1.2. Przyczyny emigrowania z Polski do Wielkiej Brytanii po 2004 r. w świetle badań empirycznych

8.2. Działalność polskich struktur Kościoła rzymskokatolickiego w Wielkiej Brytanii

8.2.1. Struktury polskiego duszpasterstwa rzymskokatolickiego na terenie Wielkiej Brytanii

8.2.2. Polskie organizacje katolickie w Londynie na przykładzie Wydawnictwa "Veritas"

8.3. Działalność polskich parafii w Londynie na przykładzie Parafii im. św. Andrzeja Boboli

Zakończenie

Bibliografia

 

IX. STATUS PRAWNY KOŚCIOŁÓW I ZWIĄZKÓW WYZNANIOWYCH W POLSCE (Anastazja Gajda)

Wstęp

9.1. Ustawy kościelne z 1989 r. - nowe zasady regulacji relacji między państwem a kościołami i związkami wyznaniowymi

9.2. Konstytucyjna regulacja stosunków między państwem a Kościołami oraz związkami wyznaniowymi

9.2.1. Zasady relacji instytucjonalnych między państwem a Kościołami i związkami wyznaniowymi

9.2.1.1. Formy stosunków między państwem a Kościołem katolickim

9.2.1.2. Formy regulacji stosunków między państwem a innymi Kościołami i związkami wyznaniowymi

9.2.2. Konstytucyjne gwarancje wolności sumienia i religii

9.2.3. Ochrona konstytucyjna wolności sumienia i religii

9.3. Umowy międzynarodowe dotyczące stosunków między Kościołem i państwem

9.3.1. Konkordat jako forma regulacji statusu prawnego Kościoła katolickiego w Polsce

9.3.2. Wolność myśli, sumienia i wyznania w ratyfikowanych przez Polskę umowach międzynarodowych

Zakończenie

Bibliografia

 

X. ORGANIZACJE MUZUŁMAŃSKIE W POLSCE (Katarzyna Górak-Sosnowska)

Wstęp

10.1. Muzułmańskie związki wyznaniowe

10.2. Muzułmański Związek Religijny

10.3. Liga Muzułmańska w Rzeczypospolitej Polskiej

Zakończenie

Bibliografia

 

XI. RELIGIJNOŚĆ MŁODZIEŻY W POLSCE (Sławomir H. Zaręba)

Wprowadzenie

11.1. Kontekst społeczno-kulturowy a ewolucja religijności

11.2. Religijność młodzieży w perspektywie empirycznej

Zakończenie

Bibliografia

 

XII. RELIGIJNOŚĆ MŁODZIEŻY NIEMIECKIEJ I AKTYWNOŚĆ W ORGANIZACJACH CHRZEŚCIJAŃSKICH (Kamila Łepkowska)

Wprowadzenie

12.1. Religijność młodzieży niemieckiej

12.2. Młodzież niemiecka w stowarzyszeniach i organizacjach chrześcijańskich

Zakończenie

Bibliografia

 

XIII. INTEGRACYJNA FUNKCJA RELIGII W SPOŁECZEŃSTWACH PRZEŁOMU XX I XXI W. Z PERSPEKTYWY SOCJOLOGICZNEJ (Elżbieta Firlit)

Wstęp

13.1. Socjologiczne definiowanie religii

13.2. Integracyjna funkcja religii - wybrane ujęcia

13.3. Status i rola religii w społeczeństwach przełomu XX i XXI w.

Zakończenie

Bibliografia

Opis

Wydanie: 1
Rok wydania: 2009
Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza
Oprawa: miękka
Format: B5
Liczba stron: 276

Na forum Unii Europejskiej działają liczne organizacje przybierające postać stowarzyszeń, komisji, przedstawicielstw, gremiów kolegialnych, federacji, ruchów religijnych. Są one zróżnicowane pod względem struktury i funkcji, zasięgu terytorialnego, zakresu przedmiotowego oraz genezy i okresu działania. Wspólną ich cechą jest odwoływanie się do wartości religijnych i równocześnie podejmowanie dyskursu z nowoczesnością, wchodzenie w różne sfery publicznej działalności w ramach projektu europejskiego. Aktywność w tej sferze wielu z tych organizacji można potraktować jako egzemplifikację sformułowanej przez José Casanovę tezy o deprywatyzacji religii we współczesnym świecie.

Wstęp

Zamierzeniem przewodnim opracowania jest ukazanie obecności instytucji religijnych w przestrzeni publicznej Unii Europejskiej i w relacji do instytucji wspólnotowych. Kluczowe pojęcie "instytucje religijne" jest tutaj rozumiane w sensie wąskim, oznaczającym różnego rodzaju formy organizacyjne wyznań religijnych (np. Kościoły, związki wyznaniowe, stowarzyszenia, ruchy religijne, kolegialne gremia) obecnych w krajach członkowskich UE. Uwaga autorów koncentruje się na wybranych organizacjach religijnych działających w przestrzeni transnarodowej i często transwyznaniowej, będących reprezentacjami głównych wyznań religijnych występujących w krajach członkowskich i zarazem przedstawicielstwami tych wyznań wobec politycznych struktur Unii Europejskiej.

W strukturze wyznaniowej 27 krajów zjednoczonej Europy dominującym wyznaniem jest chrześcijaństwo, reprezentowane przez trzy główne nurty - katolicyzm, protestantyzm, prawosławie. Według danych z początku XXI w. większość ludności w 14 krajach deklarowała przynależność do Kościoła rzymskokatolickiego: Słowenia (57,4%), Węgry (67,0%), Francja (70,0%), Słowacja (72,0%), Austria (78,0%), Litwa (80,0%), Belgia (84,0%), Włochy (85,0%), Irlandia (90,0%), Luksemburg (91,0%), Polska (93,7%), Portugalia (94,5%), Hiszpania (97,0%), Malta (98,0%). W pięciu krajach członkowskich - Danii, Szwecji, Finlandii, Estonii, Łotwie - wyznaniem dominującym jest protestantyzm (kolejno: 91%, 88%, 85,4%, 78%, 55%), natomiast prawosławie zdecydowanie dominuje w Bułgarii (82,6%), na Cyprze (77%), w Grecji (97,5%) i Rumunii (85%). W Wielkiej Brytanii chrześcijanie stanowią 72% i większość z nich należy do Kościoła anglikańskiego. Interesująca struktura wyznaniowa jest w Niemczech, gdzie dominują dwa, równorzędne pod względem liczebności nurty chrześcijańskie - Kościół rzymskokatolicki i Kościół ewangelicki. Krajami najbardziej agnostycznymi w Unii Europejskiej są Czechy i Holandia, w których około 40% ogółu mieszkańców deklaruje brak przynależności do jakiegokolwiek 10 Instytucje religijne w krajach Unii Europejskiej. Wybrane problemy wyznania religijnego. Oprócz wyznawców chrześcijaństwa w krajach UE zamieszkują wyznawcy islamu, judaizmu, religii orientalnych oraz osoby deklarujące brak przynależności religijnej lub zdecydowany ateizm. Fouad Alaoui, sekretarz generalny Unii Organizacji Islamskich Francji (UOIF), podaje, że w krajach UE żyje "od 12 do 13 mln wyznawców islamu, (...) krajem o największej liczbie muzułmanów jest Francja (4,5-5 mln), następnie Niemcy (3,2-3,5 mln) i Wielka Brytania (1,4-2 mln)". Liczebność wyznawców judaizmu szacowana jest na 0,3% ogółu mieszkańców krajów unijnych, w tym - relatywnie najwięcej - we Francji (670 tys.), w Wielkiej Brytanii (267 tys.) i Niemczech (ok. 100 tys.) osób.

W ramach wymienionych wyznań religijnych, w tym szczególnie chrześcijaństwa, działają na forum Unii Europejskiej liczne organizacje przybierające postać stowarzyszeń, komisji, przedstawicielstw, gremiów kolegialnych, federacji, ruchów religijnych. Są one zróżnicowane pod względem struktury i funkcji, zasięgu terytorialnego, zakresu przedmiotowego oraz genezy i okresu działania. Ich wspólną cechą jest odwoływanie się do wartości religijnych i równocześnie podejmowanie dyskursu z nowoczesnością, wchodzenie w różne obszary publicznej działalności w ramach projektu europejskiego. Aktywność w sferze publicznej wielu z tych organizacji można potraktować jako egzemplifikację sformułowanej przez José Casanovę tezy o deprywatyzacji religii we współczesnym świecie. Deprywatyzacja oznacza ?odmowę przyjęcia przez tradycje religijne na całym świecie marginalnej i sprywatyzowanej roli, którą wyznaczyły im wspólnie teorie nowoczesności i teorie sekularyzacji. Pojawiły się ruchy społeczne, które albo same mają charakter religijny, albo w imię religii kwestionują podstawy funkcjonowania i autonomię sfer zasadniczo świeckich: państwa i gospodarki rynkowej. Także instytucje i organizacje religijne odmawiają ograniczania się do duszpasterskiej troski o dusze jednostek i konsekwentnie stawiają pytania o wzajemne relacje między prywatną i publiczną moralnością, kwestionując żądania rozmaitych podsystemów, zwłaszcza państw i rynków, aby wyzwolić je od zewnętrznych normatywnych zobowiązań. Jednym z efektów tej kontestacji jest dwoisty, obustronnie warunkujący się proces repolityzacji prywatnej sfery religijnej i moralnej oraz powtórnej normatywizacji publicznej sfery gospodarczej i politycznej". Organizacje religijne, działając w sferze publicznej, bronią nie tylko obszarów działania tradycyjnie przynależnych do wyznań religijnych, ale również uczestniczą i chcą być brane pod uwagę w dyskursie dotyczącym wytyczania granic pomiędzy różnymi segmentami i poziomami nowoczesnych społeczeństw. Jednym ze skutków deprywatyzacji religii i jej "wkroczenia" do sfery publicznej poprzez udział w debacie o społecznie istotnych kwestiach jest - używając słów Casanovy - "zmuszenie nowoczesnych społeczeństw do publicznej i zbiorowej refleksji nad ich strukturami normatywnymi", drugie ważne następstwo to ożywienie ("przyczynienie się do żywotności") publicznej sfery społeczeństwa obywatelskiego.

Zaprezentowane w niniejszej publikacji teksty stanowią jedynie niewielki wycinek bogatej obecności i działalności instytucji religijnych w publicznej przestrzeni Unii Europejskiej. Większość tych opracowań można pogrupować w trzy tematycznie powiązane kategorie. Po pierwsze, omówiono status Kościołów i związków wyznaniowych w prawie wspólnotowym oraz regulacje prawne obowiązujące w Polsce.

Przewodnią ideą dwóch tekstów, napisanych przez Anastazję Gajdę, było ukazanie polityki wyznaniowej w wymiarze prawa unijnego (międzynarodowego) i krajowego (na polskim przykładzie). Druga kategoria to cztery opracowania dotyczące podmiotów wyznaniowych obejmujących swą działalnością wszystkie lub większość krajów członkowskich i będących zinstytucjonalizowanymi reprezentacjami wyznań na forum UE, uczestniczącymi w debacie i dialogu nad kształtem zjednoczonej Europy, angażującymi się na rzecz rozwiązywania istotnych społecznie problemów. Kazimierz F. Papciak omawia polityczną aktywność Stolicy Apostolskiej na forum europejskim, uwzględniając specyfikę tego podmiotu, swoistość jego relacji na arenie międzynarodowej i wielowymiarową obecność w Unii Europejskiej. Elżbieta Firlit przedstawia ramy dialogu instytucjonalnych reprezentacji chrześcijaństwa ze strukturami unijnymi, zwracając szczególną uwagę na rolę i działalność dwóch struktur reprezentujących wyznania chrześcijańskie (CEC i COMECE) na unijnym forum, zaś w drugim opracowaniu omawia strukturę i działalność kluczowych chrześcijańskich organizacji charytatywnych. Katarzyna Górak-Sosnowska zaprezentowała bogactwo organizacyjne społeczności muzułmańskich w Europie, podjęła próbę typologii tych organizacji wyodrębniając - między innymi - organizacje federacyjne, mające swoje ogniwa w większości państw UE i współpracujące z unijnymi instytucjami.

Istotnym zagadnieniem w charakterystyce instytucjonalnego wymiaru religii w krajach Unii Europejskiej są nowe ruchy religijne, które pojawiły się w obecnych krajach członkowskich w drugiej połowie XX w. oraz na przełomie XX i XXI w. Skalę tego zjawiska, jego zróżnicowanie i dynamikę oraz omówienie kluczowych dokumentów Parlamentu Europejskiego dotyczących działalności sekt religijnych przedstawia Maria Libiszowska-Żółtkowska. Bogata warstwa teoretyczna i faktograficzna zawarta w tym opracowaniu jest równocześnie pewną egzemplifikacją dezintegracyjnej funkcji religii i prób jej przeciwdziałania ze strony administracji unijnej, administracji krajowych, tradycyjnych instytucji religijnych oraz społecznych stowarzyszeń.

Trzecią grupę opracowań stanowią te, które przedstawiają działalność wybranych instytucji religijnych w skali jednego lub dwóch państw członkowskich UE. Należy do nich opracowanie Katarzyny Górak-Sosnowskiej dotyczące organizacji muzułmańskich w Polsce, porównawcza analiza funkcji instytucji religijnych w organizacji życia społeczności żydowskich w Polsce i Niemczech autorstwa Kamili Łepkowskiej, a także drugi artykuł K. Łepkowskiej na temat roli lokalnych struktur Kościoła rzymskokatolickiego w środowisku najnowszej emigracji polskiej w Wielkiej Brytanii.

W publikacji zamieszczono również dwa opracowania dotyczące wybranych aspektów religijności młodzieży w Polsce i w Niemczech. Sławomir H. Zaręba pokazuje zróżnicowanie postaw wobec wiary i praktyk religijnych polskiej młodzieży uczącej się, i studiującej (przedział wiekowy: 16-26 lat). Kamila Łepkowska omawia religijność młodzieży niemieckiej, zwracając uwagę nie tylko na wymiar deklarowanej wiary i uczestnictwa w praktykach religijnych, ale również na partycypację młodych Niemców w licznych organizacjach chrześcijańskich. Obydwa te teksty pokazują - w pewnym stopniu i w sposób pośredni - poziom recepcji instytucjonalnych zaleceń Kościołów przez młode pokolenie w tradycyjnie katolickiej Polsce i w zróżnicowanych światopoglądowo zjednoczonych Niemczech.

Publikację zamyka opracowanie dotyczące funkcji religii w społeczeństwach przełomu XX i XXI w. W założeniu jest ono próbą pewnego podsumowania całości publikacji. Odwołując się do stanowisk i koncepcji teoretycznych współczesnej socjologii religii, autorka zastanawia się w jakim stopniu, we współczesnym spluralizowanym i ogarniętym procesami globalizacji świecie, religia odgrywa rolę konsolidacyjną i więziotwórczą, w jaki sposób jest obecna w sferze publicznej, na ile pełni funkcję integracyjną, a kiedy bywa czynnikiem dezintegrującym.

Spis treści

WPROWADZENIE (Elżbieta Firlit)

 

I. KOŚCIOŁY I ZWIĄZKI WYZNANIOWE W PRAWIE WSPÓLNOTOWYM (Anastazja Gajda)

1.1. Pojęcie Kościołów i związków wyznaniowych

1.2. Aspekt religijny w procesach integracyjnych WE i UE

1.3. Regulacje dotyczące Kościołów i związków wyznaniowych w prawie wspólnotowym

1.3.1. Traktat o Unii Europejskiej a status Kościołów i związków wyznaniowych

1.3.2. Deklaracja O statusie Kościołów i organizacji niewyznaniowych

1.3.3. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej

1.3.4. Biała Księga w sprawie rządzenia Europą a Kościoły i związki wyznaniowe

1.3.5. Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu ze względu na religię lub światopogląd w świetle Dyrektywy Rady 2000/78/WE

1.4. Status Kościołów i związków wyznaniowych w Traktacie ustanawiającym Konstytucję dla Europy

1.5. Kościoły i związki wyznaniowe w postanowieniach Traktatu z Lizbony

Wnioski

Bibliografia

 

II. PODSTAWY I DOMINANTY POLITYKI EUROPEJSKIEJ STOLICY APOSTOLSKIEJ (Kazimierz F. Papciak)

Wstęp

2.1. Ewolucja podmiotowości prawnomiędzynarodowej

2.2. Specyfika podstaw prawnych Stolicy Apostolskiej

2.3. Watykan - Stolica Apostolska - Kościół

2.4. Dominanty europejskiej polityki Stolicy Apostolskiej

2.5. Zaangażowanie instytucjonalne Stolicy Apostolskiej

Zakończenie

Bibliografia

 

III. INSTYTUCJONALNE REPREZENTACJE KOŚCIOŁÓW NA FORUM UNII EUROPEJSKIEJ - RAMY DIALOGU, STRUKTURA ORGANIZACYJNA I DZIAŁALNOŚĆ (Elżbieta Firlit)

3.1. Dialog struktur unijnych i instytucji wyznaniowych

3.2. Konferencja Kościołów Europejskich (CEC) - struktura i działalność ekumeniczna

3.3. Komisja Episkopatów Wspólnoty Europejskiej (COMECE) - struktura i obszary działania

Zakończenie

Bibliografia

 

IV. CARITAS EUROPA I EURODIACONIA - PODSTAWOWE INSTYTUCJE CHARYTATYWNE GŁÓWNYCH WYZNAŃ RELIGIJNYCH W UE (Elżbieta Firlit)

4.1. Pomoc potrzebującym uniwersalną zasadą religijną

4.2. Zorganizowane formy realizacji miłości bliźniego ("uczynków miłosierdzia") w Kościołach chrześcijańskich w krajach UE

4.2.1. Caritas Europa - geneza, struktura organizacyjna, formy i obszary działalności

4.2.2. Eurodiaconia - rys historyczny, struktura organizacyjna i działalność

Zakończenie

Bibliografia

 

V. ORGANIZACJE MUZUŁMAŃSKIE W EUROPIE (Katarzyna Górak-Sosnowska)

Wstęp

5.1. Organizacje funkcjonujące w ramach światowych organizacji muzułmańskich

5.2. Organizacje izolacjonistyczne/monodenominacyjne

5.3. Organizacje narodowe/etniczne

5.4. Organizacje misyjne

5.5. Organizacje federacyjne

Zakończenie

Bibliografia

 

VI. NOWE RUCHY RELIGIJNE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ (Maria Libiszowska-Żółtkowska)

6.1. Charakterystyka zjawiska nowych ruchów religijnych

6.2. Motywy konwersji do nowych ruchów religijnych

6.3. Wiedza o zjawisku i społeczny odbiór nowych ruchów religijnych

6.4. Nowe ruchy religijne (sekty) jako zagrożenie

6.5. Rezolucje europejskie w sprawie sekt, kultów i nowych ruchów religijnych

Bibliografia

 

VII. INSTYTUCJE RELIGIJNO-SPOŁECZNE WSPÓLNOT ŻYDOWSKICH W POLSCE I W NIEMCZECH (Kamila Łepkowska)

Wstęp

7.1. Życie społeczno-religijne Żydów na terenie Rzeczypospolitej Polskiej

7.1.1. Prawne podstawy relacji państwa polskiego z żydowskimi wspólnotami religijnymi

7.1.2. Gminy wyznaniowe jako podstawowe ośrodki organizacji życia religijnego i społecznego Żydów na przykładzie gminy warszawskiej

7.1.3. Żydowskie organizacje społeczne działające na terenie Polski

7.1.3.1. B'nai B'rith

7.1.3.2. Towarzystwo Kultury Żydowskiej - Beit Warszawa

7.2. Życie społeczno-religijne Żydów na terenie Republiki Federalnej Niemiec

7.2.1. Aktualne regulacje prawne statusu organizacji żydowskich w Niemczech

7.2.2. Żydowskie wspólnoty wyznaniowe w Niemczech na przykładzie gminy w Monachium

7.2.3. Żydowskie organizacje społeczne w Republice Federalnej Niemiec

7.2.3.1. Związek Studentów Żydowskich

7.2.3.2. Związek Sportowy Makkabi - Niemcy

7.3. Europejski Kongres Żydów jako międzynarodowa płaszczyzna współpracy żydowskich instytucji religijnych

Zakończenie

Bibliografia

 

VIII. ROLA INSTYTUCJI RELIGIJNYCH W ORGANIZACJI ŻYCIA POLSKICH EMIGRANTÓW W LONDYNIE PO ROKU 2004 (Kamila Łepkowska)

Wprowadzenie

8.1. Polscy emigranci w Londynie

8.1.1. Struktura demograficzno-społeczna polskiej emigracji w Wielkiej Brytanii i Londynie

8.1.2. Przyczyny emigrowania z Polski do Wielkiej Brytanii po 2004 r. w świetle badań empirycznych

8.2. Działalność polskich struktur Kościoła rzymskokatolickiego w Wielkiej Brytanii

8.2.1. Struktury polskiego duszpasterstwa rzymskokatolickiego na terenie Wielkiej Brytanii

8.2.2. Polskie organizacje katolickie w Londynie na przykładzie Wydawnictwa "Veritas"

8.3. Działalność polskich parafii w Londynie na przykładzie Parafii im. św. Andrzeja Boboli

Zakończenie

Bibliografia

 

IX. STATUS PRAWNY KOŚCIOŁÓW I ZWIĄZKÓW WYZNANIOWYCH W POLSCE (Anastazja Gajda)

Wstęp

9.1. Ustawy kościelne z 1989 r. - nowe zasady regulacji relacji między państwem a kościołami i związkami wyznaniowymi

9.2. Konstytucyjna regulacja stosunków między państwem a Kościołami oraz związkami wyznaniowymi

9.2.1. Zasady relacji instytucjonalnych między państwem a Kościołami i związkami wyznaniowymi

9.2.1.1. Formy stosunków między państwem a Kościołem katolickim

9.2.1.2. Formy regulacji stosunków między państwem a innymi Kościołami i związkami wyznaniowymi

9.2.2. Konstytucyjne gwarancje wolności sumienia i religii

9.2.3. Ochrona konstytucyjna wolności sumienia i religii

9.3. Umowy międzynarodowe dotyczące stosunków między Kościołem i państwem

9.3.1. Konkordat jako forma regulacji statusu prawnego Kościoła katolickiego w Polsce

9.3.2. Wolność myśli, sumienia i wyznania w ratyfikowanych przez Polskę umowach międzynarodowych

Zakończenie

Bibliografia

 

X. ORGANIZACJE MUZUŁMAŃSKIE W POLSCE (Katarzyna Górak-Sosnowska)

Wstęp

10.1. Muzułmańskie związki wyznaniowe

10.2. Muzułmański Związek Religijny

10.3. Liga Muzułmańska w Rzeczypospolitej Polskiej

Zakończenie

Bibliografia

 

XI. RELIGIJNOŚĆ MŁODZIEŻY W POLSCE (Sławomir H. Zaręba)

Wprowadzenie

11.1. Kontekst społeczno-kulturowy a ewolucja religijności

11.2. Religijność młodzieży w perspektywie empirycznej

Zakończenie

Bibliografia

 

XII. RELIGIJNOŚĆ MŁODZIEŻY NIEMIECKIEJ I AKTYWNOŚĆ W ORGANIZACJACH CHRZEŚCIJAŃSKICH (Kamila Łepkowska)

Wprowadzenie

12.1. Religijność młodzieży niemieckiej

12.2. Młodzież niemiecka w stowarzyszeniach i organizacjach chrześcijańskich

Zakończenie

Bibliografia

 

XIII. INTEGRACYJNA FUNKCJA RELIGII W SPOŁECZEŃSTWACH PRZEŁOMU XX I XXI W. Z PERSPEKTYWY SOCJOLOGICZNEJ (Elżbieta Firlit)

Wstęp

13.1. Socjologiczne definiowanie religii

13.2. Integracyjna funkcja religii - wybrane ujęcia

13.3. Status i rola religii w społeczeństwach przełomu XX i XXI w.

Zakończenie

Bibliografia

Opinie

Twoja ocena:
Wydanie: 1
Rok wydania: 2009
Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza
Oprawa: miękka
Format: B5
Liczba stron: 276

Na forum Unii Europejskiej działają liczne organizacje przybierające postać stowarzyszeń, komisji, przedstawicielstw, gremiów kolegialnych, federacji, ruchów religijnych. Są one zróżnicowane pod względem struktury i funkcji, zasięgu terytorialnego, zakresu przedmiotowego oraz genezy i okresu działania. Wspólną ich cechą jest odwoływanie się do wartości religijnych i równocześnie podejmowanie dyskursu z nowoczesnością, wchodzenie w różne sfery publicznej działalności w ramach projektu europejskiego. Aktywność w tej sferze wielu z tych organizacji można potraktować jako egzemplifikację sformułowanej przez José Casanovę tezy o deprywatyzacji religii we współczesnym świecie.

Zamierzeniem przewodnim opracowania jest ukazanie obecności instytucji religijnych w przestrzeni publicznej Unii Europejskiej i w relacji do instytucji wspólnotowych. Kluczowe pojęcie "instytucje religijne" jest tutaj rozumiane w sensie wąskim, oznaczającym różnego rodzaju formy organizacyjne wyznań religijnych (np. Kościoły, związki wyznaniowe, stowarzyszenia, ruchy religijne, kolegialne gremia) obecnych w krajach członkowskich UE. Uwaga autorów koncentruje się na wybranych organizacjach religijnych działających w przestrzeni transnarodowej i często transwyznaniowej, będących reprezentacjami głównych wyznań religijnych występujących w krajach członkowskich i zarazem przedstawicielstwami tych wyznań wobec politycznych struktur Unii Europejskiej.

W strukturze wyznaniowej 27 krajów zjednoczonej Europy dominującym wyznaniem jest chrześcijaństwo, reprezentowane przez trzy główne nurty - katolicyzm, protestantyzm, prawosławie. Według danych z początku XXI w. większość ludności w 14 krajach deklarowała przynależność do Kościoła rzymskokatolickiego: Słowenia (57,4%), Węgry (67,0%), Francja (70,0%), Słowacja (72,0%), Austria (78,0%), Litwa (80,0%), Belgia (84,0%), Włochy (85,0%), Irlandia (90,0%), Luksemburg (91,0%), Polska (93,7%), Portugalia (94,5%), Hiszpania (97,0%), Malta (98,0%). W pięciu krajach członkowskich - Danii, Szwecji, Finlandii, Estonii, Łotwie - wyznaniem dominującym jest protestantyzm (kolejno: 91%, 88%, 85,4%, 78%, 55%), natomiast prawosławie zdecydowanie dominuje w Bułgarii (82,6%), na Cyprze (77%), w Grecji (97,5%) i Rumunii (85%). W Wielkiej Brytanii chrześcijanie stanowią 72% i większość z nich należy do Kościoła anglikańskiego. Interesująca struktura wyznaniowa jest w Niemczech, gdzie dominują dwa, równorzędne pod względem liczebności nurty chrześcijańskie - Kościół rzymskokatolicki i Kościół ewangelicki. Krajami najbardziej agnostycznymi w Unii Europejskiej są Czechy i Holandia, w których około 40% ogółu mieszkańców deklaruje brak przynależności do jakiegokolwiek 10 Instytucje religijne w krajach Unii Europejskiej. Wybrane problemy wyznania religijnego. Oprócz wyznawców chrześcijaństwa w krajach UE zamieszkują wyznawcy islamu, judaizmu, religii orientalnych oraz osoby deklarujące brak przynależności religijnej lub zdecydowany ateizm. Fouad Alaoui, sekretarz generalny Unii Organizacji Islamskich Francji (UOIF), podaje, że w krajach UE żyje "od 12 do 13 mln wyznawców islamu, (...) krajem o największej liczbie muzułmanów jest Francja (4,5-5 mln), następnie Niemcy (3,2-3,5 mln) i Wielka Brytania (1,4-2 mln)". Liczebność wyznawców judaizmu szacowana jest na 0,3% ogółu mieszkańców krajów unijnych, w tym - relatywnie najwięcej - we Francji (670 tys.), w Wielkiej Brytanii (267 tys.) i Niemczech (ok. 100 tys.) osób.

W ramach wymienionych wyznań religijnych, w tym szczególnie chrześcijaństwa, działają na forum Unii Europejskiej liczne organizacje przybierające postać stowarzyszeń, komisji, przedstawicielstw, gremiów kolegialnych, federacji, ruchów religijnych. Są one zróżnicowane pod względem struktury i funkcji, zasięgu terytorialnego, zakresu przedmiotowego oraz genezy i okresu działania. Ich wspólną cechą jest odwoływanie się do wartości religijnych i równocześnie podejmowanie dyskursu z nowoczesnością, wchodzenie w różne obszary publicznej działalności w ramach projektu europejskiego. Aktywność w sferze publicznej wielu z tych organizacji można potraktować jako egzemplifikację sformułowanej przez José Casanovę tezy o deprywatyzacji religii we współczesnym świecie. Deprywatyzacja oznacza ?odmowę przyjęcia przez tradycje religijne na całym świecie marginalnej i sprywatyzowanej roli, którą wyznaczyły im wspólnie teorie nowoczesności i teorie sekularyzacji. Pojawiły się ruchy społeczne, które albo same mają charakter religijny, albo w imię religii kwestionują podstawy funkcjonowania i autonomię sfer zasadniczo świeckich: państwa i gospodarki rynkowej. Także instytucje i organizacje religijne odmawiają ograniczania się do duszpasterskiej troski o dusze jednostek i konsekwentnie stawiają pytania o wzajemne relacje między prywatną i publiczną moralnością, kwestionując żądania rozmaitych podsystemów, zwłaszcza państw i rynków, aby wyzwolić je od zewnętrznych normatywnych zobowiązań. Jednym z efektów tej kontestacji jest dwoisty, obustronnie warunkujący się proces repolityzacji prywatnej sfery religijnej i moralnej oraz powtórnej normatywizacji publicznej sfery gospodarczej i politycznej". Organizacje religijne, działając w sferze publicznej, bronią nie tylko obszarów działania tradycyjnie przynależnych do wyznań religijnych, ale również uczestniczą i chcą być brane pod uwagę w dyskursie dotyczącym wytyczania granic pomiędzy różnymi segmentami i poziomami nowoczesnych społeczeństw. Jednym ze skutków deprywatyzacji religii i jej "wkroczenia" do sfery publicznej poprzez udział w debacie o społecznie istotnych kwestiach jest - używając słów Casanovy - "zmuszenie nowoczesnych społeczeństw do publicznej i zbiorowej refleksji nad ich strukturami normatywnymi", drugie ważne następstwo to ożywienie ("przyczynienie się do żywotności") publicznej sfery społeczeństwa obywatelskiego.

Zaprezentowane w niniejszej publikacji teksty stanowią jedynie niewielki wycinek bogatej obecności i działalności instytucji religijnych w publicznej przestrzeni Unii Europejskiej. Większość tych opracowań można pogrupować w trzy tematycznie powiązane kategorie. Po pierwsze, omówiono status Kościołów i związków wyznaniowych w prawie wspólnotowym oraz regulacje prawne obowiązujące w Polsce.

Przewodnią ideą dwóch tekstów, napisanych przez Anastazję Gajdę, było ukazanie polityki wyznaniowej w wymiarze prawa unijnego (międzynarodowego) i krajowego (na polskim przykładzie). Druga kategoria to cztery opracowania dotyczące podmiotów wyznaniowych obejmujących swą działalnością wszystkie lub większość krajów członkowskich i będących zinstytucjonalizowanymi reprezentacjami wyznań na forum UE, uczestniczącymi w debacie i dialogu nad kształtem zjednoczonej Europy, angażującymi się na rzecz rozwiązywania istotnych społecznie problemów. Kazimierz F. Papciak omawia polityczną aktywność Stolicy Apostolskiej na forum europejskim, uwzględniając specyfikę tego podmiotu, swoistość jego relacji na arenie międzynarodowej i wielowymiarową obecność w Unii Europejskiej. Elżbieta Firlit przedstawia ramy dialogu instytucjonalnych reprezentacji chrześcijaństwa ze strukturami unijnymi, zwracając szczególną uwagę na rolę i działalność dwóch struktur reprezentujących wyznania chrześcijańskie (CEC i COMECE) na unijnym forum, zaś w drugim opracowaniu omawia strukturę i działalność kluczowych chrześcijańskich organizacji charytatywnych. Katarzyna Górak-Sosnowska zaprezentowała bogactwo organizacyjne społeczności muzułmańskich w Europie, podjęła próbę typologii tych organizacji wyodrębniając - między innymi - organizacje federacyjne, mające swoje ogniwa w większości państw UE i współpracujące z unijnymi instytucjami.

Istotnym zagadnieniem w charakterystyce instytucjonalnego wymiaru religii w krajach Unii Europejskiej są nowe ruchy religijne, które pojawiły się w obecnych krajach członkowskich w drugiej połowie XX w. oraz na przełomie XX i XXI w. Skalę tego zjawiska, jego zróżnicowanie i dynamikę oraz omówienie kluczowych dokumentów Parlamentu Europejskiego dotyczących działalności sekt religijnych przedstawia Maria Libiszowska-Żółtkowska. Bogata warstwa teoretyczna i faktograficzna zawarta w tym opracowaniu jest równocześnie pewną egzemplifikacją dezintegracyjnej funkcji religii i prób jej przeciwdziałania ze strony administracji unijnej, administracji krajowych, tradycyjnych instytucji religijnych oraz społecznych stowarzyszeń.

Trzecią grupę opracowań stanowią te, które przedstawiają działalność wybranych instytucji religijnych w skali jednego lub dwóch państw członkowskich UE. Należy do nich opracowanie Katarzyny Górak-Sosnowskiej dotyczące organizacji muzułmańskich w Polsce, porównawcza analiza funkcji instytucji religijnych w organizacji życia społeczności żydowskich w Polsce i Niemczech autorstwa Kamili Łepkowskiej, a także drugi artykuł K. Łepkowskiej na temat roli lokalnych struktur Kościoła rzymskokatolickiego w środowisku najnowszej emigracji polskiej w Wielkiej Brytanii.

W publikacji zamieszczono również dwa opracowania dotyczące wybranych aspektów religijności młodzieży w Polsce i w Niemczech. Sławomir H. Zaręba pokazuje zróżnicowanie postaw wobec wiary i praktyk religijnych polskiej młodzieży uczącej się, i studiującej (przedział wiekowy: 16-26 lat). Kamila Łepkowska omawia religijność młodzieży niemieckiej, zwracając uwagę nie tylko na wymiar deklarowanej wiary i uczestnictwa w praktykach religijnych, ale również na partycypację młodych Niemców w licznych organizacjach chrześcijańskich. Obydwa te teksty pokazują - w pewnym stopniu i w sposób pośredni - poziom recepcji instytucjonalnych zaleceń Kościołów przez młode pokolenie w tradycyjnie katolickiej Polsce i w zróżnicowanych światopoglądowo zjednoczonych Niemczech.

Publikację zamyka opracowanie dotyczące funkcji religii w społeczeństwach przełomu XX i XXI w. W założeniu jest ono próbą pewnego podsumowania całości publikacji. Odwołując się do stanowisk i koncepcji teoretycznych współczesnej socjologii religii, autorka zastanawia się w jakim stopniu, we współczesnym spluralizowanym i ogarniętym procesami globalizacji świecie, religia odgrywa rolę konsolidacyjną i więziotwórczą, w jaki sposób jest obecna w sferze publicznej, na ile pełni funkcję integracyjną, a kiedy bywa czynnikiem dezintegrującym.

WPROWADZENIE (Elżbieta Firlit)

 

I. KOŚCIOŁY I ZWIĄZKI WYZNANIOWE W PRAWIE WSPÓLNOTOWYM (Anastazja Gajda)

1.1. Pojęcie Kościołów i związków wyznaniowych

1.2. Aspekt religijny w procesach integracyjnych WE i UE

1.3. Regulacje dotyczące Kościołów i związków wyznaniowych w prawie wspólnotowym

1.3.1. Traktat o Unii Europejskiej a status Kościołów i związków wyznaniowych

1.3.2. Deklaracja O statusie Kościołów i organizacji niewyznaniowych

1.3.3. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej

1.3.4. Biała Księga w sprawie rządzenia Europą a Kościoły i związki wyznaniowe

1.3.5. Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu ze względu na religię lub światopogląd w świetle Dyrektywy Rady 2000/78/WE

1.4. Status Kościołów i związków wyznaniowych w Traktacie ustanawiającym Konstytucję dla Europy

1.5. Kościoły i związki wyznaniowe w postanowieniach Traktatu z Lizbony

Wnioski

Bibliografia

 

II. PODSTAWY I DOMINANTY POLITYKI EUROPEJSKIEJ STOLICY APOSTOLSKIEJ (Kazimierz F. Papciak)

Wstęp

2.1. Ewolucja podmiotowości prawnomiędzynarodowej

2.2. Specyfika podstaw prawnych Stolicy Apostolskiej

2.3. Watykan - Stolica Apostolska - Kościół

2.4. Dominanty europejskiej polityki Stolicy Apostolskiej

2.5. Zaangażowanie instytucjonalne Stolicy Apostolskiej

Zakończenie

Bibliografia

 

III. INSTYTUCJONALNE REPREZENTACJE KOŚCIOŁÓW NA FORUM UNII EUROPEJSKIEJ - RAMY DIALOGU, STRUKTURA ORGANIZACYJNA I DZIAŁALNOŚĆ (Elżbieta Firlit)

3.1. Dialog struktur unijnych i instytucji wyznaniowych

3.2. Konferencja Kościołów Europejskich (CEC) - struktura i działalność ekumeniczna

3.3. Komisja Episkopatów Wspólnoty Europejskiej (COMECE) - struktura i obszary działania

Zakończenie

Bibliografia

 

IV. CARITAS EUROPA I EURODIACONIA - PODSTAWOWE INSTYTUCJE CHARYTATYWNE GŁÓWNYCH WYZNAŃ RELIGIJNYCH W UE (Elżbieta Firlit)

4.1. Pomoc potrzebującym uniwersalną zasadą religijną

4.2. Zorganizowane formy realizacji miłości bliźniego ("uczynków miłosierdzia") w Kościołach chrześcijańskich w krajach UE

4.2.1. Caritas Europa - geneza, struktura organizacyjna, formy i obszary działalności

4.2.2. Eurodiaconia - rys historyczny, struktura organizacyjna i działalność

Zakończenie

Bibliografia

 

V. ORGANIZACJE MUZUŁMAŃSKIE W EUROPIE (Katarzyna Górak-Sosnowska)

Wstęp

5.1. Organizacje funkcjonujące w ramach światowych organizacji muzułmańskich

5.2. Organizacje izolacjonistyczne/monodenominacyjne

5.3. Organizacje narodowe/etniczne

5.4. Organizacje misyjne

5.5. Organizacje federacyjne

Zakończenie

Bibliografia

 

VI. NOWE RUCHY RELIGIJNE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ (Maria Libiszowska-Żółtkowska)

6.1. Charakterystyka zjawiska nowych ruchów religijnych

6.2. Motywy konwersji do nowych ruchów religijnych

6.3. Wiedza o zjawisku i społeczny odbiór nowych ruchów religijnych

6.4. Nowe ruchy religijne (sekty) jako zagrożenie

6.5. Rezolucje europejskie w sprawie sekt, kultów i nowych ruchów religijnych

Bibliografia

 

VII. INSTYTUCJE RELIGIJNO-SPOŁECZNE WSPÓLNOT ŻYDOWSKICH W POLSCE I W NIEMCZECH (Kamila Łepkowska)

Wstęp

7.1. Życie społeczno-religijne Żydów na terenie Rzeczypospolitej Polskiej

7.1.1. Prawne podstawy relacji państwa polskiego z żydowskimi wspólnotami religijnymi

7.1.2. Gminy wyznaniowe jako podstawowe ośrodki organizacji życia religijnego i społecznego Żydów na przykładzie gminy warszawskiej

7.1.3. Żydowskie organizacje społeczne działające na terenie Polski

7.1.3.1. B'nai B'rith

7.1.3.2. Towarzystwo Kultury Żydowskiej - Beit Warszawa

7.2. Życie społeczno-religijne Żydów na terenie Republiki Federalnej Niemiec

7.2.1. Aktualne regulacje prawne statusu organizacji żydowskich w Niemczech

7.2.2. Żydowskie wspólnoty wyznaniowe w Niemczech na przykładzie gminy w Monachium

7.2.3. Żydowskie organizacje społeczne w Republice Federalnej Niemiec

7.2.3.1. Związek Studentów Żydowskich

7.2.3.2. Związek Sportowy Makkabi - Niemcy

7.3. Europejski Kongres Żydów jako międzynarodowa płaszczyzna współpracy żydowskich instytucji religijnych

Zakończenie

Bibliografia

 

VIII. ROLA INSTYTUCJI RELIGIJNYCH W ORGANIZACJI ŻYCIA POLSKICH EMIGRANTÓW W LONDYNIE PO ROKU 2004 (Kamila Łepkowska)

Wprowadzenie

8.1. Polscy emigranci w Londynie

8.1.1. Struktura demograficzno-społeczna polskiej emigracji w Wielkiej Brytanii i Londynie

8.1.2. Przyczyny emigrowania z Polski do Wielkiej Brytanii po 2004 r. w świetle badań empirycznych

8.2. Działalność polskich struktur Kościoła rzymskokatolickiego w Wielkiej Brytanii

8.2.1. Struktury polskiego duszpasterstwa rzymskokatolickiego na terenie Wielkiej Brytanii

8.2.2. Polskie organizacje katolickie w Londynie na przykładzie Wydawnictwa "Veritas"

8.3. Działalność polskich parafii w Londynie na przykładzie Parafii im. św. Andrzeja Boboli

Zakończenie

Bibliografia

 

IX. STATUS PRAWNY KOŚCIOŁÓW I ZWIĄZKÓW WYZNANIOWYCH W POLSCE (Anastazja Gajda)

Wstęp

9.1. Ustawy kościelne z 1989 r. - nowe zasady regulacji relacji między państwem a kościołami i związkami wyznaniowymi

9.2. Konstytucyjna regulacja stosunków między państwem a Kościołami oraz związkami wyznaniowymi

9.2.1. Zasady relacji instytucjonalnych między państwem a Kościołami i związkami wyznaniowymi

9.2.1.1. Formy stosunków między państwem a Kościołem katolickim

9.2.1.2. Formy regulacji stosunków między państwem a innymi Kościołami i związkami wyznaniowymi

9.2.2. Konstytucyjne gwarancje wolności sumienia i religii

9.2.3. Ochrona konstytucyjna wolności sumienia i religii

9.3. Umowy międzynarodowe dotyczące stosunków między Kościołem i państwem

9.3.1. Konkordat jako forma regulacji statusu prawnego Kościoła katolickiego w Polsce

9.3.2. Wolność myśli, sumienia i wyznania w ratyfikowanych przez Polskę umowach międzynarodowych

Zakończenie

Bibliografia

 

X. ORGANIZACJE MUZUŁMAŃSKIE W POLSCE (Katarzyna Górak-Sosnowska)

Wstęp

10.1. Muzułmańskie związki wyznaniowe

10.2. Muzułmański Związek Religijny

10.3. Liga Muzułmańska w Rzeczypospolitej Polskiej

Zakończenie

Bibliografia

 

XI. RELIGIJNOŚĆ MŁODZIEŻY W POLSCE (Sławomir H. Zaręba)

Wprowadzenie

11.1. Kontekst społeczno-kulturowy a ewolucja religijności

11.2. Religijność młodzieży w perspektywie empirycznej

Zakończenie

Bibliografia

 

XII. RELIGIJNOŚĆ MŁODZIEŻY NIEMIECKIEJ I AKTYWNOŚĆ W ORGANIZACJACH CHRZEŚCIJAŃSKICH (Kamila Łepkowska)

Wprowadzenie

12.1. Religijność młodzieży niemieckiej

12.2. Młodzież niemiecka w stowarzyszeniach i organizacjach chrześcijańskich

Zakończenie

Bibliografia

 

XIII. INTEGRACYJNA FUNKCJA RELIGII W SPOŁECZEŃSTWACH PRZEŁOMU XX I XXI W. Z PERSPEKTYWY SOCJOLOGICZNEJ (Elżbieta Firlit)

Wstęp

13.1. Socjologiczne definiowanie religii

13.2. Integracyjna funkcja religii - wybrane ujęcia

13.3. Status i rola religii w społeczeństwach przełomu XX i XXI w.

Zakończenie

Bibliografia

Napisz swoją opinię
Twoja ocena:
Szybka wysyłka zamówień
Kup online i odbierz na uczelni
Bezpieczne płatności
pixel