ZAMIAST WSTĘPU.
CZY INICJATYWA PASA I SZLAKUZMIENI WARUNKI GLOBALIZACJI?
Ma r i u s z - J a n R a d ł o
Niniejsze opracowanie stanowi wynik projektu badawczego zrealizowanego w ramach Instytutu Gospodarki Światowej SGH w Warszawie, którego celem było przedstawienie chińskiej Inicjatywy Pasa i Szlaku (BRI), motywów za nią stojących, głównych jej składowych oraz obecnych i przyszłych potencjalnych skutków.
Realizacja tego projektu przypadła na okres przed zawirowaniami gospodarczymi wywołanymi przez pandemię COVID-19. Wielu komentatorów wskazuje na zmiany, które rzekomo wynikać mają z pandemii, a które mogą być na tyle duże, że będą miały istotne znaczenie dla kierunków globalizacji gospodarki światowej, w tym roli Chin w tej gospodarce. Legrain (2020) wskazuje, że światowa pandemia, wywołana przez koronawirus, może zakończyć obecną fazę globalizacji, której wyróżnikiem jest duża zależność wielu "zachodnich" przedsiębiorstw od chinocentrycznych globalnych łańcuchów wartości. Twierdzi on również, że pogłębi ona - i tak widoczne - tendencje do opartej na przesłankach protekcjonistycznych rywalizacji gospodarczej.
Z kolei Schell (2020) uważa, że handlowa i polityczna wojna pomiędzy USA i Chinami w wyniku pandemii przybrała na sile. Podobnie argumentuje Niblett (2020), który podkreśla, że pandemia pogłębiła dążenie Stanów Zjednoczonych do odizolowania Chin od amerykańskich technologii i własności intelektualnej.
Podobną ścieżką poszły zresztą kraje Unii Europejskiej, w tym Niemcy, ale także Polska, w których kryzys wywołany pandemią i obawy przed wrogimi przejęciami, w tym głównie tymi dokonywanymi przez przedsiębiorstwa z Chin, stały się źródłem zmian regulacyjnych ograniczających przejęcia przedsiębiorstw. Zmiany te są zresztą w pełni akceptowane i zalecane przez Komisję Europejską. W swoim publicznym wystąpieniu potwierdziła to Margrethe Vestager, europejska komisarz ds. konkurencji, która stwierdziła, że kraje europejskie, aby przeciwdziałać zagrożeniom związanym z chińskimi przejęciami, powinny kupować udziały w firmach w ramach prób ochrony swoich przedsiębiorstw w związku z wybuchem pandemii (McCaffrey, 2020). Myli się jednak ten, kto twierdzi, że procesy opisane wyżej są czymś nowym. Przed pandemią świat nie był inny, a sama pandemia nie wywołała opisanych wyżej zjawisk, ale jedynie je spotęgowała. Przyczyny powyższych trendów są bowiem głębsze i nasiliły się wraz ze zmianami wywołanymi rosnącą potęgą Chin i wyzwaniami, przed jakimi postawiły one dotychczasowych liderów gospodarczych świata. Procesy te dokładnie zilustrowali autorzy niniejszego opracowania.
Realizację tytułowej inicjatywy rząd Chin rozpoczął w roku 2013 i odtąd konsekwentnie ją wdraża, czyniąc z niej element odzyskiwania przez Chiny swej dawnej potęgi gospodarczej i politycznej. W wymiarze całej gospodarki światowej omawiana inicjatywa bywa wskazywana jako próba, przynajmniej częściowego, odbudowania pozycji Eurazji jako swoistego systemu-świata, który w średniowieczu tworzył przednowożytny i na ówczesne czasy światowy system wymiany handlowej. Tworzyła go chrześcijańska Europa, islamski Bliski Wschód i Daleki Wschód z Chinami na czele. Jak dowodzi Abu-Lughod (1989, 2012), Europa nie była jednak centrum tego systemu, ale peryferiami. Dopiero wielkie odkrycia geograficzne otworzyły Europę na świat i dały początek ekspansji zachodniej cywilizacji, którą zdynamizowała ekspansja potęg morskich od Portugalii, Hiszpanii i Niderlandów przez Wielką Brytanię, aż po obecną potęgę gospodarczą Stanów Zjednoczonych Ameryki. To ona decyduje o kształcie globalizacji, a jej podstawy zbudowane są na systemie międzynarodowych instytucji finansowych, handlowych, potędze technologicznej oraz największej flocie morskiej, która chroni szlaki handlowe będące magistralą spinającą współczesny handel światowy. W tym kontekście Inicjatywa Pasa i Szlaku, a także inne towarzyszące jej przedsięwzięcia realizowane przez Chiny, jak program "Made in China 2025", rozwój zależnych od Chin instytucji finansowych czy zaostrzająca się rywalizacja Chin w zakresie nowych technologii z dotychczasowymi liderami gospodarczymi świata, stanowią symptom głębszych przeobrażeń, które mogą zmienić na trwałe kształt gospodarki światowej, a w konsekwencji również ład międzynarodowy.
Biorąc pod uwagę powyższe, autorzy niniejszego opracowania podjęli się analizy różnych aspektów realizacji Inicjatywy Pasa i Szlaku, które podzielić można na kilka grup odnoszących się do zagadnień koncentrujących się wokół: Inicjatywy Pasa i Szlaku i różnych jej aspektów, rosnącej roli Chin w globalnych łańcuchach produkcyjnych, działań, jakie wobec aktywności Chin w krajach UE podjęła sama Unia oraz Niemcy; finalnie dokonano analizy inicjatywy z perspektywy relacji wybranych krajów z Chinami. Łącznie opracowanie obejmuje czternaście rozdziałów przygotowanych przez autorów, którzy wzięli udział w projekcie badawczym.
(fragment)
[[[separator]]]
M a r i u s z - J a n R a d ł o
Zamiast wstępu
Czy Inicjatywa Pasa i Szlaku zmieni warunki globalizacji?
G ü n t e r H e i d u k
Rozdział 1
Inicjatywa Pasa i Szlaku: od formuły 16+1 do Europa+1
M a r i u s z - J a n R a d ł o
Rozdział 2
Inicjatywa Pasa i Szlaku. Nowe korytarze gospodarcze i ich potencjalne skutki dla globalnych łańcuchów wartości
Ka t a r z y n a S u m
Rozdział 3
Nowa azjatycka architektura finansowa a Inicjatywa Pasa i Szlaku
Ag n i e s z k a M c C a l e b
Rozdział 4
Znaczenie Inicjatywy Pasa i Szlaku dla pozycji Chin w handlu międzynarodowym i globalnych łańcuchach wartości
To m a s z G e o d e c k i
Rozdział 5
Chiny w globalnych łańcuchach wartości: analiza z wykorzystaniem tablic przepływów międzygałęziowych
Ka t a r z y n a K a m i ń s ka
Rozdział 6
Pozyskiwanie technologii przez chińskie przedsiębiorstwa w Unii Europejskiej na przykładzie Niemiec
Ad a m A . A m b ro z i a k
Rozdział 7
Polityka Unii Europejskiej w związku z inwestycjami zagranicznymi Chin
J ó z e f O l s z y ń s k i
Rozdział 8
System promocji krajowych interesów gospodarczych w relacjach z Chinami na przykładzie Niemiec
M a r ze n n a A n n a We r e s a , To m a s z aM . N a p i ó r k o w s k i
Rozdział 9
Inicjatywa Pasa i Szlaku z perspektywy polskiej
K r z y s z t o f F a l k o w s k i
Rozdział 10
Inicjatywa Pasa i Szlaku z rosyjskiej perspektywy w kontekście wymiany handlowej Rosji z Chinami
A n n a M a r i a D z i e n i s
Rozdział 11
Korzyści z Inicjatywy Pasa i Szlaku dla gospodarki japońskiej w kontekście globalnych łańcuchów wartości
A r k a d i u s z M i c h a ł K o w a l s k i
Rozdział 12
Pozycja Korei Południowej w globalnych łańcuchach wartości w perspektywie Inicjatywy Pasa i Szlaku
J ü r g e n W a n d e l
Rozdział 13
Chińska Inicjatywa Pasa i Szlaku: implikacje dla stosunków niemiecko-środkowoazjatyckich
A n d re a s B i e l i g
Rozdział 14
Rozwój handlu zagranicznego Niemiec z Chinami
Opis
Wstęp
ZAMIAST WSTĘPU.
CZY INICJATYWA PASA I SZLAKUZMIENI WARUNKI GLOBALIZACJI?
Ma r i u s z - J a n R a d ł o
Niniejsze opracowanie stanowi wynik projektu badawczego zrealizowanego w ramach Instytutu Gospodarki Światowej SGH w Warszawie, którego celem było przedstawienie chińskiej Inicjatywy Pasa i Szlaku (BRI), motywów za nią stojących, głównych jej składowych oraz obecnych i przyszłych potencjalnych skutków.
Realizacja tego projektu przypadła na okres przed zawirowaniami gospodarczymi wywołanymi przez pandemię COVID-19. Wielu komentatorów wskazuje na zmiany, które rzekomo wynikać mają z pandemii, a które mogą być na tyle duże, że będą miały istotne znaczenie dla kierunków globalizacji gospodarki światowej, w tym roli Chin w tej gospodarce. Legrain (2020) wskazuje, że światowa pandemia, wywołana przez koronawirus, może zakończyć obecną fazę globalizacji, której wyróżnikiem jest duża zależność wielu "zachodnich" przedsiębiorstw od chinocentrycznych globalnych łańcuchów wartości. Twierdzi on również, że pogłębi ona - i tak widoczne - tendencje do opartej na przesłankach protekcjonistycznych rywalizacji gospodarczej.
Z kolei Schell (2020) uważa, że handlowa i polityczna wojna pomiędzy USA i Chinami w wyniku pandemii przybrała na sile. Podobnie argumentuje Niblett (2020), który podkreśla, że pandemia pogłębiła dążenie Stanów Zjednoczonych do odizolowania Chin od amerykańskich technologii i własności intelektualnej.
Podobną ścieżką poszły zresztą kraje Unii Europejskiej, w tym Niemcy, ale także Polska, w których kryzys wywołany pandemią i obawy przed wrogimi przejęciami, w tym głównie tymi dokonywanymi przez przedsiębiorstwa z Chin, stały się źródłem zmian regulacyjnych ograniczających przejęcia przedsiębiorstw. Zmiany te są zresztą w pełni akceptowane i zalecane przez Komisję Europejską. W swoim publicznym wystąpieniu potwierdziła to Margrethe Vestager, europejska komisarz ds. konkurencji, która stwierdziła, że kraje europejskie, aby przeciwdziałać zagrożeniom związanym z chińskimi przejęciami, powinny kupować udziały w firmach w ramach prób ochrony swoich przedsiębiorstw w związku z wybuchem pandemii (McCaffrey, 2020). Myli się jednak ten, kto twierdzi, że procesy opisane wyżej są czymś nowym. Przed pandemią świat nie był inny, a sama pandemia nie wywołała opisanych wyżej zjawisk, ale jedynie je spotęgowała. Przyczyny powyższych trendów są bowiem głębsze i nasiliły się wraz ze zmianami wywołanymi rosnącą potęgą Chin i wyzwaniami, przed jakimi postawiły one dotychczasowych liderów gospodarczych świata. Procesy te dokładnie zilustrowali autorzy niniejszego opracowania.
Realizację tytułowej inicjatywy rząd Chin rozpoczął w roku 2013 i odtąd konsekwentnie ją wdraża, czyniąc z niej element odzyskiwania przez Chiny swej dawnej potęgi gospodarczej i politycznej. W wymiarze całej gospodarki światowej omawiana inicjatywa bywa wskazywana jako próba, przynajmniej częściowego, odbudowania pozycji Eurazji jako swoistego systemu-świata, który w średniowieczu tworzył przednowożytny i na ówczesne czasy światowy system wymiany handlowej. Tworzyła go chrześcijańska Europa, islamski Bliski Wschód i Daleki Wschód z Chinami na czele. Jak dowodzi Abu-Lughod (1989, 2012), Europa nie była jednak centrum tego systemu, ale peryferiami. Dopiero wielkie odkrycia geograficzne otworzyły Europę na świat i dały początek ekspansji zachodniej cywilizacji, którą zdynamizowała ekspansja potęg morskich od Portugalii, Hiszpanii i Niderlandów przez Wielką Brytanię, aż po obecną potęgę gospodarczą Stanów Zjednoczonych Ameryki. To ona decyduje o kształcie globalizacji, a jej podstawy zbudowane są na systemie międzynarodowych instytucji finansowych, handlowych, potędze technologicznej oraz największej flocie morskiej, która chroni szlaki handlowe będące magistralą spinającą współczesny handel światowy. W tym kontekście Inicjatywa Pasa i Szlaku, a także inne towarzyszące jej przedsięwzięcia realizowane przez Chiny, jak program "Made in China 2025", rozwój zależnych od Chin instytucji finansowych czy zaostrzająca się rywalizacja Chin w zakresie nowych technologii z dotychczasowymi liderami gospodarczymi świata, stanowią symptom głębszych przeobrażeń, które mogą zmienić na trwałe kształt gospodarki światowej, a w konsekwencji również ład międzynarodowy.
Biorąc pod uwagę powyższe, autorzy niniejszego opracowania podjęli się analizy różnych aspektów realizacji Inicjatywy Pasa i Szlaku, które podzielić można na kilka grup odnoszących się do zagadnień koncentrujących się wokół: Inicjatywy Pasa i Szlaku i różnych jej aspektów, rosnącej roli Chin w globalnych łańcuchach produkcyjnych, działań, jakie wobec aktywności Chin w krajach UE podjęła sama Unia oraz Niemcy; finalnie dokonano analizy inicjatywy z perspektywy relacji wybranych krajów z Chinami. Łącznie opracowanie obejmuje czternaście rozdziałów przygotowanych przez autorów, którzy wzięli udział w projekcie badawczym.
(fragment)
Spis treści
M a r i u s z - J a n R a d ł o
Zamiast wstępu
Czy Inicjatywa Pasa i Szlaku zmieni warunki globalizacji?
G ü n t e r H e i d u k
Rozdział 1
Inicjatywa Pasa i Szlaku: od formuły 16+1 do Europa+1
M a r i u s z - J a n R a d ł o
Rozdział 2
Inicjatywa Pasa i Szlaku. Nowe korytarze gospodarcze i ich potencjalne skutki dla globalnych łańcuchów wartości
Ka t a r z y n a S u m
Rozdział 3
Nowa azjatycka architektura finansowa a Inicjatywa Pasa i Szlaku
Ag n i e s z k a M c C a l e b
Rozdział 4
Znaczenie Inicjatywy Pasa i Szlaku dla pozycji Chin w handlu międzynarodowym i globalnych łańcuchach wartości
To m a s z G e o d e c k i
Rozdział 5
Chiny w globalnych łańcuchach wartości: analiza z wykorzystaniem tablic przepływów międzygałęziowych
Ka t a r z y n a K a m i ń s ka
Rozdział 6
Pozyskiwanie technologii przez chińskie przedsiębiorstwa w Unii Europejskiej na przykładzie Niemiec
Ad a m A . A m b ro z i a k
Rozdział 7
Polityka Unii Europejskiej w związku z inwestycjami zagranicznymi Chin
J ó z e f O l s z y ń s k i
Rozdział 8
System promocji krajowych interesów gospodarczych w relacjach z Chinami na przykładzie Niemiec
M a r ze n n a A n n a We r e s a , To m a s z aM . N a p i ó r k o w s k i
Rozdział 9
Inicjatywa Pasa i Szlaku z perspektywy polskiej
K r z y s z t o f F a l k o w s k i
Rozdział 10
Inicjatywa Pasa i Szlaku z rosyjskiej perspektywy w kontekście wymiany handlowej Rosji z Chinami
A n n a M a r i a D z i e n i s
Rozdział 11
Korzyści z Inicjatywy Pasa i Szlaku dla gospodarki japońskiej w kontekście globalnych łańcuchów wartości
A r k a d i u s z M i c h a ł K o w a l s k i
Rozdział 12
Pozycja Korei Południowej w globalnych łańcuchach wartości w perspektywie Inicjatywy Pasa i Szlaku
J ü r g e n W a n d e l
Rozdział 13
Chińska Inicjatywa Pasa i Szlaku: implikacje dla stosunków niemiecko-środkowoazjatyckich
A n d re a s B i e l i g
Rozdział 14
Rozwój handlu zagranicznego Niemiec z Chinami
Opinie
ZAMIAST WSTĘPU.
CZY INICJATYWA PASA I SZLAKUZMIENI WARUNKI GLOBALIZACJI?
Ma r i u s z - J a n R a d ł o
Niniejsze opracowanie stanowi wynik projektu badawczego zrealizowanego w ramach Instytutu Gospodarki Światowej SGH w Warszawie, którego celem było przedstawienie chińskiej Inicjatywy Pasa i Szlaku (BRI), motywów za nią stojących, głównych jej składowych oraz obecnych i przyszłych potencjalnych skutków.
Realizacja tego projektu przypadła na okres przed zawirowaniami gospodarczymi wywołanymi przez pandemię COVID-19. Wielu komentatorów wskazuje na zmiany, które rzekomo wynikać mają z pandemii, a które mogą być na tyle duże, że będą miały istotne znaczenie dla kierunków globalizacji gospodarki światowej, w tym roli Chin w tej gospodarce. Legrain (2020) wskazuje, że światowa pandemia, wywołana przez koronawirus, może zakończyć obecną fazę globalizacji, której wyróżnikiem jest duża zależność wielu "zachodnich" przedsiębiorstw od chinocentrycznych globalnych łańcuchów wartości. Twierdzi on również, że pogłębi ona - i tak widoczne - tendencje do opartej na przesłankach protekcjonistycznych rywalizacji gospodarczej.
Z kolei Schell (2020) uważa, że handlowa i polityczna wojna pomiędzy USA i Chinami w wyniku pandemii przybrała na sile. Podobnie argumentuje Niblett (2020), który podkreśla, że pandemia pogłębiła dążenie Stanów Zjednoczonych do odizolowania Chin od amerykańskich technologii i własności intelektualnej.
Podobną ścieżką poszły zresztą kraje Unii Europejskiej, w tym Niemcy, ale także Polska, w których kryzys wywołany pandemią i obawy przed wrogimi przejęciami, w tym głównie tymi dokonywanymi przez przedsiębiorstwa z Chin, stały się źródłem zmian regulacyjnych ograniczających przejęcia przedsiębiorstw. Zmiany te są zresztą w pełni akceptowane i zalecane przez Komisję Europejską. W swoim publicznym wystąpieniu potwierdziła to Margrethe Vestager, europejska komisarz ds. konkurencji, która stwierdziła, że kraje europejskie, aby przeciwdziałać zagrożeniom związanym z chińskimi przejęciami, powinny kupować udziały w firmach w ramach prób ochrony swoich przedsiębiorstw w związku z wybuchem pandemii (McCaffrey, 2020). Myli się jednak ten, kto twierdzi, że procesy opisane wyżej są czymś nowym. Przed pandemią świat nie był inny, a sama pandemia nie wywołała opisanych wyżej zjawisk, ale jedynie je spotęgowała. Przyczyny powyższych trendów są bowiem głębsze i nasiliły się wraz ze zmianami wywołanymi rosnącą potęgą Chin i wyzwaniami, przed jakimi postawiły one dotychczasowych liderów gospodarczych świata. Procesy te dokładnie zilustrowali autorzy niniejszego opracowania.
Realizację tytułowej inicjatywy rząd Chin rozpoczął w roku 2013 i odtąd konsekwentnie ją wdraża, czyniąc z niej element odzyskiwania przez Chiny swej dawnej potęgi gospodarczej i politycznej. W wymiarze całej gospodarki światowej omawiana inicjatywa bywa wskazywana jako próba, przynajmniej częściowego, odbudowania pozycji Eurazji jako swoistego systemu-świata, który w średniowieczu tworzył przednowożytny i na ówczesne czasy światowy system wymiany handlowej. Tworzyła go chrześcijańska Europa, islamski Bliski Wschód i Daleki Wschód z Chinami na czele. Jak dowodzi Abu-Lughod (1989, 2012), Europa nie była jednak centrum tego systemu, ale peryferiami. Dopiero wielkie odkrycia geograficzne otworzyły Europę na świat i dały początek ekspansji zachodniej cywilizacji, którą zdynamizowała ekspansja potęg morskich od Portugalii, Hiszpanii i Niderlandów przez Wielką Brytanię, aż po obecną potęgę gospodarczą Stanów Zjednoczonych Ameryki. To ona decyduje o kształcie globalizacji, a jej podstawy zbudowane są na systemie międzynarodowych instytucji finansowych, handlowych, potędze technologicznej oraz największej flocie morskiej, która chroni szlaki handlowe będące magistralą spinającą współczesny handel światowy. W tym kontekście Inicjatywa Pasa i Szlaku, a także inne towarzyszące jej przedsięwzięcia realizowane przez Chiny, jak program "Made in China 2025", rozwój zależnych od Chin instytucji finansowych czy zaostrzająca się rywalizacja Chin w zakresie nowych technologii z dotychczasowymi liderami gospodarczymi świata, stanowią symptom głębszych przeobrażeń, które mogą zmienić na trwałe kształt gospodarki światowej, a w konsekwencji również ład międzynarodowy.
Biorąc pod uwagę powyższe, autorzy niniejszego opracowania podjęli się analizy różnych aspektów realizacji Inicjatywy Pasa i Szlaku, które podzielić można na kilka grup odnoszących się do zagadnień koncentrujących się wokół: Inicjatywy Pasa i Szlaku i różnych jej aspektów, rosnącej roli Chin w globalnych łańcuchach produkcyjnych, działań, jakie wobec aktywności Chin w krajach UE podjęła sama Unia oraz Niemcy; finalnie dokonano analizy inicjatywy z perspektywy relacji wybranych krajów z Chinami. Łącznie opracowanie obejmuje czternaście rozdziałów przygotowanych przez autorów, którzy wzięli udział w projekcie badawczym.
(fragment)
M a r i u s z - J a n R a d ł o
Zamiast wstępu
Czy Inicjatywa Pasa i Szlaku zmieni warunki globalizacji?
G ü n t e r H e i d u k
Rozdział 1
Inicjatywa Pasa i Szlaku: od formuły 16+1 do Europa+1
M a r i u s z - J a n R a d ł o
Rozdział 2
Inicjatywa Pasa i Szlaku. Nowe korytarze gospodarcze i ich potencjalne skutki dla globalnych łańcuchów wartości
Ka t a r z y n a S u m
Rozdział 3
Nowa azjatycka architektura finansowa a Inicjatywa Pasa i Szlaku
Ag n i e s z k a M c C a l e b
Rozdział 4
Znaczenie Inicjatywy Pasa i Szlaku dla pozycji Chin w handlu międzynarodowym i globalnych łańcuchach wartości
To m a s z G e o d e c k i
Rozdział 5
Chiny w globalnych łańcuchach wartości: analiza z wykorzystaniem tablic przepływów międzygałęziowych
Ka t a r z y n a K a m i ń s ka
Rozdział 6
Pozyskiwanie technologii przez chińskie przedsiębiorstwa w Unii Europejskiej na przykładzie Niemiec
Ad a m A . A m b ro z i a k
Rozdział 7
Polityka Unii Europejskiej w związku z inwestycjami zagranicznymi Chin
J ó z e f O l s z y ń s k i
Rozdział 8
System promocji krajowych interesów gospodarczych w relacjach z Chinami na przykładzie Niemiec
M a r ze n n a A n n a We r e s a , To m a s z aM . N a p i ó r k o w s k i
Rozdział 9
Inicjatywa Pasa i Szlaku z perspektywy polskiej
K r z y s z t o f F a l k o w s k i
Rozdział 10
Inicjatywa Pasa i Szlaku z rosyjskiej perspektywy w kontekście wymiany handlowej Rosji z Chinami
A n n a M a r i a D z i e n i s
Rozdział 11
Korzyści z Inicjatywy Pasa i Szlaku dla gospodarki japońskiej w kontekście globalnych łańcuchów wartości
A r k a d i u s z M i c h a ł K o w a l s k i
Rozdział 12
Pozycja Korei Południowej w globalnych łańcuchach wartości w perspektywie Inicjatywy Pasa i Szlaku
J ü r g e n W a n d e l
Rozdział 13
Chińska Inicjatywa Pasa i Szlaku: implikacje dla stosunków niemiecko-środkowoazjatyckich
A n d re a s B i e l i g
Rozdział 14
Rozwój handlu zagranicznego Niemiec z Chinami