Opracowanie stanowi dzieło zespołu złożonego z trzech autorów, którzy przed rokiem współpracowali przy podobnym projekcie zakończonym wydaniem publikacji. Autorzy różnią się zainteresowaniami, a ich praca dotyczy różnych obszarów problematyki gospodarczej i społecznej, jednak ich zainteresowania są komplementarne i układają się w syntetyczną całość wokół badanego problemu. Z racji wspólnego stanowiska w kwestii wspólnoty i wartości wspólnotowych oraz zainteresowań lokowanych na różnych polach nauk społecznych i ekonomii autorzy projektu zespołowego mogli poddać analizie problem wspólnoty i wartości związanych ze wspólnotą w różnych kontekstach rozwoju gospodarczego, które są ukazane w kolejnych trzech rozdziałach opracowania.
Sam zamysł uczestnictwa w projekcie badawczym powstał w wyniku obserwacji pewnych niepokojących tendencji w obecnej fazie rozwoju kapitalizmu typu zachodniego. W przekonaniu piszących te niepokojące tendencje prowadzą do zjawisk kryzysowych i stawiają gospodarki zachodnie w obliczu problemów nierozwiązywalnych, jeśli naturalnie tendencje te nie ulegną odwróceniu. Owe niepokojące tendencje przedstawiamy następująco:
1. Najważniejsze wspólnoty w świecie Zachodu ulegają defragmentacji wskutek presji związanej z autonomią jednostki dążącej do niezależności i preferującej niezobowiązujące zrzeszenia nad trwałe wspólnoty. Chociaż nie negujemy znaczenia autonomii jednostki jako jednego z fundamentów efektywności gospodarczej w ekonomicznym wymiarze, to kładziemy nacisk na znaczenie dla działania mechanizmów rynkowych trwałości struktur społecznych, w jakich jednostka ta jest zakorzeniona.
2. Racjonalność makroekonomiczna nie jest, naszym zdaniem, prostym następstwem racjonalności pojedynczych aktorów. Bywa, że na coraz bardziej globalnych rynkach racjonalne działania jednostek prowadzą do nieefektywności gospodarki narodowej jako całości.
3. Wzrasta znaczenie partykularnych interesów pojedynczych ludzi kosztem zaniku orientacji na wartości wspólnotowe. Wartości te są często uznawane jako staroświeckie decorum, gdy tymczasem mogą okazać się przydatne w transakcjach opartych na zaufaniu. Deficyt zaufania powoduje nacisk na uzyskanie skomplikowanych gwarancji prawnych, co w efekcie prowadzi do wzrostu kosztów transakcyjnych procesów ekonomicznych.
Opisane powyżej tendencje, tzn. rozpad wspólnot, dominacja racjonalności mikroekonomicznej nad maksymalizacją dobrobytu społecznego na poziomie całej gospodarki oraz postępująca jurydyzacja aktywności gospodarczej i życia społecznego z wyeliminowaniem ich moralnych aspektów, mają wspólny mianownik. Jest nim coraz większe podporządkowanie życia społecznego interesom gospodarczym. Obecnie jednak, wskutek takiego właśnie kształtu relacji między podmiotami ekonomicznymi, rosną koszty gospodarowania, a niektóre rynki o wysokiej asymetrii informacji ulegają zanikowi. Uznajemy zatem, że przynajmniej w części zachodni kapitalizm znalazł się w pułapce własnych reguł, które potocznie nazywane są "drapieżnymi" cechami kapitalizmu. Należy jednak pamiętać, że istnieje wiele różnych odmian kapitalizmu, w tym także takie, w ramach których cechy te są złagodzone. Należą do nich, omówione w niniejszym opracowaniu, skandynawskie i wschodnioazjatyckie modele kapitalizmu. Oba modele stoją w opozycji do głównego nurtu kapitalizmu określanego jako ?anglosaski" czy też ?neoliberalny". Niniejsze badanie ma na celu przedstawienie rozstrzygających naukowych argumentów o tym, która z odmian kapitalizmu jest najkorzystniejsza z punktu widzenia rozwoju społeczno-gospodarczego.
W opracowaniu posługujemy się wieloma pojęciami, których zakres jest, co zrozumiałe, nieostry. Pojęcia te należy poddać procedurom definicyjnym. Przede wszystkim należy przyjąć w miarę klarowną definicję wspólnoty, gdyż jest to realność, która z trudnością definicji się poddaje. W swoim klasycznym przeciwstawieniu związków społecznych, opartych na wspólnocie i zrzeszeniu (Gemeinschaft i Gesellschaft), F. Tönnies podkreślał wzajemnie kontrastowy charakter obu typów związku. We wspólnocie jednostka jawi się jako jej wytwór przynależny do całości, podczas gdy zrzeszenie jest tworem jednostek gotowych w każdej chwili do opuszczenia związku, jeśli własny interes im to podpowiada. Jednostka we wspólnocie funkcjonuje jako pełna osobowość powiązana z innymi członkami wspólnoty więzami emocjonalnymi i osobowymi, podczas gdy w zrzeszeniu dominują więzy racjonalne i rzeczowe, oparte na umowie, wymianie i interesie, a jednostka istnieje nie jako osoba, lecz w pełnionej roli społecznej, a więc fragmencie własnej osobowości. Podstawą działań jednostki we wspólnocie jest wiara oparta na normach i uczuciach, a interakcje są intensywne oraz mają charakter bezpośredni i osobisty, podczas gdy w zrzeszeniu jednostka w swoich działaniach ma wzgląd na opinię publiczną, interakcje są rzeczowe i celowe oraz podyktowane przede wszystkim interesami jednostki. Kontrola społeczna we wspólnocie opiera się na zwyczaju i tradycji, w zrzeszeniu na sformalizowanym prawie. Wspólnota w pełni zaspokaja psychospołeczne potrzeby jednostki: bezpieczeństwa, uznania, przynależności. W zrzeszeniach (organizacje, stowarzyszenia) współpraca między ludźmi jest świadoma, przemyślana i celowa, a jej celem jest zaspokojenie interesów zrzeszenia z pominięciem pozostałych potrzeb.
[[[separator]]]Wstęp
Rozdział 1. Rozwój gospodarczy a wartości wspólnotowe. Między konkurencyjnością a solidarnością - Tomasz Dołęgowski
Wprowadzenie
1. Pojęcie konkurencyjności międzynarodowej a wartości wspólnotowe
2. Konkurencyjność międzynarodowa w świetle rankingów. Miejsce wartości społecznych w rankingach
3. Aksjologiczny wymiar konkurencyjności międzynarodowej. Religia i moralność a konkurencyjność
4. Wartości związane z konkurencyjnością a wartości wspólnotowe - podobieństwa i różnice
5. Kapitalizm globalny i aliansowy - między wolnością a solidarnością
6. Zarządzanie i etyka a koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR)
7. Wybrane inicjatywy na rzecz wspólnotowego wymiaru konkurencyjności międzynarodowej
8. Wolność a solidarność i konkurencyjność - implikacje dla Europy i Polski
Podsumowanie
Bibliografia
Rozdział 2. Autonomia jednostki a wspólnota. Analiza porównawcza rozwoju gospodarczego na Zachodzie i w Azji Wschodniej - Jacenty Siewierski
Wprowadzenie
1. Jednostka i wspólnota na Zachodzie i w Azji Wschodniej. Zarys problemu
2. Wspólnota w refleksji socjologicznej
3. Zanik wspólnoty i kryzys tożsamości
4. Odmienne drogi rozwojowe wspólnoty na Zachodzie i w kręgu konfucjańskim
5. Konfucjańskie podstawy przedsięwzięć gospodarczych w Azji Wschodniej
6. Wspólnota w japońskim systemie przemysłowym
7. Zmiany w charakterze japońskiej wspólnoty pracowniczej
8. Wspólnota a rozwój gospodarczy
Podsumowanie
Bibliografia
Rozdział 3. Wpływ wartości wspólnotowych na stabilność ścieżki wzrostu gospodarczego - Adam Czerniak
Wprowadzenie
1. Wartości rodzinne i bańki cenowe na rynku mieszkaniowym
2. Wartości wspólnotowe, odpowiedzialność i wzrost gospodarczy
3. Nierówności, wartości wspólnotowe i kryzysy gospodarcze
Podsumowanie
Bibliografia
Zakończenie
Opis
Wstęp
Opracowanie stanowi dzieło zespołu złożonego z trzech autorów, którzy przed rokiem współpracowali przy podobnym projekcie zakończonym wydaniem publikacji. Autorzy różnią się zainteresowaniami, a ich praca dotyczy różnych obszarów problematyki gospodarczej i społecznej, jednak ich zainteresowania są komplementarne i układają się w syntetyczną całość wokół badanego problemu. Z racji wspólnego stanowiska w kwestii wspólnoty i wartości wspólnotowych oraz zainteresowań lokowanych na różnych polach nauk społecznych i ekonomii autorzy projektu zespołowego mogli poddać analizie problem wspólnoty i wartości związanych ze wspólnotą w różnych kontekstach rozwoju gospodarczego, które są ukazane w kolejnych trzech rozdziałach opracowania.
Sam zamysł uczestnictwa w projekcie badawczym powstał w wyniku obserwacji pewnych niepokojących tendencji w obecnej fazie rozwoju kapitalizmu typu zachodniego. W przekonaniu piszących te niepokojące tendencje prowadzą do zjawisk kryzysowych i stawiają gospodarki zachodnie w obliczu problemów nierozwiązywalnych, jeśli naturalnie tendencje te nie ulegną odwróceniu. Owe niepokojące tendencje przedstawiamy następująco:
1. Najważniejsze wspólnoty w świecie Zachodu ulegają defragmentacji wskutek presji związanej z autonomią jednostki dążącej do niezależności i preferującej niezobowiązujące zrzeszenia nad trwałe wspólnoty. Chociaż nie negujemy znaczenia autonomii jednostki jako jednego z fundamentów efektywności gospodarczej w ekonomicznym wymiarze, to kładziemy nacisk na znaczenie dla działania mechanizmów rynkowych trwałości struktur społecznych, w jakich jednostka ta jest zakorzeniona.
2. Racjonalność makroekonomiczna nie jest, naszym zdaniem, prostym następstwem racjonalności pojedynczych aktorów. Bywa, że na coraz bardziej globalnych rynkach racjonalne działania jednostek prowadzą do nieefektywności gospodarki narodowej jako całości.
3. Wzrasta znaczenie partykularnych interesów pojedynczych ludzi kosztem zaniku orientacji na wartości wspólnotowe. Wartości te są często uznawane jako staroświeckie decorum, gdy tymczasem mogą okazać się przydatne w transakcjach opartych na zaufaniu. Deficyt zaufania powoduje nacisk na uzyskanie skomplikowanych gwarancji prawnych, co w efekcie prowadzi do wzrostu kosztów transakcyjnych procesów ekonomicznych.
Opisane powyżej tendencje, tzn. rozpad wspólnot, dominacja racjonalności mikroekonomicznej nad maksymalizacją dobrobytu społecznego na poziomie całej gospodarki oraz postępująca jurydyzacja aktywności gospodarczej i życia społecznego z wyeliminowaniem ich moralnych aspektów, mają wspólny mianownik. Jest nim coraz większe podporządkowanie życia społecznego interesom gospodarczym. Obecnie jednak, wskutek takiego właśnie kształtu relacji między podmiotami ekonomicznymi, rosną koszty gospodarowania, a niektóre rynki o wysokiej asymetrii informacji ulegają zanikowi. Uznajemy zatem, że przynajmniej w części zachodni kapitalizm znalazł się w pułapce własnych reguł, które potocznie nazywane są "drapieżnymi" cechami kapitalizmu. Należy jednak pamiętać, że istnieje wiele różnych odmian kapitalizmu, w tym także takie, w ramach których cechy te są złagodzone. Należą do nich, omówione w niniejszym opracowaniu, skandynawskie i wschodnioazjatyckie modele kapitalizmu. Oba modele stoją w opozycji do głównego nurtu kapitalizmu określanego jako ?anglosaski" czy też ?neoliberalny". Niniejsze badanie ma na celu przedstawienie rozstrzygających naukowych argumentów o tym, która z odmian kapitalizmu jest najkorzystniejsza z punktu widzenia rozwoju społeczno-gospodarczego.
W opracowaniu posługujemy się wieloma pojęciami, których zakres jest, co zrozumiałe, nieostry. Pojęcia te należy poddać procedurom definicyjnym. Przede wszystkim należy przyjąć w miarę klarowną definicję wspólnoty, gdyż jest to realność, która z trudnością definicji się poddaje. W swoim klasycznym przeciwstawieniu związków społecznych, opartych na wspólnocie i zrzeszeniu (Gemeinschaft i Gesellschaft), F. Tönnies podkreślał wzajemnie kontrastowy charakter obu typów związku. We wspólnocie jednostka jawi się jako jej wytwór przynależny do całości, podczas gdy zrzeszenie jest tworem jednostek gotowych w każdej chwili do opuszczenia związku, jeśli własny interes im to podpowiada. Jednostka we wspólnocie funkcjonuje jako pełna osobowość powiązana z innymi członkami wspólnoty więzami emocjonalnymi i osobowymi, podczas gdy w zrzeszeniu dominują więzy racjonalne i rzeczowe, oparte na umowie, wymianie i interesie, a jednostka istnieje nie jako osoba, lecz w pełnionej roli społecznej, a więc fragmencie własnej osobowości. Podstawą działań jednostki we wspólnocie jest wiara oparta na normach i uczuciach, a interakcje są intensywne oraz mają charakter bezpośredni i osobisty, podczas gdy w zrzeszeniu jednostka w swoich działaniach ma wzgląd na opinię publiczną, interakcje są rzeczowe i celowe oraz podyktowane przede wszystkim interesami jednostki. Kontrola społeczna we wspólnocie opiera się na zwyczaju i tradycji, w zrzeszeniu na sformalizowanym prawie. Wspólnota w pełni zaspokaja psychospołeczne potrzeby jednostki: bezpieczeństwa, uznania, przynależności. W zrzeszeniach (organizacje, stowarzyszenia) współpraca między ludźmi jest świadoma, przemyślana i celowa, a jej celem jest zaspokojenie interesów zrzeszenia z pominięciem pozostałych potrzeb.
Spis treści
Wstęp
Rozdział 1. Rozwój gospodarczy a wartości wspólnotowe. Między konkurencyjnością a solidarnością - Tomasz Dołęgowski
Wprowadzenie
1. Pojęcie konkurencyjności międzynarodowej a wartości wspólnotowe
2. Konkurencyjność międzynarodowa w świetle rankingów. Miejsce wartości społecznych w rankingach
3. Aksjologiczny wymiar konkurencyjności międzynarodowej. Religia i moralność a konkurencyjność
4. Wartości związane z konkurencyjnością a wartości wspólnotowe - podobieństwa i różnice
5. Kapitalizm globalny i aliansowy - między wolnością a solidarnością
6. Zarządzanie i etyka a koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR)
7. Wybrane inicjatywy na rzecz wspólnotowego wymiaru konkurencyjności międzynarodowej
8. Wolność a solidarność i konkurencyjność - implikacje dla Europy i Polski
Podsumowanie
Bibliografia
Rozdział 2. Autonomia jednostki a wspólnota. Analiza porównawcza rozwoju gospodarczego na Zachodzie i w Azji Wschodniej - Jacenty Siewierski
Wprowadzenie
1. Jednostka i wspólnota na Zachodzie i w Azji Wschodniej. Zarys problemu
2. Wspólnota w refleksji socjologicznej
3. Zanik wspólnoty i kryzys tożsamości
4. Odmienne drogi rozwojowe wspólnoty na Zachodzie i w kręgu konfucjańskim
5. Konfucjańskie podstawy przedsięwzięć gospodarczych w Azji Wschodniej
6. Wspólnota w japońskim systemie przemysłowym
7. Zmiany w charakterze japońskiej wspólnoty pracowniczej
8. Wspólnota a rozwój gospodarczy
Podsumowanie
Bibliografia
Rozdział 3. Wpływ wartości wspólnotowych na stabilność ścieżki wzrostu gospodarczego - Adam Czerniak
Wprowadzenie
1. Wartości rodzinne i bańki cenowe na rynku mieszkaniowym
2. Wartości wspólnotowe, odpowiedzialność i wzrost gospodarczy
3. Nierówności, wartości wspólnotowe i kryzysy gospodarcze
Podsumowanie
Bibliografia
Zakończenie
Opinie
Opracowanie stanowi dzieło zespołu złożonego z trzech autorów, którzy przed rokiem współpracowali przy podobnym projekcie zakończonym wydaniem publikacji. Autorzy różnią się zainteresowaniami, a ich praca dotyczy różnych obszarów problematyki gospodarczej i społecznej, jednak ich zainteresowania są komplementarne i układają się w syntetyczną całość wokół badanego problemu. Z racji wspólnego stanowiska w kwestii wspólnoty i wartości wspólnotowych oraz zainteresowań lokowanych na różnych polach nauk społecznych i ekonomii autorzy projektu zespołowego mogli poddać analizie problem wspólnoty i wartości związanych ze wspólnotą w różnych kontekstach rozwoju gospodarczego, które są ukazane w kolejnych trzech rozdziałach opracowania.
Sam zamysł uczestnictwa w projekcie badawczym powstał w wyniku obserwacji pewnych niepokojących tendencji w obecnej fazie rozwoju kapitalizmu typu zachodniego. W przekonaniu piszących te niepokojące tendencje prowadzą do zjawisk kryzysowych i stawiają gospodarki zachodnie w obliczu problemów nierozwiązywalnych, jeśli naturalnie tendencje te nie ulegną odwróceniu. Owe niepokojące tendencje przedstawiamy następująco:
1. Najważniejsze wspólnoty w świecie Zachodu ulegają defragmentacji wskutek presji związanej z autonomią jednostki dążącej do niezależności i preferującej niezobowiązujące zrzeszenia nad trwałe wspólnoty. Chociaż nie negujemy znaczenia autonomii jednostki jako jednego z fundamentów efektywności gospodarczej w ekonomicznym wymiarze, to kładziemy nacisk na znaczenie dla działania mechanizmów rynkowych trwałości struktur społecznych, w jakich jednostka ta jest zakorzeniona.
2. Racjonalność makroekonomiczna nie jest, naszym zdaniem, prostym następstwem racjonalności pojedynczych aktorów. Bywa, że na coraz bardziej globalnych rynkach racjonalne działania jednostek prowadzą do nieefektywności gospodarki narodowej jako całości.
3. Wzrasta znaczenie partykularnych interesów pojedynczych ludzi kosztem zaniku orientacji na wartości wspólnotowe. Wartości te są często uznawane jako staroświeckie decorum, gdy tymczasem mogą okazać się przydatne w transakcjach opartych na zaufaniu. Deficyt zaufania powoduje nacisk na uzyskanie skomplikowanych gwarancji prawnych, co w efekcie prowadzi do wzrostu kosztów transakcyjnych procesów ekonomicznych.
Opisane powyżej tendencje, tzn. rozpad wspólnot, dominacja racjonalności mikroekonomicznej nad maksymalizacją dobrobytu społecznego na poziomie całej gospodarki oraz postępująca jurydyzacja aktywności gospodarczej i życia społecznego z wyeliminowaniem ich moralnych aspektów, mają wspólny mianownik. Jest nim coraz większe podporządkowanie życia społecznego interesom gospodarczym. Obecnie jednak, wskutek takiego właśnie kształtu relacji między podmiotami ekonomicznymi, rosną koszty gospodarowania, a niektóre rynki o wysokiej asymetrii informacji ulegają zanikowi. Uznajemy zatem, że przynajmniej w części zachodni kapitalizm znalazł się w pułapce własnych reguł, które potocznie nazywane są "drapieżnymi" cechami kapitalizmu. Należy jednak pamiętać, że istnieje wiele różnych odmian kapitalizmu, w tym także takie, w ramach których cechy te są złagodzone. Należą do nich, omówione w niniejszym opracowaniu, skandynawskie i wschodnioazjatyckie modele kapitalizmu. Oba modele stoją w opozycji do głównego nurtu kapitalizmu określanego jako ?anglosaski" czy też ?neoliberalny". Niniejsze badanie ma na celu przedstawienie rozstrzygających naukowych argumentów o tym, która z odmian kapitalizmu jest najkorzystniejsza z punktu widzenia rozwoju społeczno-gospodarczego.
W opracowaniu posługujemy się wieloma pojęciami, których zakres jest, co zrozumiałe, nieostry. Pojęcia te należy poddać procedurom definicyjnym. Przede wszystkim należy przyjąć w miarę klarowną definicję wspólnoty, gdyż jest to realność, która z trudnością definicji się poddaje. W swoim klasycznym przeciwstawieniu związków społecznych, opartych na wspólnocie i zrzeszeniu (Gemeinschaft i Gesellschaft), F. Tönnies podkreślał wzajemnie kontrastowy charakter obu typów związku. We wspólnocie jednostka jawi się jako jej wytwór przynależny do całości, podczas gdy zrzeszenie jest tworem jednostek gotowych w każdej chwili do opuszczenia związku, jeśli własny interes im to podpowiada. Jednostka we wspólnocie funkcjonuje jako pełna osobowość powiązana z innymi członkami wspólnoty więzami emocjonalnymi i osobowymi, podczas gdy w zrzeszeniu dominują więzy racjonalne i rzeczowe, oparte na umowie, wymianie i interesie, a jednostka istnieje nie jako osoba, lecz w pełnionej roli społecznej, a więc fragmencie własnej osobowości. Podstawą działań jednostki we wspólnocie jest wiara oparta na normach i uczuciach, a interakcje są intensywne oraz mają charakter bezpośredni i osobisty, podczas gdy w zrzeszeniu jednostka w swoich działaniach ma wzgląd na opinię publiczną, interakcje są rzeczowe i celowe oraz podyktowane przede wszystkim interesami jednostki. Kontrola społeczna we wspólnocie opiera się na zwyczaju i tradycji, w zrzeszeniu na sformalizowanym prawie. Wspólnota w pełni zaspokaja psychospołeczne potrzeby jednostki: bezpieczeństwa, uznania, przynależności. W zrzeszeniach (organizacje, stowarzyszenia) współpraca między ludźmi jest świadoma, przemyślana i celowa, a jej celem jest zaspokojenie interesów zrzeszenia z pominięciem pozostałych potrzeb.
Wstęp
Rozdział 1. Rozwój gospodarczy a wartości wspólnotowe. Między konkurencyjnością a solidarnością - Tomasz Dołęgowski
Wprowadzenie
1. Pojęcie konkurencyjności międzynarodowej a wartości wspólnotowe
2. Konkurencyjność międzynarodowa w świetle rankingów. Miejsce wartości społecznych w rankingach
3. Aksjologiczny wymiar konkurencyjności międzynarodowej. Religia i moralność a konkurencyjność
4. Wartości związane z konkurencyjnością a wartości wspólnotowe - podobieństwa i różnice
5. Kapitalizm globalny i aliansowy - między wolnością a solidarnością
6. Zarządzanie i etyka a koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR)
7. Wybrane inicjatywy na rzecz wspólnotowego wymiaru konkurencyjności międzynarodowej
8. Wolność a solidarność i konkurencyjność - implikacje dla Europy i Polski
Podsumowanie
Bibliografia
Rozdział 2. Autonomia jednostki a wspólnota. Analiza porównawcza rozwoju gospodarczego na Zachodzie i w Azji Wschodniej - Jacenty Siewierski
Wprowadzenie
1. Jednostka i wspólnota na Zachodzie i w Azji Wschodniej. Zarys problemu
2. Wspólnota w refleksji socjologicznej
3. Zanik wspólnoty i kryzys tożsamości
4. Odmienne drogi rozwojowe wspólnoty na Zachodzie i w kręgu konfucjańskim
5. Konfucjańskie podstawy przedsięwzięć gospodarczych w Azji Wschodniej
6. Wspólnota w japońskim systemie przemysłowym
7. Zmiany w charakterze japońskiej wspólnoty pracowniczej
8. Wspólnota a rozwój gospodarczy
Podsumowanie
Bibliografia
Rozdział 3. Wpływ wartości wspólnotowych na stabilność ścieżki wzrostu gospodarczego - Adam Czerniak
Wprowadzenie
1. Wartości rodzinne i bańki cenowe na rynku mieszkaniowym
2. Wartości wspólnotowe, odpowiedzialność i wzrost gospodarczy
3. Nierówności, wartości wspólnotowe i kryzysy gospodarcze
Podsumowanie
Bibliografia
Zakończenie
