Niniejsza publikacja zawiera opracowania zaprezentowane podczas drugiego seminarium naukowego doktorantów Kolegium Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, poświęconego europejskiej unii energetycznej i przyszłości polskiej energetyki. Spotkanie odbyło się 5 listopada 2015 roku, a główne zagadnienia poruszane podczas wystąpień i dyskusji dotyczyły istoty unii energetycznej oraz jej znaczenia w procesach gospodarczej integracji w Europie oraz rozwoju państw członkowskich.
Projekt unii energetycznej jest wyrazem potrzeby dalszego pogłębiania współpracy między państwami członkowskimi w obszarze gospodarowania energią. Jego założenia koncentrują się na działaniach we wzajemnie powiązanych ze sobą obszarach, takich jak: bezpieczeństwo energetyczne, solidarność i zaufanie, w pełni zintegrowany europejski rynek energii, efektywność energetyczna, dekarbonizacja gospodarki oraz badania naukowe, innowacje i konkurencyjność. W ramach funkcjonowania europejskiej unii energetycznej przewiduje się długofalowe działania mające na celu zmianę struktury wykorzystywanych nośników energii oraz stworzenie nowego ładu, sprzyjającego budowaniu gospodarki niskoemisyjnej. W przedstawionej monografii zaprezentowane zostały wyniki badań naukowych prowadzonych w ramach prac doktorskich. Dotyczą one wybranych zagadnień z zakresu unii energetycznej, w szczególności dotyczących zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej (UE) i unijnego rynku gazu ziemnego, wykorzystywania odnawialnych źródeł energii oraz inwestycji infrastrukturalnych, z uwzględnieniem również polskiej perspektywy.
W rozdziale pierwszym Mirosław Markiewicz przedstawił analizę uwarunkowań związanych z utworzeniem unii energetycznej, ukazał jej istotę i cele oraz obecny stan realizacji. Szczegółowo omówiono ewolucję koncepcji unii energetycznej zaproponowanej przez Donalda Tuska, ze wskazaniem na to, że projekt Komisji Europejskiej znacznie wychodzi poza kwestie wspólnych zakupów gazu ziemnego i stanowi strategię budowania konkurencyjnej, bezpiecznej gospodarki niskoemisyjnej, będącej efektem długofalowej polityki klimatyczno-energetycznej. Stanowi to poważne wyzwanie dla wielu państw członkowskich UE i związane jest z koniecznością podejmowania działań na rzecz dekarbonizacji gospodarek i zmiany struktury wykorzystywanych nośników energii. Wyniki przedstawionych badań wskazują, że będzie to duże wyzwanie dla polskiej gospodarki. Proces dokonujących się zmian na rynku energetycznym może także stanowić impuls inwestycyjny oraz innowacyjny względem gospodarek państw członkowskich i gospodarki europejskiej.
W rozdziale drugim Mariola Juszczuk zajęła się problematyką zwiększania poziomu połączeń transgranicznych pomiędzy państwami członkowskimi UE w następstwie realizacji koncepcji unii energetycznej. Autorka opisała również konsekwencje tych działań w odniesieniu do obszaru regulacji działalności przedsiębiorstw świadczących usługi przesyłania energii elektrycznej. Zwiększanie poziomu połączeń transgranicznych, postrzegane jako warunek niezbędny dla dalszego rozwoju wewnętrznego rynku energii, wymaga, w opinii autorki, wsparcia instytucjonalnego wobec nowych i ambitnych celów zawartych w projekcie unii energetycznej. W pracy wskazano też na potrzebę wsparcia finansowego w ramach rosnących potrzeb inwestycyjnych w związku z rozwojem infrastruktury sieciowej.
Przedmiotem analiz przedstawionych przez Kamila Fijałkowskiego w rozdziale trzecim jest jednolity rynek gazu UE. Rozpoczynając swoje rozważania od omówienia procesu kształtowania się europejskiej współpracy energetycznej, autor wskazał na przyczyny istotnych utrudnień w realizowaniu inwestycji związanych z budową połączeń międzysystemowych. Wykorzystanie wskaźnika churn, uwzględniającego proporcję wolumenu wszystkich zawieranych transakcji do ilości gazu fizycznie przez rynek przepływających, pozwoliło zbadać i ocenić rozwój handlu gazem ziemnym za pośrednictwem węzłów gazowych. W końcowej części opracowania zdefiniowano zaś główne przyczyny, które sprawiają, że proces liberalizacji rynku gazu w UE napotyka wiele trudności i przebiega stosunkowo wolno.
W rozdziale czwartym, przygotowanym przez Marcina Gałczyńskiego, poddane zostały krytycznej analizie i ocenie obecne oraz proponowane regulacje unijne odnoszące się do bezpieczeństwa gazowego państw członkowskich UE. Autor opisał udział gazu ziemnego w konsumpcji energii pierwotnej oraz strukturę pozyskania gazu ziemnego w państwach członkowskich, wskazując na wysokie i zróżnicowane uzależnienie od jego importu. Przeanalizował istotne uregulowania dotyczące rozporządzenia 994/2010, określające standard w zakresie dostaw oraz standard w zakresie infrastruktury, pod względem ich wpływu na zwiększenie poziomu bezpieczeństwa gazowego państw członkowskich. Zidentyfikował także główne problemy wynikające z powyższych regulacji oraz wskazał na pożądany kierunek zmian służących zwiększeniu bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego do UE.
Rozdział piąty został zaś opracowany przez Tadeusza Tańskiego, który zajął się problemem rozwoju rynku LNG i jego wpływu na bezpieczeństwo energetyczne państw członkowskich UE. Dokonując przeglądu prognoz w zakresie rozwoju rynku gazu ziemnego i jego miejsca w strukturze nośników energii, autor przedstawił funkcjonowanie rynku gazu skroplonego w ujęciu globalnym, scharakteryzował główne ogniwa łańcucha dostaw LNG oraz wskazał na szanse i zagrożenia wynikające z jego specyfiki. Dokonał porównania cen gazu oraz przeglądu możliwości kreowania konkurencji na rynku tego nośnika energii. W rozdziale tym zwrócono też uwagę na możliwości stosowania LNG jako paliwa alternatywnego w stosunku do paliw transportowych. Wszystko to pozwoliło autorowi podkreślić, że istnienie rynku LNG sprzyja zapewnianiu bezpieczeństwa energetycznego, opartego na trzech podstawowych filarach, jakimi są niezawodność dostaw, cena surowca oraz środowisko. Wykazano również, że w pełnym zakresie stosowania tego pojęcia można uzyskać syner- gię działań, których podejmowanie pozostaje uzależnione od rynku LNG.
Przedmiotem rozważań w rozdziale szóstym opracowanym przez Alana Rynio jest strategia energetyczna Polski w odniesieniu do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego w nowych geopolitycznych warunkach w Europie. Dokonując analizy polityki energetycznej Polski do 2030 roku w nawiązaniu do rynku gazu ziemnego, autor ocenił jej skuteczność w zakresie bezpieczeństwa dostaw gazu do Polski. W końcowej części pracy zawarte zostały wnioski wynikające z analizy oraz postulat przeprowadzenia korekty w strategii energetycznej dotyczącej rynku gazu.
Odnawialne źródła energii i ich wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej w Polsce to zagadnienia będące przedmiotem kolejnego opracowania przygotowanego przez Konstantego Strumskiego. Rozdział siódmy rozpoczyna się od omówienia najistotniejszych źródeł wytwórczych, w związku z którymi autor wskazał także na trudności dotyczące ich lepszego wykorzystania. Dokonano także krytycznej analizy stosowanego systemu wsparcia i jego wpływu na rozwój branży. Na koniec, mimo wcześniej zasygnalizowanych problemów, podano argumenty przemawiające za potrzebą rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce.
Paweł Jabłoński, autor ostatniego, ósmego rozdziału, podjął w swoich rozważaniach problematykę modelowania wartości elektrowni poprzez pryzmat teorii opcji. Z uwagi na specyfikę energii i charakter rynku energii elektrycznej oraz ograniczenia techniczne dotyczące pracy jednostki autor zaprezentował alternatywne podejście do wyceny jednostki wytwórczej przez pryzmat długiej pozycji w instrumencie opcyjnym, co w konsekwencji pozwala na wycenę zarówno wartości wewnętrznej takiej opcji, jak i wartości czasowej. Zaprezentowano także podstawowe założenia i zasady budowy wskazanego modelu oraz wskazano na korzyści i wady związane z zastosowaniem takiego podejścia.
Badania zaprezentowane przez autorów dotyczą różnych aspektów zmian zachodzących w sektorze energetycznym i wnoszą duży walor poznawczy oraz merytoryczny. Niniejsza publikacja przygotowana została nie tylko z myślą o studentach oraz naukowcach zajmujących się poruszaną tu problematyką, lecz także z myślą o praktykach gospodarczych.
[[[separator]]]Przedmowa
Wprowadzenie
Mirosław Markiewicz
1. Ewolucja koncepcji europejskiej unii energetycznej państw członkowskich UE
Wstęp
1.1. Motywy tworzenia europejskiej unii energetycznej
1.2. Propozycja Donalda Tuska
1.3. Aktualny stan unii energetycznej - regulacje i działania
1.4. Ewolucja koncepcji europejskiej unii energetycznej do aktualnego projektu Komisji Europejskiej
Podsumowanie
Literatura
Mariola Juszczuk
2. Koncepcja unii energetycznej krajów członkowskich UE jako próba odpowiedzi na potrzeby inwestycyjne w warunkach instytucjonalizacji narzędzi na rzecz rozwoju infrastruktury przesyłowej w sektorze energii elektrycznej
Wstęp
2.1. Transgraniczne połączenia elektroenergetyczne jako narzędzie realizacji koncepcji unii energetycznej krajów członkowskich UE
2.2. Istota połączeń transgranicznych dla funkcjonowania rynku energii elektrycznej UE
2.3. Narzędzia prawne służące identyfikacji potrzeb inwestycyjnych w obszarze infrastruktury energetycznej na poziomie UE
2.4. Narzędzia finansowe służące wspieraniu realizacji potrzeb inwestycyjnych w obszarze infrastruktury energetycznej na poziomie UE
2.5. Diagnoza przyszłych potrzeb inwestycyjnych z perspektywy OSP
2.6. Taryfy OSP jako narzędzie krajowych organów regulacyjnych wobec realizacji celów i oczekiwań z poziomu UE oraz państw członkowskich
2.7. Elementy uznaniowości w regulacji energetyki
Podsumowanie
Literatura
Kamil Fijałkowski
3. Jednolity rynek gazu ziemnego w Unii Europejskiej
Wstęp
3.1. Podstawy międzynarodowej współpracy energetycznej
3.2. Problematyka inwestycji w infrastrukturę gazową
3.3. Węzły gazowe
3.4. Jednolity rynek gazu
Podsumowanie
Literatura
Marcin Gałczyński
4. Bezpieczeństwo gazowe państw członkowskich Unii Europejskiej na podstawie krytycznej analizy wybranych regulacji rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr 994/2010 z dnia 20 października 2010 roku
Wstęp
4.1. Źródła zaopatrzenia Unii Europejskiej w gaz ziemny
4.2. Istota Rozporządzenia SoS
4.3. Standard dostaw oparty na definicji odbiorcy chronionego
4.4. Standard infrastruktury oparty na wskaźniku N-1 oraz dwukierunkowe przepływy przez interkonektory
Podsumowanie
Literatura
Tadeusz Tański
5. Rozwój rynku LNG a bezpieczeństwo energetyczne państw Unii Europejskiej
Wstęp
5.1. Definicja pojęcia "bezpieczeństwo energetyczne"
5.2. Rynek energii w ujęciu globalnym
5.3. Rynek energii w Unii Europejskiej
5.3.1. Liberalizacja rynku energii w Unii Europejskiej
5.4. Rynek LNG
5.4.1. Terminale do skraplania gazu ziemnego
5.4.2. Terminale do regazyfikacji LNG
5.4.3. Zbiornikowce LNG
5.4.4. Ceny gazu LNG
5.4.5. Alternatywne zastosowanie LNG
5.5. Analiza ekonomiczna wariantów pracy terminalu importowego LNG
Podsumowanie
Literatura
Alan Rynio
6. Strategia energetyczna Polski w zakresie poprawy bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego
Wstęp
6.1. Krytyka Europejskiej Strategii Bezpieczeństwa Energetycznego
6.2. Gazociąg Północny II
6.3. Terminal LNG w Świnoujściu
6.4. Propozycje korekty strategii energetycznej Polski
6.4.1. Druga nitka Jamał-Europa
6.4.2. Łącznik międzysystemowy i interkonetor Polska-Litwa
Podsumowanie
Literatura
Konstanty Strumski
7. Odnawialne źródła energii elektrycznej w Polsce - wybrane problemy
Wstęp
7.1. OZE - najczęściej wykorzystywane technologie
7.2. Analiza funkcjonowania systemu wsparcia
7.3. Zjawisko globalnego ocieplenia
7.4. Dlaczego warto inwestować w odnawialne źródła energii
Podsumowanie
Literatura
Paweł Jabłoński
8. Modelowanie wartości elektrowni poprzez pryzmat teorii opcji
Wstęp
8.1. Ujęcie aktywów wytwórczych w kontekście opcji
8.2. Rozszerzone podejście do wyceny aktywów wytwórczych
Podsumowanie
Literatura
Opis
Wstęp
Niniejsza publikacja zawiera opracowania zaprezentowane podczas drugiego seminarium naukowego doktorantów Kolegium Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, poświęconego europejskiej unii energetycznej i przyszłości polskiej energetyki. Spotkanie odbyło się 5 listopada 2015 roku, a główne zagadnienia poruszane podczas wystąpień i dyskusji dotyczyły istoty unii energetycznej oraz jej znaczenia w procesach gospodarczej integracji w Europie oraz rozwoju państw członkowskich.
Projekt unii energetycznej jest wyrazem potrzeby dalszego pogłębiania współpracy między państwami członkowskimi w obszarze gospodarowania energią. Jego założenia koncentrują się na działaniach we wzajemnie powiązanych ze sobą obszarach, takich jak: bezpieczeństwo energetyczne, solidarność i zaufanie, w pełni zintegrowany europejski rynek energii, efektywność energetyczna, dekarbonizacja gospodarki oraz badania naukowe, innowacje i konkurencyjność. W ramach funkcjonowania europejskiej unii energetycznej przewiduje się długofalowe działania mające na celu zmianę struktury wykorzystywanych nośników energii oraz stworzenie nowego ładu, sprzyjającego budowaniu gospodarki niskoemisyjnej. W przedstawionej monografii zaprezentowane zostały wyniki badań naukowych prowadzonych w ramach prac doktorskich. Dotyczą one wybranych zagadnień z zakresu unii energetycznej, w szczególności dotyczących zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej (UE) i unijnego rynku gazu ziemnego, wykorzystywania odnawialnych źródeł energii oraz inwestycji infrastrukturalnych, z uwzględnieniem również polskiej perspektywy.
W rozdziale pierwszym Mirosław Markiewicz przedstawił analizę uwarunkowań związanych z utworzeniem unii energetycznej, ukazał jej istotę i cele oraz obecny stan realizacji. Szczegółowo omówiono ewolucję koncepcji unii energetycznej zaproponowanej przez Donalda Tuska, ze wskazaniem na to, że projekt Komisji Europejskiej znacznie wychodzi poza kwestie wspólnych zakupów gazu ziemnego i stanowi strategię budowania konkurencyjnej, bezpiecznej gospodarki niskoemisyjnej, będącej efektem długofalowej polityki klimatyczno-energetycznej. Stanowi to poważne wyzwanie dla wielu państw członkowskich UE i związane jest z koniecznością podejmowania działań na rzecz dekarbonizacji gospodarek i zmiany struktury wykorzystywanych nośników energii. Wyniki przedstawionych badań wskazują, że będzie to duże wyzwanie dla polskiej gospodarki. Proces dokonujących się zmian na rynku energetycznym może także stanowić impuls inwestycyjny oraz innowacyjny względem gospodarek państw członkowskich i gospodarki europejskiej.
W rozdziale drugim Mariola Juszczuk zajęła się problematyką zwiększania poziomu połączeń transgranicznych pomiędzy państwami członkowskimi UE w następstwie realizacji koncepcji unii energetycznej. Autorka opisała również konsekwencje tych działań w odniesieniu do obszaru regulacji działalności przedsiębiorstw świadczących usługi przesyłania energii elektrycznej. Zwiększanie poziomu połączeń transgranicznych, postrzegane jako warunek niezbędny dla dalszego rozwoju wewnętrznego rynku energii, wymaga, w opinii autorki, wsparcia instytucjonalnego wobec nowych i ambitnych celów zawartych w projekcie unii energetycznej. W pracy wskazano też na potrzebę wsparcia finansowego w ramach rosnących potrzeb inwestycyjnych w związku z rozwojem infrastruktury sieciowej.
Przedmiotem analiz przedstawionych przez Kamila Fijałkowskiego w rozdziale trzecim jest jednolity rynek gazu UE. Rozpoczynając swoje rozważania od omówienia procesu kształtowania się europejskiej współpracy energetycznej, autor wskazał na przyczyny istotnych utrudnień w realizowaniu inwestycji związanych z budową połączeń międzysystemowych. Wykorzystanie wskaźnika churn, uwzględniającego proporcję wolumenu wszystkich zawieranych transakcji do ilości gazu fizycznie przez rynek przepływających, pozwoliło zbadać i ocenić rozwój handlu gazem ziemnym za pośrednictwem węzłów gazowych. W końcowej części opracowania zdefiniowano zaś główne przyczyny, które sprawiają, że proces liberalizacji rynku gazu w UE napotyka wiele trudności i przebiega stosunkowo wolno.
W rozdziale czwartym, przygotowanym przez Marcina Gałczyńskiego, poddane zostały krytycznej analizie i ocenie obecne oraz proponowane regulacje unijne odnoszące się do bezpieczeństwa gazowego państw członkowskich UE. Autor opisał udział gazu ziemnego w konsumpcji energii pierwotnej oraz strukturę pozyskania gazu ziemnego w państwach członkowskich, wskazując na wysokie i zróżnicowane uzależnienie od jego importu. Przeanalizował istotne uregulowania dotyczące rozporządzenia 994/2010, określające standard w zakresie dostaw oraz standard w zakresie infrastruktury, pod względem ich wpływu na zwiększenie poziomu bezpieczeństwa gazowego państw członkowskich. Zidentyfikował także główne problemy wynikające z powyższych regulacji oraz wskazał na pożądany kierunek zmian służących zwiększeniu bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego do UE.
Rozdział piąty został zaś opracowany przez Tadeusza Tańskiego, który zajął się problemem rozwoju rynku LNG i jego wpływu na bezpieczeństwo energetyczne państw członkowskich UE. Dokonując przeglądu prognoz w zakresie rozwoju rynku gazu ziemnego i jego miejsca w strukturze nośników energii, autor przedstawił funkcjonowanie rynku gazu skroplonego w ujęciu globalnym, scharakteryzował główne ogniwa łańcucha dostaw LNG oraz wskazał na szanse i zagrożenia wynikające z jego specyfiki. Dokonał porównania cen gazu oraz przeglądu możliwości kreowania konkurencji na rynku tego nośnika energii. W rozdziale tym zwrócono też uwagę na możliwości stosowania LNG jako paliwa alternatywnego w stosunku do paliw transportowych. Wszystko to pozwoliło autorowi podkreślić, że istnienie rynku LNG sprzyja zapewnianiu bezpieczeństwa energetycznego, opartego na trzech podstawowych filarach, jakimi są niezawodność dostaw, cena surowca oraz środowisko. Wykazano również, że w pełnym zakresie stosowania tego pojęcia można uzyskać syner- gię działań, których podejmowanie pozostaje uzależnione od rynku LNG.
Przedmiotem rozważań w rozdziale szóstym opracowanym przez Alana Rynio jest strategia energetyczna Polski w odniesieniu do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego w nowych geopolitycznych warunkach w Europie. Dokonując analizy polityki energetycznej Polski do 2030 roku w nawiązaniu do rynku gazu ziemnego, autor ocenił jej skuteczność w zakresie bezpieczeństwa dostaw gazu do Polski. W końcowej części pracy zawarte zostały wnioski wynikające z analizy oraz postulat przeprowadzenia korekty w strategii energetycznej dotyczącej rynku gazu.
Odnawialne źródła energii i ich wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej w Polsce to zagadnienia będące przedmiotem kolejnego opracowania przygotowanego przez Konstantego Strumskiego. Rozdział siódmy rozpoczyna się od omówienia najistotniejszych źródeł wytwórczych, w związku z którymi autor wskazał także na trudności dotyczące ich lepszego wykorzystania. Dokonano także krytycznej analizy stosowanego systemu wsparcia i jego wpływu na rozwój branży. Na koniec, mimo wcześniej zasygnalizowanych problemów, podano argumenty przemawiające za potrzebą rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce.
Paweł Jabłoński, autor ostatniego, ósmego rozdziału, podjął w swoich rozważaniach problematykę modelowania wartości elektrowni poprzez pryzmat teorii opcji. Z uwagi na specyfikę energii i charakter rynku energii elektrycznej oraz ograniczenia techniczne dotyczące pracy jednostki autor zaprezentował alternatywne podejście do wyceny jednostki wytwórczej przez pryzmat długiej pozycji w instrumencie opcyjnym, co w konsekwencji pozwala na wycenę zarówno wartości wewnętrznej takiej opcji, jak i wartości czasowej. Zaprezentowano także podstawowe założenia i zasady budowy wskazanego modelu oraz wskazano na korzyści i wady związane z zastosowaniem takiego podejścia.
Badania zaprezentowane przez autorów dotyczą różnych aspektów zmian zachodzących w sektorze energetycznym i wnoszą duży walor poznawczy oraz merytoryczny. Niniejsza publikacja przygotowana została nie tylko z myślą o studentach oraz naukowcach zajmujących się poruszaną tu problematyką, lecz także z myślą o praktykach gospodarczych.
Spis treści
Przedmowa
Wprowadzenie
Mirosław Markiewicz
1. Ewolucja koncepcji europejskiej unii energetycznej państw członkowskich UE
Wstęp
1.1. Motywy tworzenia europejskiej unii energetycznej
1.2. Propozycja Donalda Tuska
1.3. Aktualny stan unii energetycznej - regulacje i działania
1.4. Ewolucja koncepcji europejskiej unii energetycznej do aktualnego projektu Komisji Europejskiej
Podsumowanie
Literatura
Mariola Juszczuk
2. Koncepcja unii energetycznej krajów członkowskich UE jako próba odpowiedzi na potrzeby inwestycyjne w warunkach instytucjonalizacji narzędzi na rzecz rozwoju infrastruktury przesyłowej w sektorze energii elektrycznej
Wstęp
2.1. Transgraniczne połączenia elektroenergetyczne jako narzędzie realizacji koncepcji unii energetycznej krajów członkowskich UE
2.2. Istota połączeń transgranicznych dla funkcjonowania rynku energii elektrycznej UE
2.3. Narzędzia prawne służące identyfikacji potrzeb inwestycyjnych w obszarze infrastruktury energetycznej na poziomie UE
2.4. Narzędzia finansowe służące wspieraniu realizacji potrzeb inwestycyjnych w obszarze infrastruktury energetycznej na poziomie UE
2.5. Diagnoza przyszłych potrzeb inwestycyjnych z perspektywy OSP
2.6. Taryfy OSP jako narzędzie krajowych organów regulacyjnych wobec realizacji celów i oczekiwań z poziomu UE oraz państw członkowskich
2.7. Elementy uznaniowości w regulacji energetyki
Podsumowanie
Literatura
Kamil Fijałkowski
3. Jednolity rynek gazu ziemnego w Unii Europejskiej
Wstęp
3.1. Podstawy międzynarodowej współpracy energetycznej
3.2. Problematyka inwestycji w infrastrukturę gazową
3.3. Węzły gazowe
3.4. Jednolity rynek gazu
Podsumowanie
Literatura
Marcin Gałczyński
4. Bezpieczeństwo gazowe państw członkowskich Unii Europejskiej na podstawie krytycznej analizy wybranych regulacji rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr 994/2010 z dnia 20 października 2010 roku
Wstęp
4.1. Źródła zaopatrzenia Unii Europejskiej w gaz ziemny
4.2. Istota Rozporządzenia SoS
4.3. Standard dostaw oparty na definicji odbiorcy chronionego
4.4. Standard infrastruktury oparty na wskaźniku N-1 oraz dwukierunkowe przepływy przez interkonektory
Podsumowanie
Literatura
Tadeusz Tański
5. Rozwój rynku LNG a bezpieczeństwo energetyczne państw Unii Europejskiej
Wstęp
5.1. Definicja pojęcia "bezpieczeństwo energetyczne"
5.2. Rynek energii w ujęciu globalnym
5.3. Rynek energii w Unii Europejskiej
5.3.1. Liberalizacja rynku energii w Unii Europejskiej
5.4. Rynek LNG
5.4.1. Terminale do skraplania gazu ziemnego
5.4.2. Terminale do regazyfikacji LNG
5.4.3. Zbiornikowce LNG
5.4.4. Ceny gazu LNG
5.4.5. Alternatywne zastosowanie LNG
5.5. Analiza ekonomiczna wariantów pracy terminalu importowego LNG
Podsumowanie
Literatura
Alan Rynio
6. Strategia energetyczna Polski w zakresie poprawy bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego
Wstęp
6.1. Krytyka Europejskiej Strategii Bezpieczeństwa Energetycznego
6.2. Gazociąg Północny II
6.3. Terminal LNG w Świnoujściu
6.4. Propozycje korekty strategii energetycznej Polski
6.4.1. Druga nitka Jamał-Europa
6.4.2. Łącznik międzysystemowy i interkonetor Polska-Litwa
Podsumowanie
Literatura
Konstanty Strumski
7. Odnawialne źródła energii elektrycznej w Polsce - wybrane problemy
Wstęp
7.1. OZE - najczęściej wykorzystywane technologie
7.2. Analiza funkcjonowania systemu wsparcia
7.3. Zjawisko globalnego ocieplenia
7.4. Dlaczego warto inwestować w odnawialne źródła energii
Podsumowanie
Literatura
Paweł Jabłoński
8. Modelowanie wartości elektrowni poprzez pryzmat teorii opcji
Wstęp
8.1. Ujęcie aktywów wytwórczych w kontekście opcji
8.2. Rozszerzone podejście do wyceny aktywów wytwórczych
Podsumowanie
Literatura
Opinie
Niniejsza publikacja zawiera opracowania zaprezentowane podczas drugiego seminarium naukowego doktorantów Kolegium Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, poświęconego europejskiej unii energetycznej i przyszłości polskiej energetyki. Spotkanie odbyło się 5 listopada 2015 roku, a główne zagadnienia poruszane podczas wystąpień i dyskusji dotyczyły istoty unii energetycznej oraz jej znaczenia w procesach gospodarczej integracji w Europie oraz rozwoju państw członkowskich.
Projekt unii energetycznej jest wyrazem potrzeby dalszego pogłębiania współpracy między państwami członkowskimi w obszarze gospodarowania energią. Jego założenia koncentrują się na działaniach we wzajemnie powiązanych ze sobą obszarach, takich jak: bezpieczeństwo energetyczne, solidarność i zaufanie, w pełni zintegrowany europejski rynek energii, efektywność energetyczna, dekarbonizacja gospodarki oraz badania naukowe, innowacje i konkurencyjność. W ramach funkcjonowania europejskiej unii energetycznej przewiduje się długofalowe działania mające na celu zmianę struktury wykorzystywanych nośników energii oraz stworzenie nowego ładu, sprzyjającego budowaniu gospodarki niskoemisyjnej. W przedstawionej monografii zaprezentowane zostały wyniki badań naukowych prowadzonych w ramach prac doktorskich. Dotyczą one wybranych zagadnień z zakresu unii energetycznej, w szczególności dotyczących zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej (UE) i unijnego rynku gazu ziemnego, wykorzystywania odnawialnych źródeł energii oraz inwestycji infrastrukturalnych, z uwzględnieniem również polskiej perspektywy.
W rozdziale pierwszym Mirosław Markiewicz przedstawił analizę uwarunkowań związanych z utworzeniem unii energetycznej, ukazał jej istotę i cele oraz obecny stan realizacji. Szczegółowo omówiono ewolucję koncepcji unii energetycznej zaproponowanej przez Donalda Tuska, ze wskazaniem na to, że projekt Komisji Europejskiej znacznie wychodzi poza kwestie wspólnych zakupów gazu ziemnego i stanowi strategię budowania konkurencyjnej, bezpiecznej gospodarki niskoemisyjnej, będącej efektem długofalowej polityki klimatyczno-energetycznej. Stanowi to poważne wyzwanie dla wielu państw członkowskich UE i związane jest z koniecznością podejmowania działań na rzecz dekarbonizacji gospodarek i zmiany struktury wykorzystywanych nośników energii. Wyniki przedstawionych badań wskazują, że będzie to duże wyzwanie dla polskiej gospodarki. Proces dokonujących się zmian na rynku energetycznym może także stanowić impuls inwestycyjny oraz innowacyjny względem gospodarek państw członkowskich i gospodarki europejskiej.
W rozdziale drugim Mariola Juszczuk zajęła się problematyką zwiększania poziomu połączeń transgranicznych pomiędzy państwami członkowskimi UE w następstwie realizacji koncepcji unii energetycznej. Autorka opisała również konsekwencje tych działań w odniesieniu do obszaru regulacji działalności przedsiębiorstw świadczących usługi przesyłania energii elektrycznej. Zwiększanie poziomu połączeń transgranicznych, postrzegane jako warunek niezbędny dla dalszego rozwoju wewnętrznego rynku energii, wymaga, w opinii autorki, wsparcia instytucjonalnego wobec nowych i ambitnych celów zawartych w projekcie unii energetycznej. W pracy wskazano też na potrzebę wsparcia finansowego w ramach rosnących potrzeb inwestycyjnych w związku z rozwojem infrastruktury sieciowej.
Przedmiotem analiz przedstawionych przez Kamila Fijałkowskiego w rozdziale trzecim jest jednolity rynek gazu UE. Rozpoczynając swoje rozważania od omówienia procesu kształtowania się europejskiej współpracy energetycznej, autor wskazał na przyczyny istotnych utrudnień w realizowaniu inwestycji związanych z budową połączeń międzysystemowych. Wykorzystanie wskaźnika churn, uwzględniającego proporcję wolumenu wszystkich zawieranych transakcji do ilości gazu fizycznie przez rynek przepływających, pozwoliło zbadać i ocenić rozwój handlu gazem ziemnym za pośrednictwem węzłów gazowych. W końcowej części opracowania zdefiniowano zaś główne przyczyny, które sprawiają, że proces liberalizacji rynku gazu w UE napotyka wiele trudności i przebiega stosunkowo wolno.
W rozdziale czwartym, przygotowanym przez Marcina Gałczyńskiego, poddane zostały krytycznej analizie i ocenie obecne oraz proponowane regulacje unijne odnoszące się do bezpieczeństwa gazowego państw członkowskich UE. Autor opisał udział gazu ziemnego w konsumpcji energii pierwotnej oraz strukturę pozyskania gazu ziemnego w państwach członkowskich, wskazując na wysokie i zróżnicowane uzależnienie od jego importu. Przeanalizował istotne uregulowania dotyczące rozporządzenia 994/2010, określające standard w zakresie dostaw oraz standard w zakresie infrastruktury, pod względem ich wpływu na zwiększenie poziomu bezpieczeństwa gazowego państw członkowskich. Zidentyfikował także główne problemy wynikające z powyższych regulacji oraz wskazał na pożądany kierunek zmian służących zwiększeniu bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego do UE.
Rozdział piąty został zaś opracowany przez Tadeusza Tańskiego, który zajął się problemem rozwoju rynku LNG i jego wpływu na bezpieczeństwo energetyczne państw członkowskich UE. Dokonując przeglądu prognoz w zakresie rozwoju rynku gazu ziemnego i jego miejsca w strukturze nośników energii, autor przedstawił funkcjonowanie rynku gazu skroplonego w ujęciu globalnym, scharakteryzował główne ogniwa łańcucha dostaw LNG oraz wskazał na szanse i zagrożenia wynikające z jego specyfiki. Dokonał porównania cen gazu oraz przeglądu możliwości kreowania konkurencji na rynku tego nośnika energii. W rozdziale tym zwrócono też uwagę na możliwości stosowania LNG jako paliwa alternatywnego w stosunku do paliw transportowych. Wszystko to pozwoliło autorowi podkreślić, że istnienie rynku LNG sprzyja zapewnianiu bezpieczeństwa energetycznego, opartego na trzech podstawowych filarach, jakimi są niezawodność dostaw, cena surowca oraz środowisko. Wykazano również, że w pełnym zakresie stosowania tego pojęcia można uzyskać syner- gię działań, których podejmowanie pozostaje uzależnione od rynku LNG.
Przedmiotem rozważań w rozdziale szóstym opracowanym przez Alana Rynio jest strategia energetyczna Polski w odniesieniu do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego w nowych geopolitycznych warunkach w Europie. Dokonując analizy polityki energetycznej Polski do 2030 roku w nawiązaniu do rynku gazu ziemnego, autor ocenił jej skuteczność w zakresie bezpieczeństwa dostaw gazu do Polski. W końcowej części pracy zawarte zostały wnioski wynikające z analizy oraz postulat przeprowadzenia korekty w strategii energetycznej dotyczącej rynku gazu.
Odnawialne źródła energii i ich wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej w Polsce to zagadnienia będące przedmiotem kolejnego opracowania przygotowanego przez Konstantego Strumskiego. Rozdział siódmy rozpoczyna się od omówienia najistotniejszych źródeł wytwórczych, w związku z którymi autor wskazał także na trudności dotyczące ich lepszego wykorzystania. Dokonano także krytycznej analizy stosowanego systemu wsparcia i jego wpływu na rozwój branży. Na koniec, mimo wcześniej zasygnalizowanych problemów, podano argumenty przemawiające za potrzebą rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce.
Paweł Jabłoński, autor ostatniego, ósmego rozdziału, podjął w swoich rozważaniach problematykę modelowania wartości elektrowni poprzez pryzmat teorii opcji. Z uwagi na specyfikę energii i charakter rynku energii elektrycznej oraz ograniczenia techniczne dotyczące pracy jednostki autor zaprezentował alternatywne podejście do wyceny jednostki wytwórczej przez pryzmat długiej pozycji w instrumencie opcyjnym, co w konsekwencji pozwala na wycenę zarówno wartości wewnętrznej takiej opcji, jak i wartości czasowej. Zaprezentowano także podstawowe założenia i zasady budowy wskazanego modelu oraz wskazano na korzyści i wady związane z zastosowaniem takiego podejścia.
Badania zaprezentowane przez autorów dotyczą różnych aspektów zmian zachodzących w sektorze energetycznym i wnoszą duży walor poznawczy oraz merytoryczny. Niniejsza publikacja przygotowana została nie tylko z myślą o studentach oraz naukowcach zajmujących się poruszaną tu problematyką, lecz także z myślą o praktykach gospodarczych.
Przedmowa
Wprowadzenie
Mirosław Markiewicz
1. Ewolucja koncepcji europejskiej unii energetycznej państw członkowskich UE
Wstęp
1.1. Motywy tworzenia europejskiej unii energetycznej
1.2. Propozycja Donalda Tuska
1.3. Aktualny stan unii energetycznej - regulacje i działania
1.4. Ewolucja koncepcji europejskiej unii energetycznej do aktualnego projektu Komisji Europejskiej
Podsumowanie
Literatura
Mariola Juszczuk
2. Koncepcja unii energetycznej krajów członkowskich UE jako próba odpowiedzi na potrzeby inwestycyjne w warunkach instytucjonalizacji narzędzi na rzecz rozwoju infrastruktury przesyłowej w sektorze energii elektrycznej
Wstęp
2.1. Transgraniczne połączenia elektroenergetyczne jako narzędzie realizacji koncepcji unii energetycznej krajów członkowskich UE
2.2. Istota połączeń transgranicznych dla funkcjonowania rynku energii elektrycznej UE
2.3. Narzędzia prawne służące identyfikacji potrzeb inwestycyjnych w obszarze infrastruktury energetycznej na poziomie UE
2.4. Narzędzia finansowe służące wspieraniu realizacji potrzeb inwestycyjnych w obszarze infrastruktury energetycznej na poziomie UE
2.5. Diagnoza przyszłych potrzeb inwestycyjnych z perspektywy OSP
2.6. Taryfy OSP jako narzędzie krajowych organów regulacyjnych wobec realizacji celów i oczekiwań z poziomu UE oraz państw członkowskich
2.7. Elementy uznaniowości w regulacji energetyki
Podsumowanie
Literatura
Kamil Fijałkowski
3. Jednolity rynek gazu ziemnego w Unii Europejskiej
Wstęp
3.1. Podstawy międzynarodowej współpracy energetycznej
3.2. Problematyka inwestycji w infrastrukturę gazową
3.3. Węzły gazowe
3.4. Jednolity rynek gazu
Podsumowanie
Literatura
Marcin Gałczyński
4. Bezpieczeństwo gazowe państw członkowskich Unii Europejskiej na podstawie krytycznej analizy wybranych regulacji rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr 994/2010 z dnia 20 października 2010 roku
Wstęp
4.1. Źródła zaopatrzenia Unii Europejskiej w gaz ziemny
4.2. Istota Rozporządzenia SoS
4.3. Standard dostaw oparty na definicji odbiorcy chronionego
4.4. Standard infrastruktury oparty na wskaźniku N-1 oraz dwukierunkowe przepływy przez interkonektory
Podsumowanie
Literatura
Tadeusz Tański
5. Rozwój rynku LNG a bezpieczeństwo energetyczne państw Unii Europejskiej
Wstęp
5.1. Definicja pojęcia "bezpieczeństwo energetyczne"
5.2. Rynek energii w ujęciu globalnym
5.3. Rynek energii w Unii Europejskiej
5.3.1. Liberalizacja rynku energii w Unii Europejskiej
5.4. Rynek LNG
5.4.1. Terminale do skraplania gazu ziemnego
5.4.2. Terminale do regazyfikacji LNG
5.4.3. Zbiornikowce LNG
5.4.4. Ceny gazu LNG
5.4.5. Alternatywne zastosowanie LNG
5.5. Analiza ekonomiczna wariantów pracy terminalu importowego LNG
Podsumowanie
Literatura
Alan Rynio
6. Strategia energetyczna Polski w zakresie poprawy bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego
Wstęp
6.1. Krytyka Europejskiej Strategii Bezpieczeństwa Energetycznego
6.2. Gazociąg Północny II
6.3. Terminal LNG w Świnoujściu
6.4. Propozycje korekty strategii energetycznej Polski
6.4.1. Druga nitka Jamał-Europa
6.4.2. Łącznik międzysystemowy i interkonetor Polska-Litwa
Podsumowanie
Literatura
Konstanty Strumski
7. Odnawialne źródła energii elektrycznej w Polsce - wybrane problemy
Wstęp
7.1. OZE - najczęściej wykorzystywane technologie
7.2. Analiza funkcjonowania systemu wsparcia
7.3. Zjawisko globalnego ocieplenia
7.4. Dlaczego warto inwestować w odnawialne źródła energii
Podsumowanie
Literatura
Paweł Jabłoński
8. Modelowanie wartości elektrowni poprzez pryzmat teorii opcji
Wstęp
8.1. Ujęcie aktywów wytwórczych w kontekście opcji
8.2. Rozszerzone podejście do wyceny aktywów wytwórczych
Podsumowanie
Literatura
