Przełom wieków wykreował nowe spojrzenie na rolę ludzi w tworzeniu wartości firm. Są Oni postrzegani jako "kapitał", a więc dobro cenne i pożądane, które właściwie zastosowane dynamizuje wzrost wartości rynkowej firmy. Okazuje się być znacznie ważniejsze od posiadania i wykorzystania zasobów materialnych oraz kapitału finansowego. O jakości tego rodzaju kapitału decyduje przede wszystkim zasób wiedzy, który jest tym, co wyróżnia firmę z otoczenia i staje się źródłem przewagi konkurencyjnej. Szczególną cechą współczesnej wiedzy jest jej dynamizm. Wymaga ona permanentnego rozwoju. Wiedza leży u podstaw potencjału kompetencyjnego pracowników, aczkolwiek go nie wyczerpuje. Okazuje się, że turbulencja otoczenia, w którym przychodzi nam funkcjonować, równie ważnymi czyni kompetencje interpersonalne, takie jak gotowość do zmian, skłonność do rozwoju, przedsiębiorczość, czy motywacja. Te właśnie przesłanki leżą u podstaw działalności naukowo-badawczej i dydaktycznej Katedry Rozwoju Kapitału Ludzkiego.
Zespół pracowników Katedry prowadzi badania następujących problemów:
1. Rynek pracy oraz system edukacyjny jako determinanty kapitału ludzkiego polskich firm.
2. Ewolucja wymagań pracodawców - profil kompetencyjny nowoczesnego pracownika.
3. Elastyczne zarządzanie kapitałem ludzkim organizacji na bazie kompetencji.
4. Zarządzanie rozwojem, w tym przede wszystkim ewaluacja efektywności procesu rozwoju.
5. Czynniki i formy wpływu na zaangażowanie interesariuszy wewnętrznych/pracowników, kadrę zarządzającą oraz związki zawodowe/wzrostem wartości firmy.
Konsekwencją zainteresowań naukowo-badawczych pracowników Katedry Rozwoju Kapitału Ludzkiego jest bardzo szeroki, różnorodny zestaw realizowanych zajęć dydaktycznych.
Specyficznym nurtem działalności dydaktycznej, prowadzonej przez Katedrę, jest ścieżka studiowania oferowana studentom Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, pod nazwą "Studium Pedagogiczne", dająca jej absolwentom prawo do prowadzenia zajęć dydaktycznych z przedmiotów ekonomicznych w szkołach ponadgimnazjalnych.
[[[separator]]]Szanowni Państwo,
Zasady sprawiedliwości zalicza się do kluczowych norm społecznych, wpływających na relacje między pracownikami a pracodawcami, zaś system wynagradzania - do czynników najsilniej wpływających na postawy pracowników. Pracodawcy, stosując obowiązujące normy sprawiedliwości wynagradzania, są w stanie przyciągać i angażować cennych pracowników oraz zachęcać ich do rozwoju i wzrostu efektywności. Brak znajomości obowiązujących zasad, skutkujący łamaniem konwencji społecznych, prowadzi do poważnych zakłóceń w działaniu organizacji. Stąd potrzeba interdyscyplinarnych badań nad sprawiedliwością wynagradzania. Stanowi ona główny temat oddawanego w Państwa ręce kolejnego numeru kwartalnika Edukacja Ekonomistów i Menedżerów. Problemy. Innowacje. Projekty.
Podjęcie kwestii sprawiedliwego wynagrodzenia obejmuje zarówno analizy prawną i ekonomiczną, jak i badania w sferze normatywnej. Pierwszy dział tematyczny czasopisma: Teorie. Koncepcje. Refleksje. Diagnozy otwiera tekst autorstwa Pawła Łukowa. Dowodzi on, że istotą sprawiedliwości wynagradzania są wyznawane ideały i wartości. Określenie ich wymaga refleksji nad pożądanym kształtem życia społecznego. Normatywny charakter sytuuje sprawiedliwość wynagradzania w kontekście dyskursu o prawach człowieka oraz ideach i wartościach społeczeństwa demokratycznego. Autor wskazuje zasady etyczne społeczeństwa demokratycznego, które powinny kształtować akceptowalną koncepcję sprawiedliwych wynagrodzeń. Zalicza do nich: szacunek dla jednostek, równość szans i równość poziomą oraz zasadę wolności indywidualnej.
W ujęciu prawnym pojęcie sprawiedliwości ma wieloaspektowy i złożony charakter. Aleksander Werner wskazuje na brak jego normatywnej definicji. W swoim artykule przedstawia dogłębną analizę zasad składających się na pojęcie sprawiedliwości podatkowej.
Drugi dział tematyczny, poświęcony prezentacji wyników badań, otwiera artykuł Marty Juchnowicz. Autorka eksploruje aspekty teoretyczne i realne sprawiedliwego wynagradzania w zarządzaniu. Wskazuje na złożoność konstruktu i konieczność jego analizy z wielu perspektyw: jakościowych cech wynagrodzenia za pracę, skuteczności systemu wynagrodzeń w organizacji oraz percepcji indywidualnego pracownika. Dowodzi, że sprawiedliwe wynagrodzenie powinno łączyć ideały i wartości społeczeństwa demokratycznego z efektywnością ekonomiczną,a paradygmat normatywny z pragmatycznym idealizmem. Postuluje zastąpienie tradycyjnego systemu wynagradzania systemem proaktywnym i inspirującym, który zapewni zgodność między warunkami sprawiedliwości i efektywności.
Sprawiedliwe wynagrodzenie jest przejawem społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR), oprócz zdrowia i bezpiecznych warunków pracy, elastycznych godzin pracy lub wolontariatu. Zsuzsanna Gyori w swoim artykule dowodzi, że stanowi ono moralny obowiązek przedsiębiorcy, ale jednocześnie ma uzasadnienie biznesowe. Podstawą relacji jest zapewnienie płacy pozwalającej pracownikowi na przetrwanie bez uchylania się od płacenia podatków i innych nieuczciwych metod oraz dającej poczucie docenienia. Autorka wskazuje wyzwania, z którymi mierzą się węgierscy pracownicy i pracodawcy.
Wielowymiarowość sprawiedliwości wynagradzania wpływa na złożoność jej oceny. Zależy ona od wielu czynników. Ich identyfikacja oraz zbadanie zróżnicowania w zależności od poziomu płac jest celem kolejnego artykułu. Na podstawie eksploracyjnego badania z zastosowaniem równań strukturalnych Hanna Kinowska wykazuje, że w przypadku polskich pracowników czynniki oceny sprawiedliwości zmieniają się przy miesięcznej kwocie wynagrodzenia w wysokości 3500 PLN netto. Jednakże - niezależnie od poziomu wynagrodzenia - najważniejszą rolę odgrywa przełożony. Poniżej 3500 PLN netto ocenę sprawiedliwości wynagradzania kształtuje troska przełożonego, konsekwencja stosowania systemu płac oraz przekonanie o słuszności różnicowania wynagrodzeń na podstawie nakładów, zadań i wyników. Powyżej tej kwoty na ocenę tę również wpływa troska przełożonego i relacje w miejscu pracy.
Różnorodność preferencji dotyczących sprawiedliwości wynagradzania wyjaśniają za pomocą zróżnicowanych modeli narracyjnych Jacek Wasilewski i Tomasz Rostkowski. Zidentyfikowane mechanizmy ujmują w model, w którym poszczególnym narracjom przyporządkowują etykiety dziesięciu bogów greckich: od Aresa, uosabiającego koncentrację na indywidualnych umiejętnościach i wynikach, do Ateny, symbolizującej mądrość konieczną do równowagi między efektywnością a życiem społecznym. Formułują zalecenia wykorzystania modelu w komunikowaniu zasad sprawiedliwości w różnych organizacjach.
Wynagrodzenia obrazują stosunki między kapitałem a pracą na poziomie organizacji i kraju. Wpływ satysfakcji z płac na przemiany społeczne został przedstawiony przez Boguslovasa Gruzevskisa, Tadasa Sudnickasa i Jolantę Urbanović na przykładzie badań przeprowadzonych na Litwie. Autorzy dowodzą, że zadowolenie z wynagrodzenia za pracę we współczesnym społeczeństwie - zwłaszcza w państwach opiekuńczych - zapewnia efektywność przedsiębiorstw i wykorzystania zasobów naturalnych oraz decyduje o wielkości budżetu państwa, jakości życia w kraju, nastawieniu do emigracji i ogólnym stanie sytuacji społecznej. Na podstawie wyników badań na Litwie Autorzy formułują zalecenia pozwalające na rozwiązanie problemów społecznych wynikających z niedostatecznego poziomu satysfakcji z płac.
Wynagrodzenie minimalne jest instrumentem państwa ograniczającym: nadmierną eksploatację pracowników, ubóstwo oraz praktyki redukcji kosztów płac do poziomu, na którym nie można realnie zaspokajać podstawowych potrzeb. Jacek Wasilewski, Aleksander Werner, Katarzyna Kimla i Agata Kostrzewa analizują konstrukt pod kątem sytuacji prawnej, aspektów polityki społecznej oraz narracji pojawiających się w mediach. Podkreślają akceptację przez polskich pracowników płacy minimalnej na poziomie zapewniającym przeżycie.
Kolejne dwa artykuły dotyczą sprawiedliwości opodatkowania i sprawiedliwości w ujęciu polityki społecznej. W pierwszym z nich Jacek Wasilewski, Aleksander Werner, Katarzyna Kimla i Agata Kostrzewa eksplorują progresywne opodatkowanie wynagrodzeń. W drugim ten sam zespół Autorów bada kwotę wolną od podatków. Dostrzegają sprzeczności w deklaracjach pracujących Polaków, uniemożliwiające jednoznaczne sformułowanie oczekiwanego kształtu systemu opodatkowania wynagrodzeń. Zwracają uwagę na brak jednolitości - w ocenie respondentów - czynników określających wysokość kwoty wolnej od opodatkowania.
W bloku Forum doktoranckie Urszula Zając-Pałdyna analizuje jawność wynagrodzeń, istotną dla sprawiedliwości wynagradzania, w odniesieniu do budowania wizerunku pracodawcy. Wskazuje, że polskie ustawodawstwo osadza jawność zarobków w kontekście dóbr osobistych. Podkreśla znaczenie jawności zasad oraz odpowiedniej ich komunikacji dla utrzymania przewagi konkurencyjnej.
W bieżącym numerze zamieszczono recenzje dwóch pozycji książkowych. Monika Podkowińska poleca monografię pod redakcją Marty Juchnowicz pt. Elastyczne zarządzanie kapitałem ludzkim z perspektywy interesariuszy, wskazując na wielowymiarowość, złożoność i wieloaspektowość omawianej problematyki. Podkreśla znaczenie elastyczności działań kadrowych oraz zmian na rynku pracy w praktyce zarządzania kapitałem ludzkim. Grzegorz Łukasiewicz akcentuje wkład książki pt. Diagnoza jakości kapitału ludzkiego w organizacji. Metody i narzędzia pomiaru, autorstwa Marty Juchnowicz, Beaty Mazurek-Kucharskiej i Dariusza Turka, w rozwiązanie problemu kompleksowego pomiaru kapitału ludzkiego. Zdaniem recenzenta, przedstawiana przez niego publikacja dostarcza nowych koncepcji istoty jakości kapitału ludzkiego oraz szeroki wachlarz zweryfikowanych metod jej pomiaru.
Życzę interesującej lektury, z nadzieją, że znajdziecie Państwo w tym numerze inspiracje do rozwoju badań nad sprawiedliwością wynagradzania.
Dr Hanna Kinowska
[[[separator]]]
TEORIE. KONCEPCJE. REFLEKSJE. DIAGNOZY
Aksjologiczne podstawy sprawiedliwych wynagrodzeń
Paweł Łuków
Sprawiedliwość w ujęciu prawnym na przykładzie sprawiedliwości podatkowej
Aleksander Werner
RAPORTY Z BADAŃ
Istota sprawiedliwego wynagrodzenia w zarządzaniu - aspekty teoretyczne i realne
Marta Juchnowicz
Remuneration Justice - The Results of the Hungarian Research
Zsuzsanna Gyori
Zróżnicowanie oceny sprawiedliwości wynagradzania w zależności od poziomu płac
Hanna Kinowska
Modele narracji o sprawiedliwości systemu wynagradzania
Jacek Wasilewski, Tomasz Rostkowski
Impact of Remuneration for Work on Social Changes in Lithuania
Boguslovas Gruzevskis, Tadas Sudnickas, Jolanta Urbanovic
Opinie polskich pracowników o wynagrodzeniu minimalnym i ich konteksty w mediach
Jacek Wasilewski, Aleksander Werner, Katarzyna Kimla
Agata Kostrzewa
Społeczne aspekty opodatkowania - progresywność opodatkowania
Jacek Wasilewski, Aleksander Werner, Katarzyna Kimla
Agata Kostrzewa
Kwota wolna od opodatkowania a sprawiedliwość podatkowa
Jacek Wasilewski, Aleksander Werner, Katarzyna Kimla
Agata Kostrzewa
FORUM DOKTORANCKIE
Jawność wynagrodzeń w kontekście budowania wizerunku pracodawcy
Urszula Zając-Pałdyna
RECENZJE
Elastyczne zarządzanie kapitałem ludzkim z perspektywy interesariuszy
Monika Podkowińska
Diagnoza jakości kapitału ludzkiego w organizacji. Metody i narzędzia pomiaru
Grzegorz Łukasiewicz
Opis
Przełom wieków wykreował nowe spojrzenie na rolę ludzi w tworzeniu wartości firm. Są Oni postrzegani jako "kapitał", a więc dobro cenne i pożądane, które właściwie zastosowane dynamizuje wzrost wartości rynkowej firmy. Okazuje się być znacznie ważniejsze od posiadania i wykorzystania zasobów materialnych oraz kapitału finansowego. O jakości tego rodzaju kapitału decyduje przede wszystkim zasób wiedzy, który jest tym, co wyróżnia firmę z otoczenia i staje się źródłem przewagi konkurencyjnej. Szczególną cechą współczesnej wiedzy jest jej dynamizm. Wymaga ona permanentnego rozwoju. Wiedza leży u podstaw potencjału kompetencyjnego pracowników, aczkolwiek go nie wyczerpuje. Okazuje się, że turbulencja otoczenia, w którym przychodzi nam funkcjonować, równie ważnymi czyni kompetencje interpersonalne, takie jak gotowość do zmian, skłonność do rozwoju, przedsiębiorczość, czy motywacja. Te właśnie przesłanki leżą u podstaw działalności naukowo-badawczej i dydaktycznej Katedry Rozwoju Kapitału Ludzkiego.
Zespół pracowników Katedry prowadzi badania następujących problemów:
1. Rynek pracy oraz system edukacyjny jako determinanty kapitału ludzkiego polskich firm.
2. Ewolucja wymagań pracodawców - profil kompetencyjny nowoczesnego pracownika.
3. Elastyczne zarządzanie kapitałem ludzkim organizacji na bazie kompetencji.
4. Zarządzanie rozwojem, w tym przede wszystkim ewaluacja efektywności procesu rozwoju.
5. Czynniki i formy wpływu na zaangażowanie interesariuszy wewnętrznych/pracowników, kadrę zarządzającą oraz związki zawodowe/wzrostem wartości firmy.
Konsekwencją zainteresowań naukowo-badawczych pracowników Katedry Rozwoju Kapitału Ludzkiego jest bardzo szeroki, różnorodny zestaw realizowanych zajęć dydaktycznych.
Specyficznym nurtem działalności dydaktycznej, prowadzonej przez Katedrę, jest ścieżka studiowania oferowana studentom Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, pod nazwą "Studium Pedagogiczne", dająca jej absolwentom prawo do prowadzenia zajęć dydaktycznych z przedmiotów ekonomicznych w szkołach ponadgimnazjalnych.
Wstęp
Szanowni Państwo,
Zasady sprawiedliwości zalicza się do kluczowych norm społecznych, wpływających na relacje między pracownikami a pracodawcami, zaś system wynagradzania - do czynników najsilniej wpływających na postawy pracowników. Pracodawcy, stosując obowiązujące normy sprawiedliwości wynagradzania, są w stanie przyciągać i angażować cennych pracowników oraz zachęcać ich do rozwoju i wzrostu efektywności. Brak znajomości obowiązujących zasad, skutkujący łamaniem konwencji społecznych, prowadzi do poważnych zakłóceń w działaniu organizacji. Stąd potrzeba interdyscyplinarnych badań nad sprawiedliwością wynagradzania. Stanowi ona główny temat oddawanego w Państwa ręce kolejnego numeru kwartalnika Edukacja Ekonomistów i Menedżerów. Problemy. Innowacje. Projekty.
Podjęcie kwestii sprawiedliwego wynagrodzenia obejmuje zarówno analizy prawną i ekonomiczną, jak i badania w sferze normatywnej. Pierwszy dział tematyczny czasopisma: Teorie. Koncepcje. Refleksje. Diagnozy otwiera tekst autorstwa Pawła Łukowa. Dowodzi on, że istotą sprawiedliwości wynagradzania są wyznawane ideały i wartości. Określenie ich wymaga refleksji nad pożądanym kształtem życia społecznego. Normatywny charakter sytuuje sprawiedliwość wynagradzania w kontekście dyskursu o prawach człowieka oraz ideach i wartościach społeczeństwa demokratycznego. Autor wskazuje zasady etyczne społeczeństwa demokratycznego, które powinny kształtować akceptowalną koncepcję sprawiedliwych wynagrodzeń. Zalicza do nich: szacunek dla jednostek, równość szans i równość poziomą oraz zasadę wolności indywidualnej.
W ujęciu prawnym pojęcie sprawiedliwości ma wieloaspektowy i złożony charakter. Aleksander Werner wskazuje na brak jego normatywnej definicji. W swoim artykule przedstawia dogłębną analizę zasad składających się na pojęcie sprawiedliwości podatkowej.
Drugi dział tematyczny, poświęcony prezentacji wyników badań, otwiera artykuł Marty Juchnowicz. Autorka eksploruje aspekty teoretyczne i realne sprawiedliwego wynagradzania w zarządzaniu. Wskazuje na złożoność konstruktu i konieczność jego analizy z wielu perspektyw: jakościowych cech wynagrodzenia za pracę, skuteczności systemu wynagrodzeń w organizacji oraz percepcji indywidualnego pracownika. Dowodzi, że sprawiedliwe wynagrodzenie powinno łączyć ideały i wartości społeczeństwa demokratycznego z efektywnością ekonomiczną,a paradygmat normatywny z pragmatycznym idealizmem. Postuluje zastąpienie tradycyjnego systemu wynagradzania systemem proaktywnym i inspirującym, który zapewni zgodność między warunkami sprawiedliwości i efektywności.
Sprawiedliwe wynagrodzenie jest przejawem społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR), oprócz zdrowia i bezpiecznych warunków pracy, elastycznych godzin pracy lub wolontariatu. Zsuzsanna Gyori w swoim artykule dowodzi, że stanowi ono moralny obowiązek przedsiębiorcy, ale jednocześnie ma uzasadnienie biznesowe. Podstawą relacji jest zapewnienie płacy pozwalającej pracownikowi na przetrwanie bez uchylania się od płacenia podatków i innych nieuczciwych metod oraz dającej poczucie docenienia. Autorka wskazuje wyzwania, z którymi mierzą się węgierscy pracownicy i pracodawcy.
Wielowymiarowość sprawiedliwości wynagradzania wpływa na złożoność jej oceny. Zależy ona od wielu czynników. Ich identyfikacja oraz zbadanie zróżnicowania w zależności od poziomu płac jest celem kolejnego artykułu. Na podstawie eksploracyjnego badania z zastosowaniem równań strukturalnych Hanna Kinowska wykazuje, że w przypadku polskich pracowników czynniki oceny sprawiedliwości zmieniają się przy miesięcznej kwocie wynagrodzenia w wysokości 3500 PLN netto. Jednakże - niezależnie od poziomu wynagrodzenia - najważniejszą rolę odgrywa przełożony. Poniżej 3500 PLN netto ocenę sprawiedliwości wynagradzania kształtuje troska przełożonego, konsekwencja stosowania systemu płac oraz przekonanie o słuszności różnicowania wynagrodzeń na podstawie nakładów, zadań i wyników. Powyżej tej kwoty na ocenę tę również wpływa troska przełożonego i relacje w miejscu pracy.
Różnorodność preferencji dotyczących sprawiedliwości wynagradzania wyjaśniają za pomocą zróżnicowanych modeli narracyjnych Jacek Wasilewski i Tomasz Rostkowski. Zidentyfikowane mechanizmy ujmują w model, w którym poszczególnym narracjom przyporządkowują etykiety dziesięciu bogów greckich: od Aresa, uosabiającego koncentrację na indywidualnych umiejętnościach i wynikach, do Ateny, symbolizującej mądrość konieczną do równowagi między efektywnością a życiem społecznym. Formułują zalecenia wykorzystania modelu w komunikowaniu zasad sprawiedliwości w różnych organizacjach.
Wynagrodzenia obrazują stosunki między kapitałem a pracą na poziomie organizacji i kraju. Wpływ satysfakcji z płac na przemiany społeczne został przedstawiony przez Boguslovasa Gruzevskisa, Tadasa Sudnickasa i Jolantę Urbanović na przykładzie badań przeprowadzonych na Litwie. Autorzy dowodzą, że zadowolenie z wynagrodzenia za pracę we współczesnym społeczeństwie - zwłaszcza w państwach opiekuńczych - zapewnia efektywność przedsiębiorstw i wykorzystania zasobów naturalnych oraz decyduje o wielkości budżetu państwa, jakości życia w kraju, nastawieniu do emigracji i ogólnym stanie sytuacji społecznej. Na podstawie wyników badań na Litwie Autorzy formułują zalecenia pozwalające na rozwiązanie problemów społecznych wynikających z niedostatecznego poziomu satysfakcji z płac.
Wynagrodzenie minimalne jest instrumentem państwa ograniczającym: nadmierną eksploatację pracowników, ubóstwo oraz praktyki redukcji kosztów płac do poziomu, na którym nie można realnie zaspokajać podstawowych potrzeb. Jacek Wasilewski, Aleksander Werner, Katarzyna Kimla i Agata Kostrzewa analizują konstrukt pod kątem sytuacji prawnej, aspektów polityki społecznej oraz narracji pojawiających się w mediach. Podkreślają akceptację przez polskich pracowników płacy minimalnej na poziomie zapewniającym przeżycie.
Kolejne dwa artykuły dotyczą sprawiedliwości opodatkowania i sprawiedliwości w ujęciu polityki społecznej. W pierwszym z nich Jacek Wasilewski, Aleksander Werner, Katarzyna Kimla i Agata Kostrzewa eksplorują progresywne opodatkowanie wynagrodzeń. W drugim ten sam zespół Autorów bada kwotę wolną od podatków. Dostrzegają sprzeczności w deklaracjach pracujących Polaków, uniemożliwiające jednoznaczne sformułowanie oczekiwanego kształtu systemu opodatkowania wynagrodzeń. Zwracają uwagę na brak jednolitości - w ocenie respondentów - czynników określających wysokość kwoty wolnej od opodatkowania.
W bloku Forum doktoranckie Urszula Zając-Pałdyna analizuje jawność wynagrodzeń, istotną dla sprawiedliwości wynagradzania, w odniesieniu do budowania wizerunku pracodawcy. Wskazuje, że polskie ustawodawstwo osadza jawność zarobków w kontekście dóbr osobistych. Podkreśla znaczenie jawności zasad oraz odpowiedniej ich komunikacji dla utrzymania przewagi konkurencyjnej.
W bieżącym numerze zamieszczono recenzje dwóch pozycji książkowych. Monika Podkowińska poleca monografię pod redakcją Marty Juchnowicz pt. Elastyczne zarządzanie kapitałem ludzkim z perspektywy interesariuszy, wskazując na wielowymiarowość, złożoność i wieloaspektowość omawianej problematyki. Podkreśla znaczenie elastyczności działań kadrowych oraz zmian na rynku pracy w praktyce zarządzania kapitałem ludzkim. Grzegorz Łukasiewicz akcentuje wkład książki pt. Diagnoza jakości kapitału ludzkiego w organizacji. Metody i narzędzia pomiaru, autorstwa Marty Juchnowicz, Beaty Mazurek-Kucharskiej i Dariusza Turka, w rozwiązanie problemu kompleksowego pomiaru kapitału ludzkiego. Zdaniem recenzenta, przedstawiana przez niego publikacja dostarcza nowych koncepcji istoty jakości kapitału ludzkiego oraz szeroki wachlarz zweryfikowanych metod jej pomiaru.
Życzę interesującej lektury, z nadzieją, że znajdziecie Państwo w tym numerze inspiracje do rozwoju badań nad sprawiedliwością wynagradzania.
Dr Hanna Kinowska
Spis treści
TEORIE. KONCEPCJE. REFLEKSJE. DIAGNOZY
Aksjologiczne podstawy sprawiedliwych wynagrodzeń
Paweł Łuków
Sprawiedliwość w ujęciu prawnym na przykładzie sprawiedliwości podatkowej
Aleksander Werner
RAPORTY Z BADAŃ
Istota sprawiedliwego wynagrodzenia w zarządzaniu - aspekty teoretyczne i realne
Marta Juchnowicz
Remuneration Justice - The Results of the Hungarian Research
Zsuzsanna Gyori
Zróżnicowanie oceny sprawiedliwości wynagradzania w zależności od poziomu płac
Hanna Kinowska
Modele narracji o sprawiedliwości systemu wynagradzania
Jacek Wasilewski, Tomasz Rostkowski
Impact of Remuneration for Work on Social Changes in Lithuania
Boguslovas Gruzevskis, Tadas Sudnickas, Jolanta Urbanovic
Opinie polskich pracowników o wynagrodzeniu minimalnym i ich konteksty w mediach
Jacek Wasilewski, Aleksander Werner, Katarzyna Kimla
Agata Kostrzewa
Społeczne aspekty opodatkowania - progresywność opodatkowania
Jacek Wasilewski, Aleksander Werner, Katarzyna Kimla
Agata Kostrzewa
Kwota wolna od opodatkowania a sprawiedliwość podatkowa
Jacek Wasilewski, Aleksander Werner, Katarzyna Kimla
Agata Kostrzewa
FORUM DOKTORANCKIE
Jawność wynagrodzeń w kontekście budowania wizerunku pracodawcy
Urszula Zając-Pałdyna
RECENZJE
Elastyczne zarządzanie kapitałem ludzkim z perspektywy interesariuszy
Monika Podkowińska
Diagnoza jakości kapitału ludzkiego w organizacji. Metody i narzędzia pomiaru
Grzegorz Łukasiewicz
Opinie
Przełom wieków wykreował nowe spojrzenie na rolę ludzi w tworzeniu wartości firm. Są Oni postrzegani jako "kapitał", a więc dobro cenne i pożądane, które właściwie zastosowane dynamizuje wzrost wartości rynkowej firmy. Okazuje się być znacznie ważniejsze od posiadania i wykorzystania zasobów materialnych oraz kapitału finansowego. O jakości tego rodzaju kapitału decyduje przede wszystkim zasób wiedzy, który jest tym, co wyróżnia firmę z otoczenia i staje się źródłem przewagi konkurencyjnej. Szczególną cechą współczesnej wiedzy jest jej dynamizm. Wymaga ona permanentnego rozwoju. Wiedza leży u podstaw potencjału kompetencyjnego pracowników, aczkolwiek go nie wyczerpuje. Okazuje się, że turbulencja otoczenia, w którym przychodzi nam funkcjonować, równie ważnymi czyni kompetencje interpersonalne, takie jak gotowość do zmian, skłonność do rozwoju, przedsiębiorczość, czy motywacja. Te właśnie przesłanki leżą u podstaw działalności naukowo-badawczej i dydaktycznej Katedry Rozwoju Kapitału Ludzkiego.
Zespół pracowników Katedry prowadzi badania następujących problemów:
1. Rynek pracy oraz system edukacyjny jako determinanty kapitału ludzkiego polskich firm.
2. Ewolucja wymagań pracodawców - profil kompetencyjny nowoczesnego pracownika.
3. Elastyczne zarządzanie kapitałem ludzkim organizacji na bazie kompetencji.
4. Zarządzanie rozwojem, w tym przede wszystkim ewaluacja efektywności procesu rozwoju.
5. Czynniki i formy wpływu na zaangażowanie interesariuszy wewnętrznych/pracowników, kadrę zarządzającą oraz związki zawodowe/wzrostem wartości firmy.
Konsekwencją zainteresowań naukowo-badawczych pracowników Katedry Rozwoju Kapitału Ludzkiego jest bardzo szeroki, różnorodny zestaw realizowanych zajęć dydaktycznych.
Specyficznym nurtem działalności dydaktycznej, prowadzonej przez Katedrę, jest ścieżka studiowania oferowana studentom Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, pod nazwą "Studium Pedagogiczne", dająca jej absolwentom prawo do prowadzenia zajęć dydaktycznych z przedmiotów ekonomicznych w szkołach ponadgimnazjalnych.
Szanowni Państwo,
Zasady sprawiedliwości zalicza się do kluczowych norm społecznych, wpływających na relacje między pracownikami a pracodawcami, zaś system wynagradzania - do czynników najsilniej wpływających na postawy pracowników. Pracodawcy, stosując obowiązujące normy sprawiedliwości wynagradzania, są w stanie przyciągać i angażować cennych pracowników oraz zachęcać ich do rozwoju i wzrostu efektywności. Brak znajomości obowiązujących zasad, skutkujący łamaniem konwencji społecznych, prowadzi do poważnych zakłóceń w działaniu organizacji. Stąd potrzeba interdyscyplinarnych badań nad sprawiedliwością wynagradzania. Stanowi ona główny temat oddawanego w Państwa ręce kolejnego numeru kwartalnika Edukacja Ekonomistów i Menedżerów. Problemy. Innowacje. Projekty.
Podjęcie kwestii sprawiedliwego wynagrodzenia obejmuje zarówno analizy prawną i ekonomiczną, jak i badania w sferze normatywnej. Pierwszy dział tematyczny czasopisma: Teorie. Koncepcje. Refleksje. Diagnozy otwiera tekst autorstwa Pawła Łukowa. Dowodzi on, że istotą sprawiedliwości wynagradzania są wyznawane ideały i wartości. Określenie ich wymaga refleksji nad pożądanym kształtem życia społecznego. Normatywny charakter sytuuje sprawiedliwość wynagradzania w kontekście dyskursu o prawach człowieka oraz ideach i wartościach społeczeństwa demokratycznego. Autor wskazuje zasady etyczne społeczeństwa demokratycznego, które powinny kształtować akceptowalną koncepcję sprawiedliwych wynagrodzeń. Zalicza do nich: szacunek dla jednostek, równość szans i równość poziomą oraz zasadę wolności indywidualnej.
W ujęciu prawnym pojęcie sprawiedliwości ma wieloaspektowy i złożony charakter. Aleksander Werner wskazuje na brak jego normatywnej definicji. W swoim artykule przedstawia dogłębną analizę zasad składających się na pojęcie sprawiedliwości podatkowej.
Drugi dział tematyczny, poświęcony prezentacji wyników badań, otwiera artykuł Marty Juchnowicz. Autorka eksploruje aspekty teoretyczne i realne sprawiedliwego wynagradzania w zarządzaniu. Wskazuje na złożoność konstruktu i konieczność jego analizy z wielu perspektyw: jakościowych cech wynagrodzenia za pracę, skuteczności systemu wynagrodzeń w organizacji oraz percepcji indywidualnego pracownika. Dowodzi, że sprawiedliwe wynagrodzenie powinno łączyć ideały i wartości społeczeństwa demokratycznego z efektywnością ekonomiczną,a paradygmat normatywny z pragmatycznym idealizmem. Postuluje zastąpienie tradycyjnego systemu wynagradzania systemem proaktywnym i inspirującym, który zapewni zgodność między warunkami sprawiedliwości i efektywności.
Sprawiedliwe wynagrodzenie jest przejawem społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR), oprócz zdrowia i bezpiecznych warunków pracy, elastycznych godzin pracy lub wolontariatu. Zsuzsanna Gyori w swoim artykule dowodzi, że stanowi ono moralny obowiązek przedsiębiorcy, ale jednocześnie ma uzasadnienie biznesowe. Podstawą relacji jest zapewnienie płacy pozwalającej pracownikowi na przetrwanie bez uchylania się od płacenia podatków i innych nieuczciwych metod oraz dającej poczucie docenienia. Autorka wskazuje wyzwania, z którymi mierzą się węgierscy pracownicy i pracodawcy.
Wielowymiarowość sprawiedliwości wynagradzania wpływa na złożoność jej oceny. Zależy ona od wielu czynników. Ich identyfikacja oraz zbadanie zróżnicowania w zależności od poziomu płac jest celem kolejnego artykułu. Na podstawie eksploracyjnego badania z zastosowaniem równań strukturalnych Hanna Kinowska wykazuje, że w przypadku polskich pracowników czynniki oceny sprawiedliwości zmieniają się przy miesięcznej kwocie wynagrodzenia w wysokości 3500 PLN netto. Jednakże - niezależnie od poziomu wynagrodzenia - najważniejszą rolę odgrywa przełożony. Poniżej 3500 PLN netto ocenę sprawiedliwości wynagradzania kształtuje troska przełożonego, konsekwencja stosowania systemu płac oraz przekonanie o słuszności różnicowania wynagrodzeń na podstawie nakładów, zadań i wyników. Powyżej tej kwoty na ocenę tę również wpływa troska przełożonego i relacje w miejscu pracy.
Różnorodność preferencji dotyczących sprawiedliwości wynagradzania wyjaśniają za pomocą zróżnicowanych modeli narracyjnych Jacek Wasilewski i Tomasz Rostkowski. Zidentyfikowane mechanizmy ujmują w model, w którym poszczególnym narracjom przyporządkowują etykiety dziesięciu bogów greckich: od Aresa, uosabiającego koncentrację na indywidualnych umiejętnościach i wynikach, do Ateny, symbolizującej mądrość konieczną do równowagi między efektywnością a życiem społecznym. Formułują zalecenia wykorzystania modelu w komunikowaniu zasad sprawiedliwości w różnych organizacjach.
Wynagrodzenia obrazują stosunki między kapitałem a pracą na poziomie organizacji i kraju. Wpływ satysfakcji z płac na przemiany społeczne został przedstawiony przez Boguslovasa Gruzevskisa, Tadasa Sudnickasa i Jolantę Urbanović na przykładzie badań przeprowadzonych na Litwie. Autorzy dowodzą, że zadowolenie z wynagrodzenia za pracę we współczesnym społeczeństwie - zwłaszcza w państwach opiekuńczych - zapewnia efektywność przedsiębiorstw i wykorzystania zasobów naturalnych oraz decyduje o wielkości budżetu państwa, jakości życia w kraju, nastawieniu do emigracji i ogólnym stanie sytuacji społecznej. Na podstawie wyników badań na Litwie Autorzy formułują zalecenia pozwalające na rozwiązanie problemów społecznych wynikających z niedostatecznego poziomu satysfakcji z płac.
Wynagrodzenie minimalne jest instrumentem państwa ograniczającym: nadmierną eksploatację pracowników, ubóstwo oraz praktyki redukcji kosztów płac do poziomu, na którym nie można realnie zaspokajać podstawowych potrzeb. Jacek Wasilewski, Aleksander Werner, Katarzyna Kimla i Agata Kostrzewa analizują konstrukt pod kątem sytuacji prawnej, aspektów polityki społecznej oraz narracji pojawiających się w mediach. Podkreślają akceptację przez polskich pracowników płacy minimalnej na poziomie zapewniającym przeżycie.
Kolejne dwa artykuły dotyczą sprawiedliwości opodatkowania i sprawiedliwości w ujęciu polityki społecznej. W pierwszym z nich Jacek Wasilewski, Aleksander Werner, Katarzyna Kimla i Agata Kostrzewa eksplorują progresywne opodatkowanie wynagrodzeń. W drugim ten sam zespół Autorów bada kwotę wolną od podatków. Dostrzegają sprzeczności w deklaracjach pracujących Polaków, uniemożliwiające jednoznaczne sformułowanie oczekiwanego kształtu systemu opodatkowania wynagrodzeń. Zwracają uwagę na brak jednolitości - w ocenie respondentów - czynników określających wysokość kwoty wolnej od opodatkowania.
W bloku Forum doktoranckie Urszula Zając-Pałdyna analizuje jawność wynagrodzeń, istotną dla sprawiedliwości wynagradzania, w odniesieniu do budowania wizerunku pracodawcy. Wskazuje, że polskie ustawodawstwo osadza jawność zarobków w kontekście dóbr osobistych. Podkreśla znaczenie jawności zasad oraz odpowiedniej ich komunikacji dla utrzymania przewagi konkurencyjnej.
W bieżącym numerze zamieszczono recenzje dwóch pozycji książkowych. Monika Podkowińska poleca monografię pod redakcją Marty Juchnowicz pt. Elastyczne zarządzanie kapitałem ludzkim z perspektywy interesariuszy, wskazując na wielowymiarowość, złożoność i wieloaspektowość omawianej problematyki. Podkreśla znaczenie elastyczności działań kadrowych oraz zmian na rynku pracy w praktyce zarządzania kapitałem ludzkim. Grzegorz Łukasiewicz akcentuje wkład książki pt. Diagnoza jakości kapitału ludzkiego w organizacji. Metody i narzędzia pomiaru, autorstwa Marty Juchnowicz, Beaty Mazurek-Kucharskiej i Dariusza Turka, w rozwiązanie problemu kompleksowego pomiaru kapitału ludzkiego. Zdaniem recenzenta, przedstawiana przez niego publikacja dostarcza nowych koncepcji istoty jakości kapitału ludzkiego oraz szeroki wachlarz zweryfikowanych metod jej pomiaru.
Życzę interesującej lektury, z nadzieją, że znajdziecie Państwo w tym numerze inspiracje do rozwoju badań nad sprawiedliwością wynagradzania.
Dr Hanna Kinowska
TEORIE. KONCEPCJE. REFLEKSJE. DIAGNOZY
Aksjologiczne podstawy sprawiedliwych wynagrodzeń
Paweł Łuków
Sprawiedliwość w ujęciu prawnym na przykładzie sprawiedliwości podatkowej
Aleksander Werner
RAPORTY Z BADAŃ
Istota sprawiedliwego wynagrodzenia w zarządzaniu - aspekty teoretyczne i realne
Marta Juchnowicz
Remuneration Justice - The Results of the Hungarian Research
Zsuzsanna Gyori
Zróżnicowanie oceny sprawiedliwości wynagradzania w zależności od poziomu płac
Hanna Kinowska
Modele narracji o sprawiedliwości systemu wynagradzania
Jacek Wasilewski, Tomasz Rostkowski
Impact of Remuneration for Work on Social Changes in Lithuania
Boguslovas Gruzevskis, Tadas Sudnickas, Jolanta Urbanovic
Opinie polskich pracowników o wynagrodzeniu minimalnym i ich konteksty w mediach
Jacek Wasilewski, Aleksander Werner, Katarzyna Kimla
Agata Kostrzewa
Społeczne aspekty opodatkowania - progresywność opodatkowania
Jacek Wasilewski, Aleksander Werner, Katarzyna Kimla
Agata Kostrzewa
Kwota wolna od opodatkowania a sprawiedliwość podatkowa
Jacek Wasilewski, Aleksander Werner, Katarzyna Kimla
Agata Kostrzewa
FORUM DOKTORANCKIE
Jawność wynagrodzeń w kontekście budowania wizerunku pracodawcy
Urszula Zając-Pałdyna
RECENZJE
Elastyczne zarządzanie kapitałem ludzkim z perspektywy interesariuszy
Monika Podkowińska
Diagnoza jakości kapitału ludzkiego w organizacji. Metody i narzędzia pomiaru
Grzegorz Łukasiewicz