BIZNES, WARTOŚCI I RELIGIJNOŚĆ W DOŚWIADCZENIU I OPINIACH PRZEDSIĘBIORCÓW

[[[separator]]]

Monografia, którą przedstawiamy Czytelnikom, jest pokłosiem kilkuletniego polsko-niemieckiego projektu badawczego zatytułowanego Dynamiczny kapitalizm – statyczna religia? Rekonstrukcja wzajemnych relacji pomiędzy ekonomicznym i religijnym działaniem przedsiębiorców w okresie transformacji systemowej w Polsce po roku 1989 (niemiecka wersja tytułu: Dynamischer Kapitalismus – statische Religion? Rekonstruktion der Wechselwirkungen zwischen dem wirtschaftlichen und dem religiösen Handeln von Unternehmern in Polen nach 1989). Współautorem ze strony niemieckiej jest doc. dr Michael Hainz z Institut für Gesellschaftspolitik an der Hochschule für Philosophie München, natomiast ze strony polskiej  prof. SGH dr hab. Elżbieta Firlit z Zakładu Socjologii Instytutu Filozofii, Socjologii i Socjologii Ekonomicznej Kolegium Ekonomiczno-Społecznego w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, która była zarówno współautorką projektu, jak i koordynowała cały proces badań empirycznych. W projekcie badawczym od pewnego etapu aktywnie uczestniczył dr Jacenty Siewierski z Zakładu Socjologii IFSiSE KES SGH oraz przez pewien okres mgr Krzysztof Lech, doktorant stacjonarnych Studiów Doktoranckich w KES SGH. W realizacji ważnego, empirycznego etapu projektu aktywnie uczestniczyły również: mgr Beata Monika Kamińska z Krakowa, mgr Bożena Krawiec z Lublina i mgr Magdalena Siewierska z Warszawy.  (…)

W niniejszej publikacji prezentujemy część bogatego materiału empirycznego, jaki uzyskaliśmy w badaniach jakościowych zrealizowanych w niereprezentatywnej zbiorowości przedsiębiorców prowadzących bardzo zróżnicowaną działalność gospodarczą, rekrutujących się z trzech województw współczesnej Polski (małopolskie, mazowieckie, wielkopolskie) skorelowanych historycznie z obszarami dawnych zaborów.

Pierwsza część publikacji (rozdziały 1, 2, 3) koncentruje się na założeniach teoretycznych projektu, opisie procedury badawczej i realizacji badań terenowych oraz (w rozdziale 3) demograficzno-społecznej charakterystyce badanych przedsiębiorców wraz rodzajem prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Od rozdziału 4 przedstawiamy natomiast analizę bogatego materiału jakościowego, uzyskanego w pogłębionych wywiadach swobodnych z badanymi przedsiębiorcami. W znacznej części tych rozdziałów oddajemy głos badanym przedsiębiorcom, którzy swoimi słowami opisują genezę podjęcia działalności gospodarczej, problemy, z jakimi przyszło im się zmierzyć i w jaki sposób je rozwiązywali (rozwiązują), co uważają za swój sukces i jakie ponieśli porażki, do jakich wartości odwoływali się i odwołują, prowadząc swoje firmy, jakie miejsce w tym systemie wartości zajmuje religia, i jak przejawia się ich religijność.

Tematyczny zakres rozdziałów 4–9 jest efektem długiej i wielowymiarowej analizy treści obszernego materiału badawczego (prawie 1000 stron znormalizowanego tekstu transkrybowanych wywiadów), konsekwencją zamierzonej rekonstrukcji habitusu i etosu pracy przedsiębiorców z zastosowaniem indukcji analitycznej i częściowym wykorzystaniu schematu analizy narracji opracowanej przez A. Schütza, jest – o czym też należy wspomnieć – efektem wielogodzinnych dyskusji w trakcie spotkań i seminariów członków zespołu badawczego i autorów niniejszej publikacji.

( Fragmenty Wstępu)

 [[[separator]]]

Wstęp

Elżbieta Firlit, Michael Hainz, Jacenty Siewierski

Rozdział 1

Religia i gospodarka – wybrane konteksty teoretyczne i empiryczne

1.1. Relacje religii i gospodarki w świetle wybranych teorii socjologicznych

1.1.1. Gospodarka a religia − teoria modernizacji i sekularyzacji

1.1.2. Religijność przedsiębiorców a wzrost gospodarczy − teoria Maxa Webera

1.2. Polscy przedsiębiorcy i ich religijność w okresie transformacji systemowej

Elżbieta Firlit

Rozdział 2

Metodologia badań – założenia, problematyka, próba badawcza, metoda, realizacja badań

2.1. Problematyka badawcza

2.2. Badana zbiorowość i dobór próby badawczej

2.3. Metoda badawcza, narzędzia i materiały badawcze

2.4. Realizacja badań

2.4.1. Procedura pozyskania respondentów

2.4.2. Czas i miejsca prowadzenia badań, problemy pracy badawczej w terenie

2.4.3. Realizacja wywiadów

2.4.4. Transkrypcja wywiadów

2.4.5. Metody analizy

Elżbieta Firlit

Rozdział 3

Cechy demograficzno-społeczne przedsiębiorców, rodzaj działalności gospodarczej oraz hobby

3.1. Płeć, wiek, pochodzenie społeczne i terytorialne

3.2. Wykształcenie badanych przedsiębiorców

3.3. Aktualna działalność gospodarcza – branża, okres działalności, zasięg oddziaływania firmy i liczba zatrudnionych

3.4. Pozazawodowe hobby i zainteresowania badanych przedsiębiorców

Elżbieta Firlit, Jacenty Siewierski

Rozdział 4

Przyczyny podjęcia działalności gospodarczej

4.1. Tradycje rodzinne, inspiracje środowiska

4.2. Przemiany gospodarcze w kraju stymulujące własną działalność gospodarczą

4.3. Kompetencje zawodowe ułatwiające start w działalności gospodarczej

4.3.1. Przykłady przedsiębiorców – beneficjentów procesów restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych

4.3.2. Przykłady przedsiębiorców potransformacyjnych

4.4. Indywidualne motywacje

4.5. Rola „znaczącego Innego” (significant other) w prowadzeniu własnej działalności gospodarczej

Podsumowanie

Jacenty Siewierski

Rozdział 5

Problemy w prowadzeniu działalności gospodarczej i sposoby ich rozwiązywania

5.1. Uwarunkowania zewnętrzne (otoczenie instytucjonalne, sytuacja polityczna, ramy prawne, sytuacja na rynku)

5.1.1. Transformacja gospodarcza w pamięci przedsiębiorców

5.1.2. Przedsiębiorcy wobec regulacji prawnych Unii Europejskiej

5.1.3. Obecne uwarunkowania zewnętrzne (otoczenie instytucjonalne, ramy prawne, sytuacja na rynku) w opinii przedsiębiorców

5.2. Relacje z kontrahentami

5.3. Relacje z pracownikami

5.4. Problemy nietypowe

Podsumowanie

Jacenty Siewierski

Rozdział 6

Poczucie sukcesu przedsiębiorcy versus poczucie porażki

6.1. Jak przedsiębiorcy definiują sukces

6.1.1. Aktywność firmy

6.1.2. Zgrany zespół pracowniczy

6.1.3. Partnerzy i klienci

6.1.4. Rodzina i udane życie rodzinne

6.1.5. Działalność na rzecz zewnętrznego środowiska społecznego

6.2. Czynniki nieodzowne w osiągnięciu sukcesu

6.3. Niepowodzenia w działalności gospodarczej i ich przyczyny

Podsumowanie

Michael Hainz, Jacenty Siewierski

Rozdział 7

Wartości ukierunkowujące gospodarczą działalność przedsiębiorcy

7.1. Wartości ekonomiczne

7.1.1. Racjonalność gospodarcza

7.1.2. Relacje międzyludzkie w biznesie

7.2. Wartości moralne

7.3. Wartości narodowo-patriotyczne

Podsumowanie

Elżbieta Firlit

Rozdział 8

Tożsamość religijna przedsiębiorcy

8.1. Rekonstrukcja pierwotnej socjalizacji religijnej

8.2. Autodefinicja religijności przedsiębiorców, zróżnicowane przejawy i uzasadnienia

8.2.1. Narracje przedsiębiorców o swojej religijności

8.2.2. Zróżnicowane postawy przedsiębiorców wobec wiary religijnej

8.3. Opinie o religijności polskiego społeczeństwa

8.4. Więź przedsiębiorców z instytucjami religijnymi, opinie o ich działalności i o duchowieństwie

Podsumowanie

Elżbieta Firlit, Michael Hainz

Rozdział 9

Relacje religijności przedsiębiorcy i jego działalności gospodarczej

9.1. Sposób analizy relacji religijności przedsiębiorcy i jego działalności gospodarczej

9.2. Typologia relacji pomiędzy religijnością przedsiębiorców i ich działalnością gospodarczą

9.2.1. Typ pierwszy: potwierdzenie wpływu religijności na działalność gospodarczą

9.2.2. Typ drugi: negowanie wpływu religijności na działalność gospodarczą

9.2.3. Typ trzeci: nieistotność relacji pomiędzy religijnością i działalnością gospodarczą

Podsumowanie

Elżbieta Firlit, Michael Hainz, Jacenty Siewierski

Zakończenie

Aneksy

List do przedsiębiorców (oprac. Elżbieta Firlit)

Dyspozycje do wywiadów swobodnych z przedsiębiorcami (oprac. Elżbieta Firlit, Michael Hainz, Jacenty Siewierski)

Metryczka osoby przeprowadzającej wywiad (Metryczka ankietera) (oprac. Elżbieta Firlit)

Instrukcja do transkrypcji wywiadów (oprac. Elżbieta Firlit)

Bibliografia

Nota o Autorach

Streszczenie

Zusammenfassung