Przewaga konkurencyjna regionu polega na oferowaniu inwestorowi regionalnego produktu inwestycyjnego lepszego niż proponuje konkurencja. Przewaga konkurencyjna następuje wówczas, gdy region spełnia oczekiwania inwestora, np. dzięki wyższej jakości produktu, niższej jego cenie, lepszej lub bardziej kompleksowej obsłudze inwestora. Z tego względu można wyodrębnić trzy rodzaje przewagi konkurencyjnej: cenową, jakościową i informacyjną. Regionalne przewagi jakościowe można kojarzyć z większą atrakcyjnością danego miejsca, posiadającego zarówno mierzalne, jak i niemierzalne walory, istotne dla inwestora, wpływające na jego satysfakcję i na wartość, jaką dla niego przedstawia dane miejsce. Przewaga jakościowa często powstaje wówczas, gdy dane miejsce posiada niemożliwą do skopiowania kombinację cech, tworzących unikalny produkt marketingowy.
Regionalne przewagi kosztowe można kojarzyć z relatywnie niskimi kosztami prowadzenia działalności gospodarczej w danym miejscu, chodzi tu zatem o podatki lokalne (od nieruchomości, czynności cywilnoprawnych, środków transportu), które z punktu widzenia ekonomicznego tworzą koszt prowadzenia działalności ekonomicznej w danym miejscu. Przewagi kosztowe regionów rozpatruje się także z pośredniego punktu widzenia, gdy konkurują ze sobą przedsiębiorstwa zlokalizowane w różnych regionach. W zależności od ich lokalizacji kształtują się koszty pozyskania czynników produkcji, ulgi i zwolnienia podatkowe. Regionalne przewagi kosztowe wiążą się także z niższymi cenami oferowanych terenów inwestycyjnych, w porównaniu z ofertami inwestycyjnymi innych regionów, a w przypadku konkurencji pośredniej z niższymi cenami oferowanych dóbr i usług. W takim przypadku mamy do czynienia z przewagą konkurencyjną o charakterze pośrednim, gdyż graczami na rynku są przedsiębiorstwa działające w danym regionie, a nie same regiony.
Przewagi konkurencyjne mogą powstawać również w wyniku dostarczenia inwestorom przydatnej informacji, a także, gdy informacje wpływają na korzystne kształtowanie się wizerunku regionu jako miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. W tym przypadku przewagi mają charakter informacyjny.
Zaprezentowany powyżej klasyczny podział przewag konkurencyjnych pozwala dostrzec, jak duże znaczenie w tworzeniu przewag konkurencyjnych zarówno bezpośrednich, jak i pośrednich posiada atrakcyjność inwestycyjna regionu. Atrakcyjność inwestycyjna regionu kojarzona z walorami lokalizacyjnymi wpływającymi na realizację celu inwestora w znaczący sposób oddziałuje nie tylko na przewagi kosztowe i jakościowe, lecz także informacyjne. Atrakcyjność inwestycyjną regionów należy zatem utożsamiać z możliwościami zaspokojenia oczekiwań inwestorów dokonujących inwestycji w danym regionie, dotyczącymi zarówno inwestycji typu brownfield, jak i greenfield. Z uwagi na to, że satysfakcję inwestora warto rozpatrywać z punktu widzenia walorów lokalizacyjnych danego miejsca oraz oczekiwanych efektów dokonanej inwestycji, proponujemy dokonać rozróżnienia atrakcyjności inwestycyjnej na potencjalną atrakcyjność inwestycyjną oraz rzeczywistą atrakcyjność inwestycyjną.
Potencjalna atrakcyjność inwestycyjna to zespół regionalnych walorów lokalizacyjnych, które mają wpływ na osiąganie celów inwestora (np. w postaci uzyskiwania niskich kosztów prowadzonej działalności gospodarczej, wysokich przychodów ze sprzedaży, rentowności netto oraz konkurencyjności danej inwestycji).Rzeczywista atrakcyjność inwestycyjna jest to zdolność regionu do wykreowania satysfakcji klienta-inwestora i wywołania absorpcji kapitału finansowego i rzeczowego w formie inwestycji. Można ją mierzyć za pomocą efektywności poniesionych nakładów kapitału finansowego, rzeczowego, ludzkiego i przyrodniczego.
Nie zawsze jednak dochodzi do wykorzystania walorów miejsca jako podstawy tworzenia przewag konkurencyjnych czy formułowania strategii marketingowych regionów. Na rynku mogą istnieć konkurencyjne regiony o stosunkowo niewysokiej atrakcyjności inwestycyjnej, może też wystąpić sytuacja odwrotna. Z tego względu warto szukać odpowiedzi na pytanie, co decyduje o tym, w jaki sposób atrakcyjność inwestycyjna regionu oddziałuje stymulująco na powstawanie przewag konkurencyjnych pośrednich i bezpośrednich, a także co tę więź osłabia.
Z uwagi na różnorodność oddziaływania atrakcyjności inwestycyjnej na tworzenie przewag konkurencyjnych w niniejszym opracowaniu skupiliśmy się na przedsiębiorczych przewagach konkurencyjnych. Pojęciem tym określamy przewagi konkurencyjne wynikające z przedsiębiorczości indywidualnej i korporacyjnej, a w szczególności z synergii miedzy nimi. Przedsiębiorczość rozumiana klasycznie to: tworzenie przedsiębiorstwa, wprowadzanie postępu technicznego, wprowadzanie na rynek innowacyjnych wyrobów, zdobywanie nowych rynków zbytu, podejmowanie decyzji organizacyjnych dotyczących nowych kombinacji (połączeń) produktów. Badamy przebieg tego zjawiska w przestrzeni, ze szczególnym uwzględnieniem roli czynnika instytucjonalnego, narastania złożoności powiązań sieciowych przedsiębiorstw oraz relacji zachodzących w ich otoczeniu międzynarodowym i globalnym.
W niniejszym badaniu chcielibyśmy wykazać, że atrakcyjność inwestycyjna Polski i jej regionów, rozpatrywanych na różnych szczeblach taksonomicznych, jest czynnikiem wpływającym na powstanie przedsiębiorczych przewag konkurencyjnych. Pojęciem tym określamy przewagi konkurencyjne wynikające z przedsiębiorczości indywidualnej i/lub korporacyjnej, a także z ich efektu synergicznego. Zdajemy sobie sprawę, że ten związek jest uzależniony od specyfiki poszczególnych rodzajów działalności.
Przedsiębiorcze przewagi konkurencyjne powstają w wyniku:
- istnienia nisz rynkowych stworzonych w miejscach o wysokiej atrakcyjności inwestycyjnej i dotychczas słabo rozwiniętej przedsiębiorczości (obszary atrakcyjne nieaktywne), przewaga konkurencyjna może powstawać w wyniku promocji tego typu obszarów i dzięki niskiej barierze wejścia na ich rynek regionalny/lokalny oraz poprzez często spotykane w nich przewagi kosztowe;
- tworzenia łańcuchów kooperacyjnych przez duże przedsiębiorstwa o cechach biegunów wzrostu lokalnego (rzadziej regionalnego), w razie ich "zakorzenienia się" w otoczeniu lokalnym/regionalnym tworzą się głównie przewagi konkurencyjne typu kosztowego oparte na korzyściach aglomeracyjnych (korzenienie się) powstających dzięki powstawaniu nowych przedsiębiorstw (pobudzenie przedsiębiorczości indywidualnej), ponadto możliwe są do uzyskania przewagi jakościowe dzięki lepszemu zarządzaniu łańcuchem wartości, co jest szczególnie ważne w przypadku inwestycji typu montażowego, łańcuchy kooperacyjne mogą także tworzyć przewagi konkurencyjne informacyjne dzięki lepszej rozpoznawalności marki lidera łańcucha kooperacyjnego, a także wyzwalanemu efektowi zarządzania wizerunkiem lidera i jego partnerów - tego typu korzyści są zatem związane z przedsiębiorczością korporacyjną oraz synergią obu rodzajów przedsiębiorczości - indywidualnej i korporacyjnej;
- zachowań przedsiębiorczych jednostek samorządu terytorialnego oraz instytucji wspierających rozwój otoczenia biznesu - zachowania przedsiębiorcze polegające na inicjowaniu tworzenia klastrów, podstref ekonomicznych, instytucji otoczenia biznesu sprzyjają powstawaniu przewag konkurencyjnych zarówno jakościowych, kosztowych, jak i informacyjnych.
W zależności od atrakcyjności inwestycyjnej poszczególnych regionów, w skali lokalnej i ponadlokalnej zachodzą procesy tworzenia ich przewag konkurencyjnych. Mają one różny przebieg w przestrzeni i w układzie sektorowym. Z tego względu celem niniejszej pracy jest rozpoznanie uwarunkowań oddziaływania atrakcyjności inwestycyjnej na przedsiębiorcze przewagi konkurencyjne. Chcielibyśmy odpowiedzieć na pytania:
1. Jakie jest przestrzenne zróżnicowanie atrakcyjności inwestycyjnej polskich regionów różnych szczebli taksonomicznych oraz w jaki sposób zjawisko to oddziałuje na przedsiębiorczość indywidualną?
2. Czy atrakcyjność inwestycyjna ma wpływ na rozmieszczenie organizacji i instytucji sprzyjających powstawaniu przedsiębiorczych przewag konkurencyjnych w postaci klastrów i inicjatyw klastrowych oraz parków technologicznych?
3. Co decyduje o atrakcyjności inwestycyjnej regionów, a w konsekwencji o zachowaniach przedsiębiorczych samorządów terytorialnych? Jaki wpływ na ten związek mają dwa silne uwarunkowania: urbanizacja oraz położenie względem centrum przestrzeni europejskiej?
Postawione pytania badawcze znalazły wyraz w układzie treści. W pierwszym rozdziale, autorstwa H. Godlewskiej-Majkowskiej i P. Zarębskiego, została przedstawiona waloryzacja potencjalnej atrakcyjności inwestycyjnej według wskaźnika PAI dla gospodarki narodowej oraz wybranych sekcji według klasyfikacji PKD 2007, takich jak: przetwórstwo przemysłowe (sekcja C), handel i naprawy (sekcja G), działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (sekcja I) oraz działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (sekcja M).
Kontynuacją rozważań zawartych w rozdziale pierwszym jest rozdział drugi, autorstwa H. Godlewskiej-Majkowskiej i P. Zarębskiego. Rozdział ten ma na celu wskazać regiony szczególnie predestynowane do uzyskiwania przewag konkurencyjnych przez duże przedsiębiorstwa działające w skali ponadlokalnej. W związku z tym został on poświęcony analizie atrakcyjności inwestycyjnej, zarówno potencjalnej, jak i rzeczywistej na poziomie wojewódzkim, w odniesieniu do gospodarki regionalnej jako całości oraz czterech wcześniej wskazanych sekcji.
Odwołując się do analizy porównawczej atrakcyjności inwestycyjnej (PAI1) oraz przedsiębiorczości, autorzy w rozdziale trzecim dokonali identyfikacji obszarów o nadmiernej w stosunku do oczekiwanej przedsiębiorczości oraz rejonów, w których jest ona wyraźnie mniejsza od oczekiwanej. Rozważania te są prowadzone w przekroju ogólnym (dla całości gospodarki regionalnej) oraz dla wszystkich wymienionych wyżej sekcji. Na tej podstawie zostały sformułowane wnioski odnośnie mechanizmu decydującego o wpływie atrakcyjności inwestycyjnej na przedsiębiorczość oraz zidentyfikowano czynniki zakłócające tę relację.
W rozdziale czwartym T. Pakulska i M. Szczepaniak-Rochowska zaprezentowały wpływ konkurencyjności bezpośredniej regionów mierzonej absorpcją BIZ na rozwój przedsiębiorczości. Autorki pokazały, w jaki sposób współpraca inwestorów zagranicznych z lokalnymi podmiotami tworzy przewagi konkurencyjne.
Rozdział piąty autorstwa Agnieszki Komor stanowi uszczegółowienie rozważań dotyczących przedsiębiorczych przewag konkurencyjnych, dzięki podjęciu próby waloryzacji atrakcyjności inwestycyjnej na poziomie powiatowym, w ujęciu sektorowym, uwzględniającym specyficzne dla danego rodzaju działalności uwarunkowania lokalizacyjne. Autorka posłużyła się przykładem przemysłu mleczarskiego, dla którego wskazała potencjalne nisze rynkowe, pozwalające na osiągnięcie przedsiębiorczych przewag konkurencyjnych.
Rozdział szósty, autorstwa M. Typy, P. Kryjoma oraz M. Czerneckiego, stanowi pogłębione studium relacji pomiędzy przedsiębiorczością indywidualną i korporacyjną (realizowaną w instytucjach publicznych) a atrakcyjnością inwestycyjną regionów. W tym celu poddano badaniu nowe przedsiębiorstwa utworzone w wyniku uruchomienia środków publicznych (fundusze UE) na rozwój przedsiębiorczości (akademickie inkubatory przedsiębiorczości, parki technologiczne, dotacje na utworzenie przedsiębiorstw itp.).Ponadto zastosowano sieci neuronowe oraz drzewo decyzyjne do pogłębienia analizy zróżnicowania przestrzennego atrakcyjności inwestycyjnej oraz źródeł przewag konkurencyjnych locoregionów (M. Czernecki).
Wstęp
Hanna Godlewska-Majkowska, Patrycjusz Zarębski
1. Atrakcyjność inwestycyjna polskich regionów jako podstawa korzyści aglomeracji
1.1. Wprowadzenie (Hanna Godlewska-Majkowska)
1.2. Gospodarka narodowa (Hanna Godlewska-Majkowska)
1.2.1. Uwagi metodyczne
1.2.2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów i jej wewnętrzne zróżnicowanie
1.3.Przetwórstwo przemysłowe
1.3.1. Uwagi metodyczne
1.3.2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów dla inwestycji w przemysłowe przetwórstwo oraz jej wewnętrzne zróżnicowanie
1.4.Handel i usługi (Patrycjusz Zarębski)
1.4.1. Uwagi metodyczne
1.4.2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów dla inwestycji w handel i usługi oraz jej wewnętrzne zróżnicowanie
1.5. Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (Patrycjusz Zarębski)
1.5.1. Uwagi metodyczne
1.5.2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów dla inwestycji w działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi i jej wewnętrzne zróżnicowanie
1.6. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna(Patrycjusz Zarębski)
1.6.1. Uwagi metodyczne
1.6.2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów dla inwestycji w działalność profesjonalną, naukową i techniczną i jej wewnętrzne zróżnicowanie
1.7. Podsumowanie (Hanna Godlewska-Majkowska)
Hanna Godlewska-Majkowska, Patrycjusz Zarębski
2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów jako podstawa przewag konkurencyjnych przedsiębiorstw działających na dużych rynkach
2.1. Gospodarka narodowa
2.2. Przemysł
2.3. Handel i usługi
2.4. Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi
2.5. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (Patrycjusz Zarębski)
2.6. Podsumowanie
Hanna Godlewska-Majkowska, Patrycjusz Zarębski
3. Atrakcyjność inwestycyjna a przedsiębiorczość (mapy dywergencji)
3.1. Gospodarka narodowa
3.2. Przemysł przetwórczy
3.3. Handel i naprawy (Patrycjusz Zarębski)
3.4. Turystyka i gastronomia (Patrycjusz Zarębski)
3.5. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
3.6. Podsumowanie
Teresa Pakulska
4. Konkurencyjność bezpośrednia regionów a rozwój przedsiębiorczości
4.1. Konkurencyjność bezpośrednia regionu w procesie konkurowania
4.2. Regionalny wymiar BIZ
4.3. Rozwój aktywności gospodarczej w polskich regionach
4.4. Współpraca inwestorów zagranicznych z firmami polskimi i jej trwałość w kreowaniu przedsiębiorczości w regionie
4.5. Czynniki instytucjonalne rozwoju przedsiębiorczości w regionie
4.6. Zakończenie
Agnieszka Komor
5. Przedsiębiorcze szanse w ujęciu sektorowym na przykładzie przemysłu mleczarskiego
5.1. Wprowadzenie
5.2. Atrakcyjność inwestycyjna polskich powiatów dla inwestycji w przemysł mleczarski a tworzenie nisz rynkowych
5.3. Specyfika sektora mleczarskiego a rodzaj, wielkość i trwałość przedsiębiorczych przewag konkurencyjnych
5.4. Podsumowanie
Magdalena Typa, Mariusz Czernecki, Piotr Kryjom
6. Przedsiębiorcze przewagi konkurencyjne jako zjawisko przestrzenne
6.1. Wprowadzenie (Magdalena Typa)
6.2. Specjalne strefy ekonomiczne jako bieguny rozwoju lokalnego (Magdalena Typa)
6.2.1. Lokalizacja i rozmieszczenie SSE w Polsce
6.2.2. Poziom atrakcyjności gmin strefowych
6.2.3. Udział SSE w modernizacji gospodarki regionalnej
6.2.4. Wpływ SSE na gospodarkę lokalną
6.2.5. Identyfikacja strefowych biegunów wzrostu
Podsumowanie
6.3. Instytucjonalne formy wsparcia przedsiębiorczości z wykorzystaniem środków publicznych (Mariusz Czernecki, Piotr Kryjom)
6.3.1. Istota i rozmieszczenie instytucji otoczenia biznesu
6.3.2. Wnioski
6.4.Badanie aktywności przedsiębiorstw klastrowych w oparciu o fundusze UE (Piotr Kryjom)
6.4.1. Pojęcie klastra w literaturze przedmiotu i praktyce gospodarczej Polski
6.4.2. Rozmieszczenie przedsiębiorstw klastrowych
6.4.3. Ocena atrakcyjności skupisk przedsiębiorstw klastrowych
6.5. Wnioski
Hanna Godlewska-Majkowska
Zakończenie
Bibliografia
Aneks
Spis rysunków
Spis tabel
Spis tabel w aneksie
Opis
Wstęp
Przewaga konkurencyjna regionu polega na oferowaniu inwestorowi regionalnego produktu inwestycyjnego lepszego niż proponuje konkurencja. Przewaga konkurencyjna następuje wówczas, gdy region spełnia oczekiwania inwestora, np. dzięki wyższej jakości produktu, niższej jego cenie, lepszej lub bardziej kompleksowej obsłudze inwestora. Z tego względu można wyodrębnić trzy rodzaje przewagi konkurencyjnej: cenową, jakościową i informacyjną. Regionalne przewagi jakościowe można kojarzyć z większą atrakcyjnością danego miejsca, posiadającego zarówno mierzalne, jak i niemierzalne walory, istotne dla inwestora, wpływające na jego satysfakcję i na wartość, jaką dla niego przedstawia dane miejsce. Przewaga jakościowa często powstaje wówczas, gdy dane miejsce posiada niemożliwą do skopiowania kombinację cech, tworzących unikalny produkt marketingowy.
Regionalne przewagi kosztowe można kojarzyć z relatywnie niskimi kosztami prowadzenia działalności gospodarczej w danym miejscu, chodzi tu zatem o podatki lokalne (od nieruchomości, czynności cywilnoprawnych, środków transportu), które z punktu widzenia ekonomicznego tworzą koszt prowadzenia działalności ekonomicznej w danym miejscu. Przewagi kosztowe regionów rozpatruje się także z pośredniego punktu widzenia, gdy konkurują ze sobą przedsiębiorstwa zlokalizowane w różnych regionach. W zależności od ich lokalizacji kształtują się koszty pozyskania czynników produkcji, ulgi i zwolnienia podatkowe. Regionalne przewagi kosztowe wiążą się także z niższymi cenami oferowanych terenów inwestycyjnych, w porównaniu z ofertami inwestycyjnymi innych regionów, a w przypadku konkurencji pośredniej z niższymi cenami oferowanych dóbr i usług. W takim przypadku mamy do czynienia z przewagą konkurencyjną o charakterze pośrednim, gdyż graczami na rynku są przedsiębiorstwa działające w danym regionie, a nie same regiony.
Przewagi konkurencyjne mogą powstawać również w wyniku dostarczenia inwestorom przydatnej informacji, a także, gdy informacje wpływają na korzystne kształtowanie się wizerunku regionu jako miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. W tym przypadku przewagi mają charakter informacyjny.
Zaprezentowany powyżej klasyczny podział przewag konkurencyjnych pozwala dostrzec, jak duże znaczenie w tworzeniu przewag konkurencyjnych zarówno bezpośrednich, jak i pośrednich posiada atrakcyjność inwestycyjna regionu. Atrakcyjność inwestycyjna regionu kojarzona z walorami lokalizacyjnymi wpływającymi na realizację celu inwestora w znaczący sposób oddziałuje nie tylko na przewagi kosztowe i jakościowe, lecz także informacyjne. Atrakcyjność inwestycyjną regionów należy zatem utożsamiać z możliwościami zaspokojenia oczekiwań inwestorów dokonujących inwestycji w danym regionie, dotyczącymi zarówno inwestycji typu brownfield, jak i greenfield. Z uwagi na to, że satysfakcję inwestora warto rozpatrywać z punktu widzenia walorów lokalizacyjnych danego miejsca oraz oczekiwanych efektów dokonanej inwestycji, proponujemy dokonać rozróżnienia atrakcyjności inwestycyjnej na potencjalną atrakcyjność inwestycyjną oraz rzeczywistą atrakcyjność inwestycyjną.
Potencjalna atrakcyjność inwestycyjna to zespół regionalnych walorów lokalizacyjnych, które mają wpływ na osiąganie celów inwestora (np. w postaci uzyskiwania niskich kosztów prowadzonej działalności gospodarczej, wysokich przychodów ze sprzedaży, rentowności netto oraz konkurencyjności danej inwestycji).Rzeczywista atrakcyjność inwestycyjna jest to zdolność regionu do wykreowania satysfakcji klienta-inwestora i wywołania absorpcji kapitału finansowego i rzeczowego w formie inwestycji. Można ją mierzyć za pomocą efektywności poniesionych nakładów kapitału finansowego, rzeczowego, ludzkiego i przyrodniczego.
Nie zawsze jednak dochodzi do wykorzystania walorów miejsca jako podstawy tworzenia przewag konkurencyjnych czy formułowania strategii marketingowych regionów. Na rynku mogą istnieć konkurencyjne regiony o stosunkowo niewysokiej atrakcyjności inwestycyjnej, może też wystąpić sytuacja odwrotna. Z tego względu warto szukać odpowiedzi na pytanie, co decyduje o tym, w jaki sposób atrakcyjność inwestycyjna regionu oddziałuje stymulująco na powstawanie przewag konkurencyjnych pośrednich i bezpośrednich, a także co tę więź osłabia.
Z uwagi na różnorodność oddziaływania atrakcyjności inwestycyjnej na tworzenie przewag konkurencyjnych w niniejszym opracowaniu skupiliśmy się na przedsiębiorczych przewagach konkurencyjnych. Pojęciem tym określamy przewagi konkurencyjne wynikające z przedsiębiorczości indywidualnej i korporacyjnej, a w szczególności z synergii miedzy nimi. Przedsiębiorczość rozumiana klasycznie to: tworzenie przedsiębiorstwa, wprowadzanie postępu technicznego, wprowadzanie na rynek innowacyjnych wyrobów, zdobywanie nowych rynków zbytu, podejmowanie decyzji organizacyjnych dotyczących nowych kombinacji (połączeń) produktów. Badamy przebieg tego zjawiska w przestrzeni, ze szczególnym uwzględnieniem roli czynnika instytucjonalnego, narastania złożoności powiązań sieciowych przedsiębiorstw oraz relacji zachodzących w ich otoczeniu międzynarodowym i globalnym.
W niniejszym badaniu chcielibyśmy wykazać, że atrakcyjność inwestycyjna Polski i jej regionów, rozpatrywanych na różnych szczeblach taksonomicznych, jest czynnikiem wpływającym na powstanie przedsiębiorczych przewag konkurencyjnych. Pojęciem tym określamy przewagi konkurencyjne wynikające z przedsiębiorczości indywidualnej i/lub korporacyjnej, a także z ich efektu synergicznego. Zdajemy sobie sprawę, że ten związek jest uzależniony od specyfiki poszczególnych rodzajów działalności.
Przedsiębiorcze przewagi konkurencyjne powstają w wyniku:
- istnienia nisz rynkowych stworzonych w miejscach o wysokiej atrakcyjności inwestycyjnej i dotychczas słabo rozwiniętej przedsiębiorczości (obszary atrakcyjne nieaktywne), przewaga konkurencyjna może powstawać w wyniku promocji tego typu obszarów i dzięki niskiej barierze wejścia na ich rynek regionalny/lokalny oraz poprzez często spotykane w nich przewagi kosztowe;
- tworzenia łańcuchów kooperacyjnych przez duże przedsiębiorstwa o cechach biegunów wzrostu lokalnego (rzadziej regionalnego), w razie ich "zakorzenienia się" w otoczeniu lokalnym/regionalnym tworzą się głównie przewagi konkurencyjne typu kosztowego oparte na korzyściach aglomeracyjnych (korzenienie się) powstających dzięki powstawaniu nowych przedsiębiorstw (pobudzenie przedsiębiorczości indywidualnej), ponadto możliwe są do uzyskania przewagi jakościowe dzięki lepszemu zarządzaniu łańcuchem wartości, co jest szczególnie ważne w przypadku inwestycji typu montażowego, łańcuchy kooperacyjne mogą także tworzyć przewagi konkurencyjne informacyjne dzięki lepszej rozpoznawalności marki lidera łańcucha kooperacyjnego, a także wyzwalanemu efektowi zarządzania wizerunkiem lidera i jego partnerów - tego typu korzyści są zatem związane z przedsiębiorczością korporacyjną oraz synergią obu rodzajów przedsiębiorczości - indywidualnej i korporacyjnej;
- zachowań przedsiębiorczych jednostek samorządu terytorialnego oraz instytucji wspierających rozwój otoczenia biznesu - zachowania przedsiębiorcze polegające na inicjowaniu tworzenia klastrów, podstref ekonomicznych, instytucji otoczenia biznesu sprzyjają powstawaniu przewag konkurencyjnych zarówno jakościowych, kosztowych, jak i informacyjnych.
W zależności od atrakcyjności inwestycyjnej poszczególnych regionów, w skali lokalnej i ponadlokalnej zachodzą procesy tworzenia ich przewag konkurencyjnych. Mają one różny przebieg w przestrzeni i w układzie sektorowym. Z tego względu celem niniejszej pracy jest rozpoznanie uwarunkowań oddziaływania atrakcyjności inwestycyjnej na przedsiębiorcze przewagi konkurencyjne. Chcielibyśmy odpowiedzieć na pytania:
1. Jakie jest przestrzenne zróżnicowanie atrakcyjności inwestycyjnej polskich regionów różnych szczebli taksonomicznych oraz w jaki sposób zjawisko to oddziałuje na przedsiębiorczość indywidualną?
2. Czy atrakcyjność inwestycyjna ma wpływ na rozmieszczenie organizacji i instytucji sprzyjających powstawaniu przedsiębiorczych przewag konkurencyjnych w postaci klastrów i inicjatyw klastrowych oraz parków technologicznych?
3. Co decyduje o atrakcyjności inwestycyjnej regionów, a w konsekwencji o zachowaniach przedsiębiorczych samorządów terytorialnych? Jaki wpływ na ten związek mają dwa silne uwarunkowania: urbanizacja oraz położenie względem centrum przestrzeni europejskiej?
Postawione pytania badawcze znalazły wyraz w układzie treści. W pierwszym rozdziale, autorstwa H. Godlewskiej-Majkowskiej i P. Zarębskiego, została przedstawiona waloryzacja potencjalnej atrakcyjności inwestycyjnej według wskaźnika PAI dla gospodarki narodowej oraz wybranych sekcji według klasyfikacji PKD 2007, takich jak: przetwórstwo przemysłowe (sekcja C), handel i naprawy (sekcja G), działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (sekcja I) oraz działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (sekcja M).
Kontynuacją rozważań zawartych w rozdziale pierwszym jest rozdział drugi, autorstwa H. Godlewskiej-Majkowskiej i P. Zarębskiego. Rozdział ten ma na celu wskazać regiony szczególnie predestynowane do uzyskiwania przewag konkurencyjnych przez duże przedsiębiorstwa działające w skali ponadlokalnej. W związku z tym został on poświęcony analizie atrakcyjności inwestycyjnej, zarówno potencjalnej, jak i rzeczywistej na poziomie wojewódzkim, w odniesieniu do gospodarki regionalnej jako całości oraz czterech wcześniej wskazanych sekcji.
Odwołując się do analizy porównawczej atrakcyjności inwestycyjnej (PAI1) oraz przedsiębiorczości, autorzy w rozdziale trzecim dokonali identyfikacji obszarów o nadmiernej w stosunku do oczekiwanej przedsiębiorczości oraz rejonów, w których jest ona wyraźnie mniejsza od oczekiwanej. Rozważania te są prowadzone w przekroju ogólnym (dla całości gospodarki regionalnej) oraz dla wszystkich wymienionych wyżej sekcji. Na tej podstawie zostały sformułowane wnioski odnośnie mechanizmu decydującego o wpływie atrakcyjności inwestycyjnej na przedsiębiorczość oraz zidentyfikowano czynniki zakłócające tę relację.
W rozdziale czwartym T. Pakulska i M. Szczepaniak-Rochowska zaprezentowały wpływ konkurencyjności bezpośredniej regionów mierzonej absorpcją BIZ na rozwój przedsiębiorczości. Autorki pokazały, w jaki sposób współpraca inwestorów zagranicznych z lokalnymi podmiotami tworzy przewagi konkurencyjne.
Rozdział piąty autorstwa Agnieszki Komor stanowi uszczegółowienie rozważań dotyczących przedsiębiorczych przewag konkurencyjnych, dzięki podjęciu próby waloryzacji atrakcyjności inwestycyjnej na poziomie powiatowym, w ujęciu sektorowym, uwzględniającym specyficzne dla danego rodzaju działalności uwarunkowania lokalizacyjne. Autorka posłużyła się przykładem przemysłu mleczarskiego, dla którego wskazała potencjalne nisze rynkowe, pozwalające na osiągnięcie przedsiębiorczych przewag konkurencyjnych.
Rozdział szósty, autorstwa M. Typy, P. Kryjoma oraz M. Czerneckiego, stanowi pogłębione studium relacji pomiędzy przedsiębiorczością indywidualną i korporacyjną (realizowaną w instytucjach publicznych) a atrakcyjnością inwestycyjną regionów. W tym celu poddano badaniu nowe przedsiębiorstwa utworzone w wyniku uruchomienia środków publicznych (fundusze UE) na rozwój przedsiębiorczości (akademickie inkubatory przedsiębiorczości, parki technologiczne, dotacje na utworzenie przedsiębiorstw itp.).Ponadto zastosowano sieci neuronowe oraz drzewo decyzyjne do pogłębienia analizy zróżnicowania przestrzennego atrakcyjności inwestycyjnej oraz źródeł przewag konkurencyjnych locoregionów (M. Czernecki).
Spis treści
Wstęp
Hanna Godlewska-Majkowska, Patrycjusz Zarębski
1. Atrakcyjność inwestycyjna polskich regionów jako podstawa korzyści aglomeracji
1.1. Wprowadzenie (Hanna Godlewska-Majkowska)
1.2. Gospodarka narodowa (Hanna Godlewska-Majkowska)
1.2.1. Uwagi metodyczne
1.2.2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów i jej wewnętrzne zróżnicowanie
1.3.Przetwórstwo przemysłowe
1.3.1. Uwagi metodyczne
1.3.2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów dla inwestycji w przemysłowe przetwórstwo oraz jej wewnętrzne zróżnicowanie
1.4.Handel i usługi (Patrycjusz Zarębski)
1.4.1. Uwagi metodyczne
1.4.2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów dla inwestycji w handel i usługi oraz jej wewnętrzne zróżnicowanie
1.5. Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (Patrycjusz Zarębski)
1.5.1. Uwagi metodyczne
1.5.2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów dla inwestycji w działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi i jej wewnętrzne zróżnicowanie
1.6. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna(Patrycjusz Zarębski)
1.6.1. Uwagi metodyczne
1.6.2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów dla inwestycji w działalność profesjonalną, naukową i techniczną i jej wewnętrzne zróżnicowanie
1.7. Podsumowanie (Hanna Godlewska-Majkowska)
Hanna Godlewska-Majkowska, Patrycjusz Zarębski
2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów jako podstawa przewag konkurencyjnych przedsiębiorstw działających na dużych rynkach
2.1. Gospodarka narodowa
2.2. Przemysł
2.3. Handel i usługi
2.4. Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi
2.5. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (Patrycjusz Zarębski)
2.6. Podsumowanie
Hanna Godlewska-Majkowska, Patrycjusz Zarębski
3. Atrakcyjność inwestycyjna a przedsiębiorczość (mapy dywergencji)
3.1. Gospodarka narodowa
3.2. Przemysł przetwórczy
3.3. Handel i naprawy (Patrycjusz Zarębski)
3.4. Turystyka i gastronomia (Patrycjusz Zarębski)
3.5. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
3.6. Podsumowanie
Teresa Pakulska
4. Konkurencyjność bezpośrednia regionów a rozwój przedsiębiorczości
4.1. Konkurencyjność bezpośrednia regionu w procesie konkurowania
4.2. Regionalny wymiar BIZ
4.3. Rozwój aktywności gospodarczej w polskich regionach
4.4. Współpraca inwestorów zagranicznych z firmami polskimi i jej trwałość w kreowaniu przedsiębiorczości w regionie
4.5. Czynniki instytucjonalne rozwoju przedsiębiorczości w regionie
4.6. Zakończenie
Agnieszka Komor
5. Przedsiębiorcze szanse w ujęciu sektorowym na przykładzie przemysłu mleczarskiego
5.1. Wprowadzenie
5.2. Atrakcyjność inwestycyjna polskich powiatów dla inwestycji w przemysł mleczarski a tworzenie nisz rynkowych
5.3. Specyfika sektora mleczarskiego a rodzaj, wielkość i trwałość przedsiębiorczych przewag konkurencyjnych
5.4. Podsumowanie
Magdalena Typa, Mariusz Czernecki, Piotr Kryjom
6. Przedsiębiorcze przewagi konkurencyjne jako zjawisko przestrzenne
6.1. Wprowadzenie (Magdalena Typa)
6.2. Specjalne strefy ekonomiczne jako bieguny rozwoju lokalnego (Magdalena Typa)
6.2.1. Lokalizacja i rozmieszczenie SSE w Polsce
6.2.2. Poziom atrakcyjności gmin strefowych
6.2.3. Udział SSE w modernizacji gospodarki regionalnej
6.2.4. Wpływ SSE na gospodarkę lokalną
6.2.5. Identyfikacja strefowych biegunów wzrostu
Podsumowanie
6.3. Instytucjonalne formy wsparcia przedsiębiorczości z wykorzystaniem środków publicznych (Mariusz Czernecki, Piotr Kryjom)
6.3.1. Istota i rozmieszczenie instytucji otoczenia biznesu
6.3.2. Wnioski
6.4.Badanie aktywności przedsiębiorstw klastrowych w oparciu o fundusze UE (Piotr Kryjom)
6.4.1. Pojęcie klastra w literaturze przedmiotu i praktyce gospodarczej Polski
6.4.2. Rozmieszczenie przedsiębiorstw klastrowych
6.4.3. Ocena atrakcyjności skupisk przedsiębiorstw klastrowych
6.5. Wnioski
Hanna Godlewska-Majkowska
Zakończenie
Bibliografia
Aneks
Spis rysunków
Spis tabel
Spis tabel w aneksie
Opinie
Przewaga konkurencyjna regionu polega na oferowaniu inwestorowi regionalnego produktu inwestycyjnego lepszego niż proponuje konkurencja. Przewaga konkurencyjna następuje wówczas, gdy region spełnia oczekiwania inwestora, np. dzięki wyższej jakości produktu, niższej jego cenie, lepszej lub bardziej kompleksowej obsłudze inwestora. Z tego względu można wyodrębnić trzy rodzaje przewagi konkurencyjnej: cenową, jakościową i informacyjną. Regionalne przewagi jakościowe można kojarzyć z większą atrakcyjnością danego miejsca, posiadającego zarówno mierzalne, jak i niemierzalne walory, istotne dla inwestora, wpływające na jego satysfakcję i na wartość, jaką dla niego przedstawia dane miejsce. Przewaga jakościowa często powstaje wówczas, gdy dane miejsce posiada niemożliwą do skopiowania kombinację cech, tworzących unikalny produkt marketingowy.
Regionalne przewagi kosztowe można kojarzyć z relatywnie niskimi kosztami prowadzenia działalności gospodarczej w danym miejscu, chodzi tu zatem o podatki lokalne (od nieruchomości, czynności cywilnoprawnych, środków transportu), które z punktu widzenia ekonomicznego tworzą koszt prowadzenia działalności ekonomicznej w danym miejscu. Przewagi kosztowe regionów rozpatruje się także z pośredniego punktu widzenia, gdy konkurują ze sobą przedsiębiorstwa zlokalizowane w różnych regionach. W zależności od ich lokalizacji kształtują się koszty pozyskania czynników produkcji, ulgi i zwolnienia podatkowe. Regionalne przewagi kosztowe wiążą się także z niższymi cenami oferowanych terenów inwestycyjnych, w porównaniu z ofertami inwestycyjnymi innych regionów, a w przypadku konkurencji pośredniej z niższymi cenami oferowanych dóbr i usług. W takim przypadku mamy do czynienia z przewagą konkurencyjną o charakterze pośrednim, gdyż graczami na rynku są przedsiębiorstwa działające w danym regionie, a nie same regiony.
Przewagi konkurencyjne mogą powstawać również w wyniku dostarczenia inwestorom przydatnej informacji, a także, gdy informacje wpływają na korzystne kształtowanie się wizerunku regionu jako miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. W tym przypadku przewagi mają charakter informacyjny.
Zaprezentowany powyżej klasyczny podział przewag konkurencyjnych pozwala dostrzec, jak duże znaczenie w tworzeniu przewag konkurencyjnych zarówno bezpośrednich, jak i pośrednich posiada atrakcyjność inwestycyjna regionu. Atrakcyjność inwestycyjna regionu kojarzona z walorami lokalizacyjnymi wpływającymi na realizację celu inwestora w znaczący sposób oddziałuje nie tylko na przewagi kosztowe i jakościowe, lecz także informacyjne. Atrakcyjność inwestycyjną regionów należy zatem utożsamiać z możliwościami zaspokojenia oczekiwań inwestorów dokonujących inwestycji w danym regionie, dotyczącymi zarówno inwestycji typu brownfield, jak i greenfield. Z uwagi na to, że satysfakcję inwestora warto rozpatrywać z punktu widzenia walorów lokalizacyjnych danego miejsca oraz oczekiwanych efektów dokonanej inwestycji, proponujemy dokonać rozróżnienia atrakcyjności inwestycyjnej na potencjalną atrakcyjność inwestycyjną oraz rzeczywistą atrakcyjność inwestycyjną.
Potencjalna atrakcyjność inwestycyjna to zespół regionalnych walorów lokalizacyjnych, które mają wpływ na osiąganie celów inwestora (np. w postaci uzyskiwania niskich kosztów prowadzonej działalności gospodarczej, wysokich przychodów ze sprzedaży, rentowności netto oraz konkurencyjności danej inwestycji).Rzeczywista atrakcyjność inwestycyjna jest to zdolność regionu do wykreowania satysfakcji klienta-inwestora i wywołania absorpcji kapitału finansowego i rzeczowego w formie inwestycji. Można ją mierzyć za pomocą efektywności poniesionych nakładów kapitału finansowego, rzeczowego, ludzkiego i przyrodniczego.
Nie zawsze jednak dochodzi do wykorzystania walorów miejsca jako podstawy tworzenia przewag konkurencyjnych czy formułowania strategii marketingowych regionów. Na rynku mogą istnieć konkurencyjne regiony o stosunkowo niewysokiej atrakcyjności inwestycyjnej, może też wystąpić sytuacja odwrotna. Z tego względu warto szukać odpowiedzi na pytanie, co decyduje o tym, w jaki sposób atrakcyjność inwestycyjna regionu oddziałuje stymulująco na powstawanie przewag konkurencyjnych pośrednich i bezpośrednich, a także co tę więź osłabia.
Z uwagi na różnorodność oddziaływania atrakcyjności inwestycyjnej na tworzenie przewag konkurencyjnych w niniejszym opracowaniu skupiliśmy się na przedsiębiorczych przewagach konkurencyjnych. Pojęciem tym określamy przewagi konkurencyjne wynikające z przedsiębiorczości indywidualnej i korporacyjnej, a w szczególności z synergii miedzy nimi. Przedsiębiorczość rozumiana klasycznie to: tworzenie przedsiębiorstwa, wprowadzanie postępu technicznego, wprowadzanie na rynek innowacyjnych wyrobów, zdobywanie nowych rynków zbytu, podejmowanie decyzji organizacyjnych dotyczących nowych kombinacji (połączeń) produktów. Badamy przebieg tego zjawiska w przestrzeni, ze szczególnym uwzględnieniem roli czynnika instytucjonalnego, narastania złożoności powiązań sieciowych przedsiębiorstw oraz relacji zachodzących w ich otoczeniu międzynarodowym i globalnym.
W niniejszym badaniu chcielibyśmy wykazać, że atrakcyjność inwestycyjna Polski i jej regionów, rozpatrywanych na różnych szczeblach taksonomicznych, jest czynnikiem wpływającym na powstanie przedsiębiorczych przewag konkurencyjnych. Pojęciem tym określamy przewagi konkurencyjne wynikające z przedsiębiorczości indywidualnej i/lub korporacyjnej, a także z ich efektu synergicznego. Zdajemy sobie sprawę, że ten związek jest uzależniony od specyfiki poszczególnych rodzajów działalności.
Przedsiębiorcze przewagi konkurencyjne powstają w wyniku:
- istnienia nisz rynkowych stworzonych w miejscach o wysokiej atrakcyjności inwestycyjnej i dotychczas słabo rozwiniętej przedsiębiorczości (obszary atrakcyjne nieaktywne), przewaga konkurencyjna może powstawać w wyniku promocji tego typu obszarów i dzięki niskiej barierze wejścia na ich rynek regionalny/lokalny oraz poprzez często spotykane w nich przewagi kosztowe;
- tworzenia łańcuchów kooperacyjnych przez duże przedsiębiorstwa o cechach biegunów wzrostu lokalnego (rzadziej regionalnego), w razie ich "zakorzenienia się" w otoczeniu lokalnym/regionalnym tworzą się głównie przewagi konkurencyjne typu kosztowego oparte na korzyściach aglomeracyjnych (korzenienie się) powstających dzięki powstawaniu nowych przedsiębiorstw (pobudzenie przedsiębiorczości indywidualnej), ponadto możliwe są do uzyskania przewagi jakościowe dzięki lepszemu zarządzaniu łańcuchem wartości, co jest szczególnie ważne w przypadku inwestycji typu montażowego, łańcuchy kooperacyjne mogą także tworzyć przewagi konkurencyjne informacyjne dzięki lepszej rozpoznawalności marki lidera łańcucha kooperacyjnego, a także wyzwalanemu efektowi zarządzania wizerunkiem lidera i jego partnerów - tego typu korzyści są zatem związane z przedsiębiorczością korporacyjną oraz synergią obu rodzajów przedsiębiorczości - indywidualnej i korporacyjnej;
- zachowań przedsiębiorczych jednostek samorządu terytorialnego oraz instytucji wspierających rozwój otoczenia biznesu - zachowania przedsiębiorcze polegające na inicjowaniu tworzenia klastrów, podstref ekonomicznych, instytucji otoczenia biznesu sprzyjają powstawaniu przewag konkurencyjnych zarówno jakościowych, kosztowych, jak i informacyjnych.
W zależności od atrakcyjności inwestycyjnej poszczególnych regionów, w skali lokalnej i ponadlokalnej zachodzą procesy tworzenia ich przewag konkurencyjnych. Mają one różny przebieg w przestrzeni i w układzie sektorowym. Z tego względu celem niniejszej pracy jest rozpoznanie uwarunkowań oddziaływania atrakcyjności inwestycyjnej na przedsiębiorcze przewagi konkurencyjne. Chcielibyśmy odpowiedzieć na pytania:
1. Jakie jest przestrzenne zróżnicowanie atrakcyjności inwestycyjnej polskich regionów różnych szczebli taksonomicznych oraz w jaki sposób zjawisko to oddziałuje na przedsiębiorczość indywidualną?
2. Czy atrakcyjność inwestycyjna ma wpływ na rozmieszczenie organizacji i instytucji sprzyjających powstawaniu przedsiębiorczych przewag konkurencyjnych w postaci klastrów i inicjatyw klastrowych oraz parków technologicznych?
3. Co decyduje o atrakcyjności inwestycyjnej regionów, a w konsekwencji o zachowaniach przedsiębiorczych samorządów terytorialnych? Jaki wpływ na ten związek mają dwa silne uwarunkowania: urbanizacja oraz położenie względem centrum przestrzeni europejskiej?
Postawione pytania badawcze znalazły wyraz w układzie treści. W pierwszym rozdziale, autorstwa H. Godlewskiej-Majkowskiej i P. Zarębskiego, została przedstawiona waloryzacja potencjalnej atrakcyjności inwestycyjnej według wskaźnika PAI dla gospodarki narodowej oraz wybranych sekcji według klasyfikacji PKD 2007, takich jak: przetwórstwo przemysłowe (sekcja C), handel i naprawy (sekcja G), działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (sekcja I) oraz działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (sekcja M).
Kontynuacją rozważań zawartych w rozdziale pierwszym jest rozdział drugi, autorstwa H. Godlewskiej-Majkowskiej i P. Zarębskiego. Rozdział ten ma na celu wskazać regiony szczególnie predestynowane do uzyskiwania przewag konkurencyjnych przez duże przedsiębiorstwa działające w skali ponadlokalnej. W związku z tym został on poświęcony analizie atrakcyjności inwestycyjnej, zarówno potencjalnej, jak i rzeczywistej na poziomie wojewódzkim, w odniesieniu do gospodarki regionalnej jako całości oraz czterech wcześniej wskazanych sekcji.
Odwołując się do analizy porównawczej atrakcyjności inwestycyjnej (PAI1) oraz przedsiębiorczości, autorzy w rozdziale trzecim dokonali identyfikacji obszarów o nadmiernej w stosunku do oczekiwanej przedsiębiorczości oraz rejonów, w których jest ona wyraźnie mniejsza od oczekiwanej. Rozważania te są prowadzone w przekroju ogólnym (dla całości gospodarki regionalnej) oraz dla wszystkich wymienionych wyżej sekcji. Na tej podstawie zostały sformułowane wnioski odnośnie mechanizmu decydującego o wpływie atrakcyjności inwestycyjnej na przedsiębiorczość oraz zidentyfikowano czynniki zakłócające tę relację.
W rozdziale czwartym T. Pakulska i M. Szczepaniak-Rochowska zaprezentowały wpływ konkurencyjności bezpośredniej regionów mierzonej absorpcją BIZ na rozwój przedsiębiorczości. Autorki pokazały, w jaki sposób współpraca inwestorów zagranicznych z lokalnymi podmiotami tworzy przewagi konkurencyjne.
Rozdział piąty autorstwa Agnieszki Komor stanowi uszczegółowienie rozważań dotyczących przedsiębiorczych przewag konkurencyjnych, dzięki podjęciu próby waloryzacji atrakcyjności inwestycyjnej na poziomie powiatowym, w ujęciu sektorowym, uwzględniającym specyficzne dla danego rodzaju działalności uwarunkowania lokalizacyjne. Autorka posłużyła się przykładem przemysłu mleczarskiego, dla którego wskazała potencjalne nisze rynkowe, pozwalające na osiągnięcie przedsiębiorczych przewag konkurencyjnych.
Rozdział szósty, autorstwa M. Typy, P. Kryjoma oraz M. Czerneckiego, stanowi pogłębione studium relacji pomiędzy przedsiębiorczością indywidualną i korporacyjną (realizowaną w instytucjach publicznych) a atrakcyjnością inwestycyjną regionów. W tym celu poddano badaniu nowe przedsiębiorstwa utworzone w wyniku uruchomienia środków publicznych (fundusze UE) na rozwój przedsiębiorczości (akademickie inkubatory przedsiębiorczości, parki technologiczne, dotacje na utworzenie przedsiębiorstw itp.).Ponadto zastosowano sieci neuronowe oraz drzewo decyzyjne do pogłębienia analizy zróżnicowania przestrzennego atrakcyjności inwestycyjnej oraz źródeł przewag konkurencyjnych locoregionów (M. Czernecki).
Wstęp
Hanna Godlewska-Majkowska, Patrycjusz Zarębski
1. Atrakcyjność inwestycyjna polskich regionów jako podstawa korzyści aglomeracji
1.1. Wprowadzenie (Hanna Godlewska-Majkowska)
1.2. Gospodarka narodowa (Hanna Godlewska-Majkowska)
1.2.1. Uwagi metodyczne
1.2.2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów i jej wewnętrzne zróżnicowanie
1.3.Przetwórstwo przemysłowe
1.3.1. Uwagi metodyczne
1.3.2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów dla inwestycji w przemysłowe przetwórstwo oraz jej wewnętrzne zróżnicowanie
1.4.Handel i usługi (Patrycjusz Zarębski)
1.4.1. Uwagi metodyczne
1.4.2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów dla inwestycji w handel i usługi oraz jej wewnętrzne zróżnicowanie
1.5. Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (Patrycjusz Zarębski)
1.5.1. Uwagi metodyczne
1.5.2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów dla inwestycji w działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi i jej wewnętrzne zróżnicowanie
1.6. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna(Patrycjusz Zarębski)
1.6.1. Uwagi metodyczne
1.6.2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów dla inwestycji w działalność profesjonalną, naukową i techniczną i jej wewnętrzne zróżnicowanie
1.7. Podsumowanie (Hanna Godlewska-Majkowska)
Hanna Godlewska-Majkowska, Patrycjusz Zarębski
2. Atrakcyjność inwestycyjna regionów jako podstawa przewag konkurencyjnych przedsiębiorstw działających na dużych rynkach
2.1. Gospodarka narodowa
2.2. Przemysł
2.3. Handel i usługi
2.4. Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi
2.5. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (Patrycjusz Zarębski)
2.6. Podsumowanie
Hanna Godlewska-Majkowska, Patrycjusz Zarębski
3. Atrakcyjność inwestycyjna a przedsiębiorczość (mapy dywergencji)
3.1. Gospodarka narodowa
3.2. Przemysł przetwórczy
3.3. Handel i naprawy (Patrycjusz Zarębski)
3.4. Turystyka i gastronomia (Patrycjusz Zarębski)
3.5. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
3.6. Podsumowanie
Teresa Pakulska
4. Konkurencyjność bezpośrednia regionów a rozwój przedsiębiorczości
4.1. Konkurencyjność bezpośrednia regionu w procesie konkurowania
4.2. Regionalny wymiar BIZ
4.3. Rozwój aktywności gospodarczej w polskich regionach
4.4. Współpraca inwestorów zagranicznych z firmami polskimi i jej trwałość w kreowaniu przedsiębiorczości w regionie
4.5. Czynniki instytucjonalne rozwoju przedsiębiorczości w regionie
4.6. Zakończenie
Agnieszka Komor
5. Przedsiębiorcze szanse w ujęciu sektorowym na przykładzie przemysłu mleczarskiego
5.1. Wprowadzenie
5.2. Atrakcyjność inwestycyjna polskich powiatów dla inwestycji w przemysł mleczarski a tworzenie nisz rynkowych
5.3. Specyfika sektora mleczarskiego a rodzaj, wielkość i trwałość przedsiębiorczych przewag konkurencyjnych
5.4. Podsumowanie
Magdalena Typa, Mariusz Czernecki, Piotr Kryjom
6. Przedsiębiorcze przewagi konkurencyjne jako zjawisko przestrzenne
6.1. Wprowadzenie (Magdalena Typa)
6.2. Specjalne strefy ekonomiczne jako bieguny rozwoju lokalnego (Magdalena Typa)
6.2.1. Lokalizacja i rozmieszczenie SSE w Polsce
6.2.2. Poziom atrakcyjności gmin strefowych
6.2.3. Udział SSE w modernizacji gospodarki regionalnej
6.2.4. Wpływ SSE na gospodarkę lokalną
6.2.5. Identyfikacja strefowych biegunów wzrostu
Podsumowanie
6.3. Instytucjonalne formy wsparcia przedsiębiorczości z wykorzystaniem środków publicznych (Mariusz Czernecki, Piotr Kryjom)
6.3.1. Istota i rozmieszczenie instytucji otoczenia biznesu
6.3.2. Wnioski
6.4.Badanie aktywności przedsiębiorstw klastrowych w oparciu o fundusze UE (Piotr Kryjom)
6.4.1. Pojęcie klastra w literaturze przedmiotu i praktyce gospodarczej Polski
6.4.2. Rozmieszczenie przedsiębiorstw klastrowych
6.4.3. Ocena atrakcyjności skupisk przedsiębiorstw klastrowych
6.5. Wnioski
Hanna Godlewska-Majkowska
Zakończenie
Bibliografia
Aneks
Spis rysunków
Spis tabel
Spis tabel w aneksie
