Z trzech segmentów podzielonej władzy każdy ulega istotnej ewolucji od czasów, kiedy możemy mówić o ukształtowaniu się nowoczesnych państw narodowych. Ze względu na różnorodne uwarunkowania zewnętrzne, a także wewnętrzną logikę przemian w obrębie władzy prawodawczej, wykonawczej i sądowniczej w poszczególnych okresach, przykładowo w drugiej połowie XX w., mogliśmy śledzić różne tempo owych przemian. Dla stabilnych państw Europy Zachodniej oraz Stanów Zjednoczonych Ameryki owe zewnętrzne uwarunkowania pochodziły z jednej strony z międzynarodowego otoczenia politycznego - zmian układu stosunków międzynarodowych, z drugiej zaś z otoczenia gospodarczego, na których wyraźne piętno odciskał proces regionalnej integracji gospodarczej, a następnie procesy globalizacji widoczne w wielu dziedzinach.
Tworzenie nowego ładu międzynarodowego po II wojnie światowej, a następnie utrzymanie stworzonej w jego ramach równowagi sił w naturalny sposób zwiększało znaczenie władzy wykonawczej w wymienionych państwach. Rozwój i szerokie umiędzynarodowienie w latach 60. i 70. problematyki praw człowieka i nowego spojrzenia na relacje między państwem i obywatelem wyrażające się w znaczącym poszerzeniu katalogu praw człowieka i obywatela skutkowały wzrostem znaczenia władzy sądowniczej i powołaniem do życia oprócz krajowych, także międzynarodowych instytucji sądowniczych. Procesy transformacji ustrojowej zapoczątkowane w Europie Środkowej i Wschodniej na przełomie lat 80. i 90. minionego wieku, poprzez zapotrzebowanie na nowe uregulowania prawne odnoszące się do wszystkich praktycznie dziedzin życia społecznego (gospodarka, polityka, kultura), innych niż dotychczas obowiązujące w ramach realnego socjalizmu, spowodowały wzrost znaczenia organów władzy prawodawczej, przede wszystkim parlamentów, ale także organów stanowiących samorządu terytorialnego na szczeblu regionalnym i lokalnym.
Zmieniała się wewnętrzna logika funkcjonowania poszczególnych segmentów podzielonej władzy, w dużej mierze określana przez zmieniające się funkcje wypełniane przez instytucję państwa. Bardzo modne w latach 80. XX w. było zastanawianie się nad kurczeniem się czy ograniczaniem funkcji i zakresu aktywności współczesnych państw. Starano się także wskazywać struktury, na rzecz których państwo traci swoją omnipotencję, kierując uwagę raz na korporacje transnarodowe, organizacje międzynarodowe czy ugrupowania integracyjne, innym razem na podmioty strukturalne takie jak regiony, mówiąc o "rozrzedzeniu" państwa czy jego regionalizacji. Od analizy tych stanowisk, polemiki z nimi i oceny kondycji instytucji państwa współczesnego rozpoczyna się niniejsze opracowanie.
Ze względu na znane immanentne cechy administracji publicznej, które powodują, że w dającej się określić przyszłości jej rola raczej będzie wzrastać, przy jednoczesnym wzmacnianiu przez organy administracji publicznomiędzynarodowej (np. instytucje Unii Europejskiej, takie jak Komisja Europejska czy Rada Europejska), należy przemyśleć kierunki przemian w obrębie administracji publicznej, zarówno te odnoszące się do jej struktury w poszczególnych państwach, jak i funkcji, które organy administracji publicznej wypełniają. Istotne jest wskazanie tych obszarów, a jednocześnie ewentualnych korzyści i zagrożeń spowodowanych głównie uwarunkowaniami zewnętrznymi. Dla demokratycznych państw świata, opierających swoje funkcjonowanie na liberalnych wartościach i katalogach praw, bezsporne jest prawo ich obywateli do dobrej administracji. Może ona bowiem przysporzyć państwom licznych korzyści, wspomagając ich starania i dążenia do podnoszenia dobrobytu i cieszenia się z rozwoju cywilizacyjnego. Może jednak w niektórych przypadkach stawać na drodze przedsiębiorczości obywateli, hamować ich aktywność społeczną czy polityczną, a nawet negatywnie wpływać na warunki ich rozwoju cywilizacyjnego, np. poprzez utrzymywanie przestarzałego systemu edukacji publicznej.
Stąd wynika konieczność, szczególnego rodzaju imperatyw, aby zarządzanie (funkcjonowanie) organów administracji publicznej - zarówno rządowej, jak i samorządowej - było równie sprawne, efektywne i skuteczne jak zarządzanie organizacjami gospodarczymi. Z tych bowiem organizacji pochodzi większość nowoczesnych technik i technologii materialnych i intelektualnych, które mogą zostać z powodzeniem wykorzystane w zarządzaniu jednostkami administracji publicznej. Zarządzanie poprzez wiedzę, budowanie warunków do przekształcenia tradycyjnych struktur administracyjnych w organizacje uczące się, szerokie wykorzystanie możliwości, jakie daje zastosowanie nowoczesnych technologii informacyjno?komunikacyjnych, z pewnością pozwoli sprostać przyszłym wyzwaniom rzucanym administracji.
Jednocześnie nie należy zaniedbywać wprowadzania nowych rozwiązań, które w zdecydowany sposób poprawiają prawo administracyjne materialne czy procedury administracyjne. Bez porównawczych studiów w tych dziedzinach i stosownych zmian trudno będzie sprostać wyzwaniom przyszłości. W przypadku Polski niepowtarzalna szansa w obu wspomnianych sferach pojawiła się wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Unia dysponuje wieloma dobrymi, racjonalnymi rozwiązaniami w omawianych kwestiach, z których możemy i powinniśmy korzystać (doświadczenia amerykańskie nie tylko w dziedzinie funkcjonowania administracji publicznej, ale także budowy społeczeństwa obywatelskiego z wykorzystaniem synergii społeczności lokalnych i regionalnych uznaję za mniej przydatne w warunkach polskich), co nie oznacza bezkrytycznie powielać.
Jednocześnie Unia Europejska będzie wspomagać funduszami szeroko zakrojone zadania w zakresie budowy, restrukturyzacji i odnawiania naszej infrastruktury technicznej (materialnej) oraz intelektualnej (społecznej). Nie można ani przez moment zapominać, że to właśnie organy administracji publicznej - od rządowej, poprzez samorządową na szczeblu regionalnym, do lokalnej na poziomie powiatów i gmin - ponosić będą największą odpowiedzialność za właściwe zagospodarowanie i wykorzystanie środków unijnych. Badacze przedmiotu nie powinni pozostawić ich samym sobie, lecz dostarczać stosowne analizy, raporty, ekspertyzy, które mogłyby być spożytkowane do jak najlepszego wykorzystania istniejącej szansy. Pozostawienie decyzji tylko politykom, ze względu na dużą zmienność zespołów decyzyjnych i operacyjnych, także nie gwarantuje ostatecznego sukcesu.
Wśród unijnych środków będą niemałe fundusze na unowocześnienie i uczynienie bardziej sprawną i efektywną administrację publiczną w Polsce. One również nie zostaną w pełni i efektywnie zagospodarowane przy braku badań i studiów nad kierunkami rozwoju i zagrożeniami dla tworzenia sprawnej i przyjaznej dla obywatela administracji publicznej. Wszystko to powoduje, że badania nad perspektywami jakościowych przemian w administracji publicznej mają coraz bardziej praktyczny, aplikacyjny wymiar.
Prezentowane opracowanie jest próbą zarysowania najważniejszych problemów i wyzwań stojących przed administracją publiczną w Polsce w najbliższych latach. Ograniczone środki sprawiły, że mogą one być przedstawione w takim, a nie innym zakresie. Stanowią pierwszą część pogłębionych studiów z tej dziedziny, które będą kontynuowane w ramach kolejnych badań. Niniejszy tekst należy więc uznać za wyjściowy i z pewnością niepozbawiony zróżnicowanych pod względem wartości fragmentów. Jest to jednak cecha wszystkich opracowań zbiorowych i niniejsze nie może być wyjątkiem.
[[[separator]]]
Wprowadzenie
Administracja publiczna na tle ewolucji instytucji państwa w XX i XXI wieku (Joachim Osiński)
Wstęp
1. Instytucja państwa w świetle procesów globalizacji i integracji
1.1. Historyczna istota państwa
1.2. Ewolucja instytucji państwa i jej dynamika
1.3. Modele państw współczesnych i ich istota
2. Państwo współczesne a zakres i formy jego aktywności
3. Wzrost znaczenia administracji publicznej we współczesnych państwach
3.1. Przyczyny wzrostu znaczenia administracji publicznej
3.2. Prawne uwarunkowania aktywności administracji samorządowej w Polsce
3.3. Istota oddziaływań administracji samorządowej na systemy gospodarki regionalnej i lokalnej
4. Administracja samorządowa w relacjach z systemem gospodarki regionalnej i lokalnej - wyzwania i problemy
5. Państwo i administracja publiczna w warunkach kryzysu ekonomicznego
5.1. Kryzys ekonomiczny a państwo - wprowadzenie
5.2. Postrzegane wymiary ograniczania znaczenia państwa i ich charakterystyka
5.3. Rola państwa w przededniu kryzysu ekonomicznego i w jego pierwszej fazie
5.4. Zmiany w istocie i zakresie aktywności państwa w warunkach kryzysu ekonomicznego
Wnioski
Pozycja ustrojowa organów administracji publicznej w Konstytucji RP - kierunki zmian (Jerzy Oniszczuk)
Wstęp
1. Pojęcie administracji. Typowe cechy administracji
2. Wielopostaciowość administracji
3. Rozumienie i zakres administracji publicznej według Konstytucji RP
3.1. Pojęcie administracji publicznej
3.2. Struktura i zakres działania administracji publicznej
4. Konstytucyjne zasady ustroju administracji publicznej
5. Zasada ogólna demokratycznego państwa prawnego. Szczegółowe zasady państwa prawnego
6. Zasada legalności
7. Zasada podziału władzy - władza wykonawcza
7.1. Rozumienie zasady podziału władzy. Wyróżnienie władzy wykonawczej w Konstytucji RP
7.2. Relacja między władzą wykonawczą i innymi władzami
8. Zasada decentralizacji władzy publicznej i samorządu terytorialnego
9. Zakres właściwości i stosunki między organami władzy wykonawczej
9.1. Uwagi ogólne
9.2. Prezydent RP
9.3. Rada Ministrów i administracja rządowa. Prezes Rady Ministrów, minister, wojewoda
9.3.1. Prowadzenie polityki przez Radę Ministrów
9.3.2. Prezes Rady Ministrów, minister, wojewoda
10. Administracja rządowa i samorządowa (zasada udziału samorządu w sprawowaniu władzy publicznej)
11. Administracja międzynarodowa i ponadnarodowa. Znaczenie procesu integracji europejskiej w obszarze administracji publicznej
11.1. Rola administracji międzynarodowej i ponadnarodowej
11.2. Wpływ integracji europejskiej na administrację krajową
11.3. Wpływ integracji europejskiej na rozumienie roli ustrojowej Prezydenta RP
12. Globalizacja w obszarze administracji publicznej. Regulacyjna i ochronna funkcja administracji przed następstwami globalizacji
Wnioski
Prawo jednostki do dobrej administracji publicznej (Jerzy Oniszczuk)
1. Administracja i niepodleganie jednostki niczyjemu panowaniu
2. Sens ukształtowania prawa administracyjnego i ?żelazna klatka biurokracji"
3. Państwowe, międzynarodowe i ponadnarodowe zainteresowanie dobrą administracją
4. Europejskie podejście do prawa do dobrej administracji (ujęcie prawa Rady Europy i Wspólnot Europejskich)
5. Dobra administracja w Konstytucji RP
6. Powiązanie prawa do dobrej legislatywy, sądu i administracji
Wnioski - prawo do dobrej administracji i nowy model zarządzania
Funkcja właścicielska administracji publicznej (Izabela Zawiślińska)
Wstęp
1. Składniki majątku Skarbu Państwa w Polsce
2. Podmioty dysponujące mieniem Skarbu Państwa
3. Pojęcie i cele nadzoru właścicielskiego
4. Zasady nadzoru właścicielskiego
Wnioski
Nowoczesny model policy making w jednostkach administracji publicznej (Marcin Sakowicz)
Wstęp
1. Polityka publiczna a policy making
2. Środowisko tworzenia polityki publicznej
3. Cykl działań publicznych (policy making cycle)
3.1. Określenie problemu
3.2. Formułowanie polityki (możliwych rozwiązań)
3.3. Wybór rozwiązania (opcji)
3.4. Kształtowanie polityki
3.5. Implementacja i monitoring
3.6. Ewaluacja
4. Wyzwanie pierwsze - rządzenie interaktywne
5. Wyzwanie drugie - współpraca międzysektorowa
Wnioski
Administracja publiczna jako organizacja ucząca się (Andrzej Pawluczuk)
Wstęp
1. Koncepcja organizacji uczącej się
2. Doświadczenie Kanady we wdrażaniu koncepcji organizacji uczących się do sektora usług publicznych
3. Organizacja ucząca się w świetle badań Urzędu Miasta Rauma
4. Perspektywa wdrożenia do polskiej administracji koncepcji administracji uczącej się
Wnioski
Zastosowanie nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) w rządzeniu i zarządzaniu administracją publiczną (Marcin Sakowicz)
Wstęp
1. E-urząd i elektroniczne świadczenie usług publicznych
2. E-demokracja - narzędzie odnowy demokracji
3. Ocena stopnia rozwoju e-government w UE i w Polsce
4. Koszty i korzyści zastosowania ICT w jednostkach administracji publicznej
5. Przykłady e-government na świecie
Wnioski
Doskonalenie procedur administracyjnych jako wyzwanie dla administracji (Maksymilian Cherka)
Wstęp
1. Doskonalenie ogólnego postępowania administracyjnego. Kodeks postępowania administracyjnego i jego zmiany
1.1. Obowiązujące standardy regulacji proceduralnych - zasady ogólne Kodeksu postępowania administracyjnego
1.2. Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego
1.3. Wstępna ocena wprowadzonych zmian
2. Procedury administracyjne w świetle zjawiska europeizacji administracji
2.1. Kodeks Dobrej Administracji
2.2. Dekonstrukcja standardów krajowych poprzez proces implementacji
3. Postępowanie administracyjne a procedury kontrolne
4. Procedury administracyjne a niewładcze (cywilistyczne) formy działania administracji
5. Procedury administracyjne w wielopodmiotowym (zdecentralizowanym) układzie administracji publicznej
5.1. Postępowanie przed organami samorządów zawodowych
5.2. Postępowanie przed podmiotami typu fundacyjnego
Wnioski
Rola Sejmu i Senatu w tworzeniu efektywnego systemu wyborczego a funkcjonalna sprawność administracji samorządowej w III RP (Bogusław Pytlik)
Wstęp
1. Prawo wyborcze do rad gmin w latach 1990-1997
1.1. Ordynacja wyborcza do rad gmin z dnia 8 marca 1990 r.
1.2. Prace nad projektem ordynacji wyborczej do rad gmin w Sejmie II kadencji w 1994 r.
1.3. Prace nad projektem nowej ordynacji wyborczej do rad gmin oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast w Sejmie II kadencji w 1997 r.
2. Zmiany w prawie wyborczym do organów samorządu terytorialnego w 1998 r.
2.1. Nowelizacje ordynacji wyborczej do rad gmin z 8 marca 1990 r. w Sejmie III kadencji w 1998 r.
2.2. Prace parlamentarne nad ordynacją wyborczą do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie III kadencji w 1998 r.
2.3. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw z dnia 16 lipca 1998 r.
2.4. Nowelizacja ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie III kadencji
3. Prawo wyborcze do organów samorządu terytorialnego w latach 2001-2005
3.1. Nowelizacja ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie IV kadencji w latach 2001-2002
3.1.1. Projekt ustawy autorstwa Sojuszu Lewicy Demokratycznej
3.1.2. Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz o zmianie niektórych ustaw
3.2. Prace nad ustawą o bezpośrednich wyborach wójtów, burmistrzów i prezydentów miast w Sejmie IV kadencji
3.2.1. Projekt ustawy o bezpośrednim wyborze wójta gminy autorstwa Sojuszu Lewicy Demokratycznej
3.2.2. Projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw autorstwa Platformy Obywatelskiej
3.2.3. Prace nad jednolitym projektem ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta
3.3. Ustawa o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta z dnia 20 czerwca 2002 r. wraz z późniejszymi zmianami
3.4. Dostosowanie ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw do prawa Unii Europejskiej w Sejmie IV kadencji w latach 2003-2004
4. Zmiany w prawie wyborczym do organów samorządu terytorialnego w latach 2005-2010
4.1. Poselski projekt nowelizacji ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie V kadencji
4.2. Rządowy projekt nowelizacji ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie V kadencji
4.3. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, powiatów i sejmików województw oraz ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta w Sejmie V kadencji
4.4. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie VI kadencji
4.5. Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie VI kadencji. Dalsze dostosowywanie prawa wyborczego do prawa Unii Europejskiej
4.6. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawy o bezpośrednim, wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta w Sejmie VI kadencji
Wnioski
Modernizacja i rozwój administracji samorządowej w państwach skandynawskich (Joachim Osiński)
Wstęp
1. Historyczne i geograficzne uwarunkowania statusu skandynawskiego samorządu terytorialnego
2. Konstytucje państw skandynawskich a modernizacja aksjologii samorządu terytorialnego
3. Status administracji samorządowej a możliwość oddziaływania na gospodarkę regionalną i lokalną - kreowanie przedsiębiorczości
4. Problem konsolidacji jednostek samorządu terytorialnego
5. Nowoczesne zarządzanie a organy administracji samorządowej
Wnioski
Bibliografia
Opis
Wstęp
Z trzech segmentów podzielonej władzy każdy ulega istotnej ewolucji od czasów, kiedy możemy mówić o ukształtowaniu się nowoczesnych państw narodowych. Ze względu na różnorodne uwarunkowania zewnętrzne, a także wewnętrzną logikę przemian w obrębie władzy prawodawczej, wykonawczej i sądowniczej w poszczególnych okresach, przykładowo w drugiej połowie XX w., mogliśmy śledzić różne tempo owych przemian. Dla stabilnych państw Europy Zachodniej oraz Stanów Zjednoczonych Ameryki owe zewnętrzne uwarunkowania pochodziły z jednej strony z międzynarodowego otoczenia politycznego - zmian układu stosunków międzynarodowych, z drugiej zaś z otoczenia gospodarczego, na których wyraźne piętno odciskał proces regionalnej integracji gospodarczej, a następnie procesy globalizacji widoczne w wielu dziedzinach.
Tworzenie nowego ładu międzynarodowego po II wojnie światowej, a następnie utrzymanie stworzonej w jego ramach równowagi sił w naturalny sposób zwiększało znaczenie władzy wykonawczej w wymienionych państwach. Rozwój i szerokie umiędzynarodowienie w latach 60. i 70. problematyki praw człowieka i nowego spojrzenia na relacje między państwem i obywatelem wyrażające się w znaczącym poszerzeniu katalogu praw człowieka i obywatela skutkowały wzrostem znaczenia władzy sądowniczej i powołaniem do życia oprócz krajowych, także międzynarodowych instytucji sądowniczych. Procesy transformacji ustrojowej zapoczątkowane w Europie Środkowej i Wschodniej na przełomie lat 80. i 90. minionego wieku, poprzez zapotrzebowanie na nowe uregulowania prawne odnoszące się do wszystkich praktycznie dziedzin życia społecznego (gospodarka, polityka, kultura), innych niż dotychczas obowiązujące w ramach realnego socjalizmu, spowodowały wzrost znaczenia organów władzy prawodawczej, przede wszystkim parlamentów, ale także organów stanowiących samorządu terytorialnego na szczeblu regionalnym i lokalnym.
Zmieniała się wewnętrzna logika funkcjonowania poszczególnych segmentów podzielonej władzy, w dużej mierze określana przez zmieniające się funkcje wypełniane przez instytucję państwa. Bardzo modne w latach 80. XX w. było zastanawianie się nad kurczeniem się czy ograniczaniem funkcji i zakresu aktywności współczesnych państw. Starano się także wskazywać struktury, na rzecz których państwo traci swoją omnipotencję, kierując uwagę raz na korporacje transnarodowe, organizacje międzynarodowe czy ugrupowania integracyjne, innym razem na podmioty strukturalne takie jak regiony, mówiąc o "rozrzedzeniu" państwa czy jego regionalizacji. Od analizy tych stanowisk, polemiki z nimi i oceny kondycji instytucji państwa współczesnego rozpoczyna się niniejsze opracowanie.
Ze względu na znane immanentne cechy administracji publicznej, które powodują, że w dającej się określić przyszłości jej rola raczej będzie wzrastać, przy jednoczesnym wzmacnianiu przez organy administracji publicznomiędzynarodowej (np. instytucje Unii Europejskiej, takie jak Komisja Europejska czy Rada Europejska), należy przemyśleć kierunki przemian w obrębie administracji publicznej, zarówno te odnoszące się do jej struktury w poszczególnych państwach, jak i funkcji, które organy administracji publicznej wypełniają. Istotne jest wskazanie tych obszarów, a jednocześnie ewentualnych korzyści i zagrożeń spowodowanych głównie uwarunkowaniami zewnętrznymi. Dla demokratycznych państw świata, opierających swoje funkcjonowanie na liberalnych wartościach i katalogach praw, bezsporne jest prawo ich obywateli do dobrej administracji. Może ona bowiem przysporzyć państwom licznych korzyści, wspomagając ich starania i dążenia do podnoszenia dobrobytu i cieszenia się z rozwoju cywilizacyjnego. Może jednak w niektórych przypadkach stawać na drodze przedsiębiorczości obywateli, hamować ich aktywność społeczną czy polityczną, a nawet negatywnie wpływać na warunki ich rozwoju cywilizacyjnego, np. poprzez utrzymywanie przestarzałego systemu edukacji publicznej.
Stąd wynika konieczność, szczególnego rodzaju imperatyw, aby zarządzanie (funkcjonowanie) organów administracji publicznej - zarówno rządowej, jak i samorządowej - było równie sprawne, efektywne i skuteczne jak zarządzanie organizacjami gospodarczymi. Z tych bowiem organizacji pochodzi większość nowoczesnych technik i technologii materialnych i intelektualnych, które mogą zostać z powodzeniem wykorzystane w zarządzaniu jednostkami administracji publicznej. Zarządzanie poprzez wiedzę, budowanie warunków do przekształcenia tradycyjnych struktur administracyjnych w organizacje uczące się, szerokie wykorzystanie możliwości, jakie daje zastosowanie nowoczesnych technologii informacyjno?komunikacyjnych, z pewnością pozwoli sprostać przyszłym wyzwaniom rzucanym administracji.
Jednocześnie nie należy zaniedbywać wprowadzania nowych rozwiązań, które w zdecydowany sposób poprawiają prawo administracyjne materialne czy procedury administracyjne. Bez porównawczych studiów w tych dziedzinach i stosownych zmian trudno będzie sprostać wyzwaniom przyszłości. W przypadku Polski niepowtarzalna szansa w obu wspomnianych sferach pojawiła się wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Unia dysponuje wieloma dobrymi, racjonalnymi rozwiązaniami w omawianych kwestiach, z których możemy i powinniśmy korzystać (doświadczenia amerykańskie nie tylko w dziedzinie funkcjonowania administracji publicznej, ale także budowy społeczeństwa obywatelskiego z wykorzystaniem synergii społeczności lokalnych i regionalnych uznaję za mniej przydatne w warunkach polskich), co nie oznacza bezkrytycznie powielać.
Jednocześnie Unia Europejska będzie wspomagać funduszami szeroko zakrojone zadania w zakresie budowy, restrukturyzacji i odnawiania naszej infrastruktury technicznej (materialnej) oraz intelektualnej (społecznej). Nie można ani przez moment zapominać, że to właśnie organy administracji publicznej - od rządowej, poprzez samorządową na szczeblu regionalnym, do lokalnej na poziomie powiatów i gmin - ponosić będą największą odpowiedzialność za właściwe zagospodarowanie i wykorzystanie środków unijnych. Badacze przedmiotu nie powinni pozostawić ich samym sobie, lecz dostarczać stosowne analizy, raporty, ekspertyzy, które mogłyby być spożytkowane do jak najlepszego wykorzystania istniejącej szansy. Pozostawienie decyzji tylko politykom, ze względu na dużą zmienność zespołów decyzyjnych i operacyjnych, także nie gwarantuje ostatecznego sukcesu.
Wśród unijnych środków będą niemałe fundusze na unowocześnienie i uczynienie bardziej sprawną i efektywną administrację publiczną w Polsce. One również nie zostaną w pełni i efektywnie zagospodarowane przy braku badań i studiów nad kierunkami rozwoju i zagrożeniami dla tworzenia sprawnej i przyjaznej dla obywatela administracji publicznej. Wszystko to powoduje, że badania nad perspektywami jakościowych przemian w administracji publicznej mają coraz bardziej praktyczny, aplikacyjny wymiar.
Prezentowane opracowanie jest próbą zarysowania najważniejszych problemów i wyzwań stojących przed administracją publiczną w Polsce w najbliższych latach. Ograniczone środki sprawiły, że mogą one być przedstawione w takim, a nie innym zakresie. Stanowią pierwszą część pogłębionych studiów z tej dziedziny, które będą kontynuowane w ramach kolejnych badań. Niniejszy tekst należy więc uznać za wyjściowy i z pewnością niepozbawiony zróżnicowanych pod względem wartości fragmentów. Jest to jednak cecha wszystkich opracowań zbiorowych i niniejsze nie może być wyjątkiem.
Spis treści
Wprowadzenie
Administracja publiczna na tle ewolucji instytucji państwa w XX i XXI wieku (Joachim Osiński)
Wstęp
1. Instytucja państwa w świetle procesów globalizacji i integracji
1.1. Historyczna istota państwa
1.2. Ewolucja instytucji państwa i jej dynamika
1.3. Modele państw współczesnych i ich istota
2. Państwo współczesne a zakres i formy jego aktywności
3. Wzrost znaczenia administracji publicznej we współczesnych państwach
3.1. Przyczyny wzrostu znaczenia administracji publicznej
3.2. Prawne uwarunkowania aktywności administracji samorządowej w Polsce
3.3. Istota oddziaływań administracji samorządowej na systemy gospodarki regionalnej i lokalnej
4. Administracja samorządowa w relacjach z systemem gospodarki regionalnej i lokalnej - wyzwania i problemy
5. Państwo i administracja publiczna w warunkach kryzysu ekonomicznego
5.1. Kryzys ekonomiczny a państwo - wprowadzenie
5.2. Postrzegane wymiary ograniczania znaczenia państwa i ich charakterystyka
5.3. Rola państwa w przededniu kryzysu ekonomicznego i w jego pierwszej fazie
5.4. Zmiany w istocie i zakresie aktywności państwa w warunkach kryzysu ekonomicznego
Wnioski
Pozycja ustrojowa organów administracji publicznej w Konstytucji RP - kierunki zmian (Jerzy Oniszczuk)
Wstęp
1. Pojęcie administracji. Typowe cechy administracji
2. Wielopostaciowość administracji
3. Rozumienie i zakres administracji publicznej według Konstytucji RP
3.1. Pojęcie administracji publicznej
3.2. Struktura i zakres działania administracji publicznej
4. Konstytucyjne zasady ustroju administracji publicznej
5. Zasada ogólna demokratycznego państwa prawnego. Szczegółowe zasady państwa prawnego
6. Zasada legalności
7. Zasada podziału władzy - władza wykonawcza
7.1. Rozumienie zasady podziału władzy. Wyróżnienie władzy wykonawczej w Konstytucji RP
7.2. Relacja między władzą wykonawczą i innymi władzami
8. Zasada decentralizacji władzy publicznej i samorządu terytorialnego
9. Zakres właściwości i stosunki między organami władzy wykonawczej
9.1. Uwagi ogólne
9.2. Prezydent RP
9.3. Rada Ministrów i administracja rządowa. Prezes Rady Ministrów, minister, wojewoda
9.3.1. Prowadzenie polityki przez Radę Ministrów
9.3.2. Prezes Rady Ministrów, minister, wojewoda
10. Administracja rządowa i samorządowa (zasada udziału samorządu w sprawowaniu władzy publicznej)
11. Administracja międzynarodowa i ponadnarodowa. Znaczenie procesu integracji europejskiej w obszarze administracji publicznej
11.1. Rola administracji międzynarodowej i ponadnarodowej
11.2. Wpływ integracji europejskiej na administrację krajową
11.3. Wpływ integracji europejskiej na rozumienie roli ustrojowej Prezydenta RP
12. Globalizacja w obszarze administracji publicznej. Regulacyjna i ochronna funkcja administracji przed następstwami globalizacji
Wnioski
Prawo jednostki do dobrej administracji publicznej (Jerzy Oniszczuk)
1. Administracja i niepodleganie jednostki niczyjemu panowaniu
2. Sens ukształtowania prawa administracyjnego i ?żelazna klatka biurokracji"
3. Państwowe, międzynarodowe i ponadnarodowe zainteresowanie dobrą administracją
4. Europejskie podejście do prawa do dobrej administracji (ujęcie prawa Rady Europy i Wspólnot Europejskich)
5. Dobra administracja w Konstytucji RP
6. Powiązanie prawa do dobrej legislatywy, sądu i administracji
Wnioski - prawo do dobrej administracji i nowy model zarządzania
Funkcja właścicielska administracji publicznej (Izabela Zawiślińska)
Wstęp
1. Składniki majątku Skarbu Państwa w Polsce
2. Podmioty dysponujące mieniem Skarbu Państwa
3. Pojęcie i cele nadzoru właścicielskiego
4. Zasady nadzoru właścicielskiego
Wnioski
Nowoczesny model policy making w jednostkach administracji publicznej (Marcin Sakowicz)
Wstęp
1. Polityka publiczna a policy making
2. Środowisko tworzenia polityki publicznej
3. Cykl działań publicznych (policy making cycle)
3.1. Określenie problemu
3.2. Formułowanie polityki (możliwych rozwiązań)
3.3. Wybór rozwiązania (opcji)
3.4. Kształtowanie polityki
3.5. Implementacja i monitoring
3.6. Ewaluacja
4. Wyzwanie pierwsze - rządzenie interaktywne
5. Wyzwanie drugie - współpraca międzysektorowa
Wnioski
Administracja publiczna jako organizacja ucząca się (Andrzej Pawluczuk)
Wstęp
1. Koncepcja organizacji uczącej się
2. Doświadczenie Kanady we wdrażaniu koncepcji organizacji uczących się do sektora usług publicznych
3. Organizacja ucząca się w świetle badań Urzędu Miasta Rauma
4. Perspektywa wdrożenia do polskiej administracji koncepcji administracji uczącej się
Wnioski
Zastosowanie nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) w rządzeniu i zarządzaniu administracją publiczną (Marcin Sakowicz)
Wstęp
1. E-urząd i elektroniczne świadczenie usług publicznych
2. E-demokracja - narzędzie odnowy demokracji
3. Ocena stopnia rozwoju e-government w UE i w Polsce
4. Koszty i korzyści zastosowania ICT w jednostkach administracji publicznej
5. Przykłady e-government na świecie
Wnioski
Doskonalenie procedur administracyjnych jako wyzwanie dla administracji (Maksymilian Cherka)
Wstęp
1. Doskonalenie ogólnego postępowania administracyjnego. Kodeks postępowania administracyjnego i jego zmiany
1.1. Obowiązujące standardy regulacji proceduralnych - zasady ogólne Kodeksu postępowania administracyjnego
1.2. Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego
1.3. Wstępna ocena wprowadzonych zmian
2. Procedury administracyjne w świetle zjawiska europeizacji administracji
2.1. Kodeks Dobrej Administracji
2.2. Dekonstrukcja standardów krajowych poprzez proces implementacji
3. Postępowanie administracyjne a procedury kontrolne
4. Procedury administracyjne a niewładcze (cywilistyczne) formy działania administracji
5. Procedury administracyjne w wielopodmiotowym (zdecentralizowanym) układzie administracji publicznej
5.1. Postępowanie przed organami samorządów zawodowych
5.2. Postępowanie przed podmiotami typu fundacyjnego
Wnioski
Rola Sejmu i Senatu w tworzeniu efektywnego systemu wyborczego a funkcjonalna sprawność administracji samorządowej w III RP (Bogusław Pytlik)
Wstęp
1. Prawo wyborcze do rad gmin w latach 1990-1997
1.1. Ordynacja wyborcza do rad gmin z dnia 8 marca 1990 r.
1.2. Prace nad projektem ordynacji wyborczej do rad gmin w Sejmie II kadencji w 1994 r.
1.3. Prace nad projektem nowej ordynacji wyborczej do rad gmin oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast w Sejmie II kadencji w 1997 r.
2. Zmiany w prawie wyborczym do organów samorządu terytorialnego w 1998 r.
2.1. Nowelizacje ordynacji wyborczej do rad gmin z 8 marca 1990 r. w Sejmie III kadencji w 1998 r.
2.2. Prace parlamentarne nad ordynacją wyborczą do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie III kadencji w 1998 r.
2.3. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw z dnia 16 lipca 1998 r.
2.4. Nowelizacja ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie III kadencji
3. Prawo wyborcze do organów samorządu terytorialnego w latach 2001-2005
3.1. Nowelizacja ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie IV kadencji w latach 2001-2002
3.1.1. Projekt ustawy autorstwa Sojuszu Lewicy Demokratycznej
3.1.2. Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz o zmianie niektórych ustaw
3.2. Prace nad ustawą o bezpośrednich wyborach wójtów, burmistrzów i prezydentów miast w Sejmie IV kadencji
3.2.1. Projekt ustawy o bezpośrednim wyborze wójta gminy autorstwa Sojuszu Lewicy Demokratycznej
3.2.2. Projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw autorstwa Platformy Obywatelskiej
3.2.3. Prace nad jednolitym projektem ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta
3.3. Ustawa o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta z dnia 20 czerwca 2002 r. wraz z późniejszymi zmianami
3.4. Dostosowanie ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw do prawa Unii Europejskiej w Sejmie IV kadencji w latach 2003-2004
4. Zmiany w prawie wyborczym do organów samorządu terytorialnego w latach 2005-2010
4.1. Poselski projekt nowelizacji ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie V kadencji
4.2. Rządowy projekt nowelizacji ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie V kadencji
4.3. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, powiatów i sejmików województw oraz ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta w Sejmie V kadencji
4.4. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie VI kadencji
4.5. Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie VI kadencji. Dalsze dostosowywanie prawa wyborczego do prawa Unii Europejskiej
4.6. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawy o bezpośrednim, wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta w Sejmie VI kadencji
Wnioski
Modernizacja i rozwój administracji samorządowej w państwach skandynawskich (Joachim Osiński)
Wstęp
1. Historyczne i geograficzne uwarunkowania statusu skandynawskiego samorządu terytorialnego
2. Konstytucje państw skandynawskich a modernizacja aksjologii samorządu terytorialnego
3. Status administracji samorządowej a możliwość oddziaływania na gospodarkę regionalną i lokalną - kreowanie przedsiębiorczości
4. Problem konsolidacji jednostek samorządu terytorialnego
5. Nowoczesne zarządzanie a organy administracji samorządowej
Wnioski
Bibliografia
Opinie
Z trzech segmentów podzielonej władzy każdy ulega istotnej ewolucji od czasów, kiedy możemy mówić o ukształtowaniu się nowoczesnych państw narodowych. Ze względu na różnorodne uwarunkowania zewnętrzne, a także wewnętrzną logikę przemian w obrębie władzy prawodawczej, wykonawczej i sądowniczej w poszczególnych okresach, przykładowo w drugiej połowie XX w., mogliśmy śledzić różne tempo owych przemian. Dla stabilnych państw Europy Zachodniej oraz Stanów Zjednoczonych Ameryki owe zewnętrzne uwarunkowania pochodziły z jednej strony z międzynarodowego otoczenia politycznego - zmian układu stosunków międzynarodowych, z drugiej zaś z otoczenia gospodarczego, na których wyraźne piętno odciskał proces regionalnej integracji gospodarczej, a następnie procesy globalizacji widoczne w wielu dziedzinach.
Tworzenie nowego ładu międzynarodowego po II wojnie światowej, a następnie utrzymanie stworzonej w jego ramach równowagi sił w naturalny sposób zwiększało znaczenie władzy wykonawczej w wymienionych państwach. Rozwój i szerokie umiędzynarodowienie w latach 60. i 70. problematyki praw człowieka i nowego spojrzenia na relacje między państwem i obywatelem wyrażające się w znaczącym poszerzeniu katalogu praw człowieka i obywatela skutkowały wzrostem znaczenia władzy sądowniczej i powołaniem do życia oprócz krajowych, także międzynarodowych instytucji sądowniczych. Procesy transformacji ustrojowej zapoczątkowane w Europie Środkowej i Wschodniej na przełomie lat 80. i 90. minionego wieku, poprzez zapotrzebowanie na nowe uregulowania prawne odnoszące się do wszystkich praktycznie dziedzin życia społecznego (gospodarka, polityka, kultura), innych niż dotychczas obowiązujące w ramach realnego socjalizmu, spowodowały wzrost znaczenia organów władzy prawodawczej, przede wszystkim parlamentów, ale także organów stanowiących samorządu terytorialnego na szczeblu regionalnym i lokalnym.
Zmieniała się wewnętrzna logika funkcjonowania poszczególnych segmentów podzielonej władzy, w dużej mierze określana przez zmieniające się funkcje wypełniane przez instytucję państwa. Bardzo modne w latach 80. XX w. było zastanawianie się nad kurczeniem się czy ograniczaniem funkcji i zakresu aktywności współczesnych państw. Starano się także wskazywać struktury, na rzecz których państwo traci swoją omnipotencję, kierując uwagę raz na korporacje transnarodowe, organizacje międzynarodowe czy ugrupowania integracyjne, innym razem na podmioty strukturalne takie jak regiony, mówiąc o "rozrzedzeniu" państwa czy jego regionalizacji. Od analizy tych stanowisk, polemiki z nimi i oceny kondycji instytucji państwa współczesnego rozpoczyna się niniejsze opracowanie.
Ze względu na znane immanentne cechy administracji publicznej, które powodują, że w dającej się określić przyszłości jej rola raczej będzie wzrastać, przy jednoczesnym wzmacnianiu przez organy administracji publicznomiędzynarodowej (np. instytucje Unii Europejskiej, takie jak Komisja Europejska czy Rada Europejska), należy przemyśleć kierunki przemian w obrębie administracji publicznej, zarówno te odnoszące się do jej struktury w poszczególnych państwach, jak i funkcji, które organy administracji publicznej wypełniają. Istotne jest wskazanie tych obszarów, a jednocześnie ewentualnych korzyści i zagrożeń spowodowanych głównie uwarunkowaniami zewnętrznymi. Dla demokratycznych państw świata, opierających swoje funkcjonowanie na liberalnych wartościach i katalogach praw, bezsporne jest prawo ich obywateli do dobrej administracji. Może ona bowiem przysporzyć państwom licznych korzyści, wspomagając ich starania i dążenia do podnoszenia dobrobytu i cieszenia się z rozwoju cywilizacyjnego. Może jednak w niektórych przypadkach stawać na drodze przedsiębiorczości obywateli, hamować ich aktywność społeczną czy polityczną, a nawet negatywnie wpływać na warunki ich rozwoju cywilizacyjnego, np. poprzez utrzymywanie przestarzałego systemu edukacji publicznej.
Stąd wynika konieczność, szczególnego rodzaju imperatyw, aby zarządzanie (funkcjonowanie) organów administracji publicznej - zarówno rządowej, jak i samorządowej - było równie sprawne, efektywne i skuteczne jak zarządzanie organizacjami gospodarczymi. Z tych bowiem organizacji pochodzi większość nowoczesnych technik i technologii materialnych i intelektualnych, które mogą zostać z powodzeniem wykorzystane w zarządzaniu jednostkami administracji publicznej. Zarządzanie poprzez wiedzę, budowanie warunków do przekształcenia tradycyjnych struktur administracyjnych w organizacje uczące się, szerokie wykorzystanie możliwości, jakie daje zastosowanie nowoczesnych technologii informacyjno?komunikacyjnych, z pewnością pozwoli sprostać przyszłym wyzwaniom rzucanym administracji.
Jednocześnie nie należy zaniedbywać wprowadzania nowych rozwiązań, które w zdecydowany sposób poprawiają prawo administracyjne materialne czy procedury administracyjne. Bez porównawczych studiów w tych dziedzinach i stosownych zmian trudno będzie sprostać wyzwaniom przyszłości. W przypadku Polski niepowtarzalna szansa w obu wspomnianych sferach pojawiła się wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Unia dysponuje wieloma dobrymi, racjonalnymi rozwiązaniami w omawianych kwestiach, z których możemy i powinniśmy korzystać (doświadczenia amerykańskie nie tylko w dziedzinie funkcjonowania administracji publicznej, ale także budowy społeczeństwa obywatelskiego z wykorzystaniem synergii społeczności lokalnych i regionalnych uznaję za mniej przydatne w warunkach polskich), co nie oznacza bezkrytycznie powielać.
Jednocześnie Unia Europejska będzie wspomagać funduszami szeroko zakrojone zadania w zakresie budowy, restrukturyzacji i odnawiania naszej infrastruktury technicznej (materialnej) oraz intelektualnej (społecznej). Nie można ani przez moment zapominać, że to właśnie organy administracji publicznej - od rządowej, poprzez samorządową na szczeblu regionalnym, do lokalnej na poziomie powiatów i gmin - ponosić będą największą odpowiedzialność za właściwe zagospodarowanie i wykorzystanie środków unijnych. Badacze przedmiotu nie powinni pozostawić ich samym sobie, lecz dostarczać stosowne analizy, raporty, ekspertyzy, które mogłyby być spożytkowane do jak najlepszego wykorzystania istniejącej szansy. Pozostawienie decyzji tylko politykom, ze względu na dużą zmienność zespołów decyzyjnych i operacyjnych, także nie gwarantuje ostatecznego sukcesu.
Wśród unijnych środków będą niemałe fundusze na unowocześnienie i uczynienie bardziej sprawną i efektywną administrację publiczną w Polsce. One również nie zostaną w pełni i efektywnie zagospodarowane przy braku badań i studiów nad kierunkami rozwoju i zagrożeniami dla tworzenia sprawnej i przyjaznej dla obywatela administracji publicznej. Wszystko to powoduje, że badania nad perspektywami jakościowych przemian w administracji publicznej mają coraz bardziej praktyczny, aplikacyjny wymiar.
Prezentowane opracowanie jest próbą zarysowania najważniejszych problemów i wyzwań stojących przed administracją publiczną w Polsce w najbliższych latach. Ograniczone środki sprawiły, że mogą one być przedstawione w takim, a nie innym zakresie. Stanowią pierwszą część pogłębionych studiów z tej dziedziny, które będą kontynuowane w ramach kolejnych badań. Niniejszy tekst należy więc uznać za wyjściowy i z pewnością niepozbawiony zróżnicowanych pod względem wartości fragmentów. Jest to jednak cecha wszystkich opracowań zbiorowych i niniejsze nie może być wyjątkiem.
Wprowadzenie
Administracja publiczna na tle ewolucji instytucji państwa w XX i XXI wieku (Joachim Osiński)
Wstęp
1. Instytucja państwa w świetle procesów globalizacji i integracji
1.1. Historyczna istota państwa
1.2. Ewolucja instytucji państwa i jej dynamika
1.3. Modele państw współczesnych i ich istota
2. Państwo współczesne a zakres i formy jego aktywności
3. Wzrost znaczenia administracji publicznej we współczesnych państwach
3.1. Przyczyny wzrostu znaczenia administracji publicznej
3.2. Prawne uwarunkowania aktywności administracji samorządowej w Polsce
3.3. Istota oddziaływań administracji samorządowej na systemy gospodarki regionalnej i lokalnej
4. Administracja samorządowa w relacjach z systemem gospodarki regionalnej i lokalnej - wyzwania i problemy
5. Państwo i administracja publiczna w warunkach kryzysu ekonomicznego
5.1. Kryzys ekonomiczny a państwo - wprowadzenie
5.2. Postrzegane wymiary ograniczania znaczenia państwa i ich charakterystyka
5.3. Rola państwa w przededniu kryzysu ekonomicznego i w jego pierwszej fazie
5.4. Zmiany w istocie i zakresie aktywności państwa w warunkach kryzysu ekonomicznego
Wnioski
Pozycja ustrojowa organów administracji publicznej w Konstytucji RP - kierunki zmian (Jerzy Oniszczuk)
Wstęp
1. Pojęcie administracji. Typowe cechy administracji
2. Wielopostaciowość administracji
3. Rozumienie i zakres administracji publicznej według Konstytucji RP
3.1. Pojęcie administracji publicznej
3.2. Struktura i zakres działania administracji publicznej
4. Konstytucyjne zasady ustroju administracji publicznej
5. Zasada ogólna demokratycznego państwa prawnego. Szczegółowe zasady państwa prawnego
6. Zasada legalności
7. Zasada podziału władzy - władza wykonawcza
7.1. Rozumienie zasady podziału władzy. Wyróżnienie władzy wykonawczej w Konstytucji RP
7.2. Relacja między władzą wykonawczą i innymi władzami
8. Zasada decentralizacji władzy publicznej i samorządu terytorialnego
9. Zakres właściwości i stosunki między organami władzy wykonawczej
9.1. Uwagi ogólne
9.2. Prezydent RP
9.3. Rada Ministrów i administracja rządowa. Prezes Rady Ministrów, minister, wojewoda
9.3.1. Prowadzenie polityki przez Radę Ministrów
9.3.2. Prezes Rady Ministrów, minister, wojewoda
10. Administracja rządowa i samorządowa (zasada udziału samorządu w sprawowaniu władzy publicznej)
11. Administracja międzynarodowa i ponadnarodowa. Znaczenie procesu integracji europejskiej w obszarze administracji publicznej
11.1. Rola administracji międzynarodowej i ponadnarodowej
11.2. Wpływ integracji europejskiej na administrację krajową
11.3. Wpływ integracji europejskiej na rozumienie roli ustrojowej Prezydenta RP
12. Globalizacja w obszarze administracji publicznej. Regulacyjna i ochronna funkcja administracji przed następstwami globalizacji
Wnioski
Prawo jednostki do dobrej administracji publicznej (Jerzy Oniszczuk)
1. Administracja i niepodleganie jednostki niczyjemu panowaniu
2. Sens ukształtowania prawa administracyjnego i ?żelazna klatka biurokracji"
3. Państwowe, międzynarodowe i ponadnarodowe zainteresowanie dobrą administracją
4. Europejskie podejście do prawa do dobrej administracji (ujęcie prawa Rady Europy i Wspólnot Europejskich)
5. Dobra administracja w Konstytucji RP
6. Powiązanie prawa do dobrej legislatywy, sądu i administracji
Wnioski - prawo do dobrej administracji i nowy model zarządzania
Funkcja właścicielska administracji publicznej (Izabela Zawiślińska)
Wstęp
1. Składniki majątku Skarbu Państwa w Polsce
2. Podmioty dysponujące mieniem Skarbu Państwa
3. Pojęcie i cele nadzoru właścicielskiego
4. Zasady nadzoru właścicielskiego
Wnioski
Nowoczesny model policy making w jednostkach administracji publicznej (Marcin Sakowicz)
Wstęp
1. Polityka publiczna a policy making
2. Środowisko tworzenia polityki publicznej
3. Cykl działań publicznych (policy making cycle)
3.1. Określenie problemu
3.2. Formułowanie polityki (możliwych rozwiązań)
3.3. Wybór rozwiązania (opcji)
3.4. Kształtowanie polityki
3.5. Implementacja i monitoring
3.6. Ewaluacja
4. Wyzwanie pierwsze - rządzenie interaktywne
5. Wyzwanie drugie - współpraca międzysektorowa
Wnioski
Administracja publiczna jako organizacja ucząca się (Andrzej Pawluczuk)
Wstęp
1. Koncepcja organizacji uczącej się
2. Doświadczenie Kanady we wdrażaniu koncepcji organizacji uczących się do sektora usług publicznych
3. Organizacja ucząca się w świetle badań Urzędu Miasta Rauma
4. Perspektywa wdrożenia do polskiej administracji koncepcji administracji uczącej się
Wnioski
Zastosowanie nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) w rządzeniu i zarządzaniu administracją publiczną (Marcin Sakowicz)
Wstęp
1. E-urząd i elektroniczne świadczenie usług publicznych
2. E-demokracja - narzędzie odnowy demokracji
3. Ocena stopnia rozwoju e-government w UE i w Polsce
4. Koszty i korzyści zastosowania ICT w jednostkach administracji publicznej
5. Przykłady e-government na świecie
Wnioski
Doskonalenie procedur administracyjnych jako wyzwanie dla administracji (Maksymilian Cherka)
Wstęp
1. Doskonalenie ogólnego postępowania administracyjnego. Kodeks postępowania administracyjnego i jego zmiany
1.1. Obowiązujące standardy regulacji proceduralnych - zasady ogólne Kodeksu postępowania administracyjnego
1.2. Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego
1.3. Wstępna ocena wprowadzonych zmian
2. Procedury administracyjne w świetle zjawiska europeizacji administracji
2.1. Kodeks Dobrej Administracji
2.2. Dekonstrukcja standardów krajowych poprzez proces implementacji
3. Postępowanie administracyjne a procedury kontrolne
4. Procedury administracyjne a niewładcze (cywilistyczne) formy działania administracji
5. Procedury administracyjne w wielopodmiotowym (zdecentralizowanym) układzie administracji publicznej
5.1. Postępowanie przed organami samorządów zawodowych
5.2. Postępowanie przed podmiotami typu fundacyjnego
Wnioski
Rola Sejmu i Senatu w tworzeniu efektywnego systemu wyborczego a funkcjonalna sprawność administracji samorządowej w III RP (Bogusław Pytlik)
Wstęp
1. Prawo wyborcze do rad gmin w latach 1990-1997
1.1. Ordynacja wyborcza do rad gmin z dnia 8 marca 1990 r.
1.2. Prace nad projektem ordynacji wyborczej do rad gmin w Sejmie II kadencji w 1994 r.
1.3. Prace nad projektem nowej ordynacji wyborczej do rad gmin oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast w Sejmie II kadencji w 1997 r.
2. Zmiany w prawie wyborczym do organów samorządu terytorialnego w 1998 r.
2.1. Nowelizacje ordynacji wyborczej do rad gmin z 8 marca 1990 r. w Sejmie III kadencji w 1998 r.
2.2. Prace parlamentarne nad ordynacją wyborczą do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie III kadencji w 1998 r.
2.3. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw z dnia 16 lipca 1998 r.
2.4. Nowelizacja ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie III kadencji
3. Prawo wyborcze do organów samorządu terytorialnego w latach 2001-2005
3.1. Nowelizacja ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie IV kadencji w latach 2001-2002
3.1.1. Projekt ustawy autorstwa Sojuszu Lewicy Demokratycznej
3.1.2. Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz o zmianie niektórych ustaw
3.2. Prace nad ustawą o bezpośrednich wyborach wójtów, burmistrzów i prezydentów miast w Sejmie IV kadencji
3.2.1. Projekt ustawy o bezpośrednim wyborze wójta gminy autorstwa Sojuszu Lewicy Demokratycznej
3.2.2. Projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw autorstwa Platformy Obywatelskiej
3.2.3. Prace nad jednolitym projektem ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta
3.3. Ustawa o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta z dnia 20 czerwca 2002 r. wraz z późniejszymi zmianami
3.4. Dostosowanie ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw do prawa Unii Europejskiej w Sejmie IV kadencji w latach 2003-2004
4. Zmiany w prawie wyborczym do organów samorządu terytorialnego w latach 2005-2010
4.1. Poselski projekt nowelizacji ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie V kadencji
4.2. Rządowy projekt nowelizacji ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie V kadencji
4.3. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, powiatów i sejmików województw oraz ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta w Sejmie V kadencji
4.4. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie VI kadencji
4.5. Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w Sejmie VI kadencji. Dalsze dostosowywanie prawa wyborczego do prawa Unii Europejskiej
4.6. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawy o bezpośrednim, wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta w Sejmie VI kadencji
Wnioski
Modernizacja i rozwój administracji samorządowej w państwach skandynawskich (Joachim Osiński)
Wstęp
1. Historyczne i geograficzne uwarunkowania statusu skandynawskiego samorządu terytorialnego
2. Konstytucje państw skandynawskich a modernizacja aksjologii samorządu terytorialnego
3. Status administracji samorządowej a możliwość oddziaływania na gospodarkę regionalną i lokalną - kreowanie przedsiębiorczości
4. Problem konsolidacji jednostek samorządu terytorialnego
5. Nowoczesne zarządzanie a organy administracji samorządowej
Wnioski
Bibliografia
