Ulubione
  1. Strona główna
  2. TECHNOLOGIE CYFROWE JAKO DETERMINANTA TRANSFORMACJI ŁAŃCUCHÓW DOSTAW

TECHNOLOGIE CYFROWE JAKO DETERMINANTA TRANSFORMACJI ŁAŃCUCHÓW DOSTAW

55,00 zł
49,50 zł
/ szt.
Oszczędzasz 10 % ( 5,50 zł).
Najniższa cena produktu z 30 dni przed obniżką: 49,50 zł
Autor: Katarzyna Nowicka
Kod produktu: 978-83-8030-283-9
Cena regularna:
55,00 zł
49,50 zł
/ szt.
Oszczędzasz 10 % ( 5,50 zł).
Najniższa cena produktu z 30 dni przed obniżką: 49,50 zł
Dodaj do ulubionych
Łatwy zwrot towaru w ciągu 14 dni od zakupu bez podania przyczyny
TECHNOLOGIE CYFROWE JAKO DETERMINANTA TRANSFORMACJI ŁAŃCUCHÓW DOSTAW
TECHNOLOGIE CYFROWE JAKO DETERMINANTA TRANSFORMACJI ŁAŃCUCHÓW DOSTAW
[[[separator]]]

 

 

Współczesne otoczenie biznesu jest bardzo dynamiczne. Według P. Kotlera, J.A. Caslione'a, głównymi czynnikami turbulencji - coraz częściej wskazywanymi jako sytuacja normalna, a nie wyjątkowa - są postęp techniczny i rewolucja informatyczna, przełomowe technologie i innowacje, wschodzące gospodarki, hiperkonkurencja, środowisko oraz wzrost znaczenia roli klienta . Kluczowe zmiany w kształtowaniu współczesnych uwarunkowań gospodarowania, datowane na przełom XX i XXI wieku, związane są z szybkim rozwojem technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych (Information and Communication Technologies, ICT) . Ze względu na postęp technologiczny mowa jest de facto o procesie transformacji prowadzenia działalności gospodarczej wynikającym z konfrontacji organizacji ze znaczącymi zmianami w otoczeniu. A. S Grove stwierdził, że zmiany wywoływane przez nowe technologie mogą stanowić dla przedsiębiorstw tzw. punkty strategicznego przełomu (strategie inflection points), czyli momenty decydujące o znaczących (i nieodwracalnych) przemianach w dotychczasowym funkcjonowaniu organizacji . Ich efekty mogą odgrywać jeszcze większą rolę wywierając szczególnie negatywny wpływ, gdy zachodzą bez pełniej świadomości i kontroli zarządzających . M. Goliński wskazuje nawet na cyfrową destrukcję (digital disruption) odpowiedzialną za upadek organizacji, branż czy całych gospodarek niepotrafiących dostosować się do aktualnie zachodzących zmian .

Obecne uwarunkowania zarządzania są tworzone przez gospodarkę cyfrową, której charakterystyka jest w głównej mierze kształtowana przez właściwości technologii cyfrowych i ich dynamiczną dyfuzję - coraz częściej w skali globalnej. W efekcie ich oddziaływania przemianom ulegają bowiem wszystkie segmenty makrootoczenia podmiotów gospodarczych, a trwałość osiągniętych przez podmioty przewag konkurencyjnych jest trudna do utrzymania w dłuższym okresie. Rewolucja cyfrowa, prowadząc do radykalnego obniżenia kosztów przechowywania, przetwarzania i przesyłania informacji, zmienia sposób funkcjonowania gospodarki . Dodatkowo, prowadzenie działalności przez przedsiębiorstwa stymulowanie jest wzrostem potrzeb łączności, orientacją na usługi, wykorzystywaniem zaawansowanych technologii w materiałach i procesach biznesowych, rozwojem zaawansowanych sieci współpracy oraz sieci połączonych urządzeń produkcyjnych sterowanych przez komputery. Według W Paprockiego, cyfryzacja, zapewnianie stałego porozumiewania się między sobą osób, osób z urządzeniami, urządzeń z osobami oraz urządzeń między sobą, a także wzrost wdrażanych innowacji o wywrotowymi charakterze pozwalających na skokowe zwiększanie efektywności funkcjonowania systemu społeczno-gospodarczego, jak i rozwój maszyn zdolnych do autonomicznego funkcjonowania dzięki wykorzystywaniu sztucznej inteligencji, stanowią bieżące warunki zarządzania . W konsekwencji, w zasadzie każda grupa interesariuszy przedsiębiorstwa podlega w większym lub mniejszym stopniu wpływom zmian wywoływanych przez właściwości technologii cyfrowych. Rezultatem tej sytuacji jest pewna sekwencyjności zdarzeń, tj. dyfuzja technologii cyfrowych stymuluje transformację modeli biznesu (sposobu prowadzenia działalności), która szybko upowszechniając się (również za sprawą technologii cyfrowych) kształtuje nowy etap w ewolucji organizacji.

Jednocześnie przedsiębiorstwa nieustannie poszukują źródeł konkurencyjności umożliwiających im osiąganie trwałej przewagi konkurencyjnej. W ujęciu teorii zasobowej wskazuje się na zasoby rzadkie, unikatowe i trudne do skopiowania przez konkurentów jako te, które są wyróżnikiem konkurencyjności . Przyjmując, że dobór źródeł stanowiących o przewagach konkurencyjnych przedsiębiorstwa jest dokonywany w relacji do potrzeb identyfikowanych na zewnątrz podmiotu , istotnym staje się poszukiwanie zasobów wspierających elastyczność  przedsiębiorstwa względem dynamiki zmian zachodzących w jego otoczeniu. E.I. Stańczyk-Hugiet stwierdza, że nowe środowisko konkurowania (ukształtowane przez rewolucję technologiczną i globalizację) wywołujące "strategiczne nieciągłości", wymaga nowych form zorganizowania i "strategicznej elastyczności" . Tym samym - w odpowiedzi na zachodzące zmiany - istotą jest zdolność do zbudowania organizacji efektywnie  wykorzystującej pojawiające się możliwości i szanse rynkowe w celu osiągania przewag konkurencyjnych.

Możliwość utrzymywania trwałej przewagi konkurencyjnej w takiej sytuacji zdaje się być oparta na elastyczności wynikającej z dynamicznych zdolności organizacji. Zdolności te są wskazywane przez niektórych badaczy jako szczególnie ważne w procesie konkurowania w turbulentnym otoczeniu - taki pogląd głosili m.in. D. Teece, G. Pisano, A. Shuen, I. Dietrickx, K. Colo, G. Dosi, R. Nelson, S. Winter, K.M. Eisenhardt, czy C.A. Martin, odwołując się do specyficznych rutynowych zachowań organizacji, które nie ograniczają jednak możliwości dokonywania zmian i pozwalają organizacjom adaptować się do nich szybciej i dokładniej .

Problem dynamiki zmian staje się szczególnie istotny w sytuacji analizy zarządzania łańcuchem dostaw, definiowanego przez M. Christophera jako sieć podmiotów zaangażowanych, poprzez powiązania z dostawcami i odbiorcami, w realizację różnych procesów oraz działań, które tworzą wartość w postaci towarów oraz usług dostarczanych konsumentom . Otoczenie bowiem w tym przypadku może dotyczyć kilku sektorów, a dobór zasobów - uwzględniać potrzeby kilku przedsiębiorstw. Dodatkowo, w przypadku zintegrowanych łańcuchów dostaw, w literaturze przedmiotu mowa o takich konstruktach, jak: współpraca, partnerstwo, zaufanie, wspólna strategia czy zintegrowane procesy, które również podlegają oddziaływaniu technologii cyfrowych wykorzystywanych w zarządzaniu łańcuchami dostaw.

W konsekwencji kumulacji powyższych egzo- i endogenicznych uwarunkowań zarządzania zwraca się uwagę, że współczesne łańcuchy dostaw konkurują w środowisku wielu paradoksów. J. Gattorna zalicza do nich, np. :

  • potrzebę doboru współcześnie znanych i dostępnych zasobów wobec nieznanych uwarunkowań otoczenia, w którym łańcuch będzie konkurował;
  • potrzebę podejmowania ryzyka wobec konieczności jego ograniczania;
  • potrzebę ograniczania kosztów wobec konieczności wzrostu oferowanej i dostarczanej wartości klientom;
  • potrzebę zarządzania w sposób efektywny kosztowo wobec konieczności inwestowania w rozwiązania niezbędne do konkurowania w przyszłości (np. innowacje);
  • potrzebę rozwijania współpracy grupowej w łańcuchu wobec konieczności indywidualizacji oferty;
  • potrzebę centralizacji zasobów umacniających łańcuch i jego stabilność wobec rozproszenia zróżnicowanych zasobów wspierających budowanie jego konkurencyjności;
  • potrzebę automatyzacji procesów wobec konieczności tworzenia (lub chociaż utrzymania poziomu) miejsc pracy;
  • potrzebę koncentracji na kluczowych kompetencjach wobec konieczności współpracy z partnerami na zewnątrz organizacji.

Próbą odpowiedzi na wymienione wyzwania zarządzania w gospodarce cyfrowej zdają się być cyfrowe łańcuchy dostaw, u podstaw których leżą technologie cyfrowe (wspierające zdolności dynamiczne łańcuchów dostaw). Technologie cyfrowe oddziałują bowiem na łańcuchy dostaw zmieniając sposób ich funkcjonowania, ingerując w ich konstrukty i inicjując ich cyfrową transformację. Wśród potencjalnych zmian wynikających z wdrażania technologii cyfrowych w literaturze przedmiotu wymienia się np. wzrost elastyczności i adaptacyjności , wzrost innowacyjności , czy też możliwość rekonfiguracji modelu biznesu . Istotność tej problematyki dostrzegły światowe ośrodki badawcze, tj. Massachusetts Institute of Technology, czy American Production and Inventory Control Society.

Jednakże przeprowadzony przegląd literatury krajowej i zagranicznej pozwala stwierdzić niedostateczne osadzenie problematyki oddziaływania technologii cyfrowych na łańcuchy dostaw w teorii nauk o zarządzaniu. Ponadto wybrany problem w niewystarczającym stopniu został zbadany wśród zarządzających łańcuchami dostaw. Brakuje badań, które w szerokiej perspektywie odpowiadałyby na pytanie o oddziaływanie technologii cyfrowych na łańcuchy dostaw diagnozując nie tylko rodzaj wykorzystywanych technologii, ale także efekty tego oddziaływania w takich obszarach, jak: współpraca i wymiana informacji, osiąganie założonych wyników bądź też wskazujących miejsce we wsparciu realizacji strategii łańcucha dostaw. Jest to zatem luka badawcza.

Wobec powyższego, głównym celem pracy jest próba identyfikacji oddziaływania technologii cyfrowych na zmiany w łańcuchach dostaw.

Ze względu na przyjęty cel, w pierwszej kolejności analizie poddano miejsce i rolę technologii cyfrowych w gospodarce cyfrowej oraz przedsiębiorstwie w kontekście czynników jego konkurencyjności. Następnie wyłoniono kluczowe konstrukty koncepcji zarządzania łańcuchem dostaw, na które mogą oddziaływać technologie cyfrowe tj. strategia, konkurencyjność, współpraca i procesy. Dalej przeanalizowano proces cyfrowej transformacji łańcuchów dostaw i atrybuty cyfrowych łańcuchów dostaw. Najważniejszym obszarem realizującym cel pracy są jednak przeprowadzone badania empiryczne, diagnozujące oddziaływanie technologii cyfrowych na zarządzanie łańcuchami dostaw. Pozwalają one bowiem ocenić dystans pomiędzy potencjałem wyrażanym w podejściu teoretycznym opisującym cyfrowe łańcuchy dostaw a oddziaływaniem technologii cyfrowych na zarządzanie łańcuchem dostaw w praktyce.

Celami pobocznymi badania było zdefiniowanie pojęć cyfrowych łańcuchów dostaw w pryzmacie ich atrybutów i ich cyfrowej transformacji, a także modelu dynamicznego łańcucha dostaw sterowanego technologiami cyfrowymi. Ponadto w pracy wskazano ograniczenia implementacji technologii cyfrowych w łańcuchach dostaw oraz możliwe scenariusze ich rozwoju. W tym miejscu warto podkreślić, że technologie cyfrowe wpływające na cyfrową transformację łańcuchów dostaw powodują, że jest to proces nieodwracalny i jednocześnie na tyle powszechny, że można mówić o rozwoju kolejnej fazy w procesie ewolucji łańcuchów dostaw.

Temat osadzony jest w problematyce zarządzania łańcuchami dostaw, ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy dynamicznych zdolności. Przyjętym punktem odniesienia dla rozważań są uwarunkowania konkurowania w gospodarce cyfrowej wyznaczającej współczesne najważniejsze kierunki rozwoju organizacji - jaką jest także łańcuch dostaw.

W badaniu przyjęto hipotezę główną opierającą się na założeniu, że technologie cyfrowe rozwijają dynamiczne zdolności organizacji i wpływają na trans-formację łańcuchów dostaw oddziałując korzystnie na osiąganie oczekiwanych rezultatów zarządzania łańcuchami dostaw.

Realizacja głównego celu pracy oraz weryfikacja przyjętej hipotezy wiąże się z realizacją poniższych celów szczegółowych:

1.            Wskazanie wpływu technologii cyfrowych i ich właściwości na rozwój dynamicznych zdolności organizacji.

2.            Określenie zakresu oddziaływania technologii cyfrowych na współpracę rozumianą głównie w odniesieniu do wymiany informacji pomiędzy ogniwami łańcucha dostaw.

3.            Wskazanie stopnia oddziaływania technologii cyfrowych na koszty, jakość i czas realizacji działań w łańcuchach dostaw.

4.            Identyfikacja zakresu oddziaływania technologii cyfrowych na procesy łańcucha dostaw i identyfikacja istotności lidera łańcucha dostaw jako inicjatora implementacji technologii cyfrowych w realizacji procesów łańcuchów dostaw.

5.            Określenie stopnia oddziaływania technologii cyfrowych na realizację celów strategicznych łańcuchów dostaw.

Powyższe cele szczegółowe stanowiły punkt odniesienia dla opracowania hipotez pomocniczych, które zawierają się w następujących przypuszczeniach:

H1: Technologie cyfrowe, ze względu na swoje właściwości, oddziałują na rozwój nowych zdolności dynamicznych, do których należą zdolności współtworzenia, zdolności predykcyjne i zdolności dyfuzji innowacji.

H2: Technologie cyfrowe oddziałują pozytywnie na współpracę w łańcuchu dostaw poprzez wzrost wymiany informacji na temat działań realizowanych w ramach przepływów towarów pomiędzy partnerami.

H3: Technologie cyfrowe ograniczają koszty, podnoszą poziom jakości i skracają czas realizacji działań w łańcuchach dostaw.

H4: Technologie cyfrowe są wdrażane we wszystkich procesach łańcucha dostaw i jest to inicjowane przez lidera łańcucha dostaw.

H5: Technologie cyfrowe są jednym z głównych czynników realizacji średniookresowych celów strategicznych łańcuchów dostaw.

W celu weryfikacji hipotez pomocniczych i hipotezy głównej w pracy wykorzystano systematyczny przegląd literatury, wyniki badania jakościowego oraz ilościowego. Triangulacja kilku metod badawczych była podyktowana kilkoma czynnikami, wśród których należy wymienić przede wszystkim :

  • złożoność obszaru badawczego, który dotyczy wielu aspektów związanych z problematyką roli technologii cyfrowych w zarządzaniu łańcuchami dostaw,
  • zróżnicowanie danych,
  • analizę trendów w badaniu.

W pierwszym etapie posłużono się systematycznym przeglądem piśmiennictwa. Celem tego badania było rozpoznanie istniejącego stanu wiedzy w obszarze oddziaływania technologii cyfrowych na łańcuch dostaw i zarządzanie łańcuchem dostaw. W celu rozpoznania tego obszaru badawczego dokonano przeglądu literatury dostępnej w bazach Scopus, Web of Science, Ebsco i Emerald. Wykazana także na podstawie tych badań luka badawcza stanowiła podstawę do przeprowadzenia badań empirycznych. Badania miały charakter jakościowy i ilościowy. Ze względu na diagnozowany nowy problem badawczy w badaniu jakościowym skoncentrowano się na analizie jego oceny przez ekspertów będących praktykami gospodarczymi zarządzającymi, według klasyfikacji firmy Gartner, najlepszymi łańcuchami dostaw na świecie. Poznanie ich poglądów dotyczących oddziaływania technologii cyfrowych na zarządzanie łańcuchami dostaw oraz możliwych kierunków i scenariuszy rozwoju łańcuchów dostaw przyszłości, miało na celu ocenę istotności wyboru tematu badawczego i jego roli dla rozwoju teorii nauk o zarządzaniu. Badania jakościowe przeprowadzone zostały metodą wirtualnych wywiadów zogniskowanych wykonanych w formie forum internetowego (Virtual Focused Gorup Interview, VFGI) i zostały wsparte wywiadami bezpośrednimi (IndividualIn-Depth Interviews, IDI). Badania ilościowe wykonano wykorzystując metodę wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo (Computer-assited Telehpone Inteviewing, CATI) . Rysunek 1 przedstawia przyjętą metodologię badań.

W celu weryfikacji hipotezy głównej badania, pracę ustrukturyzowano tematycznie dzieląc ją na obszary badawcze przyporządkowane weryfikacji przyjętych hipotez pomocniczych. Ta logika znajduje odzwierciedlenie w strukturze pracy.

W pierwszym rozdziale pracy skoncentrowano się na osadzeniu podjętej problematyki badawczej w zasobowym nurcie zarządzania strategicznego ze szczególnym uwzględnieniem problematyki dynamicznych zdolności. Celem tej części pracy jest wskazanie istotności zarówno informacji jako zasobów kluczowych, jak i technologii umożliwiającej dostęp do nich wobec wyzwań bliższego i dalszego otoczenia, jakim jest gospodarka cyfrowa. Szczególną rolę w tych analizach odgrywają dynamiczne zdolności wychodzące naprzeciw problematyce poszukiwanych czynników konkurencyjności. Wykorzystanie w tej koncepcji technologii cyfrowych migruje ich znaczenie do roli priorytetowej wobec osiągania celów dynamicznej strategii. W efekcie dyskusji podlega także dotychczasowe miejsce strategii ICT jako strategii funkcjonalnej. W tym samym rozdziale, w ramach koncepcji dynamicznych zdolności wprowadzono pojęcia zdolności współtworzenia, predykcji i dyfuzji innowacji. Jest tu również weryfikowana pierwsza hipoteza pomocnicza.

Drugi rozdział koncentruje się na analizie najważniejszych konstruktów zarządzania łańcuchem dostaw. Wskazano tu zarówno genezę tego pojęcia, kluczowe obszary będące istotą zarządzania oraz konkurowania łańcuchami dostaw, jak i najważniejsze wyzwania kształtujące dalszy rozwój tej koncepcji zarządzania. Zwrócono uwagę na charakterystykę etapów jej ewolucji i kierunków rozwoju. Wśród różnych modeli odpowiadających na wyzwania zarządzania łańcuchami dostaw wyróżniono koncepcję dynamicznych łańcuchów dostaw. Podkreślono tu także szczególną rolę, jaką odgrywa ICT w zarządzaniu łańcuchem dostaw.

Celem rozdziału trzeciego jest przedstawienie nowych koncepcji opisujących i definiujących pojęcie cyfrowych łańcuchów dostaw, ich cyfrową transformację oraz kluczowe rozwiązania technologiczne posiadające szczególny potencjał do kształtowania nowych modeli biznesu łańcuchów dostaw. W rozdziale wskazano także zakres badań nad tą nową koncepcją prowadzonych przez ośrodki światowe, dla których tematyka ta stanowi obecnie najważniejszy obszar badawczy. W rozdziale wprowadzono pojęcie łańcuchów dostaw sterowanych technologiami cyfrowymi w trzech różnych modelach oraz zdefiniowano pojęcie cyfrowych łańcuchów dostaw i cyfrowej transformacji łańcuchów dostaw.

Czwarty rozdział przedstawia wyniki badań empirycznych przeprowadzonych wśród zarządzających łańcuchami dostaw. W badaniu analizowano podejście dwóch grup respondentów - w badaniu jakościowym skupiono się na analizie opinii liderów łańcuchów dostaw wobec oddziaływania technologii cyfrowych. W badanu ilościowym przeprowadzonym na grupie zarządzających łańcuchami dostaw zweryfikowano cztery hipotezy pomocnicze. Po pierwsze, przyjmując, że wymiana informacji stanowi kluczowy obszar współpracy w łańcuchach dostaw, ważnym było wskazanie rodzaju informacji, którymi dzielą się partnerzy i określenie roli technologii cyfrowych wykorzystywanych w tej wymianie. Drugim obszarem badawczym było oddziaływanie technologii na efektywność zarządzania łańcuchem dostaw. Skoncentrowano się na problematyce redukcji kosztów, ograniczania czasu realizacji działań i procesów oraz poprawie poziomu jakości w zarządzaniu łańcuchem dostaw. Zakładając, że integracja łańcuchów dostaw uspójnia działania realizujące wspólną strategię, istotnym było wskazanie roli lidera w cyfrowej transformacji procesów łańcucha dostaw, co stanowiło kolejny obszar badawczy. Rola technologii cyfrowych w zarządzaniu przedsiębiorstwem nieustannie rośnie i zaczyna wpływać również na kluczowe obszary związane z zarządzaniem strategicznym. Istotnym jest zatem określenie jej znaczenia jako czynnika wspierającego realizację celów strategicznych w najbliższej przyszłości. Ten temat stanowił czwarty obszar badawczy. W badaniu zidentyfikowano również stymulanty i destymulanty cyfrowej transformacji łańcuchów dostaw oraz zagrożenia wynikające z wykorzystania technologii cyfrowych w zarządzaniu łańcuchami. Ponadto wskazano obszary zmian wynikające z zastosowania tych technologii, określono istotność celów strategicznych stawianych łańcuchom dostaw w przyszłości, a także zbadano prawdopodobne scenariusze rozwoju łańcuchów dostaw przyszłości, z uwzględnieniem roli technologii cyfrowych w ich zarządzaniu.

Koncepcja badań empirycznych przeprowadzonych w latach 2017 i 2018 jest efektem wniosków wynikających z badań prowadzonych od roku 2010, studiów literaturowych i badań pilotażowych. Znaczną część tych wyników badań zaprezentowano w różnych częściach niniejszej pracy. Problematyka oddziaływania technologii na zarządzanie łańcuchami dostaw, która jest tematem tej pracy, była pogłębiana w ramach udziału w badaniach statutowych prowadzonych pod kierownictwem prof. dr. hab. Romana Sobieckiego w Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie na temat "Konkurencyjność przedsiębiorstw - wpływ rynku oraz instytucji formalnych i nieformalnych w tym regulacji i deregulacji" w latach 20 16 -20 1 8 .

Jednocześnie niniejsza praca odnosi się do głównego nurtu badań i dorobku naukowego autorki wypracowanego na przestrzeni lat 2010-2018 związanego z badaniami oddziaływania cyfrowych technologii na zarządzanie, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru zarządzania łańcuchem dostaw. W tym procesie stwierdzono między innymi, że technologie cyfrowe są narzędziem stanowiącym jedynie element szerszego kontekstu zarządzania i konkurowania łańcuchami dostaw. Technologia zawsze będzie przyporządkowana decyzjom człowieka, a zatem będzie się odnosić do jego kompetencji, poziomu dzielenia się informacjami między partnerami, modelowania i sposobu realizacji procesów, czy podkreślenia miejsca technologii w ujęciu strategicznym. Ponadto w procesie badawczym, poza wskazaną luką badawczą, zauważono "lukę pomiędzy naukami", polegającą na trudności badaczy w jednoznacznym przyporządkowaniu wybranego tematu do nauk społecznych bądź technicznych. Perspektywa przyjęta w niniejszym badaniu związana jest z naukami o zarządzaniu.

Reasumując, w niniejszej pracy przedstawia się zatem fragment szerszej całości skomplikowanego procesu zarządzania łańcuchem dostaw, wskazując na oddziaływanie technologii cyfrowych na najważniejsze jego obszary. Jest to wkład w poznanie podstaw kształtujących nowy etap w ewolucji zarządzania łańcuchem dostaw.

[[[separator]]]

 

Wstęp

1. Technologie cyfrowe w świetle dynamicznych zdolności w zarządzaniu w warunkach gospodarki cyfrowej

1.1. Zasobowy nurt zarządzania strategicznego ze szczególnym uwzględnieniem zdolności dynamicznych

1.2. Technologie informacyjne i komunikacyjne oraz informacje jako zasoby

1.3. Elementy konstytutywne i siły napędowe gospodarki cyfrowej

1.4. Kluczowe technologie cyfrowe i ich właściwości

1.5. Istota konfiguracji ekosystemu technologii cyfrowych

1.6. Uwarunkowania zarządzania w gospodarce cyfrowej

1.7. Technologie cyfrowe jako czynnik dynamicznych zdolności i zasobów biznesu cyfrowego

Podsumowanie

 

2. Łańcuch dostaw i zarządzanie łańcuchem dostaw - istota, konstrukty, ewolucja

2.1. Łańcuch dostaw i zarządzanie łańcuchem dostaw - ujęcie definicyjne

2.2. Współpraca nakierowana na dzielenie się informacjami w łańcuchu dostaw

2.3. Procesy łańcucha dostaw jako konstrukt integrujący przepływy w łańcuchu dostaw

2.4. Technologie informacyjne i komunikacyjne w zarządzaniu łańcuchem dostaw

2.5. Determinanty zmian w zarządzaniu łańcuchem dostaw

2.6. Rodzaje łańcuchów dostaw jako efekt ich ewolucji

Podsumowanie

 

3. Przejawy oddziaływania technologii cyfrowych na łańcuchy dostaw

3.1. Cyfrowa transformacja łańcuchów dostaw

3.2. Koncepcje łańcuchów dostaw opartych na technologiach cyfrowych i ich atrybuty

3.3. Oddziaływanie technologii cyfrowych na łańcuchy dostaw w świetle wyników światowych badań

3.3.1. Technologie cyfrowe w badaniach Massachusetts Institute of Technology (Digital Supply Chain Transformation Initiative)

3.3.2. Technologie cyfrowe w procesach łańcucha dostaw według modelu SCOR (Supply Chain Operations Reference Digital Model)

3.3.3. Technologie cyfrowe w badaniach firmy Gartner (Supply Chain Top 25)

3.4. Ważniejsze technologie cyfrowe w transformacji łańcuchów dostaw 1

3.4.1. Implementacja technologii cyfrowych w zarządzaniu łańcuchami dostaw

3.4.2. Cloud computing

3.4.3. Blockchain

3.4.4. Internet rzeczy

3.5. Modele dynamicznych łańcuchów dostaw sterowanych technologiami cyfrowymi

Podsumowanie

 

4. Odziaływanie technologii cyfrowych na łańcuchy dostaw w świetle wyników badań własnych

4.1. Metodyka badań i charakterystyka próby badawczej

4.2. Istota cyfrowego łańcucha dostaw i technologie cyfrowe wykorzystywane w łańcuchach dostaw

4.3. Obszary współpracy wspierane technologiami cyfrowymi w łańcuchach dostaw

4.4. Oddziaływanie technologii cyfrowych na efektywność zarządzania łańcuchami dostaw

4.5. Rola lidera w cyfrowej transformacji procesów łańcucha dostaw

4.6. Technologie cyfrowe jako czynnik decyzji strategicznych w zarządzaniu łańcuchami dostaw

4.7. Uwarunkowania i scenariusze rozwoju cyfrowych łańcuchów dostaw

Podsumowanie

 

Zakończenie

Aneks

Załącznik 1. Kwestionariusz badania VFGI i IDI 253

Załącznik 2. Rozkłady częstości dla zmiennych demograficznych - badanie CATI

Załącznik 3. Kwestionariusz badania ankietowego CATI

Bibliografia

Spis tabel i rysunków

Opis

Wydanie: I
Rok wydania: 2019
Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza
Oprawa: miękka
Format: B5
Liczba stron: 294

Wstęp

 

 

Współczesne otoczenie biznesu jest bardzo dynamiczne. Według P. Kotlera, J.A. Caslione'a, głównymi czynnikami turbulencji - coraz częściej wskazywanymi jako sytuacja normalna, a nie wyjątkowa - są postęp techniczny i rewolucja informatyczna, przełomowe technologie i innowacje, wschodzące gospodarki, hiperkonkurencja, środowisko oraz wzrost znaczenia roli klienta . Kluczowe zmiany w kształtowaniu współczesnych uwarunkowań gospodarowania, datowane na przełom XX i XXI wieku, związane są z szybkim rozwojem technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych (Information and Communication Technologies, ICT) . Ze względu na postęp technologiczny mowa jest de facto o procesie transformacji prowadzenia działalności gospodarczej wynikającym z konfrontacji organizacji ze znaczącymi zmianami w otoczeniu. A. S Grove stwierdził, że zmiany wywoływane przez nowe technologie mogą stanowić dla przedsiębiorstw tzw. punkty strategicznego przełomu (strategie inflection points), czyli momenty decydujące o znaczących (i nieodwracalnych) przemianach w dotychczasowym funkcjonowaniu organizacji . Ich efekty mogą odgrywać jeszcze większą rolę wywierając szczególnie negatywny wpływ, gdy zachodzą bez pełniej świadomości i kontroli zarządzających . M. Goliński wskazuje nawet na cyfrową destrukcję (digital disruption) odpowiedzialną za upadek organizacji, branż czy całych gospodarek niepotrafiących dostosować się do aktualnie zachodzących zmian .

Obecne uwarunkowania zarządzania są tworzone przez gospodarkę cyfrową, której charakterystyka jest w głównej mierze kształtowana przez właściwości technologii cyfrowych i ich dynamiczną dyfuzję - coraz częściej w skali globalnej. W efekcie ich oddziaływania przemianom ulegają bowiem wszystkie segmenty makrootoczenia podmiotów gospodarczych, a trwałość osiągniętych przez podmioty przewag konkurencyjnych jest trudna do utrzymania w dłuższym okresie. Rewolucja cyfrowa, prowadząc do radykalnego obniżenia kosztów przechowywania, przetwarzania i przesyłania informacji, zmienia sposób funkcjonowania gospodarki . Dodatkowo, prowadzenie działalności przez przedsiębiorstwa stymulowanie jest wzrostem potrzeb łączności, orientacją na usługi, wykorzystywaniem zaawansowanych technologii w materiałach i procesach biznesowych, rozwojem zaawansowanych sieci współpracy oraz sieci połączonych urządzeń produkcyjnych sterowanych przez komputery. Według W Paprockiego, cyfryzacja, zapewnianie stałego porozumiewania się między sobą osób, osób z urządzeniami, urządzeń z osobami oraz urządzeń między sobą, a także wzrost wdrażanych innowacji o wywrotowymi charakterze pozwalających na skokowe zwiększanie efektywności funkcjonowania systemu społeczno-gospodarczego, jak i rozwój maszyn zdolnych do autonomicznego funkcjonowania dzięki wykorzystywaniu sztucznej inteligencji, stanowią bieżące warunki zarządzania . W konsekwencji, w zasadzie każda grupa interesariuszy przedsiębiorstwa podlega w większym lub mniejszym stopniu wpływom zmian wywoływanych przez właściwości technologii cyfrowych. Rezultatem tej sytuacji jest pewna sekwencyjności zdarzeń, tj. dyfuzja technologii cyfrowych stymuluje transformację modeli biznesu (sposobu prowadzenia działalności), która szybko upowszechniając się (również za sprawą technologii cyfrowych) kształtuje nowy etap w ewolucji organizacji.

Jednocześnie przedsiębiorstwa nieustannie poszukują źródeł konkurencyjności umożliwiających im osiąganie trwałej przewagi konkurencyjnej. W ujęciu teorii zasobowej wskazuje się na zasoby rzadkie, unikatowe i trudne do skopiowania przez konkurentów jako te, które są wyróżnikiem konkurencyjności . Przyjmując, że dobór źródeł stanowiących o przewagach konkurencyjnych przedsiębiorstwa jest dokonywany w relacji do potrzeb identyfikowanych na zewnątrz podmiotu , istotnym staje się poszukiwanie zasobów wspierających elastyczność  przedsiębiorstwa względem dynamiki zmian zachodzących w jego otoczeniu. E.I. Stańczyk-Hugiet stwierdza, że nowe środowisko konkurowania (ukształtowane przez rewolucję technologiczną i globalizację) wywołujące "strategiczne nieciągłości", wymaga nowych form zorganizowania i "strategicznej elastyczności" . Tym samym - w odpowiedzi na zachodzące zmiany - istotą jest zdolność do zbudowania organizacji efektywnie  wykorzystującej pojawiające się możliwości i szanse rynkowe w celu osiągania przewag konkurencyjnych.

Możliwość utrzymywania trwałej przewagi konkurencyjnej w takiej sytuacji zdaje się być oparta na elastyczności wynikającej z dynamicznych zdolności organizacji. Zdolności te są wskazywane przez niektórych badaczy jako szczególnie ważne w procesie konkurowania w turbulentnym otoczeniu - taki pogląd głosili m.in. D. Teece, G. Pisano, A. Shuen, I. Dietrickx, K. Colo, G. Dosi, R. Nelson, S. Winter, K.M. Eisenhardt, czy C.A. Martin, odwołując się do specyficznych rutynowych zachowań organizacji, które nie ograniczają jednak możliwości dokonywania zmian i pozwalają organizacjom adaptować się do nich szybciej i dokładniej .

Problem dynamiki zmian staje się szczególnie istotny w sytuacji analizy zarządzania łańcuchem dostaw, definiowanego przez M. Christophera jako sieć podmiotów zaangażowanych, poprzez powiązania z dostawcami i odbiorcami, w realizację różnych procesów oraz działań, które tworzą wartość w postaci towarów oraz usług dostarczanych konsumentom . Otoczenie bowiem w tym przypadku może dotyczyć kilku sektorów, a dobór zasobów - uwzględniać potrzeby kilku przedsiębiorstw. Dodatkowo, w przypadku zintegrowanych łańcuchów dostaw, w literaturze przedmiotu mowa o takich konstruktach, jak: współpraca, partnerstwo, zaufanie, wspólna strategia czy zintegrowane procesy, które również podlegają oddziaływaniu technologii cyfrowych wykorzystywanych w zarządzaniu łańcuchami dostaw.

W konsekwencji kumulacji powyższych egzo- i endogenicznych uwarunkowań zarządzania zwraca się uwagę, że współczesne łańcuchy dostaw konkurują w środowisku wielu paradoksów. J. Gattorna zalicza do nich, np. :

  • potrzebę doboru współcześnie znanych i dostępnych zasobów wobec nieznanych uwarunkowań otoczenia, w którym łańcuch będzie konkurował;
  • potrzebę podejmowania ryzyka wobec konieczności jego ograniczania;
  • potrzebę ograniczania kosztów wobec konieczności wzrostu oferowanej i dostarczanej wartości klientom;
  • potrzebę zarządzania w sposób efektywny kosztowo wobec konieczności inwestowania w rozwiązania niezbędne do konkurowania w przyszłości (np. innowacje);
  • potrzebę rozwijania współpracy grupowej w łańcuchu wobec konieczności indywidualizacji oferty;
  • potrzebę centralizacji zasobów umacniających łańcuch i jego stabilność wobec rozproszenia zróżnicowanych zasobów wspierających budowanie jego konkurencyjności;
  • potrzebę automatyzacji procesów wobec konieczności tworzenia (lub chociaż utrzymania poziomu) miejsc pracy;
  • potrzebę koncentracji na kluczowych kompetencjach wobec konieczności współpracy z partnerami na zewnątrz organizacji.

Próbą odpowiedzi na wymienione wyzwania zarządzania w gospodarce cyfrowej zdają się być cyfrowe łańcuchy dostaw, u podstaw których leżą technologie cyfrowe (wspierające zdolności dynamiczne łańcuchów dostaw). Technologie cyfrowe oddziałują bowiem na łańcuchy dostaw zmieniając sposób ich funkcjonowania, ingerując w ich konstrukty i inicjując ich cyfrową transformację. Wśród potencjalnych zmian wynikających z wdrażania technologii cyfrowych w literaturze przedmiotu wymienia się np. wzrost elastyczności i adaptacyjności , wzrost innowacyjności , czy też możliwość rekonfiguracji modelu biznesu . Istotność tej problematyki dostrzegły światowe ośrodki badawcze, tj. Massachusetts Institute of Technology, czy American Production and Inventory Control Society.

Jednakże przeprowadzony przegląd literatury krajowej i zagranicznej pozwala stwierdzić niedostateczne osadzenie problematyki oddziaływania technologii cyfrowych na łańcuchy dostaw w teorii nauk o zarządzaniu. Ponadto wybrany problem w niewystarczającym stopniu został zbadany wśród zarządzających łańcuchami dostaw. Brakuje badań, które w szerokiej perspektywie odpowiadałyby na pytanie o oddziaływanie technologii cyfrowych na łańcuchy dostaw diagnozując nie tylko rodzaj wykorzystywanych technologii, ale także efekty tego oddziaływania w takich obszarach, jak: współpraca i wymiana informacji, osiąganie założonych wyników bądź też wskazujących miejsce we wsparciu realizacji strategii łańcucha dostaw. Jest to zatem luka badawcza.

Wobec powyższego, głównym celem pracy jest próba identyfikacji oddziaływania technologii cyfrowych na zmiany w łańcuchach dostaw.

Ze względu na przyjęty cel, w pierwszej kolejności analizie poddano miejsce i rolę technologii cyfrowych w gospodarce cyfrowej oraz przedsiębiorstwie w kontekście czynników jego konkurencyjności. Następnie wyłoniono kluczowe konstrukty koncepcji zarządzania łańcuchem dostaw, na które mogą oddziaływać technologie cyfrowe tj. strategia, konkurencyjność, współpraca i procesy. Dalej przeanalizowano proces cyfrowej transformacji łańcuchów dostaw i atrybuty cyfrowych łańcuchów dostaw. Najważniejszym obszarem realizującym cel pracy są jednak przeprowadzone badania empiryczne, diagnozujące oddziaływanie technologii cyfrowych na zarządzanie łańcuchami dostaw. Pozwalają one bowiem ocenić dystans pomiędzy potencjałem wyrażanym w podejściu teoretycznym opisującym cyfrowe łańcuchy dostaw a oddziaływaniem technologii cyfrowych na zarządzanie łańcuchem dostaw w praktyce.

Celami pobocznymi badania było zdefiniowanie pojęć cyfrowych łańcuchów dostaw w pryzmacie ich atrybutów i ich cyfrowej transformacji, a także modelu dynamicznego łańcucha dostaw sterowanego technologiami cyfrowymi. Ponadto w pracy wskazano ograniczenia implementacji technologii cyfrowych w łańcuchach dostaw oraz możliwe scenariusze ich rozwoju. W tym miejscu warto podkreślić, że technologie cyfrowe wpływające na cyfrową transformację łańcuchów dostaw powodują, że jest to proces nieodwracalny i jednocześnie na tyle powszechny, że można mówić o rozwoju kolejnej fazy w procesie ewolucji łańcuchów dostaw.

Temat osadzony jest w problematyce zarządzania łańcuchami dostaw, ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy dynamicznych zdolności. Przyjętym punktem odniesienia dla rozważań są uwarunkowania konkurowania w gospodarce cyfrowej wyznaczającej współczesne najważniejsze kierunki rozwoju organizacji - jaką jest także łańcuch dostaw.

W badaniu przyjęto hipotezę główną opierającą się na założeniu, że technologie cyfrowe rozwijają dynamiczne zdolności organizacji i wpływają na trans-formację łańcuchów dostaw oddziałując korzystnie na osiąganie oczekiwanych rezultatów zarządzania łańcuchami dostaw.

Realizacja głównego celu pracy oraz weryfikacja przyjętej hipotezy wiąże się z realizacją poniższych celów szczegółowych:

1.            Wskazanie wpływu technologii cyfrowych i ich właściwości na rozwój dynamicznych zdolności organizacji.

2.            Określenie zakresu oddziaływania technologii cyfrowych na współpracę rozumianą głównie w odniesieniu do wymiany informacji pomiędzy ogniwami łańcucha dostaw.

3.            Wskazanie stopnia oddziaływania technologii cyfrowych na koszty, jakość i czas realizacji działań w łańcuchach dostaw.

4.            Identyfikacja zakresu oddziaływania technologii cyfrowych na procesy łańcucha dostaw i identyfikacja istotności lidera łańcucha dostaw jako inicjatora implementacji technologii cyfrowych w realizacji procesów łańcuchów dostaw.

5.            Określenie stopnia oddziaływania technologii cyfrowych na realizację celów strategicznych łańcuchów dostaw.

Powyższe cele szczegółowe stanowiły punkt odniesienia dla opracowania hipotez pomocniczych, które zawierają się w następujących przypuszczeniach:

H1: Technologie cyfrowe, ze względu na swoje właściwości, oddziałują na rozwój nowych zdolności dynamicznych, do których należą zdolności współtworzenia, zdolności predykcyjne i zdolności dyfuzji innowacji.

H2: Technologie cyfrowe oddziałują pozytywnie na współpracę w łańcuchu dostaw poprzez wzrost wymiany informacji na temat działań realizowanych w ramach przepływów towarów pomiędzy partnerami.

H3: Technologie cyfrowe ograniczają koszty, podnoszą poziom jakości i skracają czas realizacji działań w łańcuchach dostaw.

H4: Technologie cyfrowe są wdrażane we wszystkich procesach łańcucha dostaw i jest to inicjowane przez lidera łańcucha dostaw.

H5: Technologie cyfrowe są jednym z głównych czynników realizacji średniookresowych celów strategicznych łańcuchów dostaw.

W celu weryfikacji hipotez pomocniczych i hipotezy głównej w pracy wykorzystano systematyczny przegląd literatury, wyniki badania jakościowego oraz ilościowego. Triangulacja kilku metod badawczych była podyktowana kilkoma czynnikami, wśród których należy wymienić przede wszystkim :

  • złożoność obszaru badawczego, który dotyczy wielu aspektów związanych z problematyką roli technologii cyfrowych w zarządzaniu łańcuchami dostaw,
  • zróżnicowanie danych,
  • analizę trendów w badaniu.

W pierwszym etapie posłużono się systematycznym przeglądem piśmiennictwa. Celem tego badania było rozpoznanie istniejącego stanu wiedzy w obszarze oddziaływania technologii cyfrowych na łańcuch dostaw i zarządzanie łańcuchem dostaw. W celu rozpoznania tego obszaru badawczego dokonano przeglądu literatury dostępnej w bazach Scopus, Web of Science, Ebsco i Emerald. Wykazana także na podstawie tych badań luka badawcza stanowiła podstawę do przeprowadzenia badań empirycznych. Badania miały charakter jakościowy i ilościowy. Ze względu na diagnozowany nowy problem badawczy w badaniu jakościowym skoncentrowano się na analizie jego oceny przez ekspertów będących praktykami gospodarczymi zarządzającymi, według klasyfikacji firmy Gartner, najlepszymi łańcuchami dostaw na świecie. Poznanie ich poglądów dotyczących oddziaływania technologii cyfrowych na zarządzanie łańcuchami dostaw oraz możliwych kierunków i scenariuszy rozwoju łańcuchów dostaw przyszłości, miało na celu ocenę istotności wyboru tematu badawczego i jego roli dla rozwoju teorii nauk o zarządzaniu. Badania jakościowe przeprowadzone zostały metodą wirtualnych wywiadów zogniskowanych wykonanych w formie forum internetowego (Virtual Focused Gorup Interview, VFGI) i zostały wsparte wywiadami bezpośrednimi (IndividualIn-Depth Interviews, IDI). Badania ilościowe wykonano wykorzystując metodę wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo (Computer-assited Telehpone Inteviewing, CATI) . Rysunek 1 przedstawia przyjętą metodologię badań.

W celu weryfikacji hipotezy głównej badania, pracę ustrukturyzowano tematycznie dzieląc ją na obszary badawcze przyporządkowane weryfikacji przyjętych hipotez pomocniczych. Ta logika znajduje odzwierciedlenie w strukturze pracy.

W pierwszym rozdziale pracy skoncentrowano się na osadzeniu podjętej problematyki badawczej w zasobowym nurcie zarządzania strategicznego ze szczególnym uwzględnieniem problematyki dynamicznych zdolności. Celem tej części pracy jest wskazanie istotności zarówno informacji jako zasobów kluczowych, jak i technologii umożliwiającej dostęp do nich wobec wyzwań bliższego i dalszego otoczenia, jakim jest gospodarka cyfrowa. Szczególną rolę w tych analizach odgrywają dynamiczne zdolności wychodzące naprzeciw problematyce poszukiwanych czynników konkurencyjności. Wykorzystanie w tej koncepcji technologii cyfrowych migruje ich znaczenie do roli priorytetowej wobec osiągania celów dynamicznej strategii. W efekcie dyskusji podlega także dotychczasowe miejsce strategii ICT jako strategii funkcjonalnej. W tym samym rozdziale, w ramach koncepcji dynamicznych zdolności wprowadzono pojęcia zdolności współtworzenia, predykcji i dyfuzji innowacji. Jest tu również weryfikowana pierwsza hipoteza pomocnicza.

Drugi rozdział koncentruje się na analizie najważniejszych konstruktów zarządzania łańcuchem dostaw. Wskazano tu zarówno genezę tego pojęcia, kluczowe obszary będące istotą zarządzania oraz konkurowania łańcuchami dostaw, jak i najważniejsze wyzwania kształtujące dalszy rozwój tej koncepcji zarządzania. Zwrócono uwagę na charakterystykę etapów jej ewolucji i kierunków rozwoju. Wśród różnych modeli odpowiadających na wyzwania zarządzania łańcuchami dostaw wyróżniono koncepcję dynamicznych łańcuchów dostaw. Podkreślono tu także szczególną rolę, jaką odgrywa ICT w zarządzaniu łańcuchem dostaw.

Celem rozdziału trzeciego jest przedstawienie nowych koncepcji opisujących i definiujących pojęcie cyfrowych łańcuchów dostaw, ich cyfrową transformację oraz kluczowe rozwiązania technologiczne posiadające szczególny potencjał do kształtowania nowych modeli biznesu łańcuchów dostaw. W rozdziale wskazano także zakres badań nad tą nową koncepcją prowadzonych przez ośrodki światowe, dla których tematyka ta stanowi obecnie najważniejszy obszar badawczy. W rozdziale wprowadzono pojęcie łańcuchów dostaw sterowanych technologiami cyfrowymi w trzech różnych modelach oraz zdefiniowano pojęcie cyfrowych łańcuchów dostaw i cyfrowej transformacji łańcuchów dostaw.

Czwarty rozdział przedstawia wyniki badań empirycznych przeprowadzonych wśród zarządzających łańcuchami dostaw. W badaniu analizowano podejście dwóch grup respondentów - w badaniu jakościowym skupiono się na analizie opinii liderów łańcuchów dostaw wobec oddziaływania technologii cyfrowych. W badanu ilościowym przeprowadzonym na grupie zarządzających łańcuchami dostaw zweryfikowano cztery hipotezy pomocnicze. Po pierwsze, przyjmując, że wymiana informacji stanowi kluczowy obszar współpracy w łańcuchach dostaw, ważnym było wskazanie rodzaju informacji, którymi dzielą się partnerzy i określenie roli technologii cyfrowych wykorzystywanych w tej wymianie. Drugim obszarem badawczym było oddziaływanie technologii na efektywność zarządzania łańcuchem dostaw. Skoncentrowano się na problematyce redukcji kosztów, ograniczania czasu realizacji działań i procesów oraz poprawie poziomu jakości w zarządzaniu łańcuchem dostaw. Zakładając, że integracja łańcuchów dostaw uspójnia działania realizujące wspólną strategię, istotnym było wskazanie roli lidera w cyfrowej transformacji procesów łańcucha dostaw, co stanowiło kolejny obszar badawczy. Rola technologii cyfrowych w zarządzaniu przedsiębiorstwem nieustannie rośnie i zaczyna wpływać również na kluczowe obszary związane z zarządzaniem strategicznym. Istotnym jest zatem określenie jej znaczenia jako czynnika wspierającego realizację celów strategicznych w najbliższej przyszłości. Ten temat stanowił czwarty obszar badawczy. W badaniu zidentyfikowano również stymulanty i destymulanty cyfrowej transformacji łańcuchów dostaw oraz zagrożenia wynikające z wykorzystania technologii cyfrowych w zarządzaniu łańcuchami. Ponadto wskazano obszary zmian wynikające z zastosowania tych technologii, określono istotność celów strategicznych stawianych łańcuchom dostaw w przyszłości, a także zbadano prawdopodobne scenariusze rozwoju łańcuchów dostaw przyszłości, z uwzględnieniem roli technologii cyfrowych w ich zarządzaniu.

Koncepcja badań empirycznych przeprowadzonych w latach 2017 i 2018 jest efektem wniosków wynikających z badań prowadzonych od roku 2010, studiów literaturowych i badań pilotażowych. Znaczną część tych wyników badań zaprezentowano w różnych częściach niniejszej pracy. Problematyka oddziaływania technologii na zarządzanie łańcuchami dostaw, która jest tematem tej pracy, była pogłębiana w ramach udziału w badaniach statutowych prowadzonych pod kierownictwem prof. dr. hab. Romana Sobieckiego w Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie na temat "Konkurencyjność przedsiębiorstw - wpływ rynku oraz instytucji formalnych i nieformalnych w tym regulacji i deregulacji" w latach 20 16 -20 1 8 .

Jednocześnie niniejsza praca odnosi się do głównego nurtu badań i dorobku naukowego autorki wypracowanego na przestrzeni lat 2010-2018 związanego z badaniami oddziaływania cyfrowych technologii na zarządzanie, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru zarządzania łańcuchem dostaw. W tym procesie stwierdzono między innymi, że technologie cyfrowe są narzędziem stanowiącym jedynie element szerszego kontekstu zarządzania i konkurowania łańcuchami dostaw. Technologia zawsze będzie przyporządkowana decyzjom człowieka, a zatem będzie się odnosić do jego kompetencji, poziomu dzielenia się informacjami między partnerami, modelowania i sposobu realizacji procesów, czy podkreślenia miejsca technologii w ujęciu strategicznym. Ponadto w procesie badawczym, poza wskazaną luką badawczą, zauważono "lukę pomiędzy naukami", polegającą na trudności badaczy w jednoznacznym przyporządkowaniu wybranego tematu do nauk społecznych bądź technicznych. Perspektywa przyjęta w niniejszym badaniu związana jest z naukami o zarządzaniu.

Reasumując, w niniejszej pracy przedstawia się zatem fragment szerszej całości skomplikowanego procesu zarządzania łańcuchem dostaw, wskazując na oddziaływanie technologii cyfrowych na najważniejsze jego obszary. Jest to wkład w poznanie podstaw kształtujących nowy etap w ewolucji zarządzania łańcuchem dostaw.

Spis treści

 

Wstęp

1. Technologie cyfrowe w świetle dynamicznych zdolności w zarządzaniu w warunkach gospodarki cyfrowej

1.1. Zasobowy nurt zarządzania strategicznego ze szczególnym uwzględnieniem zdolności dynamicznych

1.2. Technologie informacyjne i komunikacyjne oraz informacje jako zasoby

1.3. Elementy konstytutywne i siły napędowe gospodarki cyfrowej

1.4. Kluczowe technologie cyfrowe i ich właściwości

1.5. Istota konfiguracji ekosystemu technologii cyfrowych

1.6. Uwarunkowania zarządzania w gospodarce cyfrowej

1.7. Technologie cyfrowe jako czynnik dynamicznych zdolności i zasobów biznesu cyfrowego

Podsumowanie

 

2. Łańcuch dostaw i zarządzanie łańcuchem dostaw - istota, konstrukty, ewolucja

2.1. Łańcuch dostaw i zarządzanie łańcuchem dostaw - ujęcie definicyjne

2.2. Współpraca nakierowana na dzielenie się informacjami w łańcuchu dostaw

2.3. Procesy łańcucha dostaw jako konstrukt integrujący przepływy w łańcuchu dostaw

2.4. Technologie informacyjne i komunikacyjne w zarządzaniu łańcuchem dostaw

2.5. Determinanty zmian w zarządzaniu łańcuchem dostaw

2.6. Rodzaje łańcuchów dostaw jako efekt ich ewolucji

Podsumowanie

 

3. Przejawy oddziaływania technologii cyfrowych na łańcuchy dostaw

3.1. Cyfrowa transformacja łańcuchów dostaw

3.2. Koncepcje łańcuchów dostaw opartych na technologiach cyfrowych i ich atrybuty

3.3. Oddziaływanie technologii cyfrowych na łańcuchy dostaw w świetle wyników światowych badań

3.3.1. Technologie cyfrowe w badaniach Massachusetts Institute of Technology (Digital Supply Chain Transformation Initiative)

3.3.2. Technologie cyfrowe w procesach łańcucha dostaw według modelu SCOR (Supply Chain Operations Reference Digital Model)

3.3.3. Technologie cyfrowe w badaniach firmy Gartner (Supply Chain Top 25)

3.4. Ważniejsze technologie cyfrowe w transformacji łańcuchów dostaw 1

3.4.1. Implementacja technologii cyfrowych w zarządzaniu łańcuchami dostaw

3.4.2. Cloud computing

3.4.3. Blockchain

3.4.4. Internet rzeczy

3.5. Modele dynamicznych łańcuchów dostaw sterowanych technologiami cyfrowymi

Podsumowanie

 

4. Odziaływanie technologii cyfrowych na łańcuchy dostaw w świetle wyników badań własnych

4.1. Metodyka badań i charakterystyka próby badawczej

4.2. Istota cyfrowego łańcucha dostaw i technologie cyfrowe wykorzystywane w łańcuchach dostaw

4.3. Obszary współpracy wspierane technologiami cyfrowymi w łańcuchach dostaw

4.4. Oddziaływanie technologii cyfrowych na efektywność zarządzania łańcuchami dostaw

4.5. Rola lidera w cyfrowej transformacji procesów łańcucha dostaw

4.6. Technologie cyfrowe jako czynnik decyzji strategicznych w zarządzaniu łańcuchami dostaw

4.7. Uwarunkowania i scenariusze rozwoju cyfrowych łańcuchów dostaw

Podsumowanie

 

Zakończenie

Aneks

Załącznik 1. Kwestionariusz badania VFGI i IDI 253

Załącznik 2. Rozkłady częstości dla zmiennych demograficznych - badanie CATI

Załącznik 3. Kwestionariusz badania ankietowego CATI

Bibliografia

Spis tabel i rysunków

Opinie

Twoja ocena:
Wydanie: I
Rok wydania: 2019
Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza
Oprawa: miękka
Format: B5
Liczba stron: 294

 

 

Współczesne otoczenie biznesu jest bardzo dynamiczne. Według P. Kotlera, J.A. Caslione'a, głównymi czynnikami turbulencji - coraz częściej wskazywanymi jako sytuacja normalna, a nie wyjątkowa - są postęp techniczny i rewolucja informatyczna, przełomowe technologie i innowacje, wschodzące gospodarki, hiperkonkurencja, środowisko oraz wzrost znaczenia roli klienta . Kluczowe zmiany w kształtowaniu współczesnych uwarunkowań gospodarowania, datowane na przełom XX i XXI wieku, związane są z szybkim rozwojem technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych (Information and Communication Technologies, ICT) . Ze względu na postęp technologiczny mowa jest de facto o procesie transformacji prowadzenia działalności gospodarczej wynikającym z konfrontacji organizacji ze znaczącymi zmianami w otoczeniu. A. S Grove stwierdził, że zmiany wywoływane przez nowe technologie mogą stanowić dla przedsiębiorstw tzw. punkty strategicznego przełomu (strategie inflection points), czyli momenty decydujące o znaczących (i nieodwracalnych) przemianach w dotychczasowym funkcjonowaniu organizacji . Ich efekty mogą odgrywać jeszcze większą rolę wywierając szczególnie negatywny wpływ, gdy zachodzą bez pełniej świadomości i kontroli zarządzających . M. Goliński wskazuje nawet na cyfrową destrukcję (digital disruption) odpowiedzialną za upadek organizacji, branż czy całych gospodarek niepotrafiących dostosować się do aktualnie zachodzących zmian .

Obecne uwarunkowania zarządzania są tworzone przez gospodarkę cyfrową, której charakterystyka jest w głównej mierze kształtowana przez właściwości technologii cyfrowych i ich dynamiczną dyfuzję - coraz częściej w skali globalnej. W efekcie ich oddziaływania przemianom ulegają bowiem wszystkie segmenty makrootoczenia podmiotów gospodarczych, a trwałość osiągniętych przez podmioty przewag konkurencyjnych jest trudna do utrzymania w dłuższym okresie. Rewolucja cyfrowa, prowadząc do radykalnego obniżenia kosztów przechowywania, przetwarzania i przesyłania informacji, zmienia sposób funkcjonowania gospodarki . Dodatkowo, prowadzenie działalności przez przedsiębiorstwa stymulowanie jest wzrostem potrzeb łączności, orientacją na usługi, wykorzystywaniem zaawansowanych technologii w materiałach i procesach biznesowych, rozwojem zaawansowanych sieci współpracy oraz sieci połączonych urządzeń produkcyjnych sterowanych przez komputery. Według W Paprockiego, cyfryzacja, zapewnianie stałego porozumiewania się między sobą osób, osób z urządzeniami, urządzeń z osobami oraz urządzeń między sobą, a także wzrost wdrażanych innowacji o wywrotowymi charakterze pozwalających na skokowe zwiększanie efektywności funkcjonowania systemu społeczno-gospodarczego, jak i rozwój maszyn zdolnych do autonomicznego funkcjonowania dzięki wykorzystywaniu sztucznej inteligencji, stanowią bieżące warunki zarządzania . W konsekwencji, w zasadzie każda grupa interesariuszy przedsiębiorstwa podlega w większym lub mniejszym stopniu wpływom zmian wywoływanych przez właściwości technologii cyfrowych. Rezultatem tej sytuacji jest pewna sekwencyjności zdarzeń, tj. dyfuzja technologii cyfrowych stymuluje transformację modeli biznesu (sposobu prowadzenia działalności), która szybko upowszechniając się (również za sprawą technologii cyfrowych) kształtuje nowy etap w ewolucji organizacji.

Jednocześnie przedsiębiorstwa nieustannie poszukują źródeł konkurencyjności umożliwiających im osiąganie trwałej przewagi konkurencyjnej. W ujęciu teorii zasobowej wskazuje się na zasoby rzadkie, unikatowe i trudne do skopiowania przez konkurentów jako te, które są wyróżnikiem konkurencyjności . Przyjmując, że dobór źródeł stanowiących o przewagach konkurencyjnych przedsiębiorstwa jest dokonywany w relacji do potrzeb identyfikowanych na zewnątrz podmiotu , istotnym staje się poszukiwanie zasobów wspierających elastyczność  przedsiębiorstwa względem dynamiki zmian zachodzących w jego otoczeniu. E.I. Stańczyk-Hugiet stwierdza, że nowe środowisko konkurowania (ukształtowane przez rewolucję technologiczną i globalizację) wywołujące "strategiczne nieciągłości", wymaga nowych form zorganizowania i "strategicznej elastyczności" . Tym samym - w odpowiedzi na zachodzące zmiany - istotą jest zdolność do zbudowania organizacji efektywnie  wykorzystującej pojawiające się możliwości i szanse rynkowe w celu osiągania przewag konkurencyjnych.

Możliwość utrzymywania trwałej przewagi konkurencyjnej w takiej sytuacji zdaje się być oparta na elastyczności wynikającej z dynamicznych zdolności organizacji. Zdolności te są wskazywane przez niektórych badaczy jako szczególnie ważne w procesie konkurowania w turbulentnym otoczeniu - taki pogląd głosili m.in. D. Teece, G. Pisano, A. Shuen, I. Dietrickx, K. Colo, G. Dosi, R. Nelson, S. Winter, K.M. Eisenhardt, czy C.A. Martin, odwołując się do specyficznych rutynowych zachowań organizacji, które nie ograniczają jednak możliwości dokonywania zmian i pozwalają organizacjom adaptować się do nich szybciej i dokładniej .

Problem dynamiki zmian staje się szczególnie istotny w sytuacji analizy zarządzania łańcuchem dostaw, definiowanego przez M. Christophera jako sieć podmiotów zaangażowanych, poprzez powiązania z dostawcami i odbiorcami, w realizację różnych procesów oraz działań, które tworzą wartość w postaci towarów oraz usług dostarczanych konsumentom . Otoczenie bowiem w tym przypadku może dotyczyć kilku sektorów, a dobór zasobów - uwzględniać potrzeby kilku przedsiębiorstw. Dodatkowo, w przypadku zintegrowanych łańcuchów dostaw, w literaturze przedmiotu mowa o takich konstruktach, jak: współpraca, partnerstwo, zaufanie, wspólna strategia czy zintegrowane procesy, które również podlegają oddziaływaniu technologii cyfrowych wykorzystywanych w zarządzaniu łańcuchami dostaw.

W konsekwencji kumulacji powyższych egzo- i endogenicznych uwarunkowań zarządzania zwraca się uwagę, że współczesne łańcuchy dostaw konkurują w środowisku wielu paradoksów. J. Gattorna zalicza do nich, np. :

  • potrzebę doboru współcześnie znanych i dostępnych zasobów wobec nieznanych uwarunkowań otoczenia, w którym łańcuch będzie konkurował;
  • potrzebę podejmowania ryzyka wobec konieczności jego ograniczania;
  • potrzebę ograniczania kosztów wobec konieczności wzrostu oferowanej i dostarczanej wartości klientom;
  • potrzebę zarządzania w sposób efektywny kosztowo wobec konieczności inwestowania w rozwiązania niezbędne do konkurowania w przyszłości (np. innowacje);
  • potrzebę rozwijania współpracy grupowej w łańcuchu wobec konieczności indywidualizacji oferty;
  • potrzebę centralizacji zasobów umacniających łańcuch i jego stabilność wobec rozproszenia zróżnicowanych zasobów wspierających budowanie jego konkurencyjności;
  • potrzebę automatyzacji procesów wobec konieczności tworzenia (lub chociaż utrzymania poziomu) miejsc pracy;
  • potrzebę koncentracji na kluczowych kompetencjach wobec konieczności współpracy z partnerami na zewnątrz organizacji.

Próbą odpowiedzi na wymienione wyzwania zarządzania w gospodarce cyfrowej zdają się być cyfrowe łańcuchy dostaw, u podstaw których leżą technologie cyfrowe (wspierające zdolności dynamiczne łańcuchów dostaw). Technologie cyfrowe oddziałują bowiem na łańcuchy dostaw zmieniając sposób ich funkcjonowania, ingerując w ich konstrukty i inicjując ich cyfrową transformację. Wśród potencjalnych zmian wynikających z wdrażania technologii cyfrowych w literaturze przedmiotu wymienia się np. wzrost elastyczności i adaptacyjności , wzrost innowacyjności , czy też możliwość rekonfiguracji modelu biznesu . Istotność tej problematyki dostrzegły światowe ośrodki badawcze, tj. Massachusetts Institute of Technology, czy American Production and Inventory Control Society.

Jednakże przeprowadzony przegląd literatury krajowej i zagranicznej pozwala stwierdzić niedostateczne osadzenie problematyki oddziaływania technologii cyfrowych na łańcuchy dostaw w teorii nauk o zarządzaniu. Ponadto wybrany problem w niewystarczającym stopniu został zbadany wśród zarządzających łańcuchami dostaw. Brakuje badań, które w szerokiej perspektywie odpowiadałyby na pytanie o oddziaływanie technologii cyfrowych na łańcuchy dostaw diagnozując nie tylko rodzaj wykorzystywanych technologii, ale także efekty tego oddziaływania w takich obszarach, jak: współpraca i wymiana informacji, osiąganie założonych wyników bądź też wskazujących miejsce we wsparciu realizacji strategii łańcucha dostaw. Jest to zatem luka badawcza.

Wobec powyższego, głównym celem pracy jest próba identyfikacji oddziaływania technologii cyfrowych na zmiany w łańcuchach dostaw.

Ze względu na przyjęty cel, w pierwszej kolejności analizie poddano miejsce i rolę technologii cyfrowych w gospodarce cyfrowej oraz przedsiębiorstwie w kontekście czynników jego konkurencyjności. Następnie wyłoniono kluczowe konstrukty koncepcji zarządzania łańcuchem dostaw, na które mogą oddziaływać technologie cyfrowe tj. strategia, konkurencyjność, współpraca i procesy. Dalej przeanalizowano proces cyfrowej transformacji łańcuchów dostaw i atrybuty cyfrowych łańcuchów dostaw. Najważniejszym obszarem realizującym cel pracy są jednak przeprowadzone badania empiryczne, diagnozujące oddziaływanie technologii cyfrowych na zarządzanie łańcuchami dostaw. Pozwalają one bowiem ocenić dystans pomiędzy potencjałem wyrażanym w podejściu teoretycznym opisującym cyfrowe łańcuchy dostaw a oddziaływaniem technologii cyfrowych na zarządzanie łańcuchem dostaw w praktyce.

Celami pobocznymi badania było zdefiniowanie pojęć cyfrowych łańcuchów dostaw w pryzmacie ich atrybutów i ich cyfrowej transformacji, a także modelu dynamicznego łańcucha dostaw sterowanego technologiami cyfrowymi. Ponadto w pracy wskazano ograniczenia implementacji technologii cyfrowych w łańcuchach dostaw oraz możliwe scenariusze ich rozwoju. W tym miejscu warto podkreślić, że technologie cyfrowe wpływające na cyfrową transformację łańcuchów dostaw powodują, że jest to proces nieodwracalny i jednocześnie na tyle powszechny, że można mówić o rozwoju kolejnej fazy w procesie ewolucji łańcuchów dostaw.

Temat osadzony jest w problematyce zarządzania łańcuchami dostaw, ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy dynamicznych zdolności. Przyjętym punktem odniesienia dla rozważań są uwarunkowania konkurowania w gospodarce cyfrowej wyznaczającej współczesne najważniejsze kierunki rozwoju organizacji - jaką jest także łańcuch dostaw.

W badaniu przyjęto hipotezę główną opierającą się na założeniu, że technologie cyfrowe rozwijają dynamiczne zdolności organizacji i wpływają na trans-formację łańcuchów dostaw oddziałując korzystnie na osiąganie oczekiwanych rezultatów zarządzania łańcuchami dostaw.

Realizacja głównego celu pracy oraz weryfikacja przyjętej hipotezy wiąże się z realizacją poniższych celów szczegółowych:

1.            Wskazanie wpływu technologii cyfrowych i ich właściwości na rozwój dynamicznych zdolności organizacji.

2.            Określenie zakresu oddziaływania technologii cyfrowych na współpracę rozumianą głównie w odniesieniu do wymiany informacji pomiędzy ogniwami łańcucha dostaw.

3.            Wskazanie stopnia oddziaływania technologii cyfrowych na koszty, jakość i czas realizacji działań w łańcuchach dostaw.

4.            Identyfikacja zakresu oddziaływania technologii cyfrowych na procesy łańcucha dostaw i identyfikacja istotności lidera łańcucha dostaw jako inicjatora implementacji technologii cyfrowych w realizacji procesów łańcuchów dostaw.

5.            Określenie stopnia oddziaływania technologii cyfrowych na realizację celów strategicznych łańcuchów dostaw.

Powyższe cele szczegółowe stanowiły punkt odniesienia dla opracowania hipotez pomocniczych, które zawierają się w następujących przypuszczeniach:

H1: Technologie cyfrowe, ze względu na swoje właściwości, oddziałują na rozwój nowych zdolności dynamicznych, do których należą zdolności współtworzenia, zdolności predykcyjne i zdolności dyfuzji innowacji.

H2: Technologie cyfrowe oddziałują pozytywnie na współpracę w łańcuchu dostaw poprzez wzrost wymiany informacji na temat działań realizowanych w ramach przepływów towarów pomiędzy partnerami.

H3: Technologie cyfrowe ograniczają koszty, podnoszą poziom jakości i skracają czas realizacji działań w łańcuchach dostaw.

H4: Technologie cyfrowe są wdrażane we wszystkich procesach łańcucha dostaw i jest to inicjowane przez lidera łańcucha dostaw.

H5: Technologie cyfrowe są jednym z głównych czynników realizacji średniookresowych celów strategicznych łańcuchów dostaw.

W celu weryfikacji hipotez pomocniczych i hipotezy głównej w pracy wykorzystano systematyczny przegląd literatury, wyniki badania jakościowego oraz ilościowego. Triangulacja kilku metod badawczych była podyktowana kilkoma czynnikami, wśród których należy wymienić przede wszystkim :

  • złożoność obszaru badawczego, który dotyczy wielu aspektów związanych z problematyką roli technologii cyfrowych w zarządzaniu łańcuchami dostaw,
  • zróżnicowanie danych,
  • analizę trendów w badaniu.

W pierwszym etapie posłużono się systematycznym przeglądem piśmiennictwa. Celem tego badania było rozpoznanie istniejącego stanu wiedzy w obszarze oddziaływania technologii cyfrowych na łańcuch dostaw i zarządzanie łańcuchem dostaw. W celu rozpoznania tego obszaru badawczego dokonano przeglądu literatury dostępnej w bazach Scopus, Web of Science, Ebsco i Emerald. Wykazana także na podstawie tych badań luka badawcza stanowiła podstawę do przeprowadzenia badań empirycznych. Badania miały charakter jakościowy i ilościowy. Ze względu na diagnozowany nowy problem badawczy w badaniu jakościowym skoncentrowano się na analizie jego oceny przez ekspertów będących praktykami gospodarczymi zarządzającymi, według klasyfikacji firmy Gartner, najlepszymi łańcuchami dostaw na świecie. Poznanie ich poglądów dotyczących oddziaływania technologii cyfrowych na zarządzanie łańcuchami dostaw oraz możliwych kierunków i scenariuszy rozwoju łańcuchów dostaw przyszłości, miało na celu ocenę istotności wyboru tematu badawczego i jego roli dla rozwoju teorii nauk o zarządzaniu. Badania jakościowe przeprowadzone zostały metodą wirtualnych wywiadów zogniskowanych wykonanych w formie forum internetowego (Virtual Focused Gorup Interview, VFGI) i zostały wsparte wywiadami bezpośrednimi (IndividualIn-Depth Interviews, IDI). Badania ilościowe wykonano wykorzystując metodę wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo (Computer-assited Telehpone Inteviewing, CATI) . Rysunek 1 przedstawia przyjętą metodologię badań.

W celu weryfikacji hipotezy głównej badania, pracę ustrukturyzowano tematycznie dzieląc ją na obszary badawcze przyporządkowane weryfikacji przyjętych hipotez pomocniczych. Ta logika znajduje odzwierciedlenie w strukturze pracy.

W pierwszym rozdziale pracy skoncentrowano się na osadzeniu podjętej problematyki badawczej w zasobowym nurcie zarządzania strategicznego ze szczególnym uwzględnieniem problematyki dynamicznych zdolności. Celem tej części pracy jest wskazanie istotności zarówno informacji jako zasobów kluczowych, jak i technologii umożliwiającej dostęp do nich wobec wyzwań bliższego i dalszego otoczenia, jakim jest gospodarka cyfrowa. Szczególną rolę w tych analizach odgrywają dynamiczne zdolności wychodzące naprzeciw problematyce poszukiwanych czynników konkurencyjności. Wykorzystanie w tej koncepcji technologii cyfrowych migruje ich znaczenie do roli priorytetowej wobec osiągania celów dynamicznej strategii. W efekcie dyskusji podlega także dotychczasowe miejsce strategii ICT jako strategii funkcjonalnej. W tym samym rozdziale, w ramach koncepcji dynamicznych zdolności wprowadzono pojęcia zdolności współtworzenia, predykcji i dyfuzji innowacji. Jest tu również weryfikowana pierwsza hipoteza pomocnicza.

Drugi rozdział koncentruje się na analizie najważniejszych konstruktów zarządzania łańcuchem dostaw. Wskazano tu zarówno genezę tego pojęcia, kluczowe obszary będące istotą zarządzania oraz konkurowania łańcuchami dostaw, jak i najważniejsze wyzwania kształtujące dalszy rozwój tej koncepcji zarządzania. Zwrócono uwagę na charakterystykę etapów jej ewolucji i kierunków rozwoju. Wśród różnych modeli odpowiadających na wyzwania zarządzania łańcuchami dostaw wyróżniono koncepcję dynamicznych łańcuchów dostaw. Podkreślono tu także szczególną rolę, jaką odgrywa ICT w zarządzaniu łańcuchem dostaw.

Celem rozdziału trzeciego jest przedstawienie nowych koncepcji opisujących i definiujących pojęcie cyfrowych łańcuchów dostaw, ich cyfrową transformację oraz kluczowe rozwiązania technologiczne posiadające szczególny potencjał do kształtowania nowych modeli biznesu łańcuchów dostaw. W rozdziale wskazano także zakres badań nad tą nową koncepcją prowadzonych przez ośrodki światowe, dla których tematyka ta stanowi obecnie najważniejszy obszar badawczy. W rozdziale wprowadzono pojęcie łańcuchów dostaw sterowanych technologiami cyfrowymi w trzech różnych modelach oraz zdefiniowano pojęcie cyfrowych łańcuchów dostaw i cyfrowej transformacji łańcuchów dostaw.

Czwarty rozdział przedstawia wyniki badań empirycznych przeprowadzonych wśród zarządzających łańcuchami dostaw. W badaniu analizowano podejście dwóch grup respondentów - w badaniu jakościowym skupiono się na analizie opinii liderów łańcuchów dostaw wobec oddziaływania technologii cyfrowych. W badanu ilościowym przeprowadzonym na grupie zarządzających łańcuchami dostaw zweryfikowano cztery hipotezy pomocnicze. Po pierwsze, przyjmując, że wymiana informacji stanowi kluczowy obszar współpracy w łańcuchach dostaw, ważnym było wskazanie rodzaju informacji, którymi dzielą się partnerzy i określenie roli technologii cyfrowych wykorzystywanych w tej wymianie. Drugim obszarem badawczym było oddziaływanie technologii na efektywność zarządzania łańcuchem dostaw. Skoncentrowano się na problematyce redukcji kosztów, ograniczania czasu realizacji działań i procesów oraz poprawie poziomu jakości w zarządzaniu łańcuchem dostaw. Zakładając, że integracja łańcuchów dostaw uspójnia działania realizujące wspólną strategię, istotnym było wskazanie roli lidera w cyfrowej transformacji procesów łańcucha dostaw, co stanowiło kolejny obszar badawczy. Rola technologii cyfrowych w zarządzaniu przedsiębiorstwem nieustannie rośnie i zaczyna wpływać również na kluczowe obszary związane z zarządzaniem strategicznym. Istotnym jest zatem określenie jej znaczenia jako czynnika wspierającego realizację celów strategicznych w najbliższej przyszłości. Ten temat stanowił czwarty obszar badawczy. W badaniu zidentyfikowano również stymulanty i destymulanty cyfrowej transformacji łańcuchów dostaw oraz zagrożenia wynikające z wykorzystania technologii cyfrowych w zarządzaniu łańcuchami. Ponadto wskazano obszary zmian wynikające z zastosowania tych technologii, określono istotność celów strategicznych stawianych łańcuchom dostaw w przyszłości, a także zbadano prawdopodobne scenariusze rozwoju łańcuchów dostaw przyszłości, z uwzględnieniem roli technologii cyfrowych w ich zarządzaniu.

Koncepcja badań empirycznych przeprowadzonych w latach 2017 i 2018 jest efektem wniosków wynikających z badań prowadzonych od roku 2010, studiów literaturowych i badań pilotażowych. Znaczną część tych wyników badań zaprezentowano w różnych częściach niniejszej pracy. Problematyka oddziaływania technologii na zarządzanie łańcuchami dostaw, która jest tematem tej pracy, była pogłębiana w ramach udziału w badaniach statutowych prowadzonych pod kierownictwem prof. dr. hab. Romana Sobieckiego w Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie na temat "Konkurencyjność przedsiębiorstw - wpływ rynku oraz instytucji formalnych i nieformalnych w tym regulacji i deregulacji" w latach 20 16 -20 1 8 .

Jednocześnie niniejsza praca odnosi się do głównego nurtu badań i dorobku naukowego autorki wypracowanego na przestrzeni lat 2010-2018 związanego z badaniami oddziaływania cyfrowych technologii na zarządzanie, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru zarządzania łańcuchem dostaw. W tym procesie stwierdzono między innymi, że technologie cyfrowe są narzędziem stanowiącym jedynie element szerszego kontekstu zarządzania i konkurowania łańcuchami dostaw. Technologia zawsze będzie przyporządkowana decyzjom człowieka, a zatem będzie się odnosić do jego kompetencji, poziomu dzielenia się informacjami między partnerami, modelowania i sposobu realizacji procesów, czy podkreślenia miejsca technologii w ujęciu strategicznym. Ponadto w procesie badawczym, poza wskazaną luką badawczą, zauważono "lukę pomiędzy naukami", polegającą na trudności badaczy w jednoznacznym przyporządkowaniu wybranego tematu do nauk społecznych bądź technicznych. Perspektywa przyjęta w niniejszym badaniu związana jest z naukami o zarządzaniu.

Reasumując, w niniejszej pracy przedstawia się zatem fragment szerszej całości skomplikowanego procesu zarządzania łańcuchem dostaw, wskazując na oddziaływanie technologii cyfrowych na najważniejsze jego obszary. Jest to wkład w poznanie podstaw kształtujących nowy etap w ewolucji zarządzania łańcuchem dostaw.

 

Wstęp

1. Technologie cyfrowe w świetle dynamicznych zdolności w zarządzaniu w warunkach gospodarki cyfrowej

1.1. Zasobowy nurt zarządzania strategicznego ze szczególnym uwzględnieniem zdolności dynamicznych

1.2. Technologie informacyjne i komunikacyjne oraz informacje jako zasoby

1.3. Elementy konstytutywne i siły napędowe gospodarki cyfrowej

1.4. Kluczowe technologie cyfrowe i ich właściwości

1.5. Istota konfiguracji ekosystemu technologii cyfrowych

1.6. Uwarunkowania zarządzania w gospodarce cyfrowej

1.7. Technologie cyfrowe jako czynnik dynamicznych zdolności i zasobów biznesu cyfrowego

Podsumowanie

 

2. Łańcuch dostaw i zarządzanie łańcuchem dostaw - istota, konstrukty, ewolucja

2.1. Łańcuch dostaw i zarządzanie łańcuchem dostaw - ujęcie definicyjne

2.2. Współpraca nakierowana na dzielenie się informacjami w łańcuchu dostaw

2.3. Procesy łańcucha dostaw jako konstrukt integrujący przepływy w łańcuchu dostaw

2.4. Technologie informacyjne i komunikacyjne w zarządzaniu łańcuchem dostaw

2.5. Determinanty zmian w zarządzaniu łańcuchem dostaw

2.6. Rodzaje łańcuchów dostaw jako efekt ich ewolucji

Podsumowanie

 

3. Przejawy oddziaływania technologii cyfrowych na łańcuchy dostaw

3.1. Cyfrowa transformacja łańcuchów dostaw

3.2. Koncepcje łańcuchów dostaw opartych na technologiach cyfrowych i ich atrybuty

3.3. Oddziaływanie technologii cyfrowych na łańcuchy dostaw w świetle wyników światowych badań

3.3.1. Technologie cyfrowe w badaniach Massachusetts Institute of Technology (Digital Supply Chain Transformation Initiative)

3.3.2. Technologie cyfrowe w procesach łańcucha dostaw według modelu SCOR (Supply Chain Operations Reference Digital Model)

3.3.3. Technologie cyfrowe w badaniach firmy Gartner (Supply Chain Top 25)

3.4. Ważniejsze technologie cyfrowe w transformacji łańcuchów dostaw 1

3.4.1. Implementacja technologii cyfrowych w zarządzaniu łańcuchami dostaw

3.4.2. Cloud computing

3.4.3. Blockchain

3.4.4. Internet rzeczy

3.5. Modele dynamicznych łańcuchów dostaw sterowanych technologiami cyfrowymi

Podsumowanie

 

4. Odziaływanie technologii cyfrowych na łańcuchy dostaw w świetle wyników badań własnych

4.1. Metodyka badań i charakterystyka próby badawczej

4.2. Istota cyfrowego łańcucha dostaw i technologie cyfrowe wykorzystywane w łańcuchach dostaw

4.3. Obszary współpracy wspierane technologiami cyfrowymi w łańcuchach dostaw

4.4. Oddziaływanie technologii cyfrowych na efektywność zarządzania łańcuchami dostaw

4.5. Rola lidera w cyfrowej transformacji procesów łańcucha dostaw

4.6. Technologie cyfrowe jako czynnik decyzji strategicznych w zarządzaniu łańcuchami dostaw

4.7. Uwarunkowania i scenariusze rozwoju cyfrowych łańcuchów dostaw

Podsumowanie

 

Zakończenie

Aneks

Załącznik 1. Kwestionariusz badania VFGI i IDI 253

Załącznik 2. Rozkłady częstości dla zmiennych demograficznych - badanie CATI

Załącznik 3. Kwestionariusz badania ankietowego CATI

Bibliografia

Spis tabel i rysunków

Napisz swoją opinię
Twoja ocena:
Szybka wysyłka zamówień
Kup online i odbierz na uczelni
Bezpieczne płatności
pixel